fióö
ne mündi illa eoniuhèia ï i in t : (èd proprium feft n atu'
r« fem per co n tra ri u m f u gére ,5cfirn ilc appe tére : non er'
gOmaturdconfratia clèmcnta-cópiunxiti Cafu verbcorr
mndta non fu b r: (1 ehimeafus mundutt) bperatus eflèt,
quaredömum vèlaliq’uid ta le , quod leuius eft non face-'
ret ? Itcrum ft Cafus m unaüm öpèrarüs fuiffet, aliqu»
caüfl« ptarceffi flencmuqdum ,quariim cpncurfus opera-
re run Hum. Eft enfmcafhy, inopj'ha.tUsrei euehtiis, ex
caufis confluentibus. Cum ergo nihft prteceffic mun-
dum pr«rer c tea to tem , cafu not! eft faccusmundus, ij»i-
tur aliqiio artifide. Artjfex verb ille homp non fuif. Ari-
tê-enim niivndus e i | fa’dlus quam h om p .-i^ceangetus
^qu idem,cum aifgeli cum mundo creati fint. Deus'igitur
eft qui mundumfecit.
1 Pef.cptidianani verd.'difpofitibnem, idem fib proba-
.tur. Ea qti« difponuntur, lapienter difpohuntur. Ergo
aliquafauientia: nihil ènimufiefapientia, fapientcr difi
pcuhtur. Sapi'entiaanrcm ilia , vel diuina,' vel angelica,
veThutnana. Humana verq,hón e ft, quae res facit viuere
öcloqui.NanVfi humana (apientiaformam hominis, vel
alteriusanimalisoOTratur, motum illi & Vitamconferre
non poteft., Angeli ca verb lapientia > tpiomodo angelos
ipfbs difporreret ? Diiiina i gi tuifipientia e ft, qua: hoe fecit,
Sedomnisfapienti&alicuius lapienriaeft? E ft:ergo*
H i l ó s oT e I a , eft eorunvqiiæ fulVt &r
non videntur t $c eofum quae fund6c vjdcn-,
de ntur,veracp mprehe nfio.
cuius eft ilia fapientia-, JneG|derti~eftahgelusnec homo;
Deqsergo.. SicpercQtidianain difputatipncmperuehi-
turaddiuinam fapiehtiam , per lapieutiam ad diuinam
lubftantiam. yndêjiiuinafapicinia dicitur fignaculum.
I & imago diuinitays.In hacdiuinicatê omniiiiivconditri-1
HONORII AVGVS
T O D V N E N S I S P R E S B Y T E R I,
D E P H U O S O P H IA K1V N D I ,
Liber Primus.
QVIB SIT PH lfp .S S PH TA
fc À P "V T {.
Qiufitnt &non videntur.
C A P V T I I .
SVnt & non videnfiir incorpôraliâ : Senfbs enirftextra
fubiedtam materiàm nihil poteft. jj
Quaflint & ejfe videntur.
C A P V T * I I I .
S Vnt, Sc effe videntur corpor'aUa , feu diufnUm,feu ca- ce> &omn«Vgul>ernanfe , dixeruntlmilofbphi.inéflè
ducum habeantco#pus. Corpora namquerubiacent potentiamOperandi , lapieutiamVoluntatem. Si enim I
Spiritui. Cum igitprin cognitionevtrprumqiibiir philo- potirit 8c nefciuit,quomodo tarn pulchrafecit? Si iterviin
fophia,devcrilq,diflèramus, in- hoaiitesabeisqtue hint, fecit 6: n oluit, vel ignorans, vel coadhisfecit.-Sedquid
&npnvidert.tiir.Suntautemhic:Greator,animamuridi> ignoraret kn it etiam nbitit ^Cogitationcs hominum?
D a: m o n e s, an i mre hominum. " . ‘ quis cogetec ilium qui omnia poteft ? Eft ergo in diuini-
I jQiudfitfcrfettèatiqtad cognofcerc.
' C A P V T I I IL
S Edquoniam Creator omnibus prior e ft, omniaenim
abipfo habent exiftetCj & ipfe a nullo ; ab ipfo inci-
piamus. Sed quiadicunt Samfti in haevita non pofte
Deum perfedtè cognofeere, quid fitperfeüè aliquidcognof-
^ er^oftendamus, vt cognofcatur quia Creator in hac vita
perfedtecognofci non ppflit. Vndecim hint quae m-
quiruntur circa y<namquagnquerem. Anftt,quidjit,quantum
fit,ad quid fit, quale fit,quid agat, qutdintpfumagatur, vbi
fit,qualitef in locumfitumfit,quando Jit,quid habeat. Perfedtè
ergoaliquidcö^nófcere,eft ifta vndecim deilloftire: Sed
quamuis feiamus Deum efle, qui d fit perfedtè non tom -
predendimut Quantitasvero ciufdem, qui omniaim*
p]et,anguftias noftripedtorisexcedit. Relation! illius ex-,
plicanda: , humana fapientiadeficit.Qualitates illius non
comprehendimus. Adtionibus eius enarrandis infinite
lingua non fufticiunt. Q u jd in ipfum agatur, non poten-
tiaagentis3fedpermiffio eft,voletitis. .Vbifit»fupraom-;
niaj'infra piiinia totus & integer? Qualicer in loco fit,qui
loealisnbrieft.Detépöreverb,illius,quiante omne tem-
p u se ft.Q ^ d hahét,qüiomniapalmo cótinet,nullus per-
redtc èxplicare poteft. Nee ergo illu omnino ignoramus,
quern êuè fcimiis: nee perfedtè cognofeimus,de quo pr£-
diciaign^ramus.
Quihis rationibus probetur quod *
Deus fit. -
C A P V T V.
»„ ' • ' : h ET quoniam d ix h n u sjn h ic vita feiri Deum efte; rationes
qutbus etiam incredulis hoc poftlt probari,-
aperiamus.' Scilicet pejinundi creationem , 8c cptidia-
nam diipofitionem. Cum enim.mundus ex contralijs
fit elemen tis, caliuis & frigi dis , humidis.& ficcis: vel- na-.‘
turaoperante,vel cafu,yeraliqubartifice,incompofitiotazc,
potchtia/apieiitia,voluntas : quas Saiidti tres pérfonas
Vocanr,voCabulaillis.dYul.gaii,propteraffinita^emquan-
dam transfere'nteSjVocantes pocentiam diuinam tatrem,
fapientiam Fi Hum,voluntatem Spiritum fitnàum.
. f j |,
Quarepotentia dtcatur Pattf.
C A P V T V I. .
Pô te n tia diciturPater,qdia omniacreat, & parernb af-
fedtu difpönit. C
Quarefapientia Film.
C A P V T V I I.
SApientSa verb dicitur Filius i Patre ante fiecula geni-
tuSj& tarnen illi çoseternus : qùiavt filius temporali-
te re ftà Patre r itaiàpientia æ ternalitef & fubftantiâlicér
eft à pôtentia. • ,
Degeuitura Fïlij.
C A P V T / V I II.
E T quoniam.dixirhus filîum gçnitüm è P a tte , 5c ra-
lrien illi co«ternum efl’e ,d eilla geriiturà aîiquid di-
c a m u s i l lu .d ante: orantes , nefi ittueniatuf illud:
Generationem eitis quk enatrabit ï pnte'üur nobis öffi-
çerè. Illîidqnim didtumeft, n o n q u ià iiftpoffibile eft,
leftqûiadiftieïléeft. PaterergogenttitFilium , ideft, di-
u in i porehtia j*éOüi c fapieütiam, quan do prouidi t qua-
; lite r crearet re s, & creatas dftponcret, &-quia ante.i«^
[culahicprouidit , a n tefxculafapientiam , id e f t , Fi-
lium gehuit : & lu‘2 ex Cc, nonéX alio‘: qüiä nequè' alicu-
I fiis dodtrina,neqv yuisexperientia,ïèd propria natorahec
1 (cire hâbifit^ex quo ante fuir,fifaseft dicere,de çterno,cx
I q uo hoe feiuit, non fu i| quin ifta feiret. Sic ergo gternus
eft,
«ftmüia fapientia ætérna cft.Sic iguur Pater genuit filium
costernum, fibiconfub/lanfialem. ^
Quarevoluntas Spiritus fitncfUS'
. C A P V t IX ,
Ve V t<
Oluncas Verb diuina dicitu? Sjii ritus landtu?,^EftiaW-
, tem.pro prie Çpiritushalitus. S edquia in fpiritu 8c
aiihelitu, fçpe voluntas.hominis perpenditUr,aliter enim
fpirac lætus,aliceriratus,diuînitatemtranslatiilevocauerünt
Qujirefi Patri &fiïïio procedat.
C A P V T -X*.
S• piritus iftea P,ati;e & iïlio pro<^dit,squia voluntas A*'
u ina&bonitasinde,qubditapotenÿ,5t:lapienspëus
effedtuoftenditur: niliii m m eftSpiritumfanaum à P âtre
& Filio p'rocedere 1 aliud,'quant diuinam vóluntafèm
. ex;p o ten f^& ^ fte h ria vfque ad ereâtionem & guberna-
tionemrerum excendere. -
De coaternitate tpforum.
. C A P V T XI.
HÆc bonitas 8c voluntas, Patri co«ternacft & Pilio.
Noitcnim fuit potçns &Tapiens, ita q u o d n p n effet
bonus Sc create.volens: quia idem ell Deo & effe , &
I bonuin e lle , & ante tempora voluit, quod fecit. Nulla
! cniru eft in eo mutabilitas, coxterna eft ergo prædiais
I vôluntas diuina & bonitas,, 'Sed ha?c perfqnarum f tini-
rtàs,eftcffentiæ vnitas. Vna enim eltlubftantia,^««»fw
! diuina^'fapientiayprbomeus.
guare qfiadam vnideperfidie attribuantur, cum fine alia
^nihil operetur.
C A P V T X J I.
- Quare ffiritui fanilp peccatorunr remißio
' tribiita. “
C A P V T X IV .
V 7’P lu n ta tiy e rb & bonitati diuina: remiffo peccate-
V f umattrrbftitur: quia ex voluntate & bonitate con-
d o n a t, quod ex p o ten fa 5c fapientiaquam citb fadtum
eft,punirepoflet. Sed quia dum roquimurdc diuinitatc,
anguftiasnoftf« fcienti«tranfgreffifumus, tacentes m-
rcrim de ea,adfeliqua tranfeamus,’illud prantes : N e fi
alrquiftqood fertptum nonfit alibi,hie inuenia.tur,hajjt.e-
fis iudie'etur: „ N on enim qiiia feriptum n on eft, Hairefis
eft, ftd fi contrafidem eft. Inparticula fuperipri, de his
qü«llinc Schon viden.thrprimum pofuimus Creatorem
Deum, Animam mundi. Finitoigitur tradtatu dc Crea-
toréjde Anima mündi aliquid dicamus.
De Anima mundi.
C A P V T X V .
A it ini a mundi, fêcundum quofdani Spiritus fan^us
eft; Diuina enim bonicate & yoltmrate, qua* Spiritus
fandtus eft,vt pr^diximus^omnra viliunt q u « in mundo
viuunt. Alij dicunt Animam mundi effe naturalem vi^-
gorem, rebus a Dpo mfitum, quoqutedam viuunt tan- j
tum,quaedam viuunt-& fentiunt,5cdi'{cernunt: Non eft
aliquid quod viüät & fefftiac 5c difcèrriat, in quo ilie 'n |?
^turalis vigor n o n fit. "Tertij d ic u n t, Animam mundi effe
quandamincorporeatnfnbftahtiam, q u s to ta e ftin fin -
giiiis cprpgriBus, quamuisprppterquoruridam tardita-
j tern eorpofum, n bn idem in omnibus exercet vel opera-
tiir: quod volerts figmticare Virgil, a it:
.. ' Seminibus quantum non noxia corpora tardant.
In hpmine ergo eft ilia propria anima. Si aliquis con-
c lu d a t, Ergo in h ominelhnc d u« anim^e : dicimus ,
n o n : quia non dicimus Animam mundi efle animam :
ficut non dicimus, caput mundi, efle paput» Hanc dicit
Plato ex diuidua & iudiiiidua fubftantia efle excogita-
tam , & ex èadem natura 5c diuerfa, Cuius expofitio-
nem fi quis quaerac, in Gloffulis noftris fuper Platonem
inupniet»
T.ertium genus de eis qu« funt & non videntur, dixi-
Hasrefis
qua;. - -
By « quamuis in omnibu? cooperetur ( nunquam
enim diuina potentia aliquid agit, fine fapientia 5c
Voluntate, necfapientia fine potentia 5c v oluntate, ncc
voluntasfine potentia ^lapienria) tarnen qu«dam©pen3US.
d*moues.ciTe:de quibustra^aremcipientes.dica-
indefilffiquJdamTroluntati.af idEofpiritm ia0£tó; At-j müsq ao td lo tum Iqntptdmcs, & quarevocattfuntd*-
tribuiturpotenti«,ide ft Patri, Filij m iflio: quam tarnen moncs,
ope rata eft fapientia 6c voluntas.
guare Filto attribuitur incanyg.
C A P V T X I I L
A T ttib u itu t fapientix,id eft Filto,Incarnatio: quam
tarnen operataeft potentia5c voluntas, 5c merito
I fapifiuti«aferibitur. „Cumenimtampotenseffet, quod
de poceftate diaboli humanum genus fqla v o lu n ta te .
eftpere poffet , htaluit tarnen diuinitatem coniungere
humatiitati, vtq u i Deum 5c hominem reconciliarct, in ]
fe, qubd hommis eft 6c Dei habere*. Si enim Deus tan - '
turn effet , nunquam diabolus iu eum manu^inijcerct:
Qujppe quomQaoferuusinFHiuvn potentis doinini co-
gnitura,manum.inijcerej? Vnde feriptum eft: Si cognouifi
Jent,nunquamFtltumDeicrucifixiJfent. Si iterunKamen ho-
riiQ effet, quömodo captiu,us homo captiuum liberaret ?
Omnesenmpeccauerunt,&egentgratia Dei. Redcmprorigi-
tur nofter Deu^fuit öchomo.Sc adhue.eft: vtèx diuinitg-
te faluare poffet, 5c ex humanitate diabolumfétè- '
xet,vtcumpr£eterius6cfasdiabolus.irino-
eentcininuadercc.poteftatem fibi . _
i commifl’am iiiftèamit-
InPlatonorijglofi
■fiilivt
Chalcidij.
Quid fit coelefie animal & atbereum.
■ C A P V T X V I . «
TResigitue dsemonum ordines vo’lu if Plato efle, a
fupendri vfque adimum,nihil fine ratiohalic'reatu-
xa efle affirmans. D id t chicO in^firmamento efle quod-
dam rationale animal , quod ita definit. Animal ra-
tiónalé , immortàle , coeleftè , impatibiie ; fteilas vi-
deliccwn fitmàmento , de quibus in fuoioco dicemus x
Sunt enim de eis quæ funt , 5c videntur. Deinde
dix! in «there efle quoddam genus inuifibilis animalis
, id eft a firmamento. yfque ad iunam , primuin in
ordine d«inonum , quod ita definicur: Animal rationale,
i mm or tale, impatibiie, athereum. Cuius eft ofheium^
folidiuiri«contemplation! vacare, 5c deçius contem-
platione viuere.
* Qujiaerium.
( § C A . p y ' i X V I I .
IN mferioti verb loco'i fcilicet circafuperiorempartem
aerisivel vicin« Liin«,dicjit aliud effe genus, cuius h«c
eft definicio : Animalaerium, ratibnale, immortale,patibile,
M m m m 4 diligen