A N o lo fane te fuper hoc fatigarc. De Çhrifto enim di £lyj m
tfairV
Proplit
'eft,vt;dqiSbores noftri docuere.Pê. C iin i igitur; dé Gliri ftp
Pfiilmum çfte concefFeri^'vidéamusy trnm ifta; quæin
codein leguntur, &pcmanebit curafoie & anteiunam ingk?
dä de nerfMtt^génpaïionéi'&fonomen eius benedißum in fecula,
éhtifti antefolempermanet nomen ew ,& iflfid ,&adorabunteu omnes
humani- rcges,onmesgentesferuient e i , videamus inqüam <i de puro
^dam^d* homine dfiftafunt. h ie om n ia , fednequaquam'imo de
eiüsdiui- Dep. Sequitur e rg o , vtChriftum 8chöminemdi;camus
oitate di- e lfe& D eüm ïf Qup'd etiafti quiaDäuidfpiritüfanSbo re-
jkcrunt. j uelante coguouit, & niiraouila quaefadürus ératpi;®üi-
sParalipo*
der,ideohuiu{mödi-ftnemPfalmo fe c it: Bepediclus Dominus
Deus ifrael, qui facit mirabiliafolus, (fr béhedïiïurn nomen
maieïlatis eins in aternumßrjeplebïtur mdiefiate eius omnis
terrrf.Itemiulibró Dab reiainin,id eft,verba dierum legi-
I tur j quia ëögi tan cc D a ui d d o m u m D o mi n o ®pificare,
I ait ad eum Nathanpro.phetafub.perfonaDomini nïh®c
•„par. n . I veïhZ'Cumcompleuerisdies tuos vt vadas adpatresduos,fufqta-
, bo fauchmtuumpoft te,quod erit defilijstuis,&ftatutfmregnum
Dauidde ei!li-1!>f e tdificabh mihi donum, é'firmabofolium eius in ster-
Ëhrifto minvEgoeroilli in patrem,&ipfe erit mihi in.filium, & miferi-
6 de Sa- dorßiam meant non anferam ab eo , ficut abftuli ab eo qui ante te
lomoo.e. fuitfé'fidtuarkeiimin domo nun -v & regno metivfjue injenipi-
temum,&tbr onus etutfirmißmus in perpetuum. Die i nquana
'o May fes ifta de quo dióba eftpröphetia? Moy.D'e Salo-
ïponè.Pe. Nequaquam poteft hoe efle. Q upden ima it:
(tim complèueris. dies tuos,vt vadas ad patres r«oj,quod eft;ciun
rhórtuus fticxis,fufdtabo jèmen iüümpoftte, .pater quod di-
■ éburn n o n eft d eS aio mb n e ■ Rexnamque iani erat Salo-
'món,viuebteadhacpatÈe fiip. Q u od fide Saloraone vellet
di cere,yr'iq} ndn dixidex, quo dent de filijs tuis, fed quod
erit de re.Quocl etiatri feq u itü r ,^ 4 f« 4 eum in domomea^
& ïn regno meo vfqueinaternum, &thronus eiusfirmißimuiin
perpetuum,jpztcntctagnófcitnT, npn.de Salomone efle di-
d iin i.Salomon nanique npcin domo Dei flue regnö' eft
ftatutus,necfuidn.perpetuumfirrniffimus thronus eius.
Et cum lipc eonueniat Deo ioli,tuHcille d eq u o h ic agi-
t ur, hpnio futurus atque Deiis fuerat. Mo.Curn baec om-
niaPetre,diéta e fleinre lligas prop te rC h ri ft u in ,quid eft
quadait: Ipfeadificabitmibt domumi Q u x nam fuerat illa
domus, quarn xdifleaturus erat Chriftus?. Pe.Sanótam fane
Ecefefiam incélligiiiiusper domupiillam, quam jédi-
tficauit Ghriftus lupra firmam petram. Moi Q u jd igitur moofii--! refpondit Nachan adDauid,de domo quam xdificare fè
prapstca pmiriöVell ê dixit? Pe.SanèKpcquodSalomonemfiliuün:
ftmm,loque'ns reftrtipfeDaaid: Faclus eß,inq\iit,fer?
site Domini.time dicens: Midtum fangtiinem effudifti, & pluri-
nia belU beilaßi, non poteris ccdtßcaredomum uomvnimeo, tanto
ejfufofanguine cor am me.Eccenatus ejl dbifilius, vir quietißimus, ;
factam enim eum requiefcere: ab omnibup mimicis fuis per cinui-
iMM^quittédlomon W c if ttur, ^ ßdcem ^'.ocium dabo in ifrdel
cimclisdiebusuas. lpßadißcabn domum nommi meo, &i[>fe ent
T hr onus.
Chrifti
firmiffi- -
mus in
perpetuü.
c
Eccieiiä
fanÄam
Chnftus
xccrnus ,
Ille Salofu4,
nânaufereturtïbtvirdefotb ifrael. Teftatur quoque i-
pfeDauid iliam quam prardixftnusprpphetiam , fcilicet
cum cmpleueris dies tuos, & c . teftatur dicpillampropter;
Chriftumfuifle prolätam. Audiens,namque illam,&fici
ut explanauim.Us.inte 11 igens:, fed & inde Deo gratias a-
gens.ait: wQuis ego fumDomineDeus, & qua eß domusmea,
quia adduxißt vie bucufqueï Sed & hocparumyifumeß jn con~
jpectu tuo Deus,nift loquereris de domoferui tui etiam in longin-
quum j & vidifiitne in lege hominis exaltait DominiDei. Hoc
quippeqüpdair, quis ego fum Domine Deus, &quaeß.domus
men,quia adduxifli me hue vfqUe, de fc'dixit,& filio fuo Salo-
mpne, quod autcm deinde lntuli t , fed & boeparum vifum
eßinconßießu tüo, nifi loquererisde domoferui tuietiam in Ion-
gihquum,hoe xeuetu dixi t propter Chriftum,quem de do-
mofuav idéb atefleventurum'. Sed & per hoequod-ait:
Bißidißimejm lege hominis exaltatiDomint Del,ciim id^quo-
qa ed e Cbnftodixent.profedbinnuit^quQdÔcexàlta-
tus & lio mo elle debeat Sc De.uS.
F ' T N I $•
Far-~9‘
D
jPromif-
f\o de
T I T V L V S
NO N V S . Q V O D IN
E O T H M l ’ O R H C f l R I S T V S V F .X r T .Q V O
E V M V E N f V R. Y M ---î O R E
P R O P H e, T I S
præduftum fui.t^c quæcunqüe de
prædiçaüeiTjhtjiuiplpSc ■
eius openbus pa- -
tüerunt. ■ m
M O Y S E S.
1 V m igitur mültisau^oritatibusqftcnj
deris ilium quem dicitisChriftum fo-
[ re hominem, potuifle 8c D eüm, q u i
) quaefb auÖ:öritate. poterfs pftetidere,
i eum vt eieditis iam yenifle ? Eprtaflc
I enim non diu venit , fed venturo ve-j
niet in tempore. Pe. Plura funt prol
Prophi
rar« m
baCH
ilurii rt1
niteo'3
jftcdaii:
fedtp b Moyfes , qua: eum veniflp patenter oftenduntl
Nam & tempus ip qüo eumpraedixeïunt yenturum’ëue,
prophet®, quod &tranfa<ftum » Sc in eoipfum nótii-
__ ____ _ mus adueniflè,& pr®ter id a mu lfa , q u ^ in ^ fa& f^ 1^
mibi m'liliinn, &cgoerutllj ïnpatreni, firmaiwcf folium regni i fys eiusagnouimüs,atque operibus , ycpr®diiftumeft^
eiusfuperifrdel inaternum. Et hoe quidem de Salomone pröphctis. Moy. In primis quafl'o oftendas de tempdreÈ
cqncedo-ègodi(5bimefre,propterilludl£cce natuseJl.tiÜ
IjîliuSï^ Scpoftea, Salomonyocabitu0 C i^ 'd etiam tef^atur
Dauid lpquens ad filios iftael de eodem in h s c Verba.
D e flî ijs meisj-filios en i m multos de.dit mi hi^Dornï nqs,
iiegit Salomônemfilium nieiim. Et hic quidem.fermoDauid
adSalombnem omnino diiierfus eftab il lo , quern dix-it
Ch ri ft o Nat bail adDauid de Ghriftp. H ic namqu é iegit ax,natus
& ?al°- ejl tibïfiais,Sc Salomon vocabitur. Ibt aucem, quia fifcttabo
^ o - f eVKlltmmP°fite.quoderittle filijs r«â ,&nullq ein pmçna t-
ftenditur jtnbuit.^lbi etiam ait, & Jlatuameumindomomea,érpegno
Efa.9. meovfqueinfemptternum, &thronus dus firmif imus in perpe-
veto Cohixtiïxiodo,firmabo folium dus fuper ïfrÂel
inaternuni. Perquodoftêndïtur,quiaquamdiuregnum
•Iflael permanetet, de Saloraonis progenie rex non de fi-
| ceret , regnurii vexo Ghrifti femper fine careret.' Sed &
1 O u i f t i reguum fineçonditione, Salomonis^aùcem pro-
miflumeft lub_conditione.De eoquippc in libro Récura i
legicUr,vl)iüauid%dfilium fuum Salornonem fie Jpqui-
‘ ^tuçl ConJirmet,ÏQc^mttDotiiinusfermonesfuos, quos locutus eji
, M medicens : St cujtodiennffilü tut ïëgerii meqm, &■ ambulaue-
rint cora m me m veritate , i% onini corde fuo , & in oinni anima
.R e g .z .
vbi videlicet 6c qualiter inde locuti fint prophet®», &
quomodo illu d . terminauere. Pe. Legimus fane quia
Iacobfilijsfuis loqnens,Sc fihgulis adfe vo catis , benedi-
ceps^ait: No« aufeyetur feeptrum de luda, & dux fe f 0 o n
eiuS j donec veniat qui mittendusejl, .& ad eum congregabuntur
genres, Hanc auteiUj prophetiam- aliter non exponam,
qudm expofuerins veftci dodbores antiqui. Djxerupt
riainqueiScipfi. No« astferciur feeptrum, id eft ., yirgade
regno Iudaj<^(i&.yifo^j«o^1id eft.de filijs filiorum eius in.
Cccah,donec veniat qui mittendusejl, id eft,.GhLiftus,cuius
eftregnum, & a d ipfum congregabuntur gentes.. Et nos .'quidem
nouimus,quia.poftquamvenit Chriftu s, neque rex
neque d u xd c lu da fui r ylterius. Credere ita que debe-
mils, quod hie tempus Chriftiaduentus determinatum
fuit, Sc quo d- isqui tern pore ill© venit,' fine, dubitarionis
fcfupulo Chnftus exticic. Itemiulib roj0anielis«iet^ni-
pore Chrifti aduenrus ficeft Angelus cum Daniele locii-
tixs.. .Sepruagintu .eb'domacles’ conjlkuta fdnt: fuper popidH"1
tuum,&fiiper Hbcmfancluari) tu t , viconfitmweittrpniiM/icaiiby
fdyifimm auipiaipeccdtumi& deleatur iniquitas, &.ad-
ducatur niftitni fectilor.um& impleatur V$o, &prophethi, &
jmgaiuf_
TciiiW
Chnfj
aducôq
Regia*
■ fcepW?
a lud» ’
DU*
Prop1*
ciaDa*J
lisdî*
pore i?
«eoi“5,
kbiil»
vngatttr fanäus fanäorum. Scito ergo & animaduèrte. -Ab j Moyfi fufôirandum, Sc ipfijm eflebræcipit audiendum ?
i
exitu fermonis vtiterum adificetur Hierufalem vfque ad cfiri-
dum ducem, ebdomades feptem. Et ebdomades fexaginta dua
munt, & rurfum adificabitur plated & muri in dngußia'tem-
porum. Et poß ebdomades fexagihtdc duds occidetur Chrißus,
ciuitatem &fanctuarium dtßipabit ifopulus cum duceiventuro,
& finis eius v aß it as, & poß finem belli fidtuta defolafto. Con-
firmabit autem paclum muftis ebdomada vna , & in dimidio
ebdomadis deficiet hoßia & facrißeiüm , & in templo erit abo-
tninatio defolationis, & vfque ad confümmationem '& finem
per fetterabit defolatio. Prophetia fane ifta ©Moyfes cläu-
fa e f t ,& ad intelligendurn difficilis , Sc funt ibi'termini
multi defignati -, fed tamenvomhes ad oftendendüm
Chrifti aduentum funt pofiti. In primis igitur feien-
dum eft, quia ebdomades ift® annorum funt ebdonia-
des. Cum igitur ait : I X X,.ebdomades conflituta ß n t fuper
populum tuum , &?fuper vrbem ftnttuarij tut, vt confumme-
tur praudricatio,& finem dccipiat peccatüm , & deleatur int-
quitas,.& ddduedtur iufiitid feculorum & impleatur vifio, &
prophetia , & tugatur fanäus fanäorum , cum illud in-
quam aitj, annotari v o lu i t , quia fepties L X X . id eft,
C C C G . X C . anni eranc cdnftituti ab eiufdem anno
propheti® vfque ad deftruftionem Hierufalem 8c tem-
pli , qu® d T ito Römanorum imperatore fuit fadba,
cuius tempore deftrutftionis iäm Chriftus venerat, qui
Sc iuftitia fieculorum & fandtorum fanötus erat , per
quem etiam peccatum omne^Sc iniquitas eft d e le ta , "Sc
prophetia omnis impleta. C®terä autem qu® fequun-
tur omnia ad horum C G C C . X G . annorum diiiifio-
nem Sc determinationem funt pöfita. Per. hoc e rgo[
quod eftäb exitu ferriiönis Vt iterüm ®dificetur Hieru-
faiem vfque adChriftum ducein ebdoniades Y I L . in-
nüitür quod ab hiiius die prophetix y fq u e ad C y ru ln
dücemPerfaEumquiabipfo DeqperEfaiam Chriftus eft
äppellatusl fuerunt V I I . annorum ebdomades, id eft,
X L VIIIE. anni,cuiusCyriprxcepto coepit Hierufalem
re®dificari. In cuius re®dificatione( & pöftquam con-
fummatum eft opus,vfque ad aduentum T it i fuper Hierufalem
434. anni fue runt, Sc hoc eft quod dicit. Ebdomades
6z. ideft,434. an n ie ru n t,^ ruf fum adificabitur pla-\
tea & muri in angüjlia temporum, &poß ebdomades .7. occi-1
detur Chrißus, quod eft poft ebdotnndes 70 . Scpoiftquam
occidetur Chriftus, ciuitatem & fanäuanum dißipabitpopU-
lus fcilicet Romarius, cumduce venturo, id e ft, cum T ito ,
& finis eius vafiitas, &poft finem belli ftatuta defolatio. Q u od
äutem fcquitur, confirmabit paütim multisebdomada vna,
illa profeitp.ebdomada vna feptem funt anni ob.fidio-
nis. Septem enim aUnis obfefla eft ciuitas ab exercitu
Romanorum, Sc infra illos feptem annos, adeo epadti
fuerunt intus Sc afflidti, quod non haberentvnde facri-
ficium facere poflent, 8c hoc eft quod a i t : In dinmio ebdomadis,
id. eft, infra cbdorxi&dcxn,deficiethoftia&, facrifi-
cium,&in templo eritdbominatio defolationis. Quod,ctiam|
additur, vfqueadconfummationem & finemperfeuerabitdefö-r
latio,infinuat,quodcaptiuitas & d efolatioillafine fpret
caritürä. Septem ergo ebdomades v fqu e ad Cyrüm, Sc
fexaginta du® ebdömades a Gyro vfque ad T itum j 8c
ebdomada oblidionis vna j profedto feptuaginta funt
ebdomades. M o y . Poftqüäm de tempore aduentüs
Chrifti exprbphetarüm teftimonijs äfle ru ifti, de quo
fatis d ie pPtuit vt dixiftijVoloVtäliäillaexequaris, qu®
in ipfo Sc operibus eius patuerunt atque verbis, qu® 8c
de ipfo vtafleris pr®di6ta funtapropheris. Pe. Legiitius''
inDeuterpnomio., quia Moyfes morte fibi iam inlftii-
nente fic ad populum Ifrael e ftlöcutus. }Prö/>fccw?»,in-
quit>degentetua,&defratribus tuisficup me fufeitabit tibi Dominus
Deustuus, ipfum audies, vtpetifti'a Domino Deo tuo in
Oreb,quando concio congregatd eft atque dixißi: Vitra nonatt-
diamvocemDomini Deimei j &jgnem hunc maximum amplius
non videbo,ne moriar. Et ait Dominus mihi’. Eene omnia funt
locuti. Trophetam fuftitdbo eis demedio fratrum fuorum fimi-
lemtuiy&ponamverbamea more eins ,loqucturj3adeos omnia
quapracepero illi. Qui autem verba eius qua loquetür in nomi-
w meo audire noluerit, ego vlior exiftam. Qu is eft autem 6
Moyfes , quis eft i l l e. quem dicityDöminus fimilem
M o y . V tiq u edelofiie.filio Nun diçi ’potuit , qui poft
Moyfen Seinipfius locofurrexit. Pè. Profedto delofue.
nullateriuspqteftefle.v De eo quippe patenter fcriptiira
loquitur , fxçut in lib. Numeri legitur: RejpondttßJojfes,
ad Dominum. PxouideatDomirfas Deus jpirituum omnis car-
nishominem, quifitfupermultitudinem hanc, &poßit exire ér
intrare ante eos, & educere illosvel introduces, nefitpopulus
Domini ficut ouesabfque paftore. Dixit % Dominus adeiim:
Tolle lofuefilium Nun, virum in quo eft jpiritusDet, &pone
manum tuamfuper eum. Quiftabit cor am Eleazarofacerdo-
te, & omnimultitudine, & dabisei pracepta cunclis videntibus,
& partem gloria tua, & dudiat eum omnis fynagoga filiorum
ifrael. Cum vero tarn aperce d elofuehiea ga cur , cur illa
alia quæadèo claufa eft prpphetia,ilia fcilicet prophetia,
fufeitabit tibi Dominus Deus tuus Sc estera, cur in-
quam, illa de ipfo didtà intelligatur ? Sed & per hoc
quod legitur: dabis ei partem gloria f«<e,ac fi diceretnon Num.z-j.
omnemgloriamtuam , per quodoftenditurquiafimilis !•
M o yfinon fùerft,8cinfineDeutero. non furrexit propheta 17’
vitra in ifraelficut Moyfes,-, per hæc, inquam,innuiriir,quia !fue non
de lofue didtum non fit : Sufcitabit tibi Dominus Deus tuus, ’fuit fimi-
8cc. cum fequiturin eoderri,ƒ»«/«» t»i. Sed& ä litä rd iffe- ;lis»,nec
run t,prophetia illa qu® eft: Sufcitabit ttbt Dominus, 8cc. 8c \ ali(lu*s ,
ea qu® de lofue funt didbai Tn illa namque habetur,
verba eins audire noluerit, ego vltor exiftam ? de lofue vèro le- d tut.34.
gitur,qui Cfintradixeritori tuo, &non obedierit cunclis fermoni- j F
busquospraceperisei,morsèhoridtur. Patet igitur omnibus
modis,quia prophetia flla de lofue non eft p rolata.,Mo. !
D eq u o ergo?Pe. D eChrifto. qui M o yfiïiipjiis'‘fu it,quia Chriftus
ficut Mo yf es Sc ipfe legem dédit.Mo. N une itäquelingu- fi'
las, propheti® partes ofteüde ,.qüomodo vniuerfas ad i- 1
, pfum pollis applicare. Pe. Prophetia quidem ifta petitio- |
ni filiorum Ifrael refpondet/ Pétierànt enim ficùt fçri- Exod.zo.%
pcumelbin monte Orebjne vltravocem D omini vifibili- I
teraudirerit , aut tantum igriem ne raorerentur alpice-
rent.Cbutra quod dicit Dominus ad Moyfen : Prephetam DeuttS
fufcitabo eis de medio fratrum fuorumfimilem f«i,quafi dicerct: . •
Ille quem fufcitabo,de ipforum érit progenie iùdæorum,
fed & tui fimilis erit,hoc eft, ficht tu legem dedilbi, ita Sc
ipfedabit, qiiodetiamperhoc;notatur,.qu'od prfrpbetstm'\ *■
iingulariter Sc per exceÜeritiam pqfuit. Nifi enim ôc ïpfé .
legem daturus e flèt, prophetas lane non prophetam fufei-
tabo dixidet. Prophetas quippeplures fufcitauit Deus, fingularis
quianhunciaueruntverbaeiusjfed nùllus eorum legem ;& excel-?
dédit ädfimilitudinem Moyfi,nifi Chri-ftusiEr^o««;« ver- .
bameainoreeius, quod eft,'quiavöcism'e®impetum ne-
qüeunt tolerare , peripfumîoquau eisTubcàrnisvelami- £eog
ne. loqueturcfeadeosommaqudpracepero illi. Aß fi aperte di- rexéMoÿ-
ceret. Præterid quodvölanyScpr®cipiai'n,pihÜ ömninb fe$>aouä
dicet. Qui autem verba eius qua Ibquetur C-?in ■ nomine meo , audire fÉ Chnftus l t ! -
noluerit,m ego Æ vltor exift am, id e f t , qui præcept.is eiusparere
renuerir,non occidetur,nec alio modo carnalitét punie- ÿjjfà
tür,fedegôipfèiuxtaplâcitummeummifericorditervin- Verba
dicäbo in ipfum. C mnTgic u r C h ri ft u s Sc de Iudæorum qu* lp-
-natus progenie-, Ôc tau aufm M oyies legiflàcor ëxtiterit, ?ÏPora m<
o i ° f \ - r i 1 • I ■ i .f v, . iplonon
ôcverbumDei rubeius cacnis velâmme latu en c, ni nu- -
que aliud quam pr® depit D6us pater, ipfe dpeuerit, ipfo '&c.
atteftante inEuangelio^Sc dicente, -fermonem quimaudi-
fiif,noneßmeus,fed ernxiui mißt me patris, cum 8c ipfe iiulr
luin occidijvel corp oraliter püniri volucri t,fcd mifericor-
diam pec orhnia pr®dicauerir,pröfe6bo nihil obftat,qdin
totadeipfo prophetiadi<ftafuerit.i Mo . Adhucreftat v-
num.de q u o in ih ifo lo refpondeas. Cum enim Chriftus
vt credisDeiis fiiti>ur8c homo fuerit,quoniodo eumpro-
phetamÄppellauit ? Pe. fEftimare yideris quod propheta
Prophccæ
folummodo hominis nomen f i t , led nequaquam, imo
nomen
propneta^^ appella!tur,quifquis(ea qu® porro funt Ventura
non folû
eftatur.In Efiua quoque fic legitur : Ecceferuusmeus,fufcepi
hom ini
eum,eleäusmetis,complacuitfibi millodnimamea. Dedijpiritum
conucnic
meum fuper eum ,iudicium gentibus proferet. Non clamabit,nec
e x altab it ur ,a:it au diet ur forts vox eius. Calamum quajfatum non
conteret, & ' linumfumigansnonextinguet, in veritate wdiciun/
educet,non deficiet autejfugiet,doneeponat in terra indicium,&
legem eius infulaexpeäabunt. Sed fy. hanc o Moyfes prophe-