Conueniunrdc
coçilîis&
doétdnb’
lcfiar
fticis>quo
um automate
Arméno-
turn error
Primus
error Ar-
menorû
.ne t: me-ipfiusignorahtiä vellapfüs'hobis ithpiitecur.
G ener ALis.Redtèais,ita fiac.THEORiANys.-Mifitepi-
ftolain ad præpotentétn & iandum Im p ér-a t o cerne x i ra i a
(ànditas cuà,qüa de quibufdam fidéicàpubus,&'côfue-
tudinibus Ecclcfiaftîcis tradat. Itaque fàndirjatchYtuam
eximiam intertcîgo,itane fentiac,vtin eaperfcriptiim eft,
an aliquid eoruro quæ in ilia perferipta funt, nullius*mo-
menci ducat. G^n e r a i^s. Ica turn fentiebams&icafen-1
tiojdcutin'eaperfcripfî. T h eo r ia n v s . Quasfynodos
rccipis?GENERALis.Nica?nam>fänü prumccc.xvnRp är
trum:Conftantinopolicanam,fandorum ß cinftin du d iuintM*
»becnaroruni cLipatrüm : 8c Ephcfinam,fando-
fum e c . pa trûjin quaNeftoriusab officio remotus fuit.
T h eo r ia n v s . Quorum dodorum feripea & d od r in a s
adp’tobas ? Gen e ra l is . Magni illius A thanafij,fândi
GregorifTheologuBafilij magni, fandiG'rcgûrij Nÿffe-
ni,fandiIoannisChryfoftomi, fandiEphræmi, fandi
.Cyrilli Alexandrin! ancifticis , 8c mulcorum aliorum.
THEORiANVS.Ergoledionemepiftolættfçinchoemus,
& capitum in cacpmprehenforum meinem fràterne co-
fideremus, an ptædidos fàndos patrès,& fandàs fyno-
dos fcquatur:GENER A L is .R ed è dicis,ita fiat.
T Tumperlegentes,ad'eum locum vemiïius,vbi
feriptumerat:
Dicimus in Chrifto naturam vnam elfe, no fecundùm
ftafiriäm&naturam effe vniuerfaliadicut, quae fcnptbns i ®
extcrifpeciem vocarunc, quapropter in facrolandaTri- N
nit.nacuram vnam & vnara fubftantiam,hypoftafes verb ('ubft-nt j
tres tradiderunf.natura niinirum & fubftantia plures hy- & Daty j
poftafesconcincnte,hominü quidemcertb natura qutim vn*uerfaJ
vnafitjinfiniras habet hypoftafes; putaPetrum & Paülu *‘a'ntelli*
& bominesfingillatim vniuerfos. Ariftot.autem indiui- ^UntUrvt[
duum,& vnum numero,fiue hypoftafin, proprie fubftä- hypofta
tiam definijtjliis verbis vfus: fubftatia,qu£e proprijffime, k«osfin. [
primumque ac maxime fic dicitur,eft;qü* neque de Tub- l§u'atia.
ie d o quodam d icitur, necin aliquofiubiedo e ft, velut !c«'fW ^|
hichom.o,vclhicequus. Q u o ig itu rp ad o fie r i poteft,vt JJf.i
alieni ab ouili noftro cum d odoribus noftris hacin parte ‘ßmii.■
concilientur,quum hi fubftantiam & naturam vniuerfa-
lequiddam,illifingularedcfiniant ? Ge n e r a l is . N os
quoque fubftantiam 8c naturam de vniuerfalibus accipi-
mus,perfona verb & hypoftafin de fingularibus. T heo-
RiANVs.Made animojbeatilfimc pater, ob hanc latisfa-
dionem:qui & hacin parte cum landis patribus confen-
tis. Qu jd igitu r ? horumnefinirionesac declarationem
cxponcmus,an lolum hoc nobis fufficiet,quod fubftatia
& hacura quiddam vniuerfale fint; hypoftafis & perfona.
fingtilare? G e n e r a l is . Si tibi moleftum non erit expo-
nercjlübens equidem audiam.THEORi ANVS.Nihil ego
meum proferam, fed quidquid ipfa nos Eccle fis lumina
docuerunt.GENERALis. Idem 8c ipfecognofceregeftio,
quid n imirumEcclefi? dodores tradiderint.THEpRiA-
n V s. S a n d ipatresitafubftantiam definierunt.Subftan-
tia prfmum 8c proprie eft, quidquid per fe fubfiftit; nee
effe fuum habet in alio. Q u id autem id quod per fefub-
fiftir ? quod per feeft,ac non propter aliu d , vel in alio per fubfi.
fuum eile ha b e t: hoc eft,quod nonegetaltcriusalicuiüs
extra fe ad hüc,vt.exiftac; quale quiddam eft color,puta
niger,aut albus:qu« per fe nequeunt exiftere fine corpore,
icuuiu Eutychenconfuudentes , néc'fecündùm-Apollinarem
n Chri- l detiahenteSjfedfecundimrAlcxâdrinumianjriftitem C y -
fto vnam1 rillum,in Orthodoxia , quæin.libro contra Neftorium ,
elle na- j fCripfit,vnaefle naturam S erm o n is incacnatam.THEO-
(Enwêx ! RlANVS-?%n4 ;ûsGyrilluspon,diXit,vnaminGbriftona-
k>co Cy- turara,nec,vuam Chrifti naturanv,fed vnanvnatura Ser - j
killimalè MoNis,acdeinde fubijcit, In ca rn a t am. T ua verofan-
liutcllefto <Stifas., nefcioquo p ad o incogitanter &liberènaturam
uatusilo- vnam jn Chrifto dixit,âc miror equide , cùr vocem à fan- j
1 oetatio- ' vf i ° pofitam m utarefit aùfa.GENERALiç. N o n mu- j
accosri- ! tàui : nanridemfignificat natura Chrifti ,& naturaSer-
jnonisincarnata. T h e o r ia n v s . N o n idem fignificat,
Aliud J ablîtmam Chrifti nomen vtrumque coniunduqi fignifialiud
Scr 1 cat,Dcumfimul&homihcm:proprercadicimusiSermQ
mo ïîue i caro fadu s eft,at verb, C h r is t y s caro fadus,non dici-
Verbum. mus. Idem & in d e patet , quod nemotandorum vnam
Chrifti naturam dicar. Vnam veronaruram SERMONis,
turn fan d u s C y r illu s, turn S.Athanafius ante ipfum dixit,
quippoeùm dicimus vnam naturam Sermon is , di-
uinam hocfilij naturam fignificat : cùm verd adijcimùs
Inc ARN a t am , ficutiS. Cyrillus, in fecundaad Succef-
fumepiftolafecit; tota'ratio adminiftrationis cumcarne
comprehenditur.GENERALis.Etquislàndorum hominumpoftvnionemhoc
exprefsè dixit? T h e o r ia n v s .
Ômnes,quorum nomina fupra recenfuifti. G e n e r a l is .
Oftende nobis vnum ex eis,& fatiserit : njm quod ab v -
no fandorum dicitür, ab omnibus dicitur,quod omnes
ab vno diuino fpiritu afflati fuërint.THEORi an v s .N o n
vnumdütaxat oftendam,fed vniuerfos, adiuuante Deo,
quosnominatim fupra cömemorafti,faltemaufcultando
ne defatigeris;& omnium tibi teftimonia proferam. G e-
•NERALis.;PropEerea'conuenimus,vtveritatemipuenia-
mus : necin huiufmodi negotijs defatigari debemus.’
T h e o r ia n v s . Antequam ipfa didaprofetamus,ncccf-
fariumarbitror, v t quid eftentia vci fubftanriafit, quid
natura,quid hypoftafis,quid perfona,dicatür. PrOpterea
te interrogo,quomodo hoecaccipias ?. numvt ext'eri feri-
ptotes,an v ti dod ore s Ecclefia definicrut? Ge n e r a l is .
N o s amborum de vocibushifcepropofitisfinitiones no-
uimus,&eas ad reditudinem dogmatum pietatis feieret
’diriginms.THiORiANVS. Ego pluiimfiin hisextraneos
abEcclefiaedodoribusdiffidere video. Nàm illieruditi
, homines exteçjindiuiduum,fine hypoftafiu, & vnunu-
n7erofiibftaiitiaTndefiniunf,quodfanè ditrinipatres non
j admittunt, quippe patres illi gubernatidiuinitus, fub-
Dclinitio
fubftâtiï.
Quid fit
Armeno,
patris ythodoxi
authori-
t as, loco
eft lom-
uium.
Quid fob
ftanria. I d hyi
poftafis,
Sc quod-'
nam inter ^Gencbrardut lib. '*r.Cbronogrttphis.pxg. 6 o g.Tjindiedt ÀimcHtoi ab
trroreMonophyfitarum, Theonanum Nicetamq, cxrf.it, quodjanam
Arment» hw meutern non-ferceperïntt Tu iUumconJule,qui tamer.in
hacrenonpenitttinobü.prtbnlur. , . ,
quod earecipiat, acproptereacolqrem non dicimus
efle fubftanriam. Ipfum verb corpus, cui color ineft,ad
hoc colbrishaudindigep, v t corpus lic,imo muratis colo-
ribuSjipfiim non mutacur,nam ex albo nigrum fir , ex ni-
gro flauum,aliümve colorem induir;ipfumvero femper,
id quod eft,manet.Itaq,ue proprer corpus color eft, vtid
cqlo'retingatjtion autem corpus propter colorem,fedex
; feipfo, coloritidem In corporemum effe habet » corpus
autem non in colpre * fed in feipfo exiftit, earn ob rem
corpus fiibftanriam vocamus , quumperfeipfum fobfi-
fta t,& in .feipfo,non in alio fuum effe, habeat. Quidquid
ergo per fe fubfiftit, & in feipfo , non in alio exiftit, eft
fubftantia. Sunt autem h x c vel ex materie, vel expertia
maceriei.Materialia funt,terra,aqua, aer,ignis; & res ex
his compofica;,lapis,arbor,corpus animarum. Expertja
maceriei,anima ratione prsedita, Angelus. HaecigiturjVti
modoaiebam, fubftantiadicuntur, quippeDeusvltta
j fubftantialis e ft , fupra omnem poficus eflentiam & fi
. quid his etiam vlterius, atque hoc modo iam cognitum
habemus,quidfubftantiAfit. Natura verb,eft horumcü-, 0^ u'
; iufque,iamrecenficorum, motus&quiecisprincipium, tuU'
■ quacenus in ipfis primis exiftit,non fecundum accidens,
j verbi gratia,terraquidem mouecur , quatenus germina
1 produeitfcetus,orhninoquealtcratur; quatenusfecun-
j aumhtecipfain idmucatur: fedeademquiefcic, quod
j tranfitionem de lo co ad locum attinet, omninoimmo-
j bibs 8c itinerisexpers.Itaque morus & qu ie tis huiufm.Q-
di principium, quodtcrr^fubftantialiterineft , neeex
; caufaquadara accetfic, nacuram vocamus. Ipfurt\ycrb
1 nature nomen ab nafeendofadtum.eft,id eft,ab cxiften-
do,quo fit , v t fubftantia naturjeque nomen idem figni-
' f le e t : vtrumque dedubtum a yerbis paria dcnoratiti-
1 bus,& exiftendifiguificätione'mhabentibus, neque tan-i
! turn nomine tenus idem eft fubftatia 8c natura,fed etiam Subfl*til|
i re;autfalcem proximum quiddam, noneoim m otumi-J^“ util
ƒ pfum,&quietcmrerum,naturam eifledixitanis: fed prin-j1
|cipium,hoCeft,caufam fecuhdum quam non accidcnta-
I rie,led fubftantialiter mouenrur & quiefeunr fubftanti?-
I Hypoftafis äurem, eft res exiftens& fubftantialis,in qua|Quidhy-
j congeries a'ccidentium , tanquamin vnofubiebto,rc& !polljllS'
I effebhi exiftit, itaque fubftantia eft ipfa res, quae exifth; I
-■ hypofta-.;''^ __
I-Quidpei
j 'hypoftafis v«r6,tarft id,quod exiftitjtum qu^ in eb,velu- enfant,S^bellij'fcelus non euitate deprehenduntur: qui
tiperaccidensjconfiderantur. A c perfona eft id , quod & ipfen otionem hancplerumqueconfundens, perfonas
per a&ioh'es& projjrietates fuas , manifcftiim & diftin- j diuidereconabatur;eandem hypoftafin d icens, profit v -
I £tumabaiijs,eiufdemnaturae confortibus , iudicium fui i fuscxigerer,transformari. C^ceriim fi qnis fortafle tefti-
I prober,VeliitiMichaelus Archangfelus‘,quumd e co rpo -1 moniafan&iparris huifis,exepiftolisdeprompra,non fa- 1
ye Mofistfduerfus d iab olu m di fee p cab at, & qu u mdiu in a j tisidoneaputec : adiungemusalia deipfiusexpofitione
’ Danielioracuiapandebac; vnam fe nobis perfonam , a peculiari;quarfidcfide comp6fuit, & v t e i fubferiberet,
I Eiufdtm
ihoritute
j2terisfecreramAngelis,monftrabat. Itaque cognitio a
licfiius,quamexeftevtu confequimur, vteius efre'&i au-
(ftorem perfonam vocemus do'cet , atque hoc nomen a
cognitione,qu£efenTu fit;ad e am, quae fit mence transla-
tum eft ; quumenim fingulos homines'perafpebtabilem
v filtumcuiufqueformam, ex o culorumintuimreliquis
ab hominibusfecernamus : idcirco & id,quodper a<ftio-
nesaeproprietates fuasab eiufdfem fubftantise 'confoni-
busfeiungitur, perfonam a^ellauimus , a tq u ehx c p.er-
fon« d efenptio eft, videtur autem quodam m'odo id?m
fignificare, quod h.ypoftafiS:aut parum,autnihil differre.
Hifec pr£ecognitis,idem nimi'ru'm effe fubftanriam, quod
naruram;idem hypoftafin,quod perfonam: qifxcumque
defubftantiadicentur; aptanda naturae; &quaecumqfie
dehypoftafivperfonae. G en e ra l is . Sane quam erudite
partes haec definierunt, 8c perfpieue declararunt. Equi-
dem & ainftoritates ipforum di^taque requiro,vt quo pa-
(fto hseede Deo pertradlantes accipianc, in telligani: &
nos quoque iuxta fcopum eorum, colloquium hocinfti-
tuamus..;THEORiANVs. Ecclefiaedofitoreshiec, ita vti
fandicas tua fupra d ix i t , accipiunc : fubftanriam fcili-
c e t , ac naturam de vniuerfalibus ; hypoftafin & perfonam,
de fingularibus. G en e r a l is . Hocipfum mihide
patrum d id is mbnftrari cupio , ac dcinde Deo propi-
tio colloquid eijs incipiemus , quorum caufaconueni-
mus.
T h eo r ia n v s . Fiat id quoque quando fictib i videturiadeoqueprodeatin
Euftarhiumilium Armeniumim^filir, qui opinionisefi-
traricE fufpicionem de fe nonnullis miecerat. Ea in expo-
firione Bafilij verba haec funt. Itaque par eft eos aperr^ fa-
ceri,quod fecundum ea verba credanr,qu?d patribus no ftris
N ic« x fu n t expofita, & quidem in eafenrentia, qu^e
ifexegre de verbis elucet.Sunt enim, qui & irt hacipfafide
veritatisfermoni fraudem fa ciunt,& pro lubitu fuo mentem
verborum in ea pofirorum trahunt rquahdo Marcel-
lus etiam,impie conuellens hypoftafin D omini noftri Ie-
fu Chrifti,eumque nudum fermonem docens, priefefer-
re aufus eft, hinc eius opinionis fibi fubmini ftrata princi-
pia ; male feilicet fenrentiamvoCabuliconfubftantialis
exponents. Iridefn illiiis Afri Sabellij quidam impietati
adh*renres ydumidem hypoftafin 8c fubftantiam opina-
tu reffe , hint adftrucndae blafphemis (ax occafiones ra-
piunr,qfiod in fide perfcriprumfit:Si quisdicit,exaliaef-
■fe fubftantia Vel hypoftafi filium Dei,hancanathemarifac
fanda vniuerfalis Ecclefia. N o n enim ibi dixerunr, idem
effe fubftanriam&hynfcftafin ; ijiiippe fi vnum & idem
voces h^ denotarent,quid opuserat vtram'qu'e poni?Ma-’
nifcftum fi eft,id earn ob caufam fadum,quod alij Filium
de fubftantia Patris effe negarent,alij de alia hypoftafi efi
fe perhiberent,itaque pofitum illud eft ; ad eUerfionem
prausfententije : ho c falubrisdodrinS declarationem
continet. Q u o d fi dealijs quoque fandis hbmihibuste-
ftimoniafuppeditanda funt, magnusille diuinisih rebus
Gregorius prodeat,cuius in libro de TheologiA Y. H$c ip-
medium dodiffimusreapfe Beat, j ‘faverba funt. Medium quum dico , veritatem intelligb;
ille Bafilius,nam eius, ad Terentiumfcribentis, haecver-j adquamfolamfirefpiciamus , 8c prauamillam contra-
ba font: N on idem efie,de Deo quum loquimur,fubftan- J d io n em , abfurdioremque hancetiam diuifionemvita-
tiam 8c hypoftafin:eriam ip fi,mea quidem opinione,- fra- bimus,rede faciemus: v t non ad vnam hypoftafin oratib
tresoccidentalesindkarunt, namlinguaefuaeanguftiam no ftraco ga tur,idquehocfolomeru,nedeosplurescon-
reuerip, ipfum V fi*n om en linguaGrxca repofuerunt: ftituamus:exquofieret,vtnudanobisnominarelinque-
vt fi quod in fenfu diferimen effet , id ei perfpicua mini- rentur,exiftimancibus Patrem, f ilium , & Spiritum ian-
Bufil. ad
Eufiathiu
C&Jariësë.
meque confufa vocum diuerfitate faluum effet. Si tarnen
8c nobis indicanda paucis noftra eft opinio , dicemus
earn fubftantia? rarionem effe ad hypoftafin;quæ rei comd
um , eundem effe. Item paulo poft. Omn in oD éum y -
nura retineamus necefleeft,&3.hypoft.fiue tres perfonas
effe profireamur, feruata etiam vniufeuiufq; proprietaté:
tnunis eftad peculiarera, nam quifque noftrum 8c com -! Retinebimus autem Deumvnum, demei quidem iudicij
muni rarione fubftantias, particeps eft efleriti«; & ob p e -! fententia, fi & Filius & Spiritus ad vnam caufäm referafi^
culi^res fibi proprietates, hic vel ille eft. Sic & ib i, fu b - , tur,neque tarnen vel compingantur,vel commifeearitür,
ftan tia? quidem ratio communis intelligatur; vt bonitas ,! tum ratione vnius 8c eiufdem in diuinitäte (vt fic loqüar)
diuinitas,aut fi quid aliud: hypöftafis v erö , inproprieta- motionisvöluntatifque , tumipfius fubftantiie iderttitate
patern itatis,aut faeültatis fandificancis,cernitur.Con-
fimilia verbafunreiufdem d iuinihominis, ad Atnphilo-
chium,fandiflima? Iconicnfis£cclefiæ lumen, feribentis.
Subftanria& hypoftafis,inquit,ita differunt;vti commune
aefingulare, puca, qua? animalis eft ad vnam aliquem
tisrtres vero hypoftafes retinebimus, fi nullam animi noftri
çommiftionem , vel refolutionem velconfufionem
cogitabunt: ne dum vnicàtem amplius veneramur, quam
r e d um fuM it , tocaminnihilumredigamus. Ldemma-
gnusacdiuinus virin oranone , qua pacem compofuit:
homiuein ra tio , propterea fubftantiam diuiniratis vnam ! Credimus,inquit,in Patrem,& Filium , *8c Spiritum fan-
confitemur , v t eflentiæratio minime diüerfàrëddatur: d um eiufdem fubftantiæ ac maieftans , in qurous & b a -
hypoftafin vero fingulare quid dicimus vc inconfufit no- ptifmd filà pérfedio conftat,tam in nominibus, quam in
bis &.explicata de Pâtre, JFilio, fandoque Spiriru fit no- rébus,(noftri ha?c, quifquis in eo initiatus eS) quippe qui
t io , quippe fi feparacas cuiufq; notas non confideremus,1 abiuratio eft Deum negancis impietatis, diuiniratifq;c ô -
vt paterilitatem,vt filietatem,vt fandificationem ; fed de feffio, arque ita perfedionem adipifeimur, vnum qüidë,
communinotioneeffentiæ,Deumconficeamur.-fierinul- quoad eftentiam & indiuiduam adorationem agnofeeii-
J ----- T-— — c tesjtria vero » quantum ad hypoftafes , vel perfonas, Vc
quidam loqui maluut ; nec enim indecore le gerant, de
his quirixancur : perinde ac fi piecas nobis in nominibus,
non in rebus eonfifteret. Q u jd enim dicitisà qui très hypoftafes
adfertisîàri hoc eo dicitis, quod très effet!tiasex-
iftimetis \ fcio vos aduerfus eos , qui.fic exiftimaticiri-
gencemclamoremexcicaturoS, vnâ enim &eandem ho-
rum trium effenciatn ftacuicis,quid vos JH ii perfonas di-
cicis ? niim vnam veluri quiddam con^mfitum fingitis;
quod très vülcus auc humanam omnino formam habear ?
yos.quoq; reclamabiris.’abfir : liecDei fàciem, quæcum-
que tandem ilia eft, vnquamvideac, quiicafentir, quid
..g, H , r-.______ergo' Cham & hdeinterrogarélubet^ auevobishypoftauiuafas
fateri coguntur>ac dum.tres hypofta.fes dicere te- fes dénotant ant vobis perlbnæ ? nimirum eflè tria ; qua? j
_ . . . . . É e e e 4 dim- ’
AliutlHa-
zittrz-loc9
idem con-
H "
lo modo poteftjVt red è fid ei ratio reddatur.Itaque nccef-
fe eft, ad commune ad ied o peculiar!,hane fidei normam
confitendofequi. Communeeftdiuinitas;peculiatepa-
ternitas,ha?c.coniinjgentes dicamus;Credo in Deum P a -1
trem. Rurfus in corifeffione filij Coqfimile f ia t , 8c com-
muni peculiareiungentes.dicamus ; Cred o in Deum Filium.
Similiter ScdeSpiricu fa n d o , verbis confencaneo
modc>côncepcis, dicamus ; Credo in diuinum Spiritum
ilium fandum: ita.quidemvtvbique feruemusin confef-
fionediuinicatis vnicatem ; acnihilominus perfonarü pe-
culiarc diferimen in feparacione propriétacum , .quasin
fingulis mehre intelligimus, conhceamur. Q u i vero fub-
ftantiatn& hypoftafin idem effe d icu n t, perfonas (altem
IB
I I
111