; 'fcipgHI
'3*
m M ' I
I Trinlta-
myftc
rium in-
cffabilc.
r Trinitacà
probatum crit. Pc. Q u p d fi Deo opitulante hoc tibi
■ oftendero,credès vn um.& p lu resp a fo n a s ; M o y .N ü l-
j lum fane tecum fupet haç. rc feriam paftum V féd tantum
acieiuevellcm aadire. Pc. Noui cèrte cordis tui dun-
tiam, fèd tarnen iamiliudtib io itcndam, per hoe enim
fordranboni alicuius tdbmor eris.In lib.itaquc Satnuelis
(ciiptLiiii eft, quia cumPhiliftijm ar cam Domini contra
fè venire v id e ra it,dixerunt,F.l.F.HEM E L & H IM ,id
e ll, infuus dyqmper coffer lintAsgpptum ommplagumdeferto.
Hic enirii & nomen Dei & aóhis pluraliter profertur-
Mo.Ego Tarie perhoc quod propôiueraste probaffe non
con cedo.Hæc enim dicébargens, non vnum fed pluies
deos credens,&opiriabarur, qùia plures effent dij Ifrael,
quemadmodum&fui èrant.. Pe. Quandoquidcm hoc
non concedis , iam tibi cçiniimilem in prophetàrum li-
bris oftendatti fetmonem. Effènim feriptumin G&jéïffi
•bhfuçq,4(uriDeo, qui appuruit tibi quanioflgieb.us fratrm
t»«M.Hrçquîppe&nomenDeii!eaaus,imgtüariterprd-,
Tertur. Deinde ieripeum eil in eodem lib ro , pnEcepcutn
Domini Iacobimplcüè. Sequitur enim : Aedificauitjj ibi
alcares&appedauit namen lacs damns Den Ibi enim apparuit
;eiDeus,cumfùgeretfiatremfuum. Hic autem&Deus,
dt apparuit, in Hebraiçopluràiiter profertur. Habetur;
q u ip p e ib iE LO H IM & N IG L Y',- quôdpluraliter ap-
parucruntlîgnificat.Si enim fingularire tap par uitdicere
v eU c tjN IG h A pôiuiflèt.'Itemetiàm in libtoSamUcîis
Dauid laudans Deum, ait : Qus. efl aiitcm, vtpopulos tuus
propter quatuiuit Deus, nrtdimentiumfi-
bi m p â fW to iH T jftiS jfîï in HebtaiÇôpluraleeft.
HicpniinfimiliterhabeturELOHIM,
& H A L C V , quod eft iu e run t, cüiusfingulàfe eit H A-
E A C H. Redimèret autem, & lîb i,;fiiigulare. Item in
Hieremialegitur:|)«miMaare»i De» tft omis, d eus piutus,
&rexfimpiternus, H ic ite a im & D e u s ,& v iu en s , inHe-
;b ta icoplüi^rqtdi«tunCumigitutinfcripturis.Deino-
inenôcactus,quandoqueiiriguiariter, quahdóquè etiam
pluraliter próftratupi vrr jjriqiie pater, quia & Deus vnus
êft,&plures:peribnæ.M6iCumexndminibusbeioften-
iùntiîr.vnumeffèDeumïnpluribuspeifonis.reftatquse-
rendum,cur très tantum drieperibnae iîput crédis. & n o n
duoe.velquatuorvelplures. Pe.pllludlàneiatnffiperrus
oftendimus, très iciiicet effè perionas, cum.de hoc pet ra-
tionemdgerenms', quodfi rad tfcntiascum iam ex no-
mirtjbnsDei plûtes effeperfonas cbncefferis ,. die ergo
quot perfonäs numero crédcte volueris, & ego ii pöflum
rationes tuasdèbilitabopMay.Egó cene deque duas ne-
que rees, nee vllum credo numerumpèrfónatum ,. hoc
verp qu ifiu i,v t tuisrafipnibüspontra item. Pe. T rinitas
.dïmcilc.nlinilàlnrhnkprvnÀnnili I ■ . • r „
f a ®
Perpendc itaque b Moyfesquàmiècretumfit ôc fubtile
npmeniftuci &ineffâbilëJ& qu od nô nifi perfpicaci men-
tisihtu .u 5& p,ofuuda valçac agnofei indagatio ncVtefta-
cc^loyre,quiaitinpeüteroftbmio. S cito bodié& cogita tu « L i
m cordetuo,quod Dominus ipfe efl Deusjn coelo furfum ,& inter-
ra deorfum,&no»fitaliM.Vbienim^ln latino ponitucDomifl
Hebræo quidçm prædiétum nomen inuenies, Vbi
veto De/ôinLatino,in Hebræo feribitur ELOHIM, quod
pluralitatemfîgnifîcat. V t autem patefeeieteundem efle
Deum,qui & fîngulariproprioi&plurali appellatiuo nü-J
cüpatur vôcabulo,(èd& ne pl lires deos fore putaretîi ad-1
iunxitjö* non fit alius. Q u od ver© dixit Mpy tes,fcito & cogita
iH iHrorii^«o,reueràiniinuât,qiiianominis huius ar-
canadubtilitâs, neq; yifuineq;auditu, neq; de corporeis
lenlibus aliquo,riiiî tàntü mentis intelleétu perfpicUo,&j
miropoflîtperpendiingenio.PôteftetianiinmUltiÿalijsi
Trinitas denotan, fiçut in'fimbrijs, quas Dominus filiosl
Ifrael in veftimentis fuisper M o y fen habere prseepit di-|
cens : Loquerefilijs ifrael dices ad eos^vtfaciamfibifimbms
tn <tngulispaâiorum,ponentes)n eisvïttas byacinthmas, quai ami
vtderint, recordemur omniurn mandaforum Domini, Fifnbiiæ]
qui|»pe îllae qnàtuorerant filorum;fed duplicatorum, in
luperiori quidéftii parte très nodos haben tes.in ihfénoi'il
veto duos. Sed per fila quatuor,quatuor anni téporade-J
hgnantur, perfilorum vero duplicitatem dies 6c ftpx, videlicet
î NoH
Tctd|l
.gramatdl j a te JDi j|
fubtiljn:
jFimbra
n palliji
juuies
uciin
Trinit»
Iudioj
fimbriB
v t quatuor anni téppribus,idem to to anno,node B d
quoque ôc die,Dei mandatorummemores eflent.,Na per defid
très nodos iuperiorefjTrinitas perlonarum,per duos a u - f f i l
tera inferiores, duoinfinuantur teftamenta, Jex fcilicei
Moylîj&Euangelium.hJotatur qupqj T rinitas in trÿjus
benedidtipnibu£,quibus Aa ron& filij eiusbeiiédicebànt
nlijs-Ilrael ex præçeptoDomini dicentis ad Mpyfenf lo-
qùere Aaron &filijseM. Sic bénedicetùfilijs ifrael, &dicétiseis\
Bemdicat tibi Dominus,& crffiodtat te, ofiendàt Dominusfaciem B«ndjj
fUam tibt, & mifiereatur tui,conuertat Dotninusvtiltumfuum ai «“ÿ l
t e ^ âet tibipacem. His quippe benedi^ionibus facerdos
alicui benedicens, protèniâs ante vultum fuum palmas % 3
vtraiq; tenebat. Gum verp.dicebatDomirius quern He- delcn
hrame i __J: - î „ ; . '
waz'~:v T * d a “ Pla-nandum ; v*uu»verp.oicebati>ominus.qaemHë^
aimaje,dcquapropliccæ nonnifi occulte la'cuti funt & b r a c e illoquodfupra 4iximus trino & vno nörnine ex- Êm
lubvelmnine.n,maA „ rn ,„ v .„n e h t iil:u s , qu id e tribus pnmebat, tres digitos pripïes.póUiièm videlicetlridicä, |
I riDuacë 5
MrfoBaiu^I ^ Venic^nnitus, qui.de tribus r — --— p u u res ,p oiiice ip yia eiic etlffl!M v? a perloniSjfadehum ïlkm mentibus itibus proeorUm prpeorüm reiiek^reuck- a,atque t(l ue medium, manus marius vcriufq;,vtriufo:. re&vaftna os altiuserigcbat,&alriuserieebat.i^ S
m l
d o c t e 5 E caPto . . [ . „ . ta . . t î f , :. Si j . tarnen L.uncii acrenaas attendas luDtiuus,fubtilius, Si & ilhïd illud De
Dei d“ ? ,ita D om ido , digitos vtprins remittébac. Sed die ï
I E ? . nomen,qupdinfecEetisfeetetorum explanatüminueni- mihioMopfes. Q u id trium diititomm elatione melius!b«.i
Nomén !
' tur,tnlpicias,iniri. ., ripméniifiquàm trium lïteràtUm,
lïr k ia t é uamque de mis
Ipofenàl mslcribitur,niriquamillùdinïpiçias, videbisquiâîdem
tu'«£ fo6- rioufen SC vnumfit & tr ia , Sed quod vriùm eft ad vriita-
S i ' j l W m m m m q o pd v cro tria .ad fririitatémrefpicit
pctfônaruln.Conftatautemnomenilludhis quatuor fiadûbrar.
griCI?»a & rt &T & rt qüarumII prhriàm târitum coniun-
x çn s& le cun d am’ Icjlicet & rVerit fane nomen ynum
Item.fi iccundam&tertiam n fcilicét de n ,iam habebis
altefum. A n n ilit« ft'tertiàhi tâtttùm copùlaucrisitqué
quartam (cilicçfl & n inuênies & tértinm. Rurfris fi o^
mnes fimüi in dfdirie Côrihexeris, noncrit riifino-
- ; tnïnvnun^fiÇutiniftapatetgeomea
trali figura.
D
. . A vt prius remittebat. oed
m ‘ Q ü j4 trium digitorum elacionè melius jbead
\!n ‘î a4s excelléntiapi6terit âllegorizari ? Q uod fi
qmd almdfupèr his riorare tu noris,& valeas,mihi qiiæfo
édifieras. Mo. Sane neq-, illud quôd'dixiftf neqüc quic-
quam aliud luper hæc vnquam-nocauimus. Sed iiec Do-1
Ctores noftriquippiamnotâdum eflè dixerunt. Pej Q u id ^ l
eria ni î rinitas peripqarum in eo quod dieirEfaias pro- L J
phet?,notari poteft, trina videlicet angelorum voce lau-
dancium Deum & diçenriüm: Sanäus JanitM, fanttus,Do4
minusDeus Sabaothi C u r enim ter tantüm fimdtuè dicunt
magis qu^mfènièl, yel bis* veldecies,vel cén ties, viel alipl
mtmeroaliquoiÇut fi breuitet làiidaré v ellenf feroelfan-
Ctns no dicerentiSi veto m ultû.curnoncentenâveliriil-
lena,velinnümcramlaudé exhibèrent; Mo.NoSquidetn
ririllâ vocis illius ttinæ.nifi
p ljtn in fc tm u s tp fo t6 .P é .S iad fin gu k q ü ip tô p o fu e ro
‘ f iai-''-r5fPodens.qmdaliudquâce viCtum& Côtraric
W B m fatcrlslTeftarur latte &Dauid p<tfonarüttini; H
, r U 1C£ ? u? ry ‘ eDmi^*&virtuteetHS,&dHurittfiirfliM
ed‘ “ . quod dmt.quurlteDontmu Mptlurf {rn
‘ ‘“ ',&quome}Ktftius,mii quserite patr ê& filifi.de fpititû» j>b
’ ^ Â g i —
I Q uidnamquèper vircutem domini nifiWiüs eiüs, quid
I vero per faciem>nill fpiritusfanâus inceUigitur? Q ^ o d f i
lu aliudincelligasediflere. Hæc, itaque fandarum tefti- ;
monja feriptuiarum deTrinitate^perfonarum, fatis in-
teHigeptibus fufficere poterunc. Si enim cu n d a quæ pof-
fem fupei: hæc ïndùcerem teftimo.nia, liber ea magnus
non caperet. De'Kisigitur hadenus. S i quid autem aliud
habes interrogate,ne moreris.
F I N I S.
T I T V L V S
SEP T IM VS, Q VOM
O D O V I R G O M A R I A ,
S Ï» IR IT y ' ;S ANC.TO «C O N-
cipiensjfinè Viri Cornmi- .
xtioné pepèrit.
M O Y S E S.
' A m de Maria volo édifieras, qualit-er earn fine
t viri copula peperifiè credas , 6c ego li potero
contraibo. P e.: G redimusfaneipîritU'fandoin
•eam fuperueniente, 6c virtute altifiimi iplàm
o b u m b rante, de ip fi usme m b r i s , vt Deo pläeuit,vires m
ynum conueniflç, & ita cam fine viri copülàconcepiiïè.
l^o.Mira quidem res & ad intelligendum difficilis, que-
admodiim de.ipatre filius fine pâtre çarnali gigni pocue-
rit. Videmusenimin ifta hominum confiieta generatiö-
,ne,quia nifi duabüs naturis conueniehtibus, viri quidem
acfpeminæ,homp generari nonpfëiîît. Pe. C u riftag cnc-
ratio mira tibi videcur,&ineffabilis,cum iamconfimilem
audieris,quam credimus & n o s & vos, Euam videlicet fine
matrede patte, hocefl; de carne Adam procreari ? Mo.
Potuitfime generatio illäficut & ifta per miraculum fieri,
fed deifta quidem qupdfuerit audoritàtem hyabemus, I
Moyfi videlicet, cUrnnllus contradicitlegitimus^ de illà
vero nullamputo audoritatem ipuenies, fi tarnen de li-
bris prophetàrum aliquam audi.èris profer. Pe. N o n vn a
quidem fuper huiufmodi re dicam audóritate , lèd'mulH
taSjCum de futura Ghrifti natiuitate, multis in ld cisp ri-J
locuti fintproph.etæ.Mô4.Si quod dicis efteceriSjtuä prô-J
culdubio fidem tutaberis. Pe. în primisigiturrecordare
quid per Eiàiam ad A.chaz d id um eft,regemIuda. Super-
uenientibus enim fiiper eu m hoftibus fiiis, rege videlicet
Armenia?,& regelftael, fie adeuin locutüseft Elàias : Ne
'f iw ^ in q u it , ô A chaz,quianondeftfueturHierüfâlem,
&,ne dubites. Pete tibifignum à domino Deo tuo inprofundum
infernifiue in excelfumfupra.'EtdixitAckaz:Nonpetam &non
^»f4&ÿi/ô»ii«a»i.Gumautem cögnouifietEiaias,quia non
bonafide dixiflet Achaz,imo quiäDeum no timeret, aut
amaret,refpondens: Auditedncpait,ergo domus Dauid : N«»-
quidparum Vobis eft moleïios ejfe hominibus, quia moleftieftié &
&eo}neoïPropterbocddbit:Dominiisipfevobisfignum : Eccevirgo
CMcipiet^ pariètfilium,&vocabitnpmeneius Emmanuel. Et
fiæcquidem propheriapropter C hriftnmd id a eft, & ad
eâkm per Angelum Mariam repetitâ.Mdi Et qüomodo
iôcftarepoterit,quod hæcquæad Achaz nutiauicÉlaias,
propter Ghriftum yt aflèris d id a fint&Mariaîm, cum ab
c i^z ylqUe ad Mariam multa v t ipîè nbfti ànnorum
tran^c” n^? Si propter Chriftum & h^ariam
i na elle non credis,proprer quem ergo prolara fuiflè ar-
_uransîMo.Profèdo proptervxorem Achaz,'&filiüeius
de eanatuseft. Pe. Eaifùm eft. quod dicis,
oe per imperitiamaftruiüis, Vèl quia Deo nec; reueré-
aniqëç hpnorem exhibetissquin de eo mentiri 6c male
i - P ræf umatis.Eo namq-, tempore quo hæcàdAchaz
ictaluntjiam eratrex iplè,led & HliuseiusEzechias,no-
uemiainannostranfietat.Die etenimprimaregni Achaz
eracipfe XX. annocum.^regnauit annisX V |.E^echiäs
aiuehlius fuusÿqui eiproximUsin regnofucCeffitXX V.
annos nabebat, quando regnàre ccèpit. Nouem itaque
Rmioth.Vet.Patr.Tom.iU'
afthos habebat E zech ias , quando pater fiius r tx e S e d us
eft.Hæc igitur de qua agimusprophetia , neque.proptcr
ivxoréni A c h a z , neqj propterfihum fuum Ezeéhiâ d id a
eft. MoyTi Y olo igitur mihi often.das & explanes,qùaliter
propter Mariam &'eius filium d id a fit ifta prôphecià. Pe.
Multa certè in ipfis prophctiæ*verbis inueniain, quibus
peffatillime çonuincam ipfàra non propter A c h a iv e l filium
eiüs , imo propter Màriam & n lium eius Chriftum
fuifle prolatam. .Liçet enim iad, Achaz: lôqueréturpro*
pheca,non folUmtamenadeüm, veld efiio têm pore di- à*.
daeftpropheti^.Proptërhocenim d id um eO:,Audite do-
nmDauid,non auditu Ach az.Item quodprophetà: dabit
dominusdn^mtfipfeyobisfignum, quia addidit ipfe, ac fi di-
f'cereC honalius, e xh o c poteft in telh’g i,ip fiim D omin u m
fignum elïefuturumi Q ^ d etiairi pluraliter ait><?&«,&
no nribi,i n n uitur n o n prop ter A c haz,v el adi pfu m fol um
hoefuifle d id um . s Sèd & q u o d léqui cur :Ecce virgoconci-
piet,&partetfilium,&vocabitnomenem Emmanuel, patenter
infinuatnon de.vxore Achaz, v ëlfilïp eiusdixifle prophe-
tam. Nam neq; m ulierem maritacam virginem vocaflet,
mecmiraculum aliquod eflet fiüefignum, mulierèmVi-
rumhabentemconcepturarft^vel filium foré parituram.
Q ù in & in h o c qüpdibidem fegicur: vow6if,duo fiiht no-
tanda,fcrlicet quod & Deus fie appellari filium yolebat,
& quod fine earn alipatré' virgo fô r e t p uer um tge n i t u r a.
fPr6ptërhocenimaic,voc46if,acfidiçerët,ipfatamènvo-
cab iti& iion pater.' Nouimus etiam qùod neque aliqùis
A ch az filius neqyquifquam alius homo temporis iHius,
hoenomine quôdeft Emmanuel fit voeàtus. Mo . Mirof
lànefuper tejvirdlihguæ nofti'æ ta perito,qU6ditâ verba
co nfu ndis j & fcri p turasp er uer cis: Neqj enim.ytipfe nôfti
pp fuit pr6'phêtanomèninHebfaiCo,quodvirgiuemred-
dàtin La tino.Qupdfi facere'vellet^'vtiq; Bethula ppfui.fr;
lèt.PofuitautemHaliîia,quodpuellam tantum fignificac.
Pe.I-niufte p ro fed o o Moy(es conuadicis, nec linguæ v-
fum Hebraicce,vel natiiram agnofeerevideris;. Muliçr nâ- Bethula»:
quefiueiuueuisfiueannofa,quamdiuvirgo eft, appellari
poteft Bethula,quamdiu aut iuuenis eft,virgo,fi àuté cor- - jsjàjira*
•rupta.poteft nunciipari Nahra. Halma yero vocatur nul- jualma.
la,n ififit& iuu çnis& :intad a.< ^u 6 d au temad d id itpro - Q
pheta de puero dicens : Butyrum &melcomedet, vt fcïat re- Md et
probaremalum &eügére bonum, die quælb ô'Moyles quid quid hutyruni
fig«
permel'illudintelligivoluit&butyrum?voluitib iàliquâ
nifîcct.
innuere allegoriam^vël mel fimpliciter protulit & buty-
rum?Mo.Nosquippëilludnequaqua',nififimplièiterin-
telligimusifcilicèt quia fapiés è rit, boniq; 6c lüalicLifcre-
tio n c habebit, ideo, iaquit,meicomedet, & butyrum,qü.ô(l
dulce effatq; bonum. P e . N o n ideo fane lapiéns elt re-
putadus,quod mèl comcdec 6c bùtyrum. Licet enim fine
dulcia,cum lâiubrianon fine, nec luntbona, & q u i itlud
quod nee falubrenec bonum eftedmedit, quorhodo la-
piènserit? Qupdifi alio rùodô vcpoflibile eft'jvérbum ii-
ludintëlligas,iJfcilicet,quod mél çomedet 6c biiryrum,
proptër hoc v t feiacrêprobàre malum .& eligere bonum,
id eft,vtpermellis comcftionem & butyri, boni habeat
.cognitiouèm Sc mali, id eft, fapiens'lit, fi ica inquam in-
‘'telligis, làpiens mihi non videris ,Ayb i enim in rerum in-
nuitur naturis, quod lapien tiâm cohferat butyri corne-
ftiofîue mélIisîSàne nufquaiti. Reifcacigitur v tillu d aller
gorieeincelligahius.' Mo . Et quam ibi potes intelligére
allegbriamîPe.Poteft quippe per hæc duq vérbalexvtra-
H
quemtelligijEuangeliüm ^ le xM o y fi. Multis fi quidem
in locisinuénimus m Dtophetis, verbaDominîmelli cô -
pafari & lad i.M o . Q u id eft igitur quod lëiquïtur, dntequa
Jcia fpuer reprobaremalum & eltgere bonum , derdinqùetur ter-
r a,quam tudeteftaris a facie dUorunfregumfiiorufUi Q u id in -
quamperhuiufinodï vèrba v.oluuincelligiprophetaî ln - ^ ___
riuuntenim verba ifta puer um dë quo eft prophetia tem- iEzech.3.
pore illo fuifle natum.Pe. Vis ^uælôp M oyfes propheta- tefa. 7. "
rum ? verba brdine locutionis.humanæ confueco a'ccipe- . 1
re Nequaquam poteft hoc eflë. Sunt enim yt fôm,nium L
verba eorum, 6c ficut yerba hominum febri. acuta labo-X^ quàii
-rantium, v elaliomo rbadelirantium, nullo ordine^funt fuetint. ;
connexa,fic &prophetarüm verba nulla func; conrinua-
tione prolata, ngcquid prius eXcant relpiciunc , liue po- 1
pfaUs. &
118; ;/
Verba
domini
melli &
laéti c6-
parantur