------ . ------ 'a
*A
-. Efai.6.
Triß&i
' explicntio
code ca.$a.
s Ala; pedu
& oculo-
ium. %
Stuporis
& admira
tiouis naif
£Ura &ef-
ifedtfs. r f
. B I
Alx volâtes.
■*Âlèa’aJarû
j?tli|goriaJ
IA urea me
diocritas.
j'Difputa-v'
'pp âualiç
jinetmda.
M§p!
6.
loan. I.
D I
•Hominu^
temeraria
curiofitas
Homo abi (quantum!
f f f ' 1
■ Da?i zo. j
narufa^eraeftigandaplusæquorolicit^ftipt.Qjadntuse-
ins'cimorhïpià-, taritûsinfyàcontemptuseft.vlqùèadèfd
illi magna c%imfeligiohebencdiGunc, hi temèrada ciuip-
fitatelàbbraWt;
3 f • Eiufd'era,AIio lo'co Efaiasinquit,Fidi Domïntm feden- :
fc>)îïnS()/îo4ii-ortti7tfeéxfe/J%;eô liitn iïum q d ic6mpEeBertdt\
nonpoceft, ÇùmergqifoliumDeihumanamentc ftt}?li-
mrasfît;^iu'fiétipoteft,vti'scomp;relîcndatur:, qui folio
in (idct ? Ex Scrap'bim ftabant in.circuit lieius ,fcx ah vm, & jcx
a le a ltm . Ouarum dukhusfactesfu astegebaHt, & duabttspedeh
Duabji$deniqtievùlâboeHt,&interfecl4mabanhSanclits,San£ttis,
^fôws,Powj«/«5^&#ï^Sei'aphimt)Culpsauertiirit,&aaplicismuii
p i© alas pra'tendunt.Qmanknirum {plen d c -
rem fil üm fcfrèhbn p oftun t,qüi ex loli jgloii a, veFad'ter -
roremvfqué’jdiTadiat^ ftup.ore.
Ita cnimn.uuranos quoque comparât! fumus.li quan-
donoimàximus.aliquisftupor,autàdniiiâtïoinuadat, vt
corpus vnd iq u e coritrahamus. Q u o quidem temporis
perpclfa, & ab àiijs'qu«
extrinfeC^S^ihfeureapparentàâiûnesfaascontrahcnsj
âd iiîteripra ebnfdgït; 'dp/oquecdrpoi’e non fecüs atquc
■propûgttacùloqu’odamcircümmxihitùr. -lara quatuor a-
larumvfixriiiidfthCæferæquddlibivelinc-,accipèi Duabus,
inquit,vo/<«ta»r.Hocindieiqadiubhrnia fcrnperafpirarè,
née vriqiiam deoèfÜm oculos dcflebfcérë confiât. A latum
eni m i nuolucro'A n gëlicæ nàturæ fubli miras '&velo citas.
défignan tur. E ft ver o alia qu o que ra tio. Qu d d en i vn al is
du;abùsraput,du.abuïciuèpèdesbbtegebant | | eo. princi-
pium&finëmnullïüsoctmspatere,niîllaquedirqùintip-
ne i il daga ri p o 11 e J i g n i fi c à b a n t. Med'iarum porrdalarum
remigio volàbanëf vthociridicio de'rebus medijs dilpuV
tationem Theologicani ineundamelTe docereut | 'oimhf
tefa id <|Sn usvEt ckindlütnt inter je, Sanftus, SAnctus,SahctUs,
Domnmfitbaoih. Hoc vtiduè admirationià'Symbdtum
eft,pr«fertimëurhnéquelumen iplum , 'iieque diuinam
ifrCatechetka qtt.adamerotmata.^imtrumDem^ater^lhts
< &-Spintus quotmodis tnfcripturis'accipian-
tur. Vila cum eorum iiifc#. H
£uiaTrinitas.
C A P V T XX.
1 IM P vbcabulumDeusinfcripturacapitur?
V a t tinobus. nim iruni natur a& habitu. Narura quir
dem j'vriCi^atbr.habituaurem & gratiaiufti quoquehominesDeorum
nomine cenfentur.
i DidioDeus fubftantisne eft»an per(bn«,an adipnis,
anfigur2e,an;veroMetaphorae ? Perlpicuum eft adionis
eiTe. qua quidem fuam nobisDcus- fiibftantiam iiftjper-
tit,q u a quidem quia cogtiituimpodibiliseft , eo fit^ve a-
d ib n e in {bampeusT dla c6htemp!a aoneppb'sapciiat>
ideoque © ^ j « 7 7 s . b b c eft |icpnfiderando; didus
eft. 1 ‘
3 Pater quid (ignificat?quodquemodisPaternitasDeo
cbnuenit? Pa re rv ci q u ep r op r ie hy p oftaiis (cu pe.rfonadi-
d tu ri quW nulla aliaexeaufapend,et.Seil>quamuis gene-
rct,a nulio ramen'gehebatuF.Porrb ^T^.dictus eft, quafi
ndv-nt 7j,?«y,hoctftrqmnia conferuans, vel quafi W ?e‘utlns
^«JWcTTj^wv.-laoc eftmroprios Filios conleruans. DeusPa-
terduobus mbdis aicittm"'Natum'(bitice^^&'gratia.^Nqr
tura quidem,prdprij fibi cqnfiiBllanriafirque Dei Vei'bi,
gratia v'ero nbfter quoque, Vndcillud, Ego
Frfij altipniivniiies. .
, 4 b Qu id Filius P'quarationeFilius dicitur? & qubt mo-
dis in telligitur ? Fill usp roprie fecuiidariahypo'ftafis eft in
vnaeademquenatura^elperfenarum i ncr eiu e lituni. vel
vm’genita natura: procellio.vel cognatio cognira.Tii; au-
cem,hoc eft Filius,propn’e dicitur,quail 67gs,,hoc eft qua-
Iis.QjailisenimPateruibftantia^alisSc'VnigenituseftFi-
lius. Sme ex increato inc-reatus, fi'ueex m or cal i mor tabs,
nacutam intuérencur. Sed'eó ilia quæ videbantur, iè de- humanoque humanus! Duobus.itidem niödisin Deo Fil
tnittebant : nee tameilloriuu quee eo fe dermtcebantglo- liario dicitur.Natura Sc gratia.Natura quidem DeusVer-
riam ferre poteiant. Eo enim 1c demirtcbant,quod in fua bum .gratia vero,Iu fti. i ;
natura non viderencut, led pro relpicientium imbecilli- 1 y QujdSpiritus ? quaratione dicitur ? q u o iq u e ftlodis
tansmptlulo fiii^manifeftationeni dimecirentur- Porró j accipitiir?Spirituseft tenuis quædamproeêflîuarubftân
quôde.ô (e de mi (cri ne, vel ex îpfis {cripttfræ verbis peripi- | tia.&quæ matériel fprmæque prorfusexperseft. '
cuuniéft.F/di;enim,aïcVD(>iBi»«»j. At verb Deum nemo vidit I pörroiboceft Spkito^dicic^r» A*
vnquamiQvjforma, qui quancitate, qui deniquêiqualitate- fyâf, ;h o ce û’q n i atan qua mhu tus quocunque anca'rèiftiQmshocait
iÿhïgemiiis, quijèdetïnfihu Patrïsjpfee- nuar & moueatur. Dicitur autem Spiritus in fëriptiua
«a^rfiutiDeindefiabijcit^/êde«few.At vero Deasneque fè- j qyjàtuppmbdis.Spiritusiandus,Spiritus AngcluslSpiti-
det,neqlie ftat. Hienim habitus cprporibtis competunt. ! tùs'ventu's, interdum etiam mens Spiritus appellatiöne
Tumiubihrerc,w/ô/io.at-îbrioDeusnequaqitam circun- fignificatur. "
cluditur.Quîenimhocfiac,cum‘circumicr'ibi non poffit?v,<5' Trinitas quid eftîTrinitaè', fiquidemnàturalisordi-
Jàmbum.Seraphïnjqu'æDeumingeriticoronacircuftant, j nisrationem'habeâSjnthilaliùdeft.qiïâmvnitatûm côm-
f quod quidcui.ii'(mdocumfignifie9t,fcd iingulai e nefeio j poficio» Si yero diuinam fiibftantiam confideres, efîcntia
quiav^tto4'ipQ^te iCoh^qâuncurjl''^m S é » p h fn | in -1 eftjquæ’nümett
qaaiïi, neDeiqûidem eà fèdémittentis^lôrtam mtentis '
oGu'H^pbruerivaleàhtihôminéSj'feificët^fièntiç eiusglo-l
riamnuüiperuiam intehcis ôGulis'pbtueri conrèndünt.
tametfi tantoabilltsimerftitio â i fteràmus,quan tp c^cus J
viden^irpnfu prædirusçft;
4 1 EiufdemjCùm Daniel ipie própheta Aii'geli èb Ce dfe-
'rë'xttVricisâ^b^m ft'o'h m l |t, led reitiiflàinten'tiône in
:feciefùceçidlri EfTtbn hmanJîtinWefoŸtitudo}incpïit3fed&
'Jfiêctetmea Prismëi
piilcfi rit ù doperift, Sfiu m ortilï pal lotem con iVêrfil eft: tu
quiDanieletanr0 infeiiOres’,qdantbiIleAngelo',q0Mtj:
vtPsattollfere,&de diuirtanâturacuripfiùsihquir'érëàu-
deaS^?Dantél , 'qüiincorpore hurtianb eaviderepotuit^
quorum bômo capaXnoneft, conlèhiî eb fe demie tends
fpl'eri'dói'ëm' n o n ferebat $C tu nadiram illam compre-
hê'ndifti,'qu£eAngeloiÙniiUnumëiârïiillia'condi-'
ditîqùôru m y Ùiusalpèâiim rfôn tiilit Datîiel-,
vt iam di<ftâm èftiQùjs nbniudoleat? ' ;
1 1 q-uistantum ftiTp'or^mnon /
I defléat? | 1
quænümeLUm ômnemexuperat;.- ,f
^ Ætérnitas quid eft? Qüpdpnncipiümnunquàm ha-|
bûit,nee^^finemvllptnquam tempore habîturum éft.'Cæ-
térèrrn quicquid 5ntinquàm defiturum cft , ftôirftatim j
principió'cafUilïe reële colligas: ' Angeli enim & aniniæ
ptincipiumquidemeïTenti* h ab ü e ru n r, finemiriterim
nûllnmliabitüri. S
* Theoiqgïcâ àliàde Tnnitateconjider Deus cùiH
ßtjeur VÀtYem,TiliUm,&Spiritum inubcefnus,
4 ^-contraTritheiïas.J
t A P V t X X I.
T 7 ’NümDeiim-elfe'credjmus)quirubftantiamquainl^
Y Ffetnaturanique cçeaue'rkifiueafpeâîabilisiilâfît.fi-
ifelubàlpëëtü'mpôhcadat. Q uidiuerlàm ab ha'c.fenl'çh-
tiapfeqtikurjrhpkiseft. Eundcmilliirtihumàhitateiiü-
ftitiàvlàpientiaj&bonitâtefingulari praJditùm elTenôbis
perfiiademuSjCietérirq; ade^FeBti^qûæ'âjl'uin^&'b'eàiai
najiiiçcDnuéniünt.Nefip'gulaferibëndQqîerlèquàtjpaiii
abëft,q'uin éadem &clicati1s&:fentiâds.VdSbnimauaieii-
ce me Vetbiim Dei ihuocaftis. Etre Vera cft; Q u î enim
fiçxi police,yt Dcus y erbo ta le ré t ? S pki tu initem v deads.
PfiL si
' G
Diuifit
Eft veiiVSc-Spiritus; NulluS’qnîm citra:Spkitum fçtmo jcedenresipfosalium&aliuuTclfe^tfbèmûsii’movnumex
‘ifitiieil
î 'ÖUS. ’•
.articul.iVe^lPd’edcre pöteil.. Nos porrb cum.ea vnicum
ad Deuki'W^ramus, iccueo Patre'm Sc Fiiiiun Sc Spiri-
tum&ni^'unT iniiocamus3acfi m entem,,Vbrbu|ni& Spl~
dtum (imu 1 con temp 1 arcmut. Seel eadem quoque per fe
(viepic fiia conljiftere olTevimus. Diuinarum enim rerum
n uila fuiscarpeviri Blsv ^SiqdidcraV erb um hpttrolimife
iiKclligeudum non eft. quodSpiritus quidem admini-
culo.profetrüL' | ac’in auras cuanefeit | fed-'Conficnlenter
D^ovfenx pttefn unifcificetj^tcpie per feiüfrfi lföks>.Siqui!r
iUi^atquc vna finit | fuaqu ohypoftafi & fubllantia-cpn-v
! fcuu, vnius & eiu (dem natu de, honoris atqiieeflencia:.
Hoc nobis eil Trinitas^ non D.eus, Sc Dcus,& D e u s.,Ab-
eäiltin malamrcni,.e^ni hanc ciucumferunc hrerefin, hac
j enim via,pluralitas;Deorum iutröducqretur. Nos.yeröj
j hieeqiias p t o p r i c t a t m u s y t j f i ^ f u n t j V n u m e f l e D G i i m i v n a m
naturam,vnam d e ni qu e In L> ft an da m docemus. H oc cer-
I tb credat neccfle eft/quicunque lapitjpietateraque am-
! p|ecfticur. . .. . ; ,
* Dsmoiißnitw excoüinmmm notionibtis, Vnttm
Ä ‘ , mtrjni.tdteDMpi ejfe. .
.v ?t . ' v i x i t ; f .
8Viiris hpmini, quirnentem diuiniitus infitarn ha-
bec,ha;c vltrö qupque inh$ret.o,pinip, QnpdD;eus I
| fubftandafitqutefubftahtiam omnein: Scpotencia,quce
| porentiam fuperec; Ä^io.deiiiquefotani.a&tone lupe-
l rioE,yt qui nequefedtioniv nequecompofitioni, neqüe
palliomVlli firobnoxius. Ncc tarnen arationeminus is‘
j aberrat, qui Deiun fubftantis, potentia*, & adtionis expertem
eile ai;bitratur. iEque veto aberrac a yef itate,qüi
Denm fubitaiiria, & quipotentia, & qui adtione priuat.
Qkocleunque enim triplicis cognationis membrum di-
uellerequilpiamaufus fuerit,ebduplicembla{pheiniam
aduerfiis Diuinitatem eiaculabitur. Qimmadmödum e-
nim ejupd fubftantia caret i Deitas^uon eft : ita neque
quod autpbtentia,autadlionepriuatur. Nam qui fieri
po;teftvue id fupevlubftantialis lubftantiafit, ex q u o n u l-
la non liib ftan tia pro cedit? N ec verb magisfien poteft,
v tid ex quo pocentia & actio qusuisfcaturit.illisipfis ca-
reat.Ex lila' ergo nulli non hominuminfita notione pa-
te t, qüarn mimme lit ablurdum, imb etiam neceflario
conf'equacur,Yt trina Dei ^oteftas eelebretur. v na c{ui-
dem liib.ftaritiae l'uper 1 ubltantialiras, vna itepi potentia: I
fupcrpoteritiahcas, vnadeniq^ atftionis fimuL nata iden-
titas. Q u c tria ex eadem ca.ulä, eodemqueprincipio fi-
mul p rpeedunt, & lim ul cluceicunt. Nam cum omnis
lkbftai\da hocipliim quod e ftiD e o a c c ep e n t, fit y tn er
que fine pocentia, nequft ffnesabtion^ deprehendatur.
lam qui fieii poteft , vc qui hxc rebus qu« ltint imperti-
ttis eft,dontime]ue in lliis luumita c o n ie fu a t| vt diffglui I
dillipanverioh pollic, 'ydl ipfe prius non h « c fu em , vel
j immutanonem, quaqdam 6c pnuatione.m^eorum qu«
laaelfentiperpeflits exiftimetur? Qupd li his cpnctadice-1
' re;ncmd qubat?perfpicuumveft;vnaui p eitatem in. cribus
•! cfle adotatidamV'iEa verd funt Pater, Films|Sc Spiritus
Sandtus. Vel criam hoc p ad o demonItran poteft. Yna
. Deitas, qu« quidem a Theolog'ismens vniuerfi defini-
• tur.ab inteiligentia Sc cOgnatointelleblunon feiungitur.
j Si quidem mens haudquaquam elfet, nilifimulexiiterec.
| inielligörDtia, nee intelfigentiayi.ciflim,fi intell^bt-u prir .
j uaretUr.Hdc Theoiogicum axioma vel hac facra ratione
confirmabkitr. Nec enim aliud ex alio aut diuiuim aut-
i l eiundlum eft,neque aliud prius, aliudvc pofterius jik ca-
1 mentrtalunt'.Nee ennm quod mensiid ipfivmcftqnrel-
•^^dciä^^ieÜeÄiiaiquo.riid^ n.ornhie
cenfenda,quapiuisex mente prp.cbdanc,& meqs [fi|
niiit etim iriis.Hispqrrö aliud naturä.d ignitace Sc con-
lumäione haudquaquamconucrfa, aliud habitu’,& pro-
piictacibusconftat. Huic-perfpicuum eft,quodno^,qui
Örthodpx«fideiaflercores lumus; neque alium Deum,
ex quo Verbum S< Spjdtits procedunt > neque item prötd
b n sp eu n iv n in sn a tu r« ’,völuntatis,imperij,&:domi-
Jiadonis. Hinc enim Deorumvnitas eaque indiuidua e
ïucefcit.' AliaSj-qoi fieri pocelt, vt qu;« in vnam eandem'
que naturan?, voluncatem,& poteftatem coniunguncur;
co ni ungenci npbilkat ecb n tu ’^elio fe fih t?
| , -dduerfus eos3quï nos in tres Deos credere dicunt.
C A P V T X X III.
HEquaquam in tres Deos credimus, hoe aBfit* fed irt
ViiumDeum bmhipo rentem.qtii trib us in perfonis
digno'fcitur. Vnam-in tribus naturam, vnam potentiam,
y nu mcö|}liiium ,y naip dpniqueabbionem cognofeentes,
quainnqteicat. Nec eo temê rira ci sy e n ias, v tq u o id pa- 1
<ftofiarinterrqges.Inlcid« dniixiargumentumeftjfi quis Qtt,omö-
cum déDeoagitur , quo modbfcifcitctur^ Quandoqui- ^
demincomprehenfiBiljsiSmbenaminacéêlfibilis,Sc in-.-,
corporea ettdiuimtas.Vndé fit^vtquahs fit explicanxiul- quæftxo.1
lo modoqueat; Q u ç enim oculus non Vidir,quïcogita-.
done mehs.afiéqui val-eat(2-& quæ mentiperuia nón.(unti.|
eane.cuiu fquam 1er mon e explicari poterunt | Cæjeï'ùm
quodinTnnitaceDeus/vnus fit, & verkadsipfius,& Icri-
p tu r« la'cr«,,tcftim,on io' pcrlpieuum eft. ■ Vc in lequenti-
bus,confirmabitur.Percontàri autem,qupidfmodb fiat,
hominisimprouidieftj S^ eius.quife.luo metiri pede ïïe-1
fciat.Priùs enim No/ce teipfum,quo modoanima tibi fît yvSói
infula,, qnpmodo compaétuse& quomodo resincorpo- nm*6% .
ven corpöri tuo inhabitée» V trum igiturCorpus-tuiirh eu Anima.
,omnibustâiis ^lembris extenditur, an verd in vnö con- ^ “ ?us'
traéèum continetur? lam fi extenditur,ftulta eft quæftîo,
corporum enim proprium eft extendi. Sm; cpjntrahkur,:
niulto fta itio t, nec enim corpusduntaxatincöiporeum
,deprehendetur,fedreliquæ quoque partes emortu« cö-’
u incentür, vt quæ ab anima viuificante. feiünft« fint.
Quodfi eorum quæintefuntcoghitionis capâx miöimè
fis,quifienpqceft,vteaintelligas,quçfiipratefunt?,Na^
fi judicia D omini infcrutabilia'fintj&viæpius impeyue-.
ftigabilesvquonam modo file ipleinquiretur, aiit perue- i ■ G ;
ftigabiturïQuemadmodum vqro Sol, tametfi vnicus fit, Sol.
exfe tarnen lucem bccalorememitcic: & Sol quidem.Lu- | ; :
cis npmipe fignificatur :.lux p o rro cu n ^ a qu« v identtir:^“^ |
fua c la ricu d in ep a te fa c itc a lo r. V ero ani man tia p m n ia
plantafque viuificat : Ita etiarn Deus Pater Fiiium &jSpi-
ritum ita continet, vt vna in tribus Deitas çompi,ehehclar ;
tur. Vnusenim Deuseftjquiavna Deitas,quemadmóaü'
&ducem Solis Solem appellamuï. Cuin enim perfora-
men aliquod in «desi ngrelfiis eft, ita dicere folemüs^ Sol
ingrelfus dbmum illuftrauit, contra, fi quando vi Solis
càlefabfeiua incalefçamus,vtique i?ös à fole calefa^os di-
cimus, Verairiterim.dicentès. Q u « enimâbipfa nacujra
puocedunt, ea nequaquam ab enis appellatiöne abhorrent.
Quemadmodum ergo Sol, tamecli vnicus fic,lurni-
ne tarnen Sc cal ore prædicus eft , quor u m v trique e.tiam
Solis tribukur appellatio, cum interim iî t vnicus Sol , fic
enamxametfi vnûs tàntmu fit Deus,Filium'ta^iien.&-Spi-;
rfiumindilld]iubil;i nexùfibi'Coniunbtos^hàbet, ipfeque'
adepDcus.vcceiplacft^F.ilmfqueDeus,8c S pkitus.Deas‘
appellatur,quamuis vna tantum fit diiiïniras. Quid verbis
opus eftjlgnis h i e quem fenlu percipimiis:, materia ^gP18'
flammam pipgenerapte'conftat*, cpnttkd&'vapötèil£c>ÿ
qui ex flarnmâ>& materialurlum emittitur : in terim ignis,
vous eft jfiamigæ autem Vaporilque beneficio fi t, vt quo-
liannnodo référât vnicam îllàm diuinftatem , quæ in,
Tiiade lanbtaelucefeitv Vnum ergo in TrinitateDeum
elfe hac demonftradone probacum fit ,, tanta quidem,'
quanta rei iplius vkturi exertiplis comprehendend« fuf-
ficiaît. Nec çnim vllp fie|f modo p o te ft, ytoerlpicuam
qtiisyOïnnibufquenivmédsablolutamvedtadSGognkib—
nçm aflèquatùd'Exped.ijiret^tiidèm.ce'rtèy vc-mundi o-
pifex'per c r ea ta s à |e tes no ni n notui Ce ^ Dici enim non;
pocelt quai)to mterfticio creator à crcacura fit dilïitus. |
1 1