Philippi Solitärii, Di Optra Rei Chrifttana,
Si decrerifcaueris, feiâs v,dim n oil t e a l am i mp oft e r umy ]
noncibum , non pociimrnecu m fmam çapcrè. Ç Ar'o .-
Tamen canisloirim non crimcdif, vt nofti. Qriia^ verb
nsevrges.diccndum eft pro yiribus.Ec an tea tibi affir maul,
Sc iterum affiiiiîo,and\itè(3:uiu vpiuerficatishuiusrfua
cauià mundum hunediiplieern.ftipieriofem j:‘ ,-&inxeri'07,
remdiib oculos cadentem & no n cad en tem , quodqyin
medio amborum mix turn & coaginentacumeft»conftru-
xiffe. Quern cum rudus immütabft & in h qu ab it, etiam
propter te,cuumq;fplendörem&gferia.mittnouabic:mea
quoqj reformatio & refiefciotuum eft deeus,qùando Honor
corporisadid, quodadimagincm Deifaribum cftirë-
dundatriîcuteontca,fi contemririr, Scdedecorqr , idip-
ium quoq; tuarefcrt.Deus llbi lufficit', nullo horum indigec:
nonluiuinelbiis,&lunæ,non orbibiuccèleftibris,
noncer ra him fpol i j s,non quatuor elementis.Null.ipror-
fus egeftat idiuinum numen fu b ij ci tut. Q u f e nim vlla ré
egerec{fedtibi6mniadcnuncimpertiùit,&infuturo impërtiet.
Si ergo his q u i tua caulk produrilafimt, bt-
namenta piaiora qu id am con ferè t^ illa quoqiie propter
te , Sc tua cauià* conferenturi Ablaris autem
abs tc hifce duabus facuitatibus ", in quibus cupidi-
nes , & irarara ardores exiftunt, :qnib.ufcum;nata Sc
adulta esjfimul certè a natura tu a y itip& àffeétiqnes,quç
ex hifce ad detrimertturn tlium proHeunt,auferentur. (S i
tamen itaeas vocarélicetivnde fiepenuthërb optim a, & ;
plurimafenè promariant:Natn ft mens, quemadmodum
debet,omnibüsprefidcac.acq; impcret,affeâ:ion um v- j
fum ratiöni conuchienccm:fi4autem, earundem vfumà j
ratioricàuerfum,&Vitiûmnominareoportet.):Etenimfr'
illiseareas,fimul cares bile, irâ,iraeundia, deiniuriarum'
memöria,tiraore,timidnate,ncceft vllaapud te audacia,!
non æmulatio contentionis amans rnö a voluptas aliquaj
rationis expers,quæ animum fcede.coricitet: fed vtfinsul
ingreflae func,ficfimulabeunt.Supercilium 8c oftentatiÖ
celfabunt.li iradefit.Non erit fides,nonipës,fî non fitcu-
piditas.Memoriaeuanefeet.Quis enim eius vTus i Atque
haeequinqs funt rationis,vtita di cam,germi na.
Gicgàkius.Metnoi'ianidicimtisdeÿs,qu£ad Deum,&diuina
fpc(tant.Nam quod oculisvfurpatur,memortanonindiget. Similiter
^fidesi^fpei tunc non aderunt: fold chantäfinefe nunc definit
^nec in futuro definet,feddu^efcetampliusf] y
yacabisigitur ira& çüpiditate , feuxoncupifcentia.
Cum enim adipfixm finem SC extremum eorum , iriquas
appetitus fertur p'erueneris, nullo horum tibi opus eric.
Longé feçedent.Véterem quippe hominem peuitus éxu-
ensjvnà cum ipfo quidquid habet exuis,iterum q; ad vita
dranidolorehberamrecurris.Solacharitasinperpetuurn
tibi adeft,propria e xomnib .quxhab cmus, & xomesin-
diuidua. Hæc ambo autem principio nö habuifle te feias,
vim eoncupifcehdi,& (rafeendi pula, étant enim rationis
expertiajfed poftcriiis indita tib i,& appofita funt,-—— -
G çegori iis simplex vniformis ab initio anima procréât a
efi,protdplafti,inquam,cum mente fua,&ratione, quod er at diui-
numiUudJpiraculumJ)eindeficilliira & cupiditas natura irra-
tionali confiantes copulatafùnt.\ \ ,
—- tanquam armaad propuifendum deuinccndumq; ad-
uerferiUmzvcneqj vulnerarette,nudamincuens: neq; ia-
culis igneis,& acutis feriret.Finito aüt bello, proftratifq}
inimicià jSç pace tranquilliiTima cöfecuta,imprefiioneq',,
iu â à ,& p u gn a confe<ftis,hpftibu% rob ore , Sc audacia
Ipoliatis,8c longé in gehenniignem prpic&is, q u id ifta .
: velut arma de etc terp tibi prpderunt,videnti, Sc ridenti. !
aduerfarium iam extinélumî Aderat autem tibi cum me- ;
tc ratip puraputa,caftifiima,finceritatefujgens, vis con- j
templandijiudicandi,Sc eius ideæ dminitas. Simplicicas,
cu|n quaconditum eft,quodeft fecundura,imagine Dei.
C ^ l e diuinum fpiraculum,per quodfubfiftis ÿ/a. prinefe
pio habuiftijtale rêÇipies^tqjhinc nobiliiIima,&formp-
ifflitna.Sc fupra omnesôrdines coeteftiumapparebis. Au-
d.icum nouujbjScvifii tremendum erit,quomodo à gloria
ip fub^iraioiem gloriam afcendes.Hoctamen **? ti*o**ad
i ntagtrtempii^apiifiqpo r tet^^ar chë typp e fie fi mil e , Scad il-
ludimitarionëcpiitendece,eorefpicere : ;& q u o d mente
tanturaScihcelligenriacpntinccurjVeîleillimentidiuinç
euaderèfimile3 bhàppbr^tmolem,neclatitudiùé
profunditatemmon inteiu.vllum,n6ridimenfionein ,JnÖ
mènfuràth.âbhiice omnib.omnino liberum efti W ü j
quod eft in anima,aliud quiddam e ft, quodëx çbihplta-
ti oneàdar che typ o n omnium arttiquiffimum Scniaximü;
"Sc quod fécuhdüm natura: fuae pröprietatem fimul 8c.fe-
mèltalëeftjîntciligirniis.Illud primumSCincteatö, hoc
creàcum'eft.Illud natura eft expers principij, omnium re- J
rum p rin ce ps, Sc pie n a eau la : hoc.autcm Omni no ccepit :
eftfiquidemre^sconditä^necenimiamimägödicipöteft,
fifempereft)exémplàriprimbabfq;riiucatibnëqirafimil-
hmum.Hocigiturmàhifèftècreatà rtàtufa; 8c fëdh’ditum
quippiameft. Naturaautem'Sc ratiofeonchtorum ,quid
tandem fit,fetis.clarec. Q ii o d five rü m e ft, q u od dicittir,
ficutiplaneeft, qu a tumaiorérahancglbriarà,àutquem
alium hoHprem,diüino præftanfiorem, tibtqônciipifcis î
Hæc à medifputatamtellcxiftljVt.opinor. ¥trum eacitra
dubirationcm credas, 8c probes,^Cadmittas, annihilifa-
cienda,&fiiHà,8capertè ridieula,S: nugas?arbkrcre(quod
equidem nôputo)noflfccupio.Dic quid tandem,Sc qùo-
mbdo dehisfentias. A n im a . Noneg o iftan ih ilï facip,
abfit;Deus meliora:fed delcftprdiëtiscuisjveriflimèam-
ple<ftor,fiifeipiPiacquiefeô,admirÔr,folutis,quæ dubità-
bam,quantumïàtis eft.Si fidém denegem, mèriro rëpre-
hendariNec eft orthodpxus,nec habet partem cum Ver-
bpae Domino,qui hisaduerlàtür, née dignus illius nup-
rijSj&thalamorfediufidelisblafphcmuSjSâdducæisde-
rerior cenfendus.Ego verb,gratiâChrifti,absre auditisü-
dem adiungo,8c itafaefta elle hîec,vtcu-doces,non repug-
no.Nullo m odo cô.ntradieo,credëmini, ôc ira tibiper-
iùade J llud tantummodo tepbfecro, v t di<ftis'quoq;cö-1
firmationemadhibeas. Quanifi pro quoefito'accepero,
fatisfa&um m ihipuraboin omnibus: Sc hoc præalij sini-
morum,inconcufium , Scaltaradiccfixumactirmumin
peStoreçoferuabo.Tantumcaue, ne aliquo modo voces
ipfes commutes:fed vt funt,ita referas : Sc ad verbmu re -
' :a. i ' ”
Quafequunturproximo capite, àpud ipfum Gregorium non
continuantunfed ea Philippusnofter multis identidem verfib.pra-
termißtf.{quodearesad infiitutum fuum minus pertimnnt) ita
congefiiti& conflit,vt orattonem continentemefficeret.J
C A P Y ; T X V I .
B.GregorijNyffeni locus de anima tripartita,ex dijputatione
de Anima & Refurreélione,cum Mairi-
na for orehabita, jj
IN terrogatio. Animamaiunt effe intelleiftuale naturanr,
8c inftrumehtariö cprporiVitalcm vim, adfen-
fuumefficientiam atq; aAionem ingcncrare. Nam non
(olum circa earn mcntis npftrte agitationem, qua feien-
tias percipimus ac fpecu 1 amur,eificax , .Sca(ftuofeunima
noftraeft,pet earn qua: mente confwt,& intelligentiafu^
natura vim talia efhciens,neq; fenferia vaia , inftrumen-
taque fola ad naturalem efficientiam.pperatipnemq; gu-
bernat.fed multusquidcm cupiditatis, mulcusitemira-
cundia: quoqj morus in eius nacura cernitur. Cum autem
horum vtrpniq; generaliterin oobis infit, in multa
pari ter,ac varia,a6tionib.efficicn tij fqj malorum progtedi
motutn videmus.Nam multa quidem vidcre licet ,quoru
concupifeendivisa,u<ftoriacduxcft: rurfus item multa a
caulk ire concitatrice nafcutur, ac nullü horu corpus eft*
Qupdautincprporeum cft,intelleiftuale pcorfus eft. fo-
laq*, mente conftat.Porro in tel ledualcm quanda, folaq;
menic con ftantem,&comprchcnfibilem rem cfic animä,
definitio dcclarauit. Vt duotum ablurdoiü altei uex con -
fcqucnttaorationisexiftatatqi cmergat, aut vtiracundia
quoqj atq; cupiditas aline in nobis animat fint, Sc pro vna
m ultitudo animarudeprehendatur atq; ani maduerratur.
aut ne metis,qqidc agicatrix, Sc intelligcdi vis innob isia -
nimacllcputetut.Näintclleiftuale folaqi mete cöftäs,Sc
v Calltnjcum M onachùtn^ib. II. fo s 1
^önVpréhë nii b ile , àeqùali ter dm nib usaccOmmpdaturn, funt/quommvnumquodq-.cógnatumquidemefiè vide-
automniahçcàïVimaséifc demdnftrabitjautynüqup^ tut cum i r a ( c e n d i, & ■ c o n eu p i I c e n d i vi, pccubari aut dehnifione
fiiam defigndnr narûram.Qdæcunqv taliacircâ a -
p ö ï^ i O'l^anc j ih quit, ( forpr Marcina^rapmn cm nim'âm 'fil n t ,anima no n, fun t:’fed veluti qnædam verrue»
Wn^:n»o)tis etiàm alijs qùâéfitâ.cpnfeqùentef;iplê qüoqj ex cogicatrice parte ânimïÈ' enà^eii tes : qüàe partes qüidë
re„ ui(juifti5q uidnam tandem hæc elfe oportçatexiftiîiVa- ipfiüs e(le,eo quod àgnaré fint,nóh tarnen id êfl'e exifti-
•re id eft, v i in c o il c u p i fc e n d i 'ö' ^ ? » niantunquod anima ex fui riatürâ atq-, eilen cia eft. D.ciideft,
vin?.il?epneitatrieem,fimulhe.infi.t^iîan'inræna- iritiseriiiri anima:quidemIpeculamcem& dijtidicatticé,
tuta>& quaiï coeflentiata,atqvcpnfubftatiata,(:\'àb initio r e m m qfi n fp e ^ricem vini eius proptiam elleac riaturalë:
cùmealintjatq;àprincipioltatimvnacumcreatiônè.i^C eiüfqjgratiæquaDcOfimiliseft,perbæcillanï imaginem
conftitutioneeiiis exticeriritiaU etiam ^liquid aliu d , âtcjj fèleeonféruare.4 Qùpniâiri ratipéirtàtibne 8c crime«fturä
ipia fint, Sc p o lie ri iis no b isacqe fié rin t. N à'm cfurid hæç cQlligitùr.diuinümquoq-, îiùmen^ü odcü ’rtq; tandem id
quideminanima ’certiantur, ex æ quo confiât inter om- e x lui natura éftjin bis occupa tum e i f e r n cm p e mm in
ires.C^d'aucemdeeisexifttmarc öporteat,nondumple- fpiciendoomnia^tü in difcernendo bônùmâ malo. Q ig r
né atq^pet-féél’è ralio affècuta eft,vt firmam de hishabeat cunqVaürem in animæcrinfinio pofitafunt , ad alceruttü
opiniooem:fedviïlguseriàmnüm.vagis,falfifq;, âc ditier- ex cöritrarijsprópenfioiiëiri SCiriclinatipheiri iuxc.afiii hafis
opiH on^u sd ehis am b ig it..N o sv e ró externa philo-
fop h iaréKéla,teftem di qitlam feri p tura af^ifcam u s ; q ü é
ftatuit i V? n ih t l i ri.an iip A p u te mils' ex i miurir & infi g p e ,
quodnrinetiamdiuin^ nature propriiim fif. -Qui enim
fimilirudinem Deianimam effe d ixit,quidquid a Deri a-
lienutn eft,extra definitionerii ajhipite elfe declarauit. Ergo
quriniam eiitfinodi n ihil.cümdiifina cernitur natuta,
ne animat quidem h icinfira,Sc quafi cpeifentiata cile,ie-
«ftè quis exiftimauërir. J Q n id igitur eiEquod dicimus ?
Quod hoc raridnis particeps animal,Homp nimiruiri, iti-
teiiigentiie atq, feientia’ capax (it,vel corum , qui a ratio-
•tteÜPftr® f t f i p i k a J U J i i r i s t e f t i m o n i p c o 1-
p lobam m eft: Q w p p e n on itanacuramn oft ram de fed p-
tuca,ac defignaciira definitib fuiftet,fi quidem Sc irapuri-
d iam ^ coneupifce,ntiam,,dc huiufiriodi omnia cum no-
itr.ivmta,& quail coelfentiata, atq-,eo nfu b Hand a taelfe
! videiedNalrinecin vl)a quidemahare,locopröprijcom-
! muiieponens, fubiecli quilquam edideritdetinitionem.
j Qupniam igitur Scconcupilcendi,St irafeendi vis aequa-
j liter quoque ram mrationis expei te,quam mtioniscom-
| ppte natura cernitur,nulla ratione, nec rerile quis per cór
j muiVem noramid quod proprium eft dcbgnauetit.Quod
| autcuV.ad riatureidèfignariqirëin fuperuacuum^ acreijci-
! êndum e ft^ uo parilo tanquam pars naturte, ppteftade-
j ugrfionem,aeRnitionis vires habere?;.Omnis enim deft-
nitiri fubftanriK',pfopriumfiibieclifpe<ftat.Qujdquidau
! iem extra pecuharitktèm ; ac prbprietatcm fu ë r i t , tan
quam.adetiniridne alien uni deipiciturj acque cpntemnitut.
Atquitamirafcehdifquamepncupifcritidivii'natqiie
turam habent:quprum certusquidamyfiis vel ad id qüod
borium,vel bóno cöriträriumeft, d ucitêu ëntümi've luti
iraveltrietüSjdc fi quidmptüüm,qui in anima fuut , 'eiul-
mbdi .eft,finëquib. h umana nkriirabonfiderari nö pöteft,
id eXtrihfecusfci acceiliflë èxiftimairiusV ïpropterea‘“quod
in principali,8c Priginali.pulchritudinëriullumeiüfmbd
fignum cerriatiir. QurErnön o.mninó mali älicuius caufä
hüman^cörttributanaturaelunt/naalioquicréatoticau^
fa';iri,alorum.alugharfpöteft,fiilliric péCcatotfinëceflarii
caiifie fimul in naturam cölla t* eftent) led certo quödani
vfii vriluntätis Sc arbitrij vél virtulis, Vél vitij iriftriimèn-;
ta talésanimi mdtiisexiftunt. Quëmadmodum fefrum, I
dum ex (ententia artificis ciiditur -y quodcunqüe fërn j
tamenrtïrri artificiS; animo voluntas^ deftinaiiërit, ad
id étiam förmarur:8C vel gladiiis,yel ruftici aliriuius opens
efficientiam cum omni ifatui'a,tam ratipnafi, quarts ir r é f
tipnali cpmmunem eireeonftkt.: Quid'quidaurem com-
mune-eft, non idem cum pcculian cit.' Neccllario igitur
per hicTequitur, v t hcEcin illisnoii elTe exlftimëmus,j)erj
du® precipueliumananaturadefienacur. Sed quemad^
mpd urn li quis fen tién d i, nutrienai., & augendi vimirl
hobis conlpicatiis, p e rh s c noil reloluit anima: dernori-
ftratairidefinitionem(nonenim,quoniamhpceft in ani-
n^a,illud non eft)eodemmodp,(i quis naturaè noftrè circa
iiricuddiam,& cbncifpifcentiam iriotus'ariimaduertit.
Hon etiani rerile defiaitionem q p po gn et, vt qua: minds
fufticienter narurüïri oftendcrft.P.aiam eft e rg o , quod ex
ij^,qu« cxtrinfecus in rebus confideraritu'r,Kie'c lmt,afre-
tlus&permrbationes riacurse,Sc non natura. Nam luce
j quidem eft,quod cihiracundia-aurem vul go feruor Ikri-
j guihis,qui circa cor eft,rilfe plerifqV vidétu r. Aiiis v è ro ,
appetitio vleifcendf eum,k quo lacellitus' ,: SC apte la:(us
fis.Sed vt riosarbitramurdracundia' eftappetitio nprien-
diei,quicrincitauerir, Scad’irans prouocauerit. Hrirurh'
autem nihil conuen'ft animaï definitioni. Itemq; fi perfe
inftrumentum fit,metu qüidem öbedientiam,ira verö
fortitudinem,timidicate cautioriëm» atc^j feeüritatem in-?
generariteicupiditacisitémittipètudiuinam fimul, Slim-
mortalemriobis vplüptatcm conciliartte.Siri autem ratio
habènas amittity 8c tanquam auriga aliquis implicitus
CU trui rë-tro ab eo traHaeur,illoq; abripiacüt, quöciiriquè
eitm. ration'is expers iriocus iumentorüm aüferat, tune in
pêrtutbationèm appetitiones cpnuèrturitui j (qualc ni-
rilirum etiamin briitis videire lic ét, quóniam ratiö natii-
raliter,cisinfiiJ|mörioni non preeft ) fedquandö mótüs
epuiim ad brinurh inclinac,laudis matèrik fiuritjvt Danie-
li cüpiditas,acdefiderium,8c Ph:ine<e zelus , Sc berielu-
gentidolör.Siriauteniaddeteriuspropendènt, turicHaec
afferilusacpërturbationes 8c lunt, SC noiriinariturc Spe-
pulandi.ac dijudicandi vifpropriaéït eins äriinre, pattis
qiréDeo fimilis eft,quoniam etiam diuinuni nu men per
hceccomprehendiiTuts.Siigituranimaab pnini vitipfita- j
té purafuerit,iribonor'S choneftoprorluserit., Borium !
aucem Sc honeftq ex lurnatdra numen diriinum èft| curri
quopetpuritatem anintaèoniuirrilioriëm habebitj'quip-
pe cum propriocohxrérisatqiie coalèfcens. Si igfturhoc
decideritjrionampliusrcupidiraris mptü bpuyerit,qui nabis
piïéeac ac dux iït ad id , quod borium Sc honeltum cft.
Na-m quiin tenebrisvitam degens, lucem dëfidërkuêrit:
quiyfi in lucem péruênërit,'eaq; friïi cceperit,c(Nïcupifcë-.
reja'tq; défiderare definet.' Facultas eniïtt atcjuc poteftas'
potiendi atque ftuendi,vanam SCinuti 1 em efheie cripidi-
tatem.-fcd no^is quideuS,pröpterèa quod boni egena cft,"
natiira fernper feicur,atq; coptendic ad idsquoddeéft ,‘ac
deliderium eius,quod deficit,ipfe riatureripilre cbucuV
pifcendi afferitus eftrqui vêl aberrat, pio peet finiftrum
iudiciumiibeo,quodvëré bonuni & honeftum efty vel
etiam confequituryScadipifcitur id , quo pociri borium
eft. Ä t e a , qu;elupèrat omném börianVcogltätioneni,
concupifcèntiaih deftniamus , appëtitioriëm elïë dice- riatura' , qu^que fupér orisriëm'potentiam cmiiie t, Vt
mus eius,quod deeft:vel defideriuiriftuëndïevoluptatis: qua: niilliusiridigeat ear urn reruns , q u x circa bonum
Vèl dölöfem o6idquodnon.pprimtirëo,quöd'Cö'rd:ie ft , SC honeftum intéllighricur y’ cuni iplküït boriörum ple-?
atqjanimo gratuiri Scacceptuiji: aut aliquans afteritibrié riitudo , neque tanquam particeps aliri.uius' Bqni 8c
adid,quodeftfuaue8ciuGUridumiqu:o,fruiriö'licët. Ha:C ho'riefti, in b'ono v ërfenir, fed ipla fit ipfiiis boni|| &
eninSjSCcirifiriodi oitiniacrip'iditatem qriidëm ofterid'ö't, honëfti riatura ( qupdeunqué tandem etiam borium ,
addefiiiitioricrn aut aniirix non pett'itiërit.’Qujri etiama- Schonëftum elïè méns ppnit'^ neq; fpeiandi 'risbtiri'min
1 ia quo q j , qu ;c circa a:n im a m ce r n uncut, q-i i ;cii b i i n ui ce m fefcädmittit(fpesenim ad id quod nonadéft , duntaxat
exadut'iiopofuavid:cntnt,vcluttimiditasSc aiidacia,d'o- adlsib.ëtur : -qüod dntem quis h a b etcu r etiam Jpcrdt ? in-
lorSc'voltipras,inetus S<: coritcmptus, Sc quaïcunqi calia quit Beatris Apöftoliis ) nèque lermmfcendi ac recola
i m
m