A
*i.RegA7.
V.i7.efi,
cum ephi
potent*
frpani-
bus X.
t'Regi?.
Honor» Auquflodunenfis Gemma animse:
Dauid * cü mulccolackis occurrit fund a, & e.deiecit:
dam per humanicatem Chrifti quâe fitienti populo e-
rarpctra, & credentibus populis lapis angularis eum de-
uincit, proprio enfe proftratum iugulac, dam hoftem ma-
lignum fragili carne fuperar.
Myfterium.
C A P V T L X X I X .
/ - > Vm ergôàfubdiaconoj&alijslâcrificiUminftituitur,
v -^ q ua lî Dauid à Saul,&.populoarmis induitur. Cum
oblarionesfuperaltàreporiuntur t quafi arma Dauid de-
ponunrur. Porto cum pontifex ad altare venir, quafi Dauid
aduerfusPhiliftæum procedic. Percalicem muldtrale
Saul induitur.moxq; eifdem exuitur, & Chriftusdmilli-
tibus veftibusPilati.fcilicec purpura&clamydecoccihe'à
induitur, moxq;eifdeméxuitur, Dauid contra Philiftæü
baculum portauit, & Chriftus crucem contra diabolum
baiulauit. Dauid muléïrum, & Chriftus accepit vas aceto
plénum. Hoftis funda & lapide profternitur,& diabolus
Chrifti carne vincirur. Perfundam quippe,C hrifti carosper
lapident, eius anima, per Dauid, deltas intelligitur. Petra
icaqj de funda excufîàftonrem* fuperbi pénétrât : quia a-
nirna Chrifti de carne tormentis ex eu (Ta, regnu m tyran-
ni penetransinfernum fpoliat. Proprio enieviâ-um jugulât,
quia petmortemaùâbrem m ortisvicit. Reuerfo
Dauid populus lætatur, & Chriftoab inferis regreflo populus
fidelium congratula tur. Dauid lerufalem veniens à
turbis cum cantu excipitur, & Chriftusab lerufalem cas-,
los afeenfurus ab angelis hyçanologis laudibus fufeipi-
accipicur, per corporale funda, per oblatam petra intelli-
gitur. Præfatio quas cantatur, fuit clam or quo pugil gigas
adduellum p rouocabàtur,perCanonis deprécationem,
intelligimus populi orationem. Sacerdotis in clinatio, eft
De amis faceriotis.
fundæ lapide impofitorotatio. Paniscleuatio,eftlapidis
iaétario. Vbi denuoinclinarur,fignificatquod Hoftis pro-
C A P V T L XXX IR
fternitur. V b i autera diaconus ad facerdotém v enir,' &
calicem cunï eo eleuans d ep on it, defignat quod Dauid
SAcerdositaque pugil nofter cum hofte populi con-
adproftratum cucurrit.extraâoglacfio caputabftulit.De-
inde data pace populus coramunicat : quia accepta per I rus eft contra fpiritualia nequitiæin cæleftibus. Denique
Dauid pace populus Deofacrificans partici|>ât. CStusin fandalijsfeproocreisinduic, caput humeraliprogaiea
communione, eftlauspopuli pro viétoriæexultatione. : tegit,totum corpusalba pro lorica veftir.. Cum ftolam
Oratio & benedi&io quæ fequicur , eft trophæum quo , collo circumdat,quafi haftam ad refiftendu vibrât. Cin-
Dauidà populo Hîerufàlem venions excipiebatur. His j gulo pro areu fe cingit, fub-cmgulüpropharctrafibiap-
peraâris populusad propria reraeat : quia populus tune pendit. C afu lap roclypeop rote guu r, manipulopropu-
greflurus,armis munitur fpiritualibus, quia pugnatu- EphtJ.f
poft viótonam cum gaudio ad propria repedabat.
Item de Mijfa & de iudicio.
G A P V T L XXX.
MIftà enim quoddam judicium imitatur.vnde & Canon
ailio vocatur. Ackioautem, eftcaufa quæin
publico conuentu coram iudicibus agitur: quia in milia
caufa populi eu Deoiudice agitur. Cum câpana fonatur,
quaft populus ad placitum 'pcr praeeonem conuocatur.
Nempe oratorium, eft quafi prætonûin quo iudex Deus
protribunali Iedere creditur, cui populusreus fiftitur.
Diabolus eft accu làtor,lâcerdps defenlor. Q u ia ergo ac-
cufacione diaholi,&reatu populi iudex oftenditur,Tacer-
dosquicaufam populi fufeepit duellum fubire compel-
litur,quatenusdelatorisfallaciarefutetur, populi innoce
ntia comprobetur,iudicis ira placetur. Moxfpiricuali-
busarmis induitur,cum aduerfario congreditur,&popu-
lusanxiuseripitur.
DepugnaPhiliJlei.
C A P V T LXXXI.
HO cv tdi& um eft in figura præceftèrat, quando Dauid
Cüm Goliacongreffuspopulumà tyrannidee-
iuseruerat, quia & Chriftus cum diabolo duellùmfubi-
efafc & populum oppreffum ab eo eripiebar. Philiftim
namque Ifraelimpugnabat,&dæmonum caterua huma-
num genus vex ab a t, holtes contra populum Dei aciem
direxeranr, Sc daemones contra iuftos tyran nos incitaue-
rantjhoftcsfe vallo munierant & dæraonesp;er philo fb-
phos & poctaserrores firmaueraüt:Goliàs agmimbusDei-
exprobrabàr, & diabolus cultoribus Dei per idblatriâ iu-
fultabat.Dauid àpatre luo ad pugnam'mittitur,& c hriftus
a pâtre in mundûàd ceitamédirigitur.Dauid oues patiit,
& Chriftus innocens ad pafeua v it* congregauit. Dauid
vrfum vél leonem fuperauit,& Chriftus diabolum le ten-
tantem fuperauit. Dauid ouibus dereli&is'ad Ioçum cer-
taminis tendit,Sc Chriftus d'difcipulis dereliâus ad con-
cilubula hoftiùm V e n it .1; Veniente Dauid clamor in.
caftris o ritu r , & C h r i s t o inter Iudæôs veniente
chmoi(reuseftmortts)exQtiuit. Dauidàmilitibusarmis
gili claua vtitur.Porro libro,in quo eft verbum Dei , pro-
gladioarmatur,per confeflîonem diaboli Domino renû-
c ia tur, ficque hoftis ad fingulare certaman prouocatur,
quafi enitp totis viribus pugnat,dum can turn &orationes
6c reliqua contra diabolum récitât. Dum ad euangelium
çafulam fuper hu mer um proqe it, quafi gladium arri pi t.
Dum legitur Euangelium,quafi enfe petit diabolum.
Detragcediis.
C A P V T L x x x n i .
SCiendum, qu odh i qui Tragoedias in tb ear ris recita-
banr,acftus pugnantium geftibus populo répræfcnta-
bant.Sic tragicus nofterpugnam Chrifti populoChnftia-
no in theàtio ecclcfiæ ge ftibus lüis reprælentat, eique vir
étoriam redemptions fuse inculcät. liaquecum presbyter
(orate) d ic it, Chriftum pro nobis^in agpniapofitu cx-
primitjcum Apoftolos brarömonüir. Perfeeretuitiiileri-
tium,fignificat Çhriftum velut agnum fine voce ad vnfti-
mamdui5tum.Permanuuinexpanfionem,defignatChri-
ftiipcruceextenfionem.. Per can turn pi æfationis, exp limit
clam ore m Chrifti in crüce pendentis. Decern namq^
plalmoSjfcilicet à (Deus metuyefpice ) vfque(i» manus tuas to-
mendofpiritum meum ) cantauit,& fieexpiràtiir. Per Cano-
nisfecretum innuit labbatifilentium. Petpacem, Sccó-
municationem,defignat pacern datam po ll Chrifti rclur-
rettionem & gaudij communicationem. Confeéto ia-
cramehto,pax, & communio populoa' facerdote datur:
quia accufatorenoftro ab agonitheta noftro per duellum-
proftrato,pax à iudicc populo denunciatur, ad conuiuiü
inuitatur. Deindead propria rédire cüiTl'gatidiö pente
niijjaeftimperatur. Qu igratias Deo iubilatdc gaudens
domum remeat.
Item de Mißt & d e fepiem Dotninusvobifcnm^ptew-
quedonis S. Spiritus, & de mj/fte f io Mtße.
C A P V T LXXX.i'V.
Mlßa Iegatio dicitur.Totum repus quo Chriftusmü-
dumihtrauit vfq-, quo ccclefia ccelum intrabit, eft
tempuslegationis, & tunc Chrifti legatiofinietur, cum
fponfà
Chrifto*
in Ciute
exfpids. j 2j.
De antique) Ht ié MiJjari*m,lth.l:
fponla Chrifti ab ifta Babylonia,in fupernamHieriifalem
ducetur.Quo'd rempus feprem interftieijs diftinguitur,fi-
gnificatquodlegatio lèptem donis fpiritus fanóti perfici-
tur. Vnde & ad miffam feprem vicibus (Dominas vobifeum)
dicitunquiamyfteriüm Miftæ lèptem donis fpiritus fan*
«fti peragitur. Primo poftintroirum ( Dominus vobifeum) di-
ckiu-Introïtus fighificat ingreftum Ghrifti in hunc mundu,
quofua Incarnationefaluauit genus humanum. Cantus ,
enim incroitus, eft gaudium,& angelorum,& hominum,
quod in eius naciuitate habuerunt. Primum donum fpiri-
tus lanóli eft fapientia : quando Dei fapientia venit tncar-
nata. Oratioquæfequitur fignificac noftram reconcilia-
tionem per eumi Leftio autem.fignificat doârinam Vel ex-
emplum, quod præbuit in baptifmate. Graduale, ieiuniö
vel tenrationem eius,alleluia minifterium angelorum quo
miniftrabanc ci.Secundo dicitur ( Dominus vobifeum) ante
euangelium quo mundum laluauit fuapraedicationeiEti-
angeliumenim fignificat tempus prædicacionis Chrifti.
Secundum donum éft fpiritus intellects ; quia tunc docuic
hominesinrelligere lpiritualia. Tertio diciturante offertorium
( Dominus vobifeum ) eft illud tempus quo iuitHie-
rofolymam patf, & falutauit turbamfibi cumpalmisob-
uiam. Cantus offertorij, fignificat laudemilliuspopuli.
Vnde&ineadémfignificatiöne foletadhuc populus ad
offertorium facrifîcare. Tertium donura eft fpiritus conflit),
quia tunc confilium Dei aperuit propter quod venit,
fcilicet homines tedimere fua palfibne. Silentium quod
fequitur eft illud tempus quo Chriftus in Hietufàlem v(-
quead paffionem, quæfèxca die ftatim contigic,quafi pa-
fchaagnusinclufus mànfic. Qiwrto dicitur ( Dominus vobifeum)
in præfatione expanfis manibus , fignificat illud
tempus quo Chriftus pependitin cruce:extenfus. Quar-
tum donum eft Ipiritusfortitudinis, quiatuneexpugnauit
diabolurn.Quodpraefatib aka voce dicitur,fignificat decern
plalmos quosiple in cruce clamauit fcilicet à ( Deus
j Deus meus rejpice) vfq; (in manus tuascommendofptritum mets,)
vel fignificat ftrepitum qui circa crucem fiebat turbatis
coeleftibus,&terreftribus. Silentiücanonisquodlèqui-
! tur, fuit.illud tempus , quod poft.mortem eius lui in timoré
& tremore fuerunt abfcondit i. Q uinto dicitur (pax
vobis ) pro ( Dominus Vobifeum ) eft illud tempus quo Chri-
ftusfurrexit,& fuos hi^verbis lalutauit.Quintum donum
reft fpiritus feientk: quia tunc aperuit illis lenfurti vc intel-
ligerent feripturas. Cantus qui fequitur,eftgaudifi quod
habuerunt vfque ad eius afeenfum. Sexto ( Dominus vobt-
feum ) poft'commuuionem d icitur, eft illud tempus, quo
Chriftiis& homines derelinqueos, & angelos fibi obuiâ-
res afeendens falutauit. Sextum donum ,* ft fpiritus pie-
tatis ; quia maxima piecas fuit quqd humanam naturam
fuper aftra vexit. Oratio quæ fequitur, eft hoc quód interpellât
pattern nunc pro nobis. Septimum (Domintis vobifeum)
in fine mîfïædicitur, fignificat illód tempus,quo
Chriftus in fine mundi veniens, fanétos fibiadiudicium
obuiantes falutabit.Septimum domain eft Ipiticus ttmoris,
quia tunc arigèli contremifcent.Sequitür^tew^efi^hoc
eftadfiniftros, ltemaligniinignematernum. Benediâio ve-
ro quæ fequitur eft à dex tris. Ventte bénediéhpatrts mei.
C A P V t LX X X V .‘
QVatcelebrantuf in officio miffieante Ieétum Etlan-
gelium refpiciencia, funt ad primum aduentfi Do-
jftuni, vfque ad iljud tempus quando properabat in lerufalem
paflurus. Introitus v erb , ad chorurfi prophetàrùm
quaifïdo»vrAuguftinusdicir, . Moyfesminifter,
fuir veteris te'ftamenti, prophetæ noui.Kyrie eleifon, ad eos
iprophetas réfpieft qui circa aduentum Dömirii erant.
Gloria inexcelfis, ad cæcum angelorum, qiiia gaudium na.
tiuitatk ChriftipaftbriBuianuunciatuf. Prima colfeifta',
! adhocrefpick quod Dominus drcàduoçlecinia'niànnu;
egk» cum iri medio doâorum audie ns Cos&Cinterrogans
fedit. Epiftçla ad prædi2acio'nem loan nis pé r^met.Refpori- \fotium ad beneuoientiam Apoftolorum , quod voca tif
D omino , fecuti ad fuarn prardicationem vfque ad prardi-
dumtempus.Deinfcepsveroquodagkurin officio Mif-
fae ad illud tempus refpicit, quod eft a Dominica quando
puen obuiaueruht ei,vfque ad Äfcenfiohem eius fiue Pe-
tecoften. Oratio vero quam presbycer dicit ä ( Secreta) vfque
( Nobis quoque,) Hane pratiotie m defignaf.qiiam Iefus
exercebac in monte Oliueti: Illud quod fequitur, fighificat
terfipus, quando Dominus in fepulchroiacuft. Et
quando panis in vinummittiturianimamOominiadco’r-
pus redire demonftrat.QüÖd pöfteä celebräruf.figniflcat
illas falutationes quas Chriftus fecit difcipulis fuis. Fra-
btiooblararum , illam fignificat fraÖtiöäem quaffiduo-
bus fecit Dominus in Emaus.
Nunc dkendum vnde mißa exordium fuhipfetit & quis earn
aifxerit: item de Mifla.
G A P V T LXXXVI.
MIflaminprimjs Dominus Iefus * fäcerdos feeuodü
ordinem Mqlchifedech, inftituit, quando ex pane
& vino corpus & fanguine fuum fe c it, & in memona fui,
fuiscelcbrareh*cpraecepit.hancApoftoli auxerüt, dqm .
fu per panem & vinum verba quse Dominus d ix i t , & d o -
minicam orationemdixerunt. Deinde fucceflbres illoru
epiftolas , & Euangelialcgi ftatuerünr,alij cantum, & a lij
alia adiecerunt, qui dccorcm domus Domini dilexeruiu.
De Introitu ceteris^ Mißapartibus a quibus primuni
fintinßitutrC,
C A P V T LXXXVII.
GÆleftinuàitaque papa pfalmos adintroitum miftæ
can tari infticuit ; De qiiibus Gregorius papa poftea
AÄliphonasad introitum miflæ modulando compofuit.
Vnde adhucprimus verfus eiufdem Pfalmi ad inrrùirum
cantatur,qui olim torus ad introitum cantabatur. Gloria
‘patri, Nicæna Synodus compofuit, Sed Damafus papa
ad Mifïàrocantari infticuit. GlortainexcelfuDeo, quod an-
gelrcus chorus in primisceeinir. Sed Hilarius Epifcopus
Pidlauienfis ab illo loco ( laudamus te ) vfque infinemcô-
pofuit : Telefphorusaurem Papaad mjUàmcanraricon-
fticuir. Symmachus vero papa in feftis tantum canrari
ftatuir. Dominus vobifeum,de veteri teftamenro,fcilicet de
libro R uth, eft fumptum. Vax vobis, de nouo,id eft,de eu-
angelio ,eft accepcu m. Et cum fpiritu tuo, de epiftylis Pauli.
Amen , veröde Apocalyplt. Quæ Apoftolicusordo
cradçnte Domino diçi docuir, & Clemens papa, vel Ana-
cletuspapaad MifTàmdici conftituir. Omîmes Ambro
fi us Epifcopusconftiruit. Sed Gelafius papa auxic, & ad
miffam dici inftituit.
De Èpifiola & Pu angelio.
C A P V T L X X X V I I I .
C Pifiotam & Euangelium Alexander papa legt ad Miffam
-i-rf con ftituit.Hie tony mus autempresbyterle^/owrfriaw/,
& Euangeliariü vthodie habeteCclefiacollegit. SedDa-
^mafuspapa,vtnuncmörise ft, legi cenfuit. Graduale * &
alleluia Ambrofius CompöfuitiSedGregorius pâpaâd m if
fam can tari ififti tuit.Q y t etiam infeftiuisdiebus neu in am,
^uæiubilum dicitur iubilàre ftatdit. Sed Abbas Nokke-J
rusdc fan&o Gallo fequentias pro neümit compofuit :
Quas Nicolaus(fepa àdmiffam cäntari Coneeflit. Anafta-
fiuspapadecieuic vrdura Euangelium legitur nullus fb-
déàc. Credo in vnum Deum i Cönftantinopolitaha finodus
Compofuit: Sed Damafus papaad rniflam can tari iu-
ftieuit. Offertorium Gregorius papa
compofuit & ad miflàra catt-
tarifUtUir;
Nohenis
Abbas,a-
Iljs Npt-
gerus S.
Galli mb-
haefius.
De yd