Daniil j.
Coloff.y.
G
loan. 2ok
7 i0 Philippi Solttarij, Dtoptra ReiChrißiana,
G e n n a d i j. Eßenim cogniti^^tafemoneexpiicaripoteß, öptimi viri in regali palatio degunt, & tépore diqüätore-
abfy.fermone:&eß cogmtio cum ferntone. Suntenim multi,cogni-1 gi feruiuht,eü inruentur quotidie, Sc amic.-non tarnen fta-
tionem qui Jan babentes,fermonem nequaquam-, vtidiota, & qui tim honorö premia cófequunturjfed poft, y c merctur,i ta
nonpoffuntfigntficareacdocere perjpicuè, qua in mente haltent, & cis graciarefertur,& côditione,& nomine* Sc ordine,& 0-
|Ëjg mnidignitatüfifiendarecohoneftâtur.Nbnadmodûdif
fimilis cil ani maiu ratio. In coelis qui dé perfedlc habitant
creafotiqiaftiftentes}eum contemplantur&gaudent.Sed
cum tandem corpus qu oqjin refurrebtionë ilia omnium
com m uni receperinc, tune etiam gratiæ gloria m , Sc labo^
rum præmiaplenifiima,coronafc|jadipifcencur.
proferre,donee Deus bit fermonem impettiuerit. J
Paradigma breue in hanc re afferemus.Vt li qui$ id no-'
mines diuerfx lingua: venerit, & tepore quantum placue-
rirapudeos cofumpto, voces quidlipfas intelligar*eas ta-
men ore pronutiare nequeatj nec vllo m odo dialebtil, leu
peculiare genti lingulfua lingua verfare.Talc igicur& mb
hi vfu venic. Setifum ac mente feriptoruoptimepercipioj
led quxpercepi« non etialinguadenromere poflum. Sed
vnde defleximus, ebrttrfusredeundu, &probatiomaioif
poneda in eoru gratia, quires anim^ £ teftimonijs feriptu-
raru.&do&rina facra perdifeere cupiut.Per qu$ quantu anim^
valeatperfpicias. Veru age.qu? hie feripta lunt audi.
Ex Cyrillo Patriarch a Alcxandrtno.
Rationis capax,& intelligens anima, poll difeefium ex
ho ccorpo rc& v iu it,& permanet,&loquitur cogruenten,
C A P V T XVII.
Chrißum cum latrone in paradifum ihm terreflrem non intro-
ijjfe, nec vllam anirnarumfanSarum poß eins re-
furreäionem eb introtre.
CH r is t o cracifixo,&in vitareuerfo, nunciam nobis
fidelib. poft prafentc vitä terreftri, & fub fenlum ca-
____ ■ . 4/, r . .. ^ dente paradifonöeft opüSjingreflu in coeltlniomnib. paßt
operaturfimiliter,nöfubimagine,ledvere,&fubftäiia-| tefa<Sfco,exultantib.femperapudipfum,vt&:noslimus,v->
liter,erga D eü habens fiducia,quo iubentc mictiturin häcj bi ipfe cft. Aitenim, Vtvbtegofum, & vosfit'u. Q u od porro
vitam,propreraliorümuitorum commoditatem.Etenim, Damafcenus a it, in fepulcljrp corpore, apud inferosani-
cumleropcrmoueatur,nunquänonagic.Deusvtiqjn6eft| ma,vtDeusinparadilocüIatrone,&qu§lequurttur,ado-
mortuorü.fed viuorü,omnesenim illi viuüt.Quod fi non pjnionem connrmandänihil valcr, Etenim in his omnib.
operamuranimae,(vtmultispläcet)neq;etiäviuunt.Nam Chriftüeiledicit,led deitätefola,quaimpletomnia. Npi,
non operari,corpoiü eft mortuorum,& immobiliü. Deus / ftr* aute carnis mafia plene fubliftbs, in ccelum afeedit, Sc
Tpirituü.&omnis carnis.Deus fpirituum.videlicet änima- 1 viä nobis eod^aperuit denuo.vt fccundum diuinüm pro-
rü.Spiritus autem m o r tu i,im m o b ile s non pofiunc efle*| miflurrt, vbi Chriftus ip lee ft,& no s fimus. A ir enim, quoe-
Aiüt itaq-, t res pueri, benediciteßiritus & animd iußoru Domi- \ g0 vado vosfcitis,& viam fcitis,vt vbiego fum,&vosfitis. In hun c
»a.Quod laudant& benedicunt iuftorü anim^.no eft dor- ^nim raptus Paulus, dcingrelluSi audiuit arcana verbä^ In
mientiû.nec otioforü.Etqui vider angelorüyilioné, angelos
vider.Et qui videt animas fanâo rû, animas fanctorum
videt.Et o rdoin ordiné nô couertëcur,&quaelequuntur.
Locus longior effort afu, in libris contra lulianum: &tpfafcri-
pta B. Cj/rtllt extant,vndefibi reltquapetere qttu poterie
A n im a . S iigitiïrveriflïmüeft, vc eftplané, animasbo-
norüincoelüfubuehi, inquib.locisDeifilius,ruper thro-
no,ad dexterâ Déi patrisrefidet,vc feriptû e ft,& minillra-
toriæ virtuces cü timoré circumaftant, vt iâantea fecundo
libro docuifti.euehuntuç autc,vc prçmia coronarü accipi-
ant, quâdo iudex omniü ad iudicium exerCendü veneritj
nam tantaglofia poterie côtingere quippiâiucursdius ? Et
quamâomninogloriahacpræftantior côtingat ; aut quo-
modoglorificetur penes quodeftomnis gloria, & gloriâ
omnem, fermonemq; fuperans? Apudquem luntomnes
diuinægloriæ thelâuri.Nam quod plenum eft,externa ac-
ceilione haud indiget. Animabus autem tantum imperti-
tur gloriæ Sc daritacis, habitaratione cuiusqj meritorum,
vt multum etiam luperlît. Idem angelis fit.
Dionyfius. Etenim itaintelligentes angelorum naturasnoui-
mus adbuc ajfumere, fempertfc a gloria ingloriam, &àcognitione
in cognïtionem,& a cbaritate in cbaritatemproficere]
C a r o. Nüc pars modicagloriæ illius vniuerlæ, aut pi-
gnus pot i us quoddâcôceditUr.Vnde tan quâ ex vngue leo-
né coni)cias^loriæ,inquam,quâ iufti lîint adepturi.quan-
do,vtdocuimus, in gloria iudicatum venerit, &.corpora
rediuiuaprodibant, vt fimulglo r ia a£5ciantur & maiore,
SC inftgniore,&gaudLum ex gaudio.gloriam ex gloria per-
cip ian t, prælenteiamfinelæCulicum dominusâd finem
rebus inducendum venerit,vt dixi.
Parsquadam donieftarrhabo,&paruagutta de gratta ilia. Tue
vniuerfagratta dont Chrijlidabitur bominib. & triftitia quant ha-
bent anima peccatoru,tnfernalisfuppl'tcijpars eft. Si enimfola anima
reâèfeciJfet, fotam quotfc coronari opottebat. Quia autem cum cor-
pore botta egitycum ipfo debet pramia accipere, & gloria in futuroï]
Quand o igitur Saluator exfurgés é lepulchro,primu ad
à ifcipulos incus côgregatosaccelfir,& pace dédit, vcprin-
cepspacis,munusmaximüdiuinûlpiritüeisdonauic. A-
NiM a .N ü perfé&é& intégré Ipiritü acceperun t, aut quid
tandérC AKO. Ne iftuc cogites,ne ve dicas, non totum, v-
nûautem tue charifma,loluédi ligandiqj hominib.pecca-
taacceperut.CùmaduenilTetautcdeftinatusdies.dilcipu-
li gvatiâtotam fpiritus acceperut. Simile de animab. cogi-
ta,cû iudiciu venerit,& iudex federic,vt in tertio lib .d iâu
eft.Nuncetiâfuper hoc paradigma ponendü.Etplurmn&
paradifum, que tu iuxtä affirmationem diuinarü jiterarü
cogriitione no alfeqücris.Sed Paulum mihi de hoc adCo-
nnthios ita diflerente confidera. Sch bomineinChnßo ante
annosquatuordecim,quonia raptus eß in paradifum,& audiuit ar-
canaverba. Hunc paradifum & magnum Bafiliu adeptum
feiro, i'uper coslum cceloru, vbifedetfiliuspatris. D e hoc
aute,& nön de terreftri paradifo verba fieri con firm at ipfe
Paulus,pcr eä qu^ fubijciüntur.Poftquäenim dixir feiobo-
mtntm vfyadterttum ccelum n*pt»,adiungit htCC, & fcio httiuf-
modi bommem,quoniaraptus eß in paradifum. Q u in otiä figni-
fi cat, le tertio coelo penetrate adhuc in magna lublimirate
raptumefie,in quaeftipleDeus. Hiceftparadifus,in que
raptus eft Paulus, in queGtregorius, & magnus cüalijsin-
gre flus eft Bafilius,in in finita,& diuina, Sc teterna bona ilia
, qua? oculus afte&ionü malarum cceno turbidus non
vidic, auris incredulitate obdurata non audiuit, Sc in cot
fordidfi, quod<|; eX parte terteria ifta degaftauit, noafeen-
derunt. T o tä traiftationem diffeiedoablolui.acproeo vc
mihi quoqjfcientiam dedit,qui feientiam docet,qusftio-
nespropofui,propofitasq; abfolui.
c a p v t x v i i r .
Herum quarto liiropertrattatarum anacephakoßs.
DOcui quarto lib ro , quomodo femel quidem Deus
metes in ccelo produxerit ■, Sc quomodo infra omni
hoc tetppore operetur.Quomodo omnium hominum a-
nim^xqualesuntinter fc,eiufdemq; lubfiancis. Condi-
torem non fbrraafie ab initio hunc quidem lapientem, ilium
infipiencem,nec alium pudicum, aliu m fcor tatorc m.
Hominibus diuerlasefie voces ac pronuntiationem.Q u i-
bus Deus bene v e lit, eorumvolun tatesadbonas partes a
deteriotibus conuertijpr^fertim vbiillo rum quoq;ftudiu
accefierit. Quomodo Sc vnde vitia corporum exilian t), cu
quibus nafcuntur,& quainara reicaufla. Q u om od o incx-
plebiliprasditusinuidia Satan cogitatipnesmalasin Corde
le minet;quaratione noseas,livelimus, radicicusextir-
pemus. Quomodo homines Deo conniuente oppugnec.
Quando anima:poft habe vitamamicorum,propinquq-
rumq-, reminilcan tur,ac demum pro ipfis precentur,qua-
quam fo\z,Sc acorporibusfeparatte. Q u om od o Ipiritus
omnino vacuinon nnt, fed operentur potius, vtdemon-
ftrauimusretfi hoc lo lo prxmio careant ( beatitudine cot-
poris ) prarclarorum laborum fuorum , licet modb cum
C htifto viuant, ,
. ...... , CAPVT
o allinicum CMo-aachum, L ib .I P .
n xi t V I V ' ' i toremferri, & opificçmômnium refpiciuhr. In maflàm
• C A P V T a IX . ; a.«tômjjçrmum epa^umferrum,
îgonÇiia,fdaliéna voluntâte,& dmoritatè: aAfcribendmnfe ac- I com modari- Em it chim huiufccmodi mafias fa be rferra^
ceftjft-’. Omîtes aäioties mfiras a Deo pen der e. L'tbrt v tritt[que rc- i rius,aut ferarius, &quicunqne mechanicus vblueiit,co-
jlamentï. . Dînerfa feripta fanâorim Patrtim. Quomodo fcripto- l que ad lu u in opu s ôc negoti u m;v ti tu r. Fabricantut éhini
ribus dïuinoauxilïofit opus. V nie pro feiern. N onnuÛo- . a('cias,falces,fcalpça-,rhpmphæas,ipugi9 nes,gladfos,mârum
ex ntedicù fiimptoïùm ; ^ chæras , atmorum omne genus , quibus ad vira; vfnm &
fumma. " cômmoditatem omnes^gemus. Scd[âlius vr'jrtob'atus
I Æ î e r v m , Patres in Ç b ri fto, fratre^&;amici, ne.mo . fçrtumcffiqllitac dqmar,ac^fabricàri) fuini artifiçros£c)U,
V^zeorum, quilibrum hunc euolucnnt,meofteritatiQ-
nis caufla haec fcripfîffe pütet f Vit inanisgloriæ,.çttfj1mVm,
Sc fua opinipnefapiéhtëm,& arrogantia,mprbo peffirno,
laborantem, Sc proptetea fruftra hune librum;éonfeciflè.
N on fponte mea hue pr ofil ui , fedd fpirituali vit o CaHi-1
nico nomine, inmontibus Moglenorum habitante, mi- J
Hi cbmmifliim munuslu^epj,. Pawum igiturhortacioni-
buSÿ Sc præceptiseedens, opus hoc pro viribus :CQinpo$
! fuî,mhil fè ïè c cerebro méo , verum quæ hincinde cofie-
gi Sc corrogaùi, hoc voluminefum cqmplexuS j figura oT
rationis in metri faciem commutata, quod à doélis poli- I ticum vocatur, tametfiifimplex , barbarum, &iblcecûm;
I inluper,' vt ab indoifto & plançimperfto fermone arrîfi^
ciefojfednonfcientia/compbfitum. .
j Ifidorus.- Ÿeritasfapïens quid da efi, maxime fißm plex&bre-
] uisefl-.contràfiuliumefi,quodvarietatedißinüum eß, quâmuisdi-
cendïvh&'elegdntiaornatum videatur. j
ercet, & qdidqüid operis efficitui- , id ornne, fpe<ftaiitibus
ad m i ra ti Qng|ti m ou er, vtelegausj veile, Sc JafidabUe.videlicet.
Qutaiiceraartiseftrudis, api éaminalèdidicir
non Iblbm fecundum artemin.oh fabricare , &-opera dé •
induftria, & y j rati,o poftulat con fieéré nequit:ftid ferrum
quoque früftra confumitv Iarndé fcriptu?a & ‘arte ictir
-pturrefimiliacbgita^SpiritusfandlusProphdtaspurgaujti
erudiuit,gratia,& cognitione impleoit. EtiatniUiteratos
fapie^ntjam dóetiff. lcapet'gratiam. docefadii 8c purgati,
& fpiritu corroborati, fermonés diuinos ediderun t,,&lir 1
brosomries j numero' fexagmta'óbmppfu S é x '^
quadragiritateftaménti veterisv Septém & vigihti tefta-
menti nóui Sc recentiöris. e,ps^iieper ótbèm terrarum la-
i te difleminarunt, q be m e t jam gr a t i a m D e ip u b lie a od o
peragrarufic. Poftea veró Patres complures humana ac
I diuinalapientia inftruifti, & fiicrarum rerum leientjffinji
libfisfiifce',Vélut!fundamehtisqüjbu^
Nemo igitür mè irrideat, neue nafpTufpendat. Nam tyribus fuperædificarunt, Sc primæuæ dôiârinæ exQmni
cùm öb te m per are Sc cedére ftat ujflem elle optimum, ve- parte adhærentes.'fçnptisfuisEcelefiàm mirum.imroo,-i
i nerabiliüm vtrörumau<ftoritatime lubmifi, fçienS peni-
tus damnari inobedientiam. Obedientia v ita , inobedi-
entiamors eft. Q u pd fi qüis mordax Sc conuitiator indum
exornarunt:. Alius enim'Odas cdmpoluit. Alius,
cantica quoS «f/b^ vocanr. Alijis verfus. Alius lepid^'«-
triodia, cto p'ari àfjiiwnftgi*, canon as,
cefleremev.fllt, Sc prob’rum mihi inurere,vt faftUoibs, V tj ^TO^eonracïa. A li usfpir i tu'aliüm pd ui os P làlmxj.r u rh. Ä-
arrogans,& dicax)dicat,&: fäciat quöd lüber. ; lij profünda/piritus, & Ecclefiæ,dogmata traâauçrunt.
Chrylofti Quid enim nocuménti fermonis 'mperïtia affeïatï Auj deincarnationeVcrbidilputanics^omnium biafphe-
Quidcontra mqnip i, për uerfeque dpi natrium ora pbftruxèrir’ni:. Aftbus
careati Vtgladtus enimfianfambdbeatargeutéaferrÜ autem
i U.to a (hidwfis eleganttaru,&plaufuu captatoribus, ornamentu iflis
velutitransformata, quodammodo cortumptt, quodpropofitumejt
! ad conjiderdndum, latenter notïiiamfüffuratis,& in reifttbfcfta in-
; telltgentid lêftoribus óbjtanspf
Egofanè, vt yölüi, pro ea qua lurri eruditiönis medio^
critate,& inprimisDeó adiuuante Hoe opus abfolui. Sai
! pientite enim fuppedicator , & inlipiencum emendator,
quidocethpminera'prudentiam Sc fcientiamjqui datvfl:-
tiitem fermonis in apertioneoris, & verbum prxbet prai-
dieantibus in virtuteiveliberpfalmorum in lpiricüdocet,
i ipfe eciamhoc feüabiëdlum,leümagnum,infpirauit. ’
j . PCclhis,Splendensenimpulchritudoyerborum,&tubainfinas
aurib. eafq^ohcutiens,ér ijs oberrans,nonfiüensautem 'mammam,
liirs eloquentia excellentifixinus; Alius difputa,tor acerri:
mus. A 1 i use o m men tariosrelicjui t déanima /Äeiusrä,-
bcrna.culo,de pulchricudine v ir tut is ,& d è t ur p 11 udi pc yi-
riprum , adcömmodum S ivtilitatemlitcras çonfè(âan-
’it-ium. Cuiigirur.vtdicebam. facùlrasôrariouR con'ççflà'
eft,hic etiam exartelibros poteft comporiere: qnod idem
Imperitus Sdbàrbarüs barbare præ.lhabjr. ' Sed .quemad?.'
modum fabetîçrfarius niafiasferri traçlaf, mâterram in-;.
formempar^am,f«turifqvl.ab<yibusfet'rarijs'bbuiamhaT;
pçns, laborât autén^in è a y tv u lr , & a d h ib i to ig a e i t l^
(nam quam Volilntàsîfert red ig it^ nec enim çir>a iguéru
fabricabit, licet^rtè mai 1 eatoribus vniuerfis àmécÊllat)
itàdiuinamfcfip^turam fe^pçniçus haberè exiftirna. Apô-
ftoli prædicané, P roph e tæpr æ n u n riant. Sc.rip,t'bre.drum
d i 6ii s& lô cis v tén s , fi non etiam Dei gratiam fe adiuuânneïfecorddiniens,
qualismentibusDeiamantibusinatticifinovtilt- Itemhabeat,nihilreblèînÇelligere, necreblèdi(Térerepo-
tfsi Diuina quidemfaptmmdi&iobumilis .,fententiafublimû ac ■ ‘teiriç.£abrb âù*ilib.mi'g»j?j-.lbriptp.«’.g râ tia i$ ^ af
caleftif.Éxternorum nitetqutdëelocutiofententia ipfahumirepitf} Citrahæcauxilia quae rnmanibus.Tunr , 9g,eracbnficérè
N i fie niïnd o n u m defurfum defcenderet, fine platte, neuterpoteft. Si enim alteralteruin.fiqcj^m non afiurn.-
qnid plalma faccret.? Quam enim quis intelligenciam > i pierit,eiusdpus iniu.cundum,inùtile,vînofum.êuad.ersin-
vtdônum acondiforehabuit, jliaiplaviciflim abeotan^ Icautifqj Sc fimplicib.plurimàmip,bommpdaDitur. Q u o -
repetetur. Ligoenim,falx,raftrum ,ferrâj'db]abra,
terebta j gladius, ha'fta, Sc quidqitjdvitæ humanæ inlèr-
uit, vnum quodque horum bmnium ad opus eft inuencirca
monui, & Curfufii nùnc,moneo, me in hunç librum
n ih i 1 a feript u raal ie numin fe ru ifiè, fedaliaex.v^eji^ àl ia
ex nouo teftâmeu tQ,alia ex vjrpqi h a u fi flc,a,iià è magifttis
tum, non tarnen vllum prorlùs per fë motum habet : féd & dpblöribu,s facris excerpfific,qu3Ècunq; nimirutn ad in
alius aliud in uenit, v t per id pollet quod liberet eöicere. Lftfttttamfçriptiodeiî^rohituracënfui.'piumautem&me-
Vélléaütem, & pofiè à Deb aceepit » extra queni némo
quid quam poteft, non agere,' non veile y non p.aruum,
npn magnum denique : fîcut nullum iftbruminftrumen-
tqrum quippiàmipfum à le, & per fe motüm, facëfe , nec
fponteadopuseieifipb’t e f t j l î a r t i f e xm a n u s aitificis,
quxmotu ad operis alicü ius vfu m y tâtur, no ti a lfuer it.
Nec vllo modo àbfque diuina ope qitifpiam vel agat, vè|
cbgitetj vélloquaiüri Deu sehimcon diditfQeüs idëm
vitam largicucw' ^ b illb polie, Sc fpirare, &ï Vctle lumuür.
Etquömódodtmp'óteritiamfuftinèhtisbmhia^Scfcien-^
uatn * öc rnanus m ih i^ pedesimpeitiehtis , ipfepet me
^ fiqQ am itttélligeré & agere diuini dèftipef poteliàce
aduerlàutei pefiem
qu° r^u mqpusi n fer r o ejt ,fe n u m tr a.bhâ n da c q tfea d làrgilioraè
Gregorio Nyfie n o.Qu iergo h une torn mè ura rium’
perleëîuruseft, fi qüidiri eb nouurolrmenerif,, tdgratiæ
Dei adfcribât. Si ënimeftrndùfiriusad dilcèndû , àliquid
noiii,&: vnde h o c,& ë qua fq ipciuä fumùtu m,cognofcër:
Q u pd fi qüis rudis &mers fuveritjnbv^ impoffibiliaq
tefitare vélit. Etalienrs.iteitt^fideC & veterib. !
jtlis f^p i e n tTbus^Gàl e n çf,Sc H ippopratepliyfi^ no’n nulla j
bppoÂunè mu t uatü fu miis, vb’i p’ôti.fiîmumde ipatena,' Sii
de dementis, fimp.ljcibCquatuor 8c primtó'cbfporrbüs* tfiPi
ferulnt, Sc quomocldexhis quatuor^ hünjprü gçhem i^fiinV 0
guis,phlegma;,atra &fiaua bilisgenèrecur,ex quib.huma-
na corporacbagmetata fu n r^.d'è qù ât u o fàe t at i b.t oti d ^ -
Dc^V-têio qûoq; Sc^cïid^.iUfahtmi^eo^^fieriföhtrs^imi^/
.. 11 'iV* - . lofoper •
m