Honor ij Àugùftoàunénfis Pfesbyteri,
HONpR I I AV:
GVSTODVNENSIS
P R E S B Y T E R I,
v L I B E R S E C V N D V S , P H I L O -
- s ô p h I a M y m o i . i
QV1 3 SIT .AETHER ET ORNAT VS
iUïus.
C A P V T I.
Sfcg&iBiSÿ? G K i s igitur eft fpacium a Luna furfum .
fqÇfjU fW?ïü q u o d id em &ther dickuc. Ortus vferoillius
| | J g | eft, quicquid fuper Lu,nam videtur, fcificct
ftellæ taminfixæ, quam erratic».
Quodaqua congelât afuper Athera non fint.
C A P V T IL
SEd forte quaîr et aliquis , Vtrum aquæ congelât» fin t
ibi,fuper quasfuntaliæ aqu». Dicuntenim quidam,
fuper æchera efle aquas cqngelatas, quæ in mod um pellis
cxtënfæ, occurrun c oculis n o û ris, fuper quas aquæ funt
confirmatæ , hac autori ta te diuinæ pagina?,quæ ait : Po-
fuitfirmamentum in medio aquarum. Et iterum : Diuifit aquas
quafuntfub firmamento , ab bis qua funtfuperfirmamentum.
Scd quoniam îitud contraratiônem eft, quare fic.eflenon
poffit, oftendaraus : & quali ter diuinaferiprurain fupra-
diétis intelligenda f i t .. Si ib i funtaquæ congelatæ, ergo
ali quid ponderofuin & graue : fed primus locus p'önde-
rofqrum & grauium eft, terra. Si iterum ibi funt aquæ
congelatæ, vel igni coniunâæ, vel n on ? fi igni coriiun-
6fcæ fUntjCumignisOalidus & ficcus fit,aquacongelata,8c
frigida, & huniida, contrarium fine medio fiio contrario
co niun&u m eft : nunquara ergoibicqncordia, fed con-
trariorum repugriantia?Amplius: Si aqua congelata edn-
iundla eft igni vel difloluetur ab igne, vel extinguit ig-
ncm: cum eigo ignis 8c firmamentum remanent,vbi fiint
aquæ congelatæ, coniun<ft»igni,fi coniun&æ non funt,
abquid inter êas & ignem éft | Sed quid? elementum,fèd
nullum fuperius igne fa&ûmeft ex elemenris,vifibile e rgo.
Vnde igitur n on videtur. Reliât ibi n on eflè aquas
•çongclatas.
Quomodaintelligendumfit ^Diuifit aquas quafuntfub
firmamento.
C A P V T I I I .
SEd (cio quid dicent. Nos nefciifiüs qualiterhoc fît,
feimus Deum pofle facère. Mi fer i. Q u id mifèriüs
quamdicereiftüâ.eftî quiaDeus illudÉcerepoteft!, nec
videre fie effe,nec rationém habere quarefic fit, nec yti-
litatemoft'ëndere adquanihû'c fit. Nôrt enim quicqui.d
poteft Deüs facère, hocfacit.Vt autëm vedois ruftki vtar,
poteilDéus facèrede trnn<§0 vitulum : fecitne vhquam ?
Vel igituroftexidânt rationém', vel vtîlitatem ad quam"
h o e fit, ycl fie effe'indicare definanÉ> Sr-ergo aqiïæ'ibi
cofigélatæ non funt,necfupercasaliæ. Cum aiirem diui-
ns.Pagina dicat:piuifit aquasqu&funtfubfirmamento,ab bis
qü&fantfupràfirmamentum. Aéra firmamentum vocaüit,
>quia firmatSc temperättcrrenTSuperhancaquamfunrj
vapoïâliterin nu b i b us fu fp ch fç (Vt i n fèquentibusoften- ;
dët,ur)quædiujfæ finita.b fiis quæfunt fub acre. Similiter |
éxponatur : pofuit firmamentum in medio aquarumf ! • ;
quamàis hoc plus allégoricè , quàmad
liceràmdiëtum credi-
Quodfuper Athera nihil videdtur.
C A J? V T I V.
1Terum dicent : Q u id eft ergo, quid ibi videmus fpif-
fum aquei coloris: Ignis noneft.Sienim aerex nimia
fua fubtilitate non poteftvideri, multo minus ignis qui
fubtiliqr eft? D einde talis igneus color non eft? Ad quod
dicimus : Nihil ibi videri, fedvifum ibideficere, & ex
d e fe âu vifusjquoddam fpifium ibi confingere. Cum
, nim radiusille interior quioperaturvifum, ad fuperiora
dirigatur,nec eftibiobftaculum quo repercutiatur: deficit,&
deficicndo fpifiatur. Sed quia tranfit per ocultim.
in quo eft aqueus humor,&cryfi:alleidos-(Vtdecompo-
fi don e oculi loquentes oftendemus) cum deficit, nee a-
lius color ibi occurrit, talCm,id eft, aqueum fibl confingit
: Hie fubijcieqt. Si nihil ibi videtur, quomodo diâum
eft: Ceelum tegit omnia ? Stellas efie in firmamento,in eo-
dem elfe duodecim circulos, in vno , quorum funt d,uo-
decim figna, dicimufne d efedum eflenoftrivifus? Huic
ergo quia auctoritas videtur, ex parte illius ifta relpon-
deamus.
Ouot modis auctoritas loquatur de fuptrioribus.
C A P V T V.
TRibiis igitur modis auiftoritas loquitur de fuperio-
ribus : Eabulosèy AfirologicèyAftronomicè. Tabulosè loquitur
Nemroth, Hyginus, A ratus, Taurum ilium effe
translatum, & in fignum m utatum dicentes : & fie de
ali)s.Quod genus tra&andi,maxime eft neceftarium. Eo
enfin feimus de vnoquoqué fig n o , in qua parte coeli fit
fitum. Ajlrologicè verb tra6tare,eft,dicere eaquae viden-
tu r in fuperioribuSjfiueitafint vel non. M ultaibinempe
videntur elfe,quæ non funt ibi,quiafallitur vifus, vc tra-
<ftat Marcianus^Hyfpaicus. Aftronomice verb tradtare, eft,|
ea quæ funt de illis diçere, flue ita videatur,vel non: qua-
literinde tradlantluliusFirmicuSjPtolomæus. Cum ergo
diiftum c(ï,coelum tegit omnia: aftrologicum eft, quia fic
videtur, velætherdicitur ceelum, quia diuerfisftellis‘Coe*
latum eft.
Defirmamento & fieUis.
C A P V T V I .
DIcitlirfirmamentum,quiafuo calore Sceffedtuftcl-
larum firmat ÔC temperat fubdita. Ceelum igitur tegit
quia fub æthere vel in ^theré omnia continentur.
Inætheredicunturftellæinfixaè, vtgemmain auro,fed
quia in eodem exiftentes, Temper in eadern parte eiuf-
dem videntur. Aliæ dicuntur ErraticAj quia modo in hac,
modo in ilia patte coeli y identur. Et quoniam de-infixis
fecimus mentionem, quæramus vtrum moueantur, vel
omnino eareant motu,& fi mouentur,qualiter moueantur.
De infixisfiedisytrum moueantur.
G A P V f f V11.
SVnt qui cas non moueriafferunt,fed à firmamento,vt
ineoinfixas,ad ortum & occafùm referri. Alij dicunt
eas etiam proprio mo.tu moueri, quia igueæfimc naturæ,
necaiiquid in æthere vel in aere fine motu polfit fiiftine-
rijfedfçmperin eodemloco&circumfeanoueri. Tertij
dicunt,eaidem de loco ad locum moueri,-nullumtamen
eorum motuum ab oculis n o f t r i s f e n t ir iq u i a tantuin
fpacij in peragratjone fuorum circUforum ÿjnfumunr,
quod vitahumanajquç breuis eft.gcadbreuem pumftum
tam tardæ acceffionis com p re he n den d urn n on fufficit.
Quaniuis huic fententia: ,.quod de loco ad locum moueantur,
confèntimus : aliam tamen rationém prætendi-1
mus, qdaremotus earum non fentiatur, quæ talis eft •*
,Omnis
&6,
firt.Ri •
fpanus,
Capclii
111
Örrihiskötus dircerhitür.vëlper mobilëjvel minds mobile.
Cum enim aliquidmdüeriïr^ fi aliqüid mobile, vél
minus mobile videmus,cum iliud pr^teriri vel appropin-
quari videmus,motum fehtimtis. Siautemaliquid-mo^
ueatur extra ipfum,neque afiq'üid vel immobile, vel mi-*
nusnidbile vidcamus: mótusnbri fentitür, quodphteft
probari pernauim in miri cunentéifi. M o tu s ^ o f td la -
rum j verper immobile, velminus^mobile.fupqrppfitum
fehtifiii^fiuifqü^vèrd'perTu^outumiyè per iigria rao-
tu rt Planctarum'difcérnïïriüii:quia--'m1idp lub' hqc fignó,
modo fubalio videntur. Supra diétas verb ftèllas nihil
eft vifibile, nec éfïï'déo quod mbtusilkrum’difcrimini
profit. Mouentur ergo, fed infix» dicuntur,quia mpius
eirümpradiëlaratiQnénón féhtitur.
QUotcïfèulï dicant ureffeinfirmamento.
C A P .V t V I II;
IN eodem firmamento Philofophi dixèrünt duodecim
efle circulos,quorumdüö funt vifibiles, alij inuifibi-
■les. De vifibilibus differemUs.
guifint vifibiles.
c A P V T IX .
T \ Vo igitur funt vifibiles, id eft j ladteus
JL /c irc u lu s; ehimeft lac, xyos circulus,& ajodiacus
circulus.
Vbi incipiat galaxias.
C A P V T X.
TNcipiunt galaxias iüxtaSeptentriOnem , • ex parte O -
l^rien'tiSj& o'bliquando per Canerum & Capricornum,
reuertitur adprinbipium. Dicitur aptem fic propter
nótabiletn fui tjaritatêmi Si quis vero/jf vndc in ilia fit
parte iUémbtabilisfplèfadofjfdrëdefidérat,Ma§rObium
ïègafcV '• P
r ' ‘V : % • - -
DeZodiaco,& vnde dicatur.
C A P V T X I .
■IjrCtmzcas verb Capricorno per arietem ad Cari-
^ ^ rum - a f e e n d it: de Cancro véró'per libram ad, Ca-
bfiéoïniimdefcëndiè' Dèfcendere vero & afeendere iu-
xta fitum noftrumintellige : hic in duodecim »quales
partes,per fluxum aqua?,vt refert Macrobi u s , di uifus eft,
quarumvhaiquxque diciriii:fignum, quia eis-ngfiaarasj
in quaparte cceli Sol fit & alii P la n e t* , & qua exieririt, &
ad quam debeant peftrahfirc. Sed quoniam illaiioniini-
bus animalium titulary funt.vt Aries, Taurus,8c castéra,cir^
éülu^quëméonti'nent, Zodiacus aicitur. faoy enim eft;
animal. Si quis autem caufas nominum q u * ra t, Hclpe-
ticlitn k g a ti -
'1 [i)e difiójitioiieJignorutti.
C A P V T X I I . J
Slgrtoriim verb talis eft difpofitio f quod propinquus
nobis éft é/*»fer,rcilicetiifi confiniohoftrse zoniet ha-
hitabilis & tortidaè : deitide £«0^bU^uand<)ldéftcR.dic^
pdft’Fir^04 deinde Libra ëicifténS in'medio torridae zórtae,
vltraquam èfttfwr/iw: deind&SagitfdflUs: pdftca,eft;C4-
priiorhus a ilöbis'rfemötiffiiTlüiS. ‘Déiride bbli^ue afceji- |
detido, è ft'Aquarius j poft Vïfièsi"dèirtde^ Aries^n mediö
torpid* ^ p n * I»l»r4,0ppofiTils fuptaeftT^wm. Gemini
, poftea,deinde Crfwccr. Qu^dfigndfii'cuius
' * menfisfit,& qtlare,loquendov 1 S
de-Solédoeébi-
mMÊjtèx huls. ';1'
I fiïbliôtb‘Vet.Vatr.fom,tz . .
>De inuifibiUbus circùlis.
f ; C A P V ;T X I I I .
N P u em alij cirçuli inuifibiies f u n t. , quorum funt
quinque Pàrallëli, vnus quorum.Æquinoiftialis di-
cnicfef t j , qui per mfedium torridx zonæ vadens, per
Ariëtfem Sc Libram diuidic cceluin in duohëmifpHéria.
Q g i ideo-diéitör Aequmüi4lis,<#iiti qtian'do ibhàd ipfum
peruçnit,æquatdies hóiftjbus: 4e*qiijj infequcncibüs di-
cfelnus.Alcër dé pàmilclis dicitUr, corfruného hoftræ hà-
bitabilis 8c tbfridæ. T ertius toniuhdtio eiufdêm frigide.
Q^rtusêxalterapâçtèfcôhjünblibojbUs, alrerius ha-
bicabilis. C ^intus,eiufdcm coniuh£lib & àltérius frigid
e , vt in poftërioriàpparët figura. Scd quia au&oritas
'clafnat in c’oelo.fefTë zonas', vtrum in æthere vël in âérë
fint, traéfcantés de acre dicemus. Ifti quinque circuli di-
çuntiiTPârallèli,id eft jæquèdiftantes, quia àmëdio.id
eft,æquinô6tialiæqiialiterdiftant. .Tantum enim.diftat
h ^ c coniiihâiô nöftrie habitabilis 8c torridæ quantum
& altefiûs. Similitër& cotiiuniftip hoftræ habitabilis 8c
frigiidæ & alrerius. "
C A P V T X I V.
P Oft hos funt duo Coluriy quorum principium in nié-
dio feptentrionis éft i fed alteruiil indeafeendit per
Çahcrum&afcendit perCâpricornüm irediens ad idem
principium.A lter vaditpërOriehtëm&Ariëtem.feuer-
titur pet Occidentetri,ad fuiim principium, 8c ità infum-
m b fëptëntrioms de ihtërfêcaht j & coelùm in quatuor
quajkan tes diuidunt.Diçuntur autem Coluri quafi colon
vri,idëft,membrùm bonis fylueftriS,diâ:ific proptérim-
perfcëtionem, non qpiäimperfeäifiht,ied quia patsillà
alrerius poli qüam interfeCant jhunquam Videtur.
betiorizjnte & meridionali circulé,
C À P. V t X V .
D Vo qui ad præaiâüin hümërüni fiipérfiinc i inerir
dianus & Horizon. Mcridianùs diciturlinea, defi-
gnans illam partem coeli j in qua fol exiftèns, æqiialicer
diftat àb or tu 8c bcfcàfu.’’, Horizon verb videtur çcélum
cùm terraiüngijdiélus horizon quafi liimihahs. Ifti duo
vltiihum feribunturjnSphæra, quia pro diiiérfitate cfr-
cumfpiçientium vel habitanriumVafiahtür.
be ihoiufirmamenti,&dépolis.
C A P V T ' X V i.
M Ötus verbætheris , vel i^nis, qui prædiâis ratio-
nibuscoelum & firmamentum dicitur , talis eft •*
Cuniignishatüralitetfemperfititi m o ru , nec fupra ip-
fum fit quo afeendat vbi oftendimus, née defeendere
potuit, quia hoc contrahaturàm eius eft, 8c omnia infe- ,
riora’loca abinferioribus démentis occupataeranc.Icem
inurile fiiit ilium iiêfcendëfe j defcéhdèndo térram
tie.mpeihçenderetfnëç iiî eà aliijùid viucrëpoflèt: ergo
ifi qùo poffit Schabet inotüm, & molletürin circuittij &
ëftinciçcuitii , nôn octrqpandodiuerfà loéa, fë mouerei
fed partes âlitèr atque âlitcr fi tas in code m loco habere i
.fie yetp iri Cirçiiitu fè yertenddab örtu pter occàfurn, rc-
fèrtfeciim ftèllas » tatheriàriças qü^nitifixas., Q uamüis
tàmëh cjircaterräm voliiatiiriion reëtô m o d o , fed oblk
4üèçiréanôftramhabitabilemvôlditür j q u o d p èr folos
polosvidëri pôtèft;Eftauterripol^sftelIàimmobilis,yriâ
iti liôc capite,aliainalio. Axis verb ëftdinéaihièlligibi-
lis dé polo ad pdlüm.j per medium te n x dircdla, circà-
quarii yoluitur firmaiîlèntum. Si’ërgô teiftô modo vo-8
luerecürifitroàmencüm,, vniis de polis rèétomodo eflet
E
N n n füper