6 3 2 Vothonis Presbyter i Prumiertßs,
PROLOG VS IN ’ L IB R.V M |
a „ V A R T V Al.
Eanfcurjhfuferioribus butuslibri partibus ,vbi in
I I P ymhralegis,&in imagine Euangelicagratudeco-
| | | | rem domus Domini, aejipifturam varijscoJoribus
di(iinftam apgnare curauimus,tandem ad, tccleftü
s®e* damuscliïrttatem int uendam adem mentis atten-
tius emamus.CdeJiüenim domus habttatio cumordinatifimam
ïnfiiii chablisfemperhabeatconcordiam,' ad exemplumproponi-
tur time terreftri dom ui,in qua peregrinamur, ytvidelicetfecun-
dumexdttplarcdefiiüm'tnfometurc'onuerfpioterreprium.Vn-
denhmrümfecundum cdeJUum ordinumdijpofetionem, omnium
profcfiionumgradus, &omnis Ecclefiajlïcus ordo injhtuitur&
regitur. *ï »
C A P V T I I.
T ) Vlchrè prouifie flint form* informium, &figurære-
1 ium,carentiuinlîguris;fonna.'namque vifibilesinui-
fibilium nobis intelligentiamminiftrant ,.n o n quod fi-
mile aliquidæftimandùmfit,inuifibilibus& fpiricalibus
fubftantijsinhisformisfiuefiguris , quas ÇQ^poreoin-
tuitu videmus. Omhc namqucquod G mile alicui rei di~
cimûs, .diflîrnile quo.dammodo eft , quia non eft idem
quod illùd cui.a(hmila,tur.Sed inter hâeç feiendü eft,quia
tribus modis fimilirudo dicitur. AliaeftnamqUe finiili-
tudd,fubftantXa^s,aliaimagiriâna,alia imitaroria., Simi-
litudo fubftati tialis agnoicitur. in Pâtre Sc Filip, &Spiri-
tu k n& o , quia hæcquidemfunt tria in tribus perlonis
vocabüla,icd vna & eadem in nullo difïimilis qftftffiftâ-
tia Patris,& filij,& Spiritus fiùidri. Subftantiali quippe fi-
militudiné, Pater, &.Eiliùs Spiritus fandtus ynüfunt,
quamuisalms fit in perfona Pater,alius in perfona Filius,
alius in perfonaSpiritusfan&us. Imaginaria fimilitudi-
nè fe ad ihuiceffi.habent , yerushorrio St pi&ushpmo.
Sedaliud eft quod in.imagine,quæ fîmilis efthbmini,vi-|
demusjaliud,quod in viuentehomine confpicimu$.Imi-
tatoria fimilitudine bene fie conueniunt , qui alterna
D E D O M O D E E
Mne datum optimum, & omjne do- morum tïmilitüdine mur uo Iq rd p ie iu n t, iiçét.ïpecie vi-
num pérfeâtum defurfüm eft, defeen- fibili valdediflimiles fini. P erhâç fiquidem imitâtpriarn
dènsapàtreluminum.IJiuinæillutni- ^ fimilitudinetft habitarefecit Dcushominesvniusmotis
nationis radij, fie c furfum emirtuntur in d om o , quia per-imitationem mutuam inert cis arnica
in ea quæ inferius fi ta fu n t, & interius morum fimilicudo.
per rationalesmdtüsilluminadtür, vt
àb vnbfonteveriluminis,ex quo pro- C A P V T II I,
fum- ■
L I B E R i r .
C A P V T I.
cèduntjnuilà fe intercapidine diuidan t. C ùni enim turn-
ànutnbonum,quodvërevnüm & indiuifum eft, çreatu-
ræ.rationali dé plehitudine fua gratis füa dona diftri-
buat,néquadùa'm in feipfominiftt.ur.Neqj enim fol cùm
fit fonslgnis æ t her e i, d e àl tiflïma lede fua G c radios fuos
in rtmotimftiasterr« pàrteslpargitV vt eos ad fe nonre-
I colligat,quos in feparabiliter à fe diraittit.Ecenim»neque
Q Vocifca confiderandum e ft, quomodo formæ cor- <
poreae rebus inçorporeis conueniànt, quomodo fi- c
guriséxprimântur coeleftes fpiritus, quosfiguris penitus t
carereperfpicuum eft. Djuinorumeloquiorumlacratif- i
fimà lapientiain coeleftium fpiritùum formationibusv- * LtUlUllvL i t VJUv * 11 "l* 1 * , • |
ipfeffilVeras, vnus vidêlicecpatejrfpii^tuum Deas, nuf- tramqacvaldcvt.hternobisprouidit, Tt neme in has .
mam vnqaam fua propria fingularique ynitate.deferi-i ^lcftesv.rrftes rnmrramfaciamiis.cumyrks.ftrsremm |
bjr.'cummultiformisgratirefuredonaineQs.quoslibiinl matetlas affimrlamus , neqaenos poffibrliterammum
vnofpirirupiarricipesibcitanimos, multiplmieer tr^nfr mdioemosadtarrenarum rmag.nuveneranonem.qaas
: Dei largitatem in fe cuftodiiinirilli, quibusvnns Spiritus I qP=«fibrha, tamad erudmonem, quam ad obfequium
&'yna I d e s erat , . ? t v irtm üL -radios',
ru n t , quibusiutuselaritatemDei irreuer&ratis oeffis 'rtamcnt\ > nöqytpöftpQf.to,eot!d.roris
rneriris’intUentUr,'adipfumpatrernIuminuriiremitrant, am o rem h rsd eled ta u r, «radulterinummentisoeulum
-&fparfam in lemultiwiciter boeieftiS gra tis ducem ad inrerum tranfeunoumpulchritudme deSgat. Soluse-
fimblumredbcanrradium,c'umDeOapplicaiic,non fibi nrmcbndltbrfynceramentedrhgimduseft , incumsfa-
quicquid boni habent, quicquid polfunr. ( ^ e n i m . » « n tu e h n e om n aw d ^m 1 e f t w id e bona. Promde
eripfo; Sepcriprumj & rn ip fo , iieütdiuiriunïaitelo- for^asatquefigurasaliquascmleftmmponamus, quas
1 quium. Nos ergo fplendStem paterna g lo ria le f u i in - Paffim 'n/aens eloquijsexpreifasinuemmus ..ytmrclli-
j uocantesVvtpereumadprincipalelumen Deum pattern »musadqualeronosopbrteatafcendereperfotmasveritatem.
No n enim aftimare d ebemus.cmle i^mpitan'
itemuambatenusinlumineeiuilumenyideamus.Inten- na's-kcQndumeMUmyinbdesföröiaSjyelmultipedesel-
1 ra quippe mentis acie inttfériiiber g S q u a corporeis ! fe, Velmultorura yultuum , yelboum pecualem firodi;j
oculis minibife videtur,' coeleffium ordinumetariffimam iM M * > aptleonum beftialem praferre iroagmatio-
I drgnitaremiqiStum imagines iaipfisEccMaftias ordi- * * « adaquilarum, curuo roftro fpeciem formatas;
nibus veneramür. Qnj enim c u n â a vifibilia & inüifibi-
lia condidit,per hæç vifibilia noftros anirfios ad inuifibi-
lium cdnfcemplatiönemintroducet. Varias nàmqüerç-
rum figuras lapientia Dei nóftris proponitóbpftibué > in
quibus ordines coeleftes,& rationes coeleftium, quafi in
qjecüloKob'is trâslùcetn. Reuetapulcner ordo eft,vt res
vifibilêsîn'‘ùifibiliumrationcsin{ècontineant,quatenus
forinàlibus intë'nfàfigutis mens humana, per exemplar
ria coeleftium ihformetür,ficque äfeendat in finiplam,&
non figuratam rerum coéleftium veritatenr. Traditure-,
' himnobisin ipfis formis fiüe figùris coeleftium par- t
ticularisinoelligentia,fecundum menfuram '
donatio'nis Chrifti, décuiusplc-
nituaine omnes âd-
cëpiînùsi '
aut ad volatilium fex alarum commotioncm effiguratos.
Sed nequerotas igneas in ccelo circunferri putemus,
quanquam bis ipfi adminiftratörij fpiritus imaginarie
ifi'onftrentur; Hince ftqüöd Helije currus & equi ignei
apparuifTc leg u n tü r, vtVidelicetangelorumminifterio
fubuedtus efle declaretur. Thronos quoque materiales
Dei ta ti, quafi ad recub 11 um n eceflarios depingimus
equos multicolores & armigerum exercitum preefiden-
ti'Domino D eoSabäoth; partim petmilliamilliummi“
niftrantem, partim per decies millies cenrenä miliiaafii-
ftentem, vt(acra tradunteloquia, diuifim denotamus.
Sumraus namq-, & circufcriptus Spiritus pater fpirituüm
Deus,qui eft fijpet omnern eftentiam &vitam»ibcpmpa-
rabiliter omnfcm excellensfimilitudinem, & fi nulla po-
teft vifibililpecieimagioari , tarnen ipecialiter'inugnis
vifione manifeftatur.Nam & Moyfi in igne flamm* rübi
apparuit, & in verticc Syna montis,(pccies glori* Dei in.
. . . >gne_
Deßatu do'rnus Dei^ Liber tV. 6 3 3
fcdilfillibus
milita*
iea e oftcnfacft. In patrom quoque Iroit.ss deicendepsi-
„nis priéfentiamdiuinie maieftatis declorabir. Dcuse-
niin nofterignisconCurnens eft.Poccati hquldem rubigi-
„ cm innobisconluptt, Scbplcftisgtarnelumenmcordibus
noftriS%ccendic.
C A P V T IV.
H As ita An e' materi al es formas ex animatis'&Jnani-
rhatisrebus hineirtdéadduaasidiuinaeloquiaper
diffiniilesquàfdamfimilitudines-coeleftibusfpirii'ibrisar
ptàrc fqleht,qui hocfpeciàliterin mbnere ha'benr -, vtin
eis expreïîius fimilitudo Déi luceat, in ipfani inaeceffibi-
Ic’m deitatis lucem irreuerberarumTemper defigunt con-
rcmplationisôculum. Ipfi namquc'primumpoftbreato-
rem creatüri obtinenr locum; in qbos defo’nrè plènitu-
dinis f i a Dei fapientia pimqsinùndano'sXapieHtiæ ri-
uôs cmi fi rilnde au rem ad n os, quafiftiltepluuijrumde
coelpin rerram caduilr, eùm de lumine inuifibili, quo
principaliterangelillluminantur.eoanosilluminâmur,
vtin lumine Dei yidcamuslumen.De fiiperibribus namquè
in feriora jlluminantur, quia per angelos hominibus
eoelcftia.fecrerareuelantur.Coeleftem qui ppc habitatronem’fortitifuntangc
li, terram autemdédit Deusfilffs
nuncinconcupiTcentiam incontinenti vlurapi-
tur.Vcrühas difilmiles umilitudines a lënfi bilibus mori-
bus animan tium ad intelleófcuales animos trahentes, ira-
fcibfté in'eis m otü ad au fum virtUtis conucrtimus,& co-,
cupifcetiaminipfisad amorem d^jinum formamiis. His
autem bene vtimotibus,& animalesin fe fenfus decérer
regere, id profedto euehit hominem ad (upernarum vir-
tuturn focictatem , & angelic* dignitaris xqualitatem.
Hinc'iamin feipfo poteft homonondillonas reformarë
caèleftjbus formas,fi vita eius ex angelic? conuerlationis
imitarione,velut è fpeculo translucet. Similes enim funt
angelisDei, quiveraciterdicerepolFuntcum Apoftolo,
dum adhluc pcregrinaretürin terra: Noftra autem cóuer-
fatio in coslis eft. Has igitur habemus formäs tam ex ho-
minibus, quimcxalijsanimatis&inanimatisrcbusan-
.gelicis lpiritibusdi ftributas, difllmiliter v td i ótum eft, fi-(
militudinibus'a'cceptis, vt mirabilccceleftium ordinum
dilpofitionem per refonatiasquafdatn intellectualis pul-
chricüdmis per materiales formationes agnofcam us.
Necfqlum formas vifibiles addeclararidam nobis ccele-
ftium difpofitionërnaptamus,verümetiam diuinitati eas
adferibimus, quam aliquando quidem folem iuftiti*,&
ftellam matütinam.vócatnus,alitjuandq ex medijs,Vt igJ
nem innqcuè fplendéntem, & veiram aquaruni viuentiü
éialfimilamus,aliquan14 ó ex nquiffirnis \ Vt ynguentum
fuaue,vtlapidémangularemfighahteréxpriminïus, fed
Sc beftialem 'illi formäädfignamuS’, cü'm Leonis & R h i-
ripeerotisei fortitudinem coaptämus', '& 'qüodbmnium
hominum; Duo namque funt rationales fpiritUs, ynus
qui in coelis fcdem habet, alter qui terrac locum obtïnet.
Superioréxhis Gne-corpqreæmôlis pondéré Dèb m ini-
Urans.in coelo temper affifiit,, inferior corpus quod eor-
umpicur & nggrauatanimam geftans , ruperiorisilliùs jvifiuseft,isquirupraômniaeft DeusbenediôtuSinfecumutat,
minifteri.o &adminiculo necelfario fulcitur: funt enim
óm nés adminiftratörij fpiritus,milfi propter eos^qui h*-
reditatem carient lalutis. V erùm,quia fpiritus angelicus
la,vermis Ipecie ïéipfum circiimformaré dignatûs ‘, dices
in Dauid:Egó àùtem film vermis & nón hómó. Hisfergó
diffimilibus forhiatiónibüshönóramüs Deüm', q u i nul;
in fiia natura nihilp fubtilibr eft quam nominisipicitus. lamrecipk in fua eilentiacorpöream fimilitudinem, &
Inintellëtftuàlibus quidem angelicæ virtuti per fimilitur * mirabftiateftimonkiUiOsfcrütahtes,träditisnobiSex j(a-
dinemapppôpinquamus, quâuis corporalibus motibus cris eloqüijs, verisvtimurfiguris'addeökrändümmaie1
inferiiispofirijlongè àfuperioribus diftemus. Vn.de per ftatis eius potentiam.Nihil ergo iriconfequens:fi &cçlei
eafdemdiffimilestoilitudinesquas'prænotauimus^o- fteseflèntiasexdiïfimilibùsfimiiirudinibusrefbrmàmüs
miUesDij&angëlinücupantur. H in ce ftq u o d adM o y - fecundumdidascäufas.
fendicirunEccecpnftituiteDeumPharaonis.Erinlege: j . . . .
Dijs,iiiquit,non deÇrahes.Pepr*curforeautefn Domini I C A P V T V I.
loannefènuo'diuinûs loquitur : Ecçe mitto angelum i ^ . _ ’ . , . , ....
meurn, qui prjeparabit viam antefaciem tuam. Sic:& I N cçleftibuSitaqueipiritibus mira eft ördinum difpö*
SäcerdbtesangelosvocanteloquiaDei,iuxtaillud: La- 11 fitio,Scfuperexcellens fciencia, & dminaillis eft a ä iö
bia facerdotis cuftodiunt feientiam, & legem requirent |informata,fecundùm acceptas diuinitus illuminationes,
ex oreeius,quk angelusDomini exercituum eft.Nam ita quibus proportionaliterin-Dei fimilitudinem afcéndût.
Deus publicam renjfuam ordinauit, vtficucfilperiores In prink namque cöndiriöne fiia fie diuinæ (ciënriædo-
coeleftésuoteftates in.terra pofitisvoluntaté Dei annun- nis flint illuminati,vtillic£eteris in eadem diuinaillumt-
^ L . . ciant, fic in hpmin.i.b us .i.l.l.i .qiii• prxem•i_n_en_t_ ooff. iJc;io Sc di-
gnitateordinisinfexioribus docendimagifterio praefinc.
C A P V T Y. .
■ to d
Hiusra
Bialcs
jocibus
Batura:
Bffibilib.
Btiona-
D
T T Avenus per diffimiles fimilitudines euagati, duos l ita n d em rationales fpiritusind.uximus,. vnüm,qui
carne non tegitur,alterum qui carnetegitUr rillumin lu-
perioribuSjiftumin inferioribus infirmantes eflë locatü.
Qui nimirum médiusintra.fuperiorcm angelici fpiritus
rational itatem',&infimam animantium ircationalitatem
natiohefintclafiores, quimaiorem habent diuinorum
fecrctdrumcogtiitionem. VtideiuxtadiftHiiftamihillis
donationumDeimefuram, alijalijsinipkordiimm d i£
pofitione funt prxlati. Tantaverb charitate ifliangplici
fpiritus fibi funt coniundi, vt quodin fuoordine quifq;
non habet, hoc in alio fe habere gaudear, &quod am-*-
p liuspr*exterisquifq-, h ab e t, hocinalios minusfeien-
tiaperfeftos perindifruptacharitatis concordiam tranf-
fundat.Sicnimirnm piiraexiftit angelica natiira, nihil ill
fcipfarecipiens, quod ä fuo conditore peraliquam diffi-
militudinem difcordet, Sed ita creatoripervnitam fimi-
Qoalitér
coeleftes
fpiritus
ad Dei fi-
mil.tudi-
nciti proportionaliter
afef-
dànL
eft conftitucus, vt per meritum vie* proficiens ad aequa- llitudinem eohseret,vt fibimet indiuifa concordiç vnitare
litatem fuperiorem aflurgat : fi verb ad id proficcre per
ignauiam negligitjirirantum deficiat,vt his quæfubeo in,
infiniisfifafunt, compareturiumentisinfipientibus,'&
fimilis fiatillis.Gommune namq; aliquid prpportionali-
ter habet homo, eum angelis quidem rationalitaté, cum
iumentis fenfualitatis viuacitatem : Eft autem quiddam
per diffimiles fimilitudines hic.ponferendum * vt ïllud'
quod medium intra intelleiftiialia&fenfibilia collocaui-
u\us,per rationem addifeat , quantum infimis rebus,id
eft, fenfibilibus naturjE fuae dignitare præftare videatur,
videlicet alij naturalirer mocusfenfibilibus ; aliirätiona-.
bilibus. Nam etfi ijdem iralcibifes Sc cocupifcibiles montas
infint fenfibilibus, ilnml & ifràtionabilibus,, nó tame
feodem modo in v trifqucAgitu r; Nam in rationabilibus
dnee diferetione omnia inordi.natè agunturjih fenfibilibus
autem effrænata libertas j*nunckm in furoremcomconfcederatafit.
Luxergoangclicaecreatur* dcillainac-
ceflibili luce Deitalis refplendcns imitaturin omnivir^
tute,in fcientia,in operatione, artificem omnium fapien-
tiam. Vndeaddiuinum collata deeprem omnis virtus
eorum,quae fit ëius fimilitudo & vnitas cum Deo, aperte
demonftrat.In Deo quippe viuunc, mouentiir Sc fu n t, d
quo Sc genus perfimplicem &indiflolubilem naturae fu?
vnioncm dueunt.Sicautem de plenitüdine Dei gratia in
eosredundans,ac ft è fpeculo.clariffimo humanae creatu-
raetranslucet, ytinipfisfuisordinibusangeliciipiritusi
nobis difeetnantur, qui videlicet exillispius,quivc minus
fapieritiae accepetint, iuxta iplam ordi n is fill
pofitionemj qua alij alijsyiti-
< g niusDeoadhat