i iS 8 Honor ïj Auguftuâunenfis PreSbyteri,
Stacurâ ergo (jmnfæaflmiilatur jSalmæ, quiaperfeue-
rantia p a t ie n t Ecclefiæ aflimilatut Chrifti tolerantiæ.
Q u e Ecclefia“hîc fuit afperain p re (Tu ris, fed viâroria po-
jtica de vitijs pulchra fidget in coelis. Paliiaa .etiam con-
1 feruat fo lia , & -Ecclefia' Variante fiatufcculieadem tenet
fidei myfteria.
Vbera Ecclefiæ funt-dno Teftamenta, dequibus fu-
gunt prædicatores lac myfticæintélligentiæ. Q u i prædi-
ca tores dfeutl tùr vbera, quia rudibus præbent lac dobfcri-
næ. Quiafmïlaùfutitbotrit, quia'ficpt both pleni funt vi-
h o i ira ipfi pleni funt feièntia. Et ficut botripreffiine-
briantrficipfiin m undoprefiîlacdoblrinæpropinant. \
Notahdum aütem, quod veraque lex tria'in fecônti-
n e t , fcilîcet præcepta, exempla, promiflà. Præcepta
veterrs legisfunt;Nori occides,Ndnrrtoechaberis,&c.Ej£-
empla funt, quod Dauid Saul inimicum inipelunca non
occidit,cum benè pdtuit : & Iofeph adulterium non fecit,
cùm eum domina biando amplcxu co nftrinxir. Promif-
faverofunt: fi hôc feççritis dabo vb b islac&mel. Præcepta
autem nouæ legtsfunt: DïHgiteiHimicosveftros,&orate
pro perfequentibus vos. Exempla, quod_Chriftus orauit
pro fuis crucifixoribûs, & Stephanus pro fuis lapidatori-
I bus. Promiflà verdi Qùodoeulus non vïdit.nec auris audiuit t
née tn cofhommsafcendtt, qttafr garanti Dew dtltgenttbusfé.
J Et notandum, quod vtraque'lex ihigrte data eft : qui
haberduas nattiras , ard'Oris & iplendoris : quia vtraque
præuaricatores legis incendie, ôbfèrüatores illuminât. Id-
eo&vtriufque legislators faciès vt'Sbl refplenduit, quia
vterq-, viam ad claritatefïiæternæ'lacisdocuir. Sic narri-
quelplendida fuit faciesMôyfi, vt non poflènt filij Ifraël
intehdere in faciem vultùs eius, propter claritatem vul-
tusipfiùs. Chrifti veto latoris nouælegisfaciesficutSol
innionte rèfplenduir,quaqdo cüm eo Hèlias 6c Moyfes
e tun tfquod nùllis törmentis à Chrifto flebli fiequeunt;
Et per hanc palmam etitguttur tUtirn ficut vinum optimum.
GuttùrSunamitis funrprofetènte9<verbum doéfrinæ. Hi
•funt ficutyiwW0/>fi»j«»j,quia ficiuauidodfrinainebriant
fitientesiuftitiam : ficut optimum vinum non inflar,-fed
reftringit fitisiniuriam.
Notandum fariè, quod Ecclefia in Euangelio quin-
quevirginibus comparator , quæquiftquelibiisad amo-
rem fponfi eruditür : & in hoccanticoamoris quinquies
pulchritudo. membrorum eius laudatur. Ec-quafiquin-
qite Ecclefia: hîc deferibuntur, fcilicet primitiuaEccle-
f îà ,& Ecclefia-gentium, Ecclefia perfe&orum iri perfe-
cutjonedefûdàiîs, & imperfe&orüm in pace milirans,
Ecclefia fyhàgogæ ad fidem conuërfæ, quia in quinario
numéro fide s& operario nôtatur. In tfinario fides trini-
tatisî inbina riö op eratiogemin^ile äiid his;^ *•
-•Primalausëft primitiuæEcclefiæ, vbi feribitur: Eccetu
pulchra es arnica mea. In qua tria m embra, fcilicet,' gefiæ,
cüllum, SC oculilaudantür, & t r ‘es ordines iuftorum in
ea, videlicet, A p oftoli, mundi contemptorss, poeniten-
teSjfigurantur. t
' Per oculos quippe Apoftoli eius ducès expreffi funt,
qui eandem de fenebrisignorantiæ ad laudem veritatis
perduxerune.-
Percollum religiofinotatifudt, quiconremptomun'
do communcm vitam duxerùnt, qui fpiritualem ^ibun
doârinæ de capite Chrifto àcceperunt,&incorpusEc-
clefiae \ iuendo & dbcendo traieCerunt.
Per gênas poenitente« denunciafi fu n t, qui fe peccaffe
èrubuerunt, habe laus ternario ideo çontinetur,quia trini-
tashuicEeclefiæprimitusnotifieatur.
'SecundalaûseftEcclefîægentiüm, vbi feribitur: quàm
pulchra es arnica mea. In qua feptem membralaudantur
lator veteris lègis apparoir, cuius etiam promiflà funt, quia feptem rebus myftiçiscomparatur,&in membrisorquod
iufti ficut Sol in regno Patris fulgebunt. Sequitur.
DI xi, afeendam its paltnam, vt appréhendant frufîtts eius.
r Quafi dicat S unatniti, quod ftatura perfeueran tiæ
iuxafttmUtaeftpalma,(ci\icetviô:onxmex, hocidéo eft,
quia ego afeendi in palmam, & fiaxrte poft me ad-vibto-
riam,videlicetquandoéxaltatusfum in criice, omnia tra-
x-iad me ,in quibusP& t è i '-
Dm en im , ideftjfirmitefapua Patrem ante fecula dif-
pofui, quia afeendam in palmam, Hoc èft,ïn crucdm, in qUa
. vincam tyranriura, Ôttaûcapprehendamftuftus eius, fcilicet
omnes faluaridos , quorum pars funt vltimi Iudæi, &
vi<3:o tyranno fugitiubs'ad mcretraham. Similitudoeft
ab iüo j qui in arborem feandit, & pendentiapoma attra-
hit: fie Chriftusin arborem crucis afeendit, & eleôtos in
J miiltis erroribus dilperfos ad fe collegir. Fru&uspalma:
lerueis funt réfurreftio, afcenfio, aduéntus Spiritus fanâi,
& falus mitndi. ' Quos fruAus Chriftus apprebendit,
I quando humanum genus in Adam mortuum, in feipfo
{ ad vitam refufcitauit, 8C hominibus feientiam omnium
linguarum pér Spiritum fandtum dédit-, & omnes per ba-
ptifibüm fuæ mortis iâluauit. Ideô autem conuerfæïÿ-
nagogïe’palmam crûcisin m emoriamreducit, vtraemo-
retfe percrucem {edè'mptam,&diligàtredemptorem. Et
per ha ne palmam, erunt vbera tua Jicut botrus vinea, &odo-
restuïfieutmalorüm : Botrüm Vineæ, qui eft dulcis , pofuit
addiftinârioiîem botrffyluæ, qui éft amarüs. Vbera Sù-
j nainfiisfuntprædicatores, qui lac doârrinæpræbentrudi-
! bus.- VineaeftEcclefia: botrus eft Chriftus inpra:lo çru-
1 eis preflus,de quo fluxit vitæpbtus.’ 'Sicpremuntürdo-
I «Stores fynagogæ in antichrifti perfecutionibus, &fluûnt
j deeis-pbculavitæfidelibus. Odorés Véro Sunamitis funt
j famà1 & opinio bonæ operationis & prædicationis, qui
funr ficut od ores m alorum, fcilicet arborum, ideft, ficut
I prædicariones Apbftolorum. Apoftoli quippe fuerunt
j fieut'mali, in quibuseft odor & fruÖus, qui odorem bo-
næ vitæ ïparferunt, & dulci frubtu doótcirtae altostefe-
rcerunr.
J Et nota, quod prædiçafbres lyhagbg* Chrifto .aflimilarirur
ircprè’flùrispaflïbnumY pr^dicationes vero ebrum
prædicationibus Àpoftolorum, quia tant* perfeftionis
dines ÉCclefià,in rebus virtutès eorum intelliguntur:qui
ordines per feptiforroem ipiritum diftribuuntur, du-tn
alij ipiritu fapientiæ, âlij ipiritu intelligentiæ, alij fpiritu
con filij, alij fpiritu forrirudinis , alij fpiritu feiehriæ ,
alij fpiritu pietatis , alij Tpiritu timoris Domini pleni
referuntur: Etperfeptenarium æternafequiesàccipitur,
quæ poft feptem dies feçuli omnibüsiuftis dabitur.
Tertia laus eft Ecclefiae in perfecufibnëfudantis, vbi
feribitur: quàmpulchra funt mamma tuà forormèa. Qijàm
laudem-fenarius dedicat,qui pérfeétionemdc fignar,quia
qui in fex aétatibus fex opera miferitordiæpcragunt, per-
fe âumgaudium poflidebuhr/ ' 1
Quarta laus eft Ecclcfiæ in pace degentis , vbi fesibi-
tur ‘. pulchra es amiâtmea. In qua tria membradaudàntur,
& tresordiqes ele<Storüm, fcilicet,coniugati,viduæ,virgi-
nès,infinuantur,qui fide trihitatrs~décôranturV
Quinta laus eft fynagogæ ad fidem cdnuerfæ, vbi-feri-
bitur: quàm pulchra es & decora. Quam laudem fenarius
poÆdetjquia îiæ c Ecclefia perfeâione fo lg e t , & hanc
laudém præcedit laus decern membrorum ,;fignificans j
totidem ordines éle«Storum,qui per legis decalogum per-
cepturifuntvitaedenanu'm.
Notandum aütem,quod lâùdem primiriüæEcclefi*,
& laudem fÿnàgogæ præcedit laus membrorum : laus vero
Ecclefiæ,"gentium, & aliarum præcedit,' & fequirn-r
Jlausmembrorum, quia multi ordinèsiuftorum prfmiti-
uam Ecdefiam & fynagogam conuerfam præccflèfunt,
qui vtramque fa â is , & feriptis, & d iâ i s , vix conuene-
runt.
Çcclefia verb gentium ad primam vocarionem A po-
ftolorum ad Chriftum venir, & fibiordines inftrtuit,ïdeo
laus eius præcedit.
Iuxta tropologiam deliciæ fidelis animæ funt facræ
feripturæ. In his delicijs eft anima pulchra , quæ hærefi
caret, & reâ z fidefiilget: in his efideCora, fi bona operatio-
n e fp lcn d e r ,& fie eficarïfama C it r i s t o . HuiuS'fta-
tura eft perfebtio virtutum ,quæ à primisfideirudimen-
tis coepit, ôc perficiendb crèfeit rn virü perfe&û.i.in perfe-
â ion em virtutq. Hæc ftatûra palmæ aflimilatur.quæin
rnferiori anguftatur, in fuperiori dilatatur: quiaftudium
virtutum imprimis eftperaélionem anguftum.pofteà per
%
In Canticà Cant 'tcorum, Cap. V I I I . j , ^ 9
contemplationenvlatum. Aniinae v^r«funtfâpientia .&
fcicntia.quibus indq£tosquafi paruulosla«ftat : quærfj?ir
mulata funtbotris,qu ia plena funr doâ rinis. Vél vbera a-
nimæfunrdu’opræcepta charjrâtis, de quibus lac d o â ri-
nævtriufquelegis præbet : quæbotris comparanturpro-
peer munaiprèfliiram.&doiftrinæabundantiam. Anima
ihpalmam afeendit,quæ fe per viéforiam crucisfàluatam
crediti fruélus palmæ apprefiendfc,quando digne corpus
Chrifti comedit > quod in arbore crucispependit. Vel
frudus eius apprehendit, du m præmium vitæ/per crucem
1 prbpofitumperceperir. Poft-fidem cruciserunt棫v* animæ
ficut bonus vineoe , nomfiluæ: quia prædicariones,eius
dulcedine plenæ.Significationamquererum mutatur fe-
cundum diuerfitaternfenfuum. In hoc quippe lo co vbe-
raanimæ funt eius dodrinæ, vino prædicationis pienç,vr
botri vineæ.Eius odore^ funt ficut malorum,id eft,opinio
j virtutum eius funt ficut fan&oru : \^1 orationeseius funt
ficütodpr incenfotum. Guttur. animæ eft vox laudfevel j
eonfeflïonis eiu s t c\\aodefificutvïnum optimum, q u odnô I
infl^t inebrkndo., fed lætificat cor recreando.
humanogeneriadmeeft conuèrfus, natura noftrâmortalitatisiodiitos,
E tvo^ergode tralacô ae rra tion^-..-
uetcimimadpnmara , & conueLtccfead vosperjndul
genham.-
T iöpolpgice fidelis anima ad d iledum conUertirür, eu
de mala vitaàd pttnirentiam, vel de feculari vita ad fpiritualemxonuertitur;
ôcdile«ftusad earn conuertitur, cum
eigratiam fiiam largituf,quam priuseifiibtraxir,cumobculpam
fe ab ea auertit. Ariagogice aütem,Ecclefia ad fu: j
perpafufpirans.ad dile^um feconuertit.cum de mundo' |
ad cælum migrât: &ip fe fead é|iSi qonuertit , 'cum earn in 1
focietatem angelorurn recipit. Hue vfque fynagoga in-'
trabjt : iam mandragora in fequentibus intrabit.
T R A C T A T VS
Q J A R T V S .
¥ ) .Oftquamtorus comitatus Sunamitis in aulam regis
A eeffttr reeic—ep—tu-s , ôo.c-r-e—galibus riupti•j.s ad. mjflîis :.Ecee a•b a-
. . . . quilonenoqa fponfa cum magno apparàcu, fcilicet b ian-j
Iuxta anagogen aütem deliciæ Ecclefiæ eu m Chrifto dragora fine capite fponfoadducitur : cui abeoâureum'
regnantis f«nt gäudiaparadifi exultaritis. In his delicijs capurimponiturjdiademateredimitur,ipnuptijs recipi-
eft ipfopulchra & decora, quia in his fü lle t v c fo l& lu n a ,& j tur.Sunamitis quippe de regiavrbcegrefla,inuenitman-
angelis & Chriftooft chariflima; cuiusftatura eit «quali* j dragoräm regalem puellam fine capite in agroiaccptem j
tasangelorum , qua: palma:eft ^limilata : quiain rerris ] cui nimium compaflä,& ad rege regrefla obnixefuppli-i
fuitanguftata, in caeleftibus eft dilatata.Eius vbera funt j cat yt fecum eät,mifera:fubueniat. Rex ergo cum Suna-
comparataMr»,qaiaapoftoli & a lij dobtores funt pleni j mirein s^grum veniens, & miferam miferabiliter nudaiij
poculissterna:dulcedinis.Ha:ein palmam afeendit,quia I inueniens,eleuat,veftitiaureucaput imponic, ad nuptias'
per vi&oriam criicisad lignum .vitaepertienit?dequ o feri- introducit. Mandragoraeftherbaformam humani cor- j
pitxmgfdyVmentidaboederedeügno vita> quod eflin paradiß j poris habens finecapite;&intelligiturrnultitudo»nfidc- j
DeimefiVtu&ws eius iam apprehendit, de quo quiepme- liurn;qu$tuncerit,cuiuscaputancichriftuserit,quicft 1
derit non m orier ur i n æternum,
Vbera eius funt lie uc botrus vinea, quia gaudia quib.pro
prefluris mundi inebriatur ,;funt ficuc.gaudia Chrifti in
cruceprelfi.v Ipfe eft enfm botrus vine»,pottfs Ecclefiæ,
p u t omhium malorum.Sed caput mandragorçamputa-
bitur,quando äntichriftus occidetur. Poft cuius oceißp-
nem videos fynagoga cóuerfionem infidefium ,finë capite
antichrifto,& etiä carere càpitê Chrifto^ optât eâ.fibi in
fons vitæ. A b ipfo fnebriabitur quandoei dicetur ; Intra !_fide Chrifti aflbciaci, & capite Ch'rifto fublimari. dicit
ingaudium Domini tui. T un c erunt odoreseius vt malorum,, id
eft, delicix eius erupt yt angelorum. Etguttur eiuserit ficut
vinum optimum. Id e ft, laus eius erit ficut iaus epujantium.
DumfpppfusgutturSunamitisl.audauir,ideftdumChri- | 0 —____ r - - &-__- ____,ir, 1)ri »*,Vuiwi»
ftus proferentes verbum praedicationis in/ypagoga vino j norujn vificafli.: vent etiam nuneper gmiam ad mul
optimo cOmparauit, jpfa verbum per quod filus mundo
daturdeore loquentis rapuir,dicens.
D lgnumdtleào meo adpotandum,. labÿsque&dentibiy tllius
ruminandum. v
Quafi dicat meapura prædicatio p e r te , ideo-vinoo-
ptimo collata vquia prædicatores non inflat, fed audito-
res ædificac, eft digna diie<£to meo ad pfitandum, h o c e f t,
dignos facit quos ipfe potet , quos in corpus fuum Eccle-r.
fiajn quafi fuaue vinum fundat. Etdigna eft lab’ijs & den-
tibusillius ruminanda,id e ft , do«Slonbusillius memoriæ
commendanda. Dentes Chrifti funt fcripturæexpoûto-
res: labia eius funt expofitaproferentes. Wi optimum y j
num ruminant, dum fuauem doârinam in ventrem memoriæ
recondunt; & iterum ad docendum retrahunt^fic-^
utpeCuS dum ruminât efcam iam Comgftait, de ventre in
os retrahit & mandie, & iterum in ventrem recondit.
Et nota quod fpônfus vinum potat labia dentesqj
ruminant : quia do<5fcorescurn magno laboreferipturas
exponunt , &auditores vix eonuertunc : ipfe veto faeili
nucu infpirationisptædeftjnatps conuertH, 5c quafi po-
tiim fine difficulrace in corpus Ecçlefiæ fundit. Spon'fa
poftrapeum verbum abore feonfi gutturaperic, 5c verbum
falutis quafioptimtim vinpm eruiÜac , &gentibus
adhucincredulispropinac, diccns:vosgenresincre(3llæ
conuertimini ad Chriftum, & recipiet-vosficuc me rCce-
pi t. Quia egodilefto meo conuerfà fum, & ad me cortuerfià e-
iusfaftaeft: quafi dicat : Ego Sunamitis àd ia b o lod iu ca-
ptiua , ego fynagoga à Chrifto d iuauerfa, ad eum fum'
iam conuerfà : & ipfe conuerfus eft ad me pergratiam,qui
diu auerfusefti me propter perftdiam.
PoteftSchöc-deEcclefia-gentiuminteHigi, quædicit
ad adolefcentulas : Ego dilecto meo, & ad mi corner(to eius :
quafi dicar: B gopriusexulà D e o , ab omni erroread eum
fum conuerfà , vtciuis 5c domeftica :'&ipfepriusiraius
go fponfo.
\ T Em dilefte mi,egrediamurin agrum ; commoremurin villis.
V Q u od eft dièeré:Odilecle i»i,quem præ omnibusdi-1
ligo,qui ad me pergratiam venifti , & per præfentiam do-
norujq y i f ita f t ivent gratiam multitu-l
dinem infidelium,&vifitaeam per poenitentiam carifma-
I tü,&prædicatores. Egrediamur in agrumh)undi,& fpar-
gamus, per populos femenverbi D ei; tuafpirando , ego
prædiçando, & öperandó,& d ocendo.bïu commoremurin
villis, id edy in paganorumconuenriculis: mane furganm,
<i<i.vine<«,hQceft,macurefaciamusEcclefias.AgereftChri.
ftianus pppulisaratroeuangelij cultus:villævero funtpa-
gani in infidelitate Sc viçijsinculti. Dileólus quafi in'ocJ
culto fedetjdum Chriftus perqerfos per manifefta flagella
ad-conuerfionem nonadmonec, vel infidèles per prædicatores
ad fidem nó vocat. Q u i adpublicum in agrum
egreditur,dum prauos manifefte fiagellat vt fe corriganr ;
velinfideles'per dobtores-adfidem conuocat.Eeclefiave-
ro quafi in occulto Iatet,dum contemplarioni vScat, ÔC
proximiserrantibUs nonprædicar : d eo ccu lto in agrum
egrCditur,dum ad publicam prædicationem accingitur.
^oft mortem ergo anrichriftifponfus & fponfa in agrum
cönueniunr,quand9 Chriftus & Ecclefia per prælàtos cô
(iliumineunt,qualiter Chrjftianos propter timorem an
tichrifti ad perfidiam prolapfpsad poenitentiam reuocét.
vel adhuc ïncredulos per prædicatores ad fidem cop ie r
tant. Inyilliscommorâcur,dum paganorum cpnuentibus
maxime prædiçando im morantur. '
Similitudo eft ab illis, qui in agrum fpa'ciatuni vadunt;
inyillas acf fpe«3aculum conueniunt. No x fuit tempus
perfecurionis antichrifti : mane yer© tempiis pacis poft
mortem aiïrichrifti.. Mane ergo fponfus & fponfa ad vi-
neas furgunr,qui^uafi in noble dormièrunt, dum fe poft
nejçém antichrifti ad faciédas Ecclefias erigum, vel fub e ó
deftrublas erigun t, & renouarfc , yel difperfas congregant,
quas fubep, deftrui viderunt .-fed quafi dofmiérices S teftiterunc. Sequitur.'...
ideamus fit floruit vinedyfifloresfruftüs parturiunt: ftflorus-
runt malapunica ?