s j>S6
De formationc hominis in v'tero.
G A P V T X V . ,
SPerrnàfcé igitur in tnàtrice locat'd, oreq-,eiufdem cl ail-
fo,fiin dextra parcè remaneat ( quiaepar cil in dextrâ
parte matrici vieinumj rnelior , & calido fanguiqe nutri-
’turfebtus , mafculusefficitur . Si autem in finiftra parte,
quæ à fonte câloris.id eft, ab cpate eft remo ta, feemina e-
rit.Si verb tlori bene in dexteram * fèd aliquantulutn ver-
fiis finiftram,plus timfen verfusdextram,vir effçminaçus.
Si in finiftra,ira quod aliquautulurri vertus dexttam, mu-
lier virilis. Cùm Verb in vna prædidtarum quatuor parciu
femenlocatum e f t, incipit virtusdigeftiuaoperari, quæ
calefaciendo calore màtrisillud fpiflac. Scdex ficcitate
follicùtum intra fc concéptum çontinentém, créât, ne ali-
quæ fupeirîuuitares le illi mifeen tes -, ilium corrumpant:.
hicfolliéulus cum puero crefciti& oritur.Septimadie cô-
fomnium ccptus,préfè re Macrobius, g uttslanguinisin fuperficie
Scip.c.a. folliculi ihei pi un t ap parère. TerciaSeptimanaad ipluin ;
conceptions hûmotemfe demergunt. Quarta iilq u a -
dam liquida folidi tare, velue inter carném Sc iàngùineth
coagulatur. Q u in ta verb fi pùerin feptimo menlê nafèi
debeat,finauteminnono,feptimaincipitvirtusfoririati-
itâ,cuius eft officium,humanàm figuram conferre. Hanc
fequitur virtus alfimilata , cuius eft officium quodfrigi-
dum&fiecumcftcommutarein frigidum & ficcum , vt
fuittofTa: quod frigidum& hum id um , inPhlegmàtà.vt
eft pulmo: quod calidum Si ficcû, in cnolerica, y t eft cor:
qùod calidum & humidum,jn languinea,vt epar.Deinde \
fequitur virtus concauatiua. Huïus eft officium ni à n iis
çoncauare,nares perfoiare>& cçterà.Formacis verb mem-
briS; alfimilàtis& càuatiSjincipit f uraüs humidus per ve-'
nas,& arterias difcurrere, niouun vitaniq; conferre. Hic i
motusfeptuagefimodieàconceptumcipit, lipuerinfe -
ptimo menfc nafci debeat : fin autem in oiftaüo, decimo
nono.Sed qilia omnia quæ temporaliter viuunt, cibo ali-
quoîndigent,fequitur virtus pafeitiua, quæ yfq; ad mortem
extenditur.
Vndepuerpafcaturin vterû. .
G A P V T X VL
SEd quæriturqualiter, & quomodo puerin vteropaf^
catur. Dicimus quod quibufdam ncruft, qui in vrobi-
iico fuhc,piatrici coniunguntur , per quos purofànguine
ab epate marris delcendencejnutntur puer & crefcic. Vn-
de quia digeftum recipit,nonindiget egeftione fupérflui-
Denatiuitate,&quarenatilhfeptimo menft
viuant.
C a p v t Jcvi l
H As prædiâras viirtutes fequitur natiuitas, cuius duo
£unt termini. Septimus menfis &nonus; Habet autem
q usftionem, Qu^ritur,.fiantefepnmùmmènfem
nafcaturiviuere puer non poteft,ôicur in feptmio natus,
viuar,ino.<ftauonon. DicuntenimPhyiîci; Q jriaantefe-
ptimùm roeniem,non eft tafitUs motus in puero, quodfi
nafeatur, viuere pofiit. In feptimo vcro.eft motusfuflfi-
cieris vitae,vnde puqr móuensle* debiléisneiuos, quibus
matrici iungitur fi habeat Frangens illos , nâfcitur vitæ
i don eus. In o â a u o menfè, mqtu fèptïmi debilitatus,viuere
lion potelL donecrefebtusinillo., Sc inpàrtéiToni
iterum incipit moueri,rumpenfque neruos,idoueus yitaè
nafeitui :& quia in calido & humidonutritus eft nafeens,
& âd diffimile prodiens concrarietatem fentit,vôcem-
que * æmulationis emittit,& ideo prima
vox hominis eft vox do-
loris.
probant
jlcquéna
, Deinfantiat&fcnfu
G A P V T X V I I I .
ANatiuitate vero vfqj ad ahnumquintum cftinfàn-
tia,quia in quadam parce illiusfari non poteft,in altera
verb fi lo q u itu r, imperfeébè loquitur. In hac ætate
fenfum habere poteft.ratiortem tarnen &Atellc.<äum no;
De lenfu igitur aliqUid dicamus.Dc radone verb &intel-
ligentia,quareitt tali s ta te haberi non poffinc f quiafunt
de virçutibüs anim£e,loquendo de anima,fads inde dice-
mus.. Et quiaex animali virtute,quqniam prscedit natu-
ralis&fpiritualisftnfus,l^abetprincipium, deiftisvirtu-
dbuSjà n'âturali qute prior eft,inehoädo dèlibemus.Cum
igitur homo conftecex quatuor dementis , excaloie Sc
humidicate, cótingit humidifm fumumnafci & calidum,
quidiffufus per membra mouensilla , digeftionem tri-
nam operatur,virtufque nacuralis vocatur; Et quia de tribus
digeftionibusfaftaeftmendö, inquiramusquidfit,
& vbi fit, & qualiter fiat.
Dedigefiionibtis & lapide vritite.
C A P V T XIX.
DIgeftio igitur eft alicuiusrçi per ebullitipnemfaifta
muracio.Prima veio digeftio fit in ftomachosfeeun-
dain heparc,terdain ommbus membns : quai-e de prima
primum dicanius. Cum huiiianum corpus incremento
indigeàt,in quadam ætate , in omni vero,reftaurädone,
(quippe interiori Sc exteriori calore & rrigoie dedaftanti-
I bus) necefle fuit cibum & p o tum , éx quibus effet m.nta-
tio&incrementum fuhmcrare.. Sed'fi cibus eft grofliis,
necelle fuitj vt priufquam intrarec ftomachiim, tenuis &
defic^tusredderecur. Ad hoc ergo dentes parad funt,
(nati ex pfilegmate, per gingiuasdependence, & ex (pif-
fato frigore,& duracoj cibum contçrant. Linguaad mo-
dum man us Molendinarij ilium verta t, Sc fub dentes reducat,
quæ ad hoofpongiola eft,vt cibi fuccunir.ecipiens,
(aporem difeernat. Fit ergo in ore quaedam prims dige-
ftio n isp rsp a ra d o , cibus vero cum pocu fieprsparatus,
per vffffotyccyov, id eft,in ftomachum pènportam, cuiusin-
croitùs ampluseft,d épendit, ibiq; decoquitur, & infpe-
ciemjypfana trâfmutatur,& eft hçc prima digeftio.De fto-
macho verb, verum fit c a lid sn a tu rs , eft qusftio. Aiunt
quidam , quod c a lid sn a tu rs fit : aliteienim cibus rion
poifet decoqui : cum ergo cibum decoquac , & tranfniu-
tet,calidus eft. Nos verO dicimus, ftomachum frigidum
éfl'e^natüraliter,calidum açcidentaliter. Efl.edamiieruo-
fæ nâturs., v tq uandoliomqplusfolitoeorfiedeie t, ex-
cenderetui jquando minus,contraheietur. Iterum neccf-
fe fu it, qiiod eflet ncruofs n a tu r s , he cum aliquid duru,
nec eommafticatum reciperetjlsdçretur : cùm igitur çm -
ne neruofum frigids fit n a tu r s , ergo & ftomachus^ Sed
vt melius cibum retinear,donecdecoquat,intas eft villo-
fus.Quamuis tarnen nacuraliter fit frigidus, ex accidente
caTefit, Superpofituseftenimcpati ,itafcilicetquodferè
totus ab eo ineluditur.Ex dextra verb eius parte çftfel,ex
finiftraeft cor,quç câlida funt & f ccädnie çalidus eftfto-
machus , vtjgnifuperpofituscacabus. ■ Siprópriè volu-
musloquijin ftomacho dicimus cibuui coquk Cibus igitur
ficeftmmodum T y p lan s mutatus , per ó<r<ró<p<zyov,
foramen,quod porta diciturfexiens in trat duodenumin-
teftinum, fie d ià um quia quantitatem duodccim 4igi torn
m , qüales funt digiti eiufdem in vnoquoque ofitinet. |
Rdhfto verb eo quod eius nucriturs eft conuenichs, tra-
lu m,aiiud quodiciunium dicitur:quia nihil inde rétinet.
Huieleiunio venç qusdam ab epateveniences P conïun-
gu n t, per quas quodliquidius eft tranfitin-infimaepatis,'
Miferaics,quiafuccum m utant,fic d id s .Q q o d verb frigidum
fcculentum eft ,’ in longationem , &infeceftum
defeendit: Ôchsceft prims digeftionis fupeifluit^s.^Uud
vero liquidum quod in infimaepatiscranfit, calore eiuf-
dem digeritur. Qu o d q ; in ea calidum & ficcum cft,cran-
______ r fit in
jv.Humd
res vbi gi
guancur.
fii^< ^ léÉ a h ijp e rq u a fd am vjiras;ad ciftam fellis tranf- 7 matrîçis-véj fperttàtis bóiicingitrHaec naturalis virtus h a l
mictitur : ^hoe'eft cholér«fedès-,înde quædam pais ad j b e tä p sd am ptinVipliàïïiéfnbfa, quædam deferuientia,
: qùodfrigidùrh& & a a iu u à ù r iâ ,q ù àE d àm îd r e rum ,q uæ d an iheutrum. 'S e i
frcCâmih:Wefâùe'h'ôTramtrSfir,-&fàdf^Tenerii,^
laneh ö lia: trahßc.SedqusdämpäfsadftomadiüjdeP'elndithnde
ad retehfiuam cönfortan dam. Qu o d vero fi'igi-
dum&huiihduOvinPlile^ihamütatLrr, & a'd pulmonenl
fedein phlegmatistranfic, quada^parteproptercxpulfi-
üam viminftömächumtrahfmiffa.Quod ii calidü & hu-
hudutfi,m fanguinem verfum,remanct in epate, quod eft
fedes-fänguinis. Inepatcergpquatüor'gigtiuntur hnmö-
res,proprias fedes habentes, Cholera, Phlegma; Melaricholi'a.
i.nigraGhdTera.Sangüisepar,phlegmapuhiione,
quarnuisquidam dicüncPhlegrnä propriaip fedenonH^-
bere,fed cüni fahgüin e , v t hie litis p o ffi t per tn^nibira dil-
cur rere,remarierc. E t h i e e ft Pcuiiqa di gep|o.:,.Qüpd ibl
qiiiahóciïohahnï'cio in iPgogis ß tis ditftumeft , illo
ppftpqfi.to ad fomnu m, qlii ad naturalem vircutem perti-
hèr,tranfeamùs.
pefomnö.
C A P V T ;X X I.
SOmnus er'go-fcft tjuici animalium virtütum cumin-
^enfione natural ihm; Cóntingi'taatem, fumohumi-
dó adfupêriora â'Pendfcnte,implerifuir nerui,quibus ani-
malisvirtus foletdefcetidere.Dcfinitcrgo videte animàl.
&âûdire, &c. dôhec haturalï Calore illo deficeàto , âni-
fuperfluumeft,per velyXiîi','YelQuilimvenamquæ ! malisfpiritü^incipiât’âfcendere, Sc ad aliquem fenfum a-
fpleni adiaeët, ô iàdrenesdefcéndit. ^)uodibiliquidpm nimalémexdtârc. 1
eft,ad fuihutriméptum rennéntes?r e îiq a u n v ^
porös ad Ve fi ca m't ifa h fm i t tic. Qiiocl per virilem virgam
Vnde fomnia,& de animait & jpiritnli virtute.
exiens, vrina dicitur , &hæc'eft fuperfluitasfecum dige-
ftiônis.S’ed quia puCri habet pottos vricklés ftfi£tbs,. qùdd j
C i P V T ! X X I l / ‘ S
ihi fpiflum eft remanens, in làpideam tranfît fubftàntiam- J Ç Ohiriiüm verb ex rdliqüijs éogitàdôhu |é x cibp & po-
I n alijsverbæratibus, q u iapöriapertifunt,hpngfenei'a- extemperiei&éxtomplexiphè , exqualirateian
turibilapis, fedcircarenes : ergopuerisnapitüi làpisin cendi,habetexiftetei&nocninilfïgnificàt. Âliàéxmini1-
collovdicæ, fenibus circircnes. S a n g u i^ v e rb in cpate ftratîône Angelorum j alia éx mutidi ea'üfà, alia éx virtute
prædiélo modo genérato, ad omnlà tranfit membra per &libértàte animç,quotum olhniüm pfôbâtiphës in prô-
venas, quorum:éàlore digeftüs, ineottümfimilitû'd'mém ptù hàbèmüs. Sed qüöniam hoftfo ptöpofitó liócmul-
tranfit.Suherfluftas verbpet fudores exïc. AliaÿerôparS, turn n on âttinec , Siàd finem voluminis téndiréüs ,illo
ad epar reufertitùrjibi decq'ifta dëfcéndens , exit cum Vfi-1 prætermiflb ad fpiritàlem Virtutem tranfèàmus. P rsd i-
tia,Sédimen^l; vbcatiïr. Sêd fi in fundo fit v rin s, d icitur ; Êtiisérgo fümus pef diuèrfà fôràmihà tranfeundo fubti-
\iaroVfi«inf5id d én a tu ra fubfîftens,fiuèfubftantia:fiihme- j liatusad corperuenie'ns j, ad àttrahëndaaëra , illud dila-
dio ivitpkêto^üue g h ^ d d e ftja d in fe rn a in a lu ü fu n d ch s: I tatjVtinterior calof tdmperetür i àd éxpelfehdas vero fu-
fïin fümmo,,Nephile,nephî,id eft}purificatib.' Sed quid 1 peffluitates idem cöhftnngrt,& tunc dï'çrtur iptrîtajlxsyir
fignificctin diuerfis locis exifténs", quid qüando efteon-1 tus,Cui ârte rîs deferuiûnt.Séd âd ànimàlëm vittüfcéhiye-
tinuurriquarido diuuUum, quod ex fubftantia Si calore, : niatftus. Prsdibtüsvêrb ^mùs-perherûosâftëhdehs cb-
frheophvf ^*eere nôn noftrum. Sicjuis verb lioc feirédèfidérat, laridô,ita fubtilis éffidtbr : qui pérüemëhs ad çefebrüm:
lus^v- Theophyluihde Vrinislégat. fpiritusdicitür : defcendenfquepërdiùerîâfnftrhmenta.
diuerfasôpératüranimâlèsVirtüceSjVtôftëndëi'nùs : quæ
Quodhomo naturaliterfitcalïdus & bumidus, &.vnde longtu & qïiiâè'c erebroprôdeunt, deiploantë ditafnus , deïhde
paruus,gracilis &groJ[us.
C A P V T XX.
qualiter fenfus inde prodéant, Si quoniamin capite con-
tinentur,ab illo exordiamur.
Petapite. 1
H Vius itetii naturalis virtutis eft augtnentum conferre,
quod Contingit ex humore Si calore. Qjiid. n.ali-
C Â p V T X X I I I . quisafccdic,eft caloris:quod verbfpiflatur,hurnoris.Sed Aput eft quajdani fubftahtia.Sphsrica j qiiafiduo-
dicetur:fi ex calidb & humido increnientum; vnde cho^ ( dfgiti^,atrf^'& retroexprdfta. Rotunda verb, yt
leriei & Melatrcholici,quorum alteri frigidi & Qcci^alteri,,| .trielius in eo cerebrummoueretuf : 8c nefuperfluirates in
calidi & ficci funt,crefcunt ? Nullum verb efle hominem'. j angulis, li ibi efre,ntiremanenttes,'illu4 ^^cbtrumper£t. A.n.-
dicimus, qui cali dus honfit,&hùmidus:-fcd camen quidam
plus quidam minus-. Verbfgratià: Homo naturaliter
câlidus &: humidus,& inter quatuor qualitates temperà-
tüSjféd qiiia cort#mpitur natùra,contingit illas in aliquo
teôcfêtro pfoptér liëtfiö&indê ' pföcedjËtës^fidtaitipfip--
resfènfüs operan ttir'r pöftërföres yëfo mbtUm çoïpOrîs
Voluntàrium. Iheiusextèrioriparte, ëit crâneurn , cùius
peliiculæadhærentcâptlli j.éxfiimoafcendèntë., & p é f
incendi & remit«., Si verb ifraliquo ihtendaturcalqr, Sc poros Cxeunte , n'iiti.' Fumus'etenim exierisille ficcusjejc
remittatarhumiditasjdichhrCholeftcus.iicalidusS^fic- ! Frigiditateaeriscdnftringitur,&incorpuleptam fubftah-
cus;noneffifinehumiditatettamen.5 inverbirt aliquoih- I vtiani vertitunalio vero furno exeunce',nhpelliturfurfum,'
fentusfithumor,Calorveto remifrusvdicirurPhlegma«-H quodihduratum eft,&ficcrefdihtcapilli: fed quianatu-
cUs. Sin autemintenfafitficdtasi remiffuscalor,k'Ifelan-> | rale eft pond'erofum deicendere, curuantAr deicendunr.
cholicus. Sin verb sqUaliter in fun t,di cif urSanguineusV-i V n de quia & nplli setati defunt fuperfluitates, neque aii-:
SurttergobesholninesnaturalitercsilidiSc h um id i; fed cui deeft incrementum Capillorum. Similiter eft devfl-
propter qualitates intenfas Sc'remifTasrccipiunt nomeri ^uibus^ qui exfupernuifcatibus cordis per fiimmitaces qi*-
inrenfiqnis.&uomen contcarij.i.remiflx. In Omni igitur | gitbruhhexe*uhtib'us,ex frigiditaccduratis,fiunt. C^te ri -
complexionehomdpoteft crefcere, plustameh inalia,'&
minus in äliadn quadam in lbhgum,ih quadairitn latum.
Cholerici namq;l ongi^Sc gracilcs.Tongi ex calore, & graciles
ex fiedtate. Sanguineiverb pfoptër éalc^ëth fongi,
pihgues propter humiditafem.Phiëgmariërvêfbprbpi'ér
rrigiditarem parui j propter humidirätem groflil Mêlait- !
cholici aurem prbptër uccitatém gtàcileSjprdptefFrîgidi-
|a tem btèües. Iftæ'nat'ùralëé'pttôpnétite^'^éyatiïlÂtijtt'
exaccidente.NamCholërici'BéMclanchölicivel exoèfô;
vel comeftioiie funt pingues!' ' Sangürnef; & iHllegmätlcf
ëxabftirien«a, véHabbregia‘cilës. Q^odvérö^angpinei
& Phlegm at id Sc c téren ,paritfef fun’t'pàtüi , exparUitàte
Bibliotb.Vet-Pat.Tem.iz.
vefö'pili b a rb s,ôé;pêbtbr?s,cuidam s ta ti défunt. BàtBs,
Véfo'fosihineo fèxüi défunt. Cum ènim barba,eX-calore
hïbëtexiftereiiihomihëjproptergeminum caloremcor-
dis 8t tefticulbiuiTi, pbteft eflë. In muiiere vero propter
fVigiditatem éfTè'nbpoteft, nifi fit aliqua p rs te f naturam
ïàlidà. Eadéraïióné nec eltbarbain SpadonibhsJIn pue-
iriffö'yerbcfle nónpöteft : pröpcerftfidtionem poiprum:
02'quôniàm Fùm.b àfcehdënte h u n t capilli : iuxtaqualita-
t e sc om p lexio'n iv p iù fçui u fq ; conttahunt cblorës.
Dé quib'üsïn Phyfîcà fatis dicitur.
‘Ad estera tranfea