IM lN P lIK i PfWliPP!
iriiliter propter caueridas tentationes , bonum eft homi-
ni mu Herein nou videre: nunquidergo necellacium con-
tendendumeft , qitoniam malum eft homini muherem
videre bM concedes quod malum eft , tangere mulierem,
pro eb quod bonum. e ft m u 1 i6rem non tangere, concede
etiam quia malum eft, mulierem videre , pro eo quod
bonum eft mulierem non videre. Etficoncedis , quo-
niam malum eft mulierem videre , erue oculostuos , vt
nunquam vidcas mulierem. Hypocrita licitum eft homini
tangere mulicrem fuam, quiaficitum e ft, vt vnuf-
quifquebabeat fuam fecundum verba eiufdem Apoftoli. Et
quia licitumeft , malum non eft. Bonum autem magis
homini eft, 8c magis expediensad (alutem, mulierem o-
mnino non habere , necrangere. Ad illud item fortafle
confug'es, quod ibidem Apoftolusait.: Tempus breueett,
reliquumett, vtqui habentvxores, tanquam non babenresfint.
Ecce |'inqi]is,dicic, vt & fi maneant linuil abftineantta-
men ab opere coniugali. Et ego dico , quod fi hocrace-
re poftuntbonum eft illis , non camen hoc quifquam
fenfatus eis praecepit, led fuadet. Poteft camen fieri Vt vir
cum vxore habicer, & opus coniugale operetur, ita vt fit
quafi non habeasvxorem. Hoc fit fi fo'brieSc temperan-
ter cum ilia eft ? & per omnia Dei reuerentiam in ip fa
cuftodir. Quod qualiter fieri debeat yienlati homines
feiunt: Si autem opus coniugale ad damnationem eflet
omnibus coniugatis, nequaquam Apoftolus-dixiilet:
Vxori vir debitumreddat. Similiter autem &vxorviro. Mu
ob hniufmodi peccatum fugiendumeuitari debërét offi-'
cium coniugij ,ficiitvosfulurrareloletis : tuncobean-
dem caufani& officium comedendi aebibendiothnino
vitarideberec in quofimilepeccatum aliqnando etiam
fapientibus furreperefolet. tile vero cohiugalis concu-
bitus, qui fir non cum intention«: gétiêrandas pfolis, fed
tantum caufaexplenda: libidinis , per fe quidem peccatum
eft, fed veniaje, quia per cartcra bona coniugij excu-
fatur,8c habetindulgentiam, quxpermiffiodicitur.quo-
niam permittitur hot malum | vt euitetu'r rhahis malum,
id eft, fornicatio. De tali igitur conciibitu intelligatut
di&um illud Apoftoli: Hoc autem dico fecundum indulten'
tiam l non fecundum imperium.Scio vnumex foforrifveftris,
nout verbum occulta: fapientia:veft&e, quod eft funda-
mentum hterefis veftne, quam de coniugio habetis. In-
notuitautem mihi per qu«>fdam viros , qui exieruntde
focietate veftra, p refipuernnta verbis mendacij per verbum
Dei’, 8c per tninifterium lerui eius : Dieitis enim
quodfruftusille, de quo praecepit Deus primo homini
in paradifo, ne guftamex eo, nihil aliud fuit nifi mulier,
quam creauerat: Deipfa dicitis, Adaepraecepit Ddmin'us,1
vtnon comifceretur ei, & commixtuseftei contra priece-
ptum Domini, quod eratguftaredevetitoligno.Ex'hoc
ergo, probat is omnegenus humanum , quod de eis pro-
pagatiim eft, natum efle ex fornicatione,8c neminem fal-
uari pófte, nifi purgarus fuerit per orationes & famftifica-
tiones eprum,qui inter vosperfe&i vocaritur.Hscautcra
lier autem fui corporis potdßatem nonhabetjedvir. similiter au- caul* eft, pro qua foletis culpare cöniugium ; dicitis
tem ér virfui corporis poteßatein non habet, fed mulier. Nolite
fraudareinuicem , nißforteex confenfu ad tempus, vt vacetis óra-
tioni: ér iterum reuertimtni in tdipfum, vt non tentet vos Satanäs
propter incontinentiam veßram. Hoc autem dico fecundum
indulgeniiam, nonfecunium Imperium.Sein autemquoniatn
&in hoc verbo harés quod dicit: Hoc autem dico fecundum
indulgentiam. Dicièenim fi indulgentia, id eft, venia per-
dnet ad hoc quodfibi ihuicem debitumreddant, èrgoq-
pus coniugalemalum eft. Si enim noneflet.malum, non
ei venia nèceflaria eftèr. Si hoc dicis i.iam in hoc ipfo alt-
quid lucratusTurn , quod-opere coniugali veniämab A-
poftolp dari conficens: Nam fi veniam ei dat Apoftolus,
venialeëft t & fi véniale éft, nonpröeo damnantur, om-
nes quiinconiugio permanent, ficutvosprardicatis. Di-
ftintiius tarnen confiderandumeft, quod elicit Apoftolus.'
Hoc autem dico fecundum indulgentiam, nonfecuhdumim-
perium, Et(ciendum eft quoniam in rdbusngnihcatio-
nibtishoc nomen indulgent iaponiTolet. Namfignificat
abfolucionem , qua peccatori debita poena relaxaturj &
quodomnesquiin coniugiofunt,&coniugale opnsex-l
ercent, fornicantur j & rcifuntëiufdein inöbedientiae,!
per quam cecidit Adam : Et idcirco omnes damnantur,
nifi difeedant abinuicem, 8s vobis iungantUr, Sc purgen-
turpervos: Hi tic 8s hoc homcn fibi affumpferunt'primi
magiftri veftri, vt fe vocarent Cathariftasjideftpurgato-
res, 8s Catharos, ideft,,mundos : 8s ecce iufto uidicio
Dei hocipfum nomen quod vobis aftumpfiftis ad gloria
veftram, verftim eft in ignominiam vobisih popular«ler-
mone: 8snuT»cDomini mei purgatores'8s mutidi> can-
quam fepulchra dealbata pergo reipondere ad occiiltam
(apientiamveftram. Dicire;inihivvbinamlegiftis,quod
Dominus vetuerit primtim hominem comedcce deligno i
feientixboni ac mali'?Puto in libro GehefebsiRufticire-'
dire ad eupdem librum, apertte oeulosvèftrós, fi legere
lcitS;infpiciterecapitulatipnetn opertsfexti diei,. 8c.le-
gitequod d icit: Formauit igitur Dominus hominem de tinio
terra, érinjpirauitinfaciem eiusfifiraculum vita, & fail us eftbo-
moin animam viuentem. Poit liaec fubiungit de eo quod
fecundum hoevenhe nomen eiadaptatur. Significat 8s j faëîumi'ueratanteformâtiohem hominis, &dieit: Plan
cqnceflionem, qua minora conceduntur bona h is, qui i tauerat autem Dominus DeusparadifumvalUptatk aprincipio, in
exequi maiora non poflunt, 8s fecundum hoc ad ea non ; quopofuit hominem quem formatierat. Poft hæc mbiungtede-
pettinet veniænomen. Significat & permiffionèm> qua feriptionem paràdifi, 8s qualem eumfcciflèt Qeus often-
minora mala fieri finuntuiyvt maiora fieri vitentur, 8s fe- | dit dicens : Produxitque Dominus Deus de bitmo omne lignum
cundum hoe quoque , venia dici poteft. De matoribus pulthrum vifu, & ad vefeendumfuatie : lignum etiam vita iti me-
I hbnis eft continentia,quam quia omnes femare non piot ! dioparàdifi?iignumquefcientia boniacmali. “’-Ppfthæc deferi-
funt j cbricedtturqubd minus bonum eft'^Vid’cIicet con- J ptisetiasn quatuor flnminibus phradifi notriffime'addirJ
I iugium. Conceditür inquam ,n 5 pr£ecipitur,quia fi præ- Tulitergo DeminusDeus hominem, & pofuit cuminparadifo v«-
ciperejur, tranfgreftor haberetur quicunque jn coniugib luptatis ,vtoperaretur & cuflodiret ilium, pracepitque ei dicens :
nöneflèt. De maioribus mälis, efthomicidium , quod Exommlignoparadficowede,delignoautemfeientiaboniér-ma-
i vtéuitaretur, pcrmiffiimeftolim Iudæis minus malum, linecomedas. Nonne ecce ex bis verbis intelligitis, quo-
videlicet redditio talionis , 8s repudiatio nmlierum , vt niam 8e antequam creatus efter Adam, plantatbs fuerat
ab homicidij ft fiagitio temperarent. I^Iunc^copuscon- paradifus voluptatiscumomni ornatu fuo , 8s duoligna
iiigale nobis diftinguendumeft , vt euidentius fiat ad in ipfo, videlicet lignum viræ,-8s lignum fcientiaeboniSs
qualem concubitum, qualisindulgentiapertincar.Con-
iugaljs concubitus , qui fit fimpliciter intentione gene-
randaeac Deo educandafprolis, per fe peccatum non eft ,
1 quia vt peccatum non fit, defenduntnuptialiabona,qu£
(funt fpesjirblis1,8sfides, 8s iacramentum. Et eft de mi-
noribusbonis,squxindulgentiamhabent, quaeconcef-
fiodicitur. Qi^od autem poffit fieri finepeccato., intelli-
I gi poteft ex eo'quod Apoftolus a it: Etfinupfent virgo, non
peccat: Perfedixi , peccatum non eft , quiaaccidere po-
| reft nonnunquam ptoptei bonamillam intentionem aii-
i quid peccati fuboriatur excedente rationabilem modum
carnali dcleclatione, qua; tunc quidem peccatum eft,fed
mali ? Si ergo lignum feienti* boni 8s ma|i crCatum,aote-
quam Adam JÄisforthalfet 8sin paradifocollocaftèt,I
manifeftuffieft, ]Hp>niam 8s antequam Euamcreailct
Deus,creatumfilitlignurnfcienriæbopi8s ma<li, quod
Deus prohibuit Adæ:: 8s fi illud fuit antc crearionem E-
uæ, con (equens eft, quod illud non fuit Eua.lllud etiam
attendue, quoordineloqiiaturferiptura d,e lignj prohi-
bitione, 8s de mulierisformatione : Pracepit, inquic .ei,
idehAdx,diiens: Ex omnilignoparadificomede, deligno autem
feientia boni & mali ne comedos : In quacunque autem die co~
mederisexeo , morte morieris. Et fobiungit : Dixit quoque
Deus : Nonett bonum hominem effe folum : faciamus ei adiuto-
! leuè,8sexcüfiitur per prædiâa bona coniugij. Quod fi 1 riumfimilefibi. 8s poftha-c addit qualiter formauit illam
• _____________________________ decofta
de cofta eius. Ex hdb qubqüé ordine locucionis datu1
nobis intelligi-, prohibitum fuiflè Adæ lignum fcientitP
boniôsmali,antequamEuamDeusformaflèt. Etquo-
modo tarn priccpsin mandata iuo erat Deus, vtnon ex-
peiftarepotuerit, quoadufque mulierem formatamad-
duxiffet ad Adam, 8c tunc ei interdixifiTet concubitum e-
ius? Dicite mihi, 8c fi illud lignum, quo# Adam contra
præceptüm Domini guftauic, nihil aliud fuit quàmi mu-,
lier, quod lignum fuît quod mulier comédie 8c dédit vi-
ro ï Dicitis forte, mulier comedit de ligno vetico j iii eo’
quod virum concupiuit : ^vultis qiibdficutviro mulie-
rem prohibuerat,ità 8c mulieri Deus prphibuerar virum:
Sed ad hue interfogo vos;Quid fuit quod mulier prius ex
parte comedit, 8c poftea viro dedit comedendum, ficut
dicit fcriptura ? Non habetis ni fallor, quid re(pondeatis,;
nifiabfurdam aliquam ftufotiam refpondere velitis. Et
nunc quandoquidem ex icriptura Genelèos finnaftis acic
vefttam contra nos » refpondere etiam de eanobi^debefcefïattt
i 8c iuxta hoc ei prohibait tangere mulierem *
contra'nuserâtubiipfiinfuà yblùnràte j & in piicepsis
luis, 8c argui pbtuit infipicntiæ, qnod Aicere nefas eft. §i
ego agricôlæ meo omninb interdicerem officium ierf>i-
nandi, 8c tarnen ei dicerem , vide v;t bene frubiidebt a^eir
méus, & pet te multas friiges Kabeam : nohne mjhiipïî
contrarius.enèm, , 8s înlîpientiæ ai gui pqîlèrn ? étique
poflèm.Item deNoe , qui tempore diluuij perarcam fal-
uatus eft jfimiliadicere pôflTum.Si lira vr Vos dicitiis,ÔeüS
abominaturcbniugium, 8c bpüscofiiügâle , .quare ciim
vellet iâl bare N oe 8s fil ios e i u s ne pe ti re nti ri d i l u ùio \ fi-
mul cüm ipfisfaluauit 6c vxbreseorum ? Nam cum præ-
cepillêt Noevt faceretarcam, dixit ad eu in: ïngrediirisar-
cam tu érfilii tui & vxortua,^&vxoresfilïohm tUorum.Ei rur-
fum ciiiri condidiflct arcam dixitei : Ïngreâere tu & domus
tuà, te enim vidiuifium coram me in genei-àùoneifiai Ecce te-
,ftimbriium pefhibet Défis vifb habenti vxorem j & blips
:.çiroqtiôhiamitiftc&4ît èbnim té» '■ Ët qua atidaq^cbh'de-.
tis. Dicite mihi : Quale adiutorium voluit Deuseihibèri mnàtisomhes virosKâbentésvxbfèsîEt qüafëvtdixifor-
Adæper mulierem quandodixit : Non ett bonum hominem uauirpariter cüm virisetiam vxbtésëbrumfSi mblëllilm
ejfefolum:faciamus ei adiutoriumfimilefibi ?Adquam remin- eratDeoomneconiugium, melius fo.lbsvirbsfâlüâuiitét,1
digebatadiutôrioeiusîNunquid indigebat,vtcaputeius j & omnesffiulietes in aqua fobmeffillét ;àut folas riiulièr
lauarct8c pebleret î Nuhquidindigebat vr feruili more ; res feruallet, 8c omnes virosperdidifiét.^ Etfi erat contra
alimentàei pra:pararet,8cadminiftraret ? Nunqüid effe voluhtàtemDei, vt vi#mifcéreri tiirvxoribüs lüisqüafë
habebat, vt veftimentaeiprocurafet, nendo, tèxendb» hoccelàuitàNoe quem diligebat i8s afilijseius,cumëos
formando , confiiendo, lauando,refarciendo ? Nihil cër- eduxilTetdearcà? Quare u eos diligébat, non clixir,pec-
tehórumauttaliumdicerepoteftis,fialiquidfanæmen- cauitinmë Adam , in èb quodconcubuitcummulière
tis habetis, quia nullum taleadminiculum homini in pa- quam inrerdixeram ei ; Pëccaurtin trié filiüf éiüsSëth
radifo neceflàrium erat ; vbi nullum patiebatur defedü: quiahabuit vxorém 8cgenüir filioé Ssfiliâs^éccaùetunc
forfitan’vt adiuuaret eum laudare créa to rem fini m , feci , in me omnes , qui poft ijlos duxèrunt vxores, 8s ’filios
ei mulierem in adiutorium. PoteraccerteAdam fiueEua genuetfint »^ideopefdidi éosl Vbsaatemriblitefàcëré
fatisalta voce cantare laudes Domino , ita vt nunquam tnalum hoc, dequemilceamini VxôriBus veftrisvt fimi-
fierctlaflusaütraucus. Autfî nolebat Deus ,:vt folus ille liter non deleam vos? Nihilauterri taledixitàd ebs, fed,
horiioDeumlaudaret; fédàliusaliquis cùtneo ,n o n o - ait: Crefcite&multiplicamini&repleteterrani. Quodcjüa-
pOvtebat vr propter laudes eidecaritandasfecilïèt-rnulie- liter fieri poiïètnefcio, nifi cum vxoribus fuis mifcerën-
rem, quia poterat alios virosfufficienrércreaflè, qui cum tur. Autfîvosicitis quomodo aliter pbflérit crelcére 8s
ipToDeumlaudarent. Dicitis forte : SciebatDéusquôd multiplicari, 8s repleré terrain, dicite nobis.Item 8s lïb.c
Adam in peccatum erat cafurus , 8c corporales defedus mirör , quomodo D éfisû irafib'fitniuatûrcôhtügi^
padürus ,- 8c ideo mulierem feciteWnadiutorium, vt poft dicitis, potuerit foiamfamiliarem exhibere fandisv' Pà-
lapfuin ftiumtaliaeiexhiberetadminicula , qualia nunc ; triarchis, videlicet Abraham &Ilaàc8CIiacpb , vtip{ë lo-
didafunt. Sed dico quod in eifdem rebus potuilïétei h o -1 queretur cum eis^ Si mitteret ad èos làndos angelds $£
mo fui léxus ,ûopus:baberet adiutorium ferre. Curigi- | tanta eispromitteret in futurum de propagàtiôriè gène-:
tur fecit ci mulierem in adiutbrium, 8c non alium virüm, ! ris eorum,qualiter illud vèlletraùltiplicate 8c dilâtdre^
quiminiftrareteiî Oportet nuncfi vultisviderifapièncésJ benedibtionibus replereî Scimti^ex Icriptürà, quodpri-
&intelledoresfcripturæ làndæ, vtaliquod taie officium
nominetis, in quo indiguifléc Adam adiutorio muheris,
Sein quo eum adiuuare non poflèt alius vit. Certè non
inüenietis quid rationabiliter hic dicerepolfitis , nifî idi-
pfum quod diéfurus fum,mecutnfentiacisiVolebatDeus
çreare-humanü genus ad laudem 8c gloriam nomiriis fui,
fed non ita vt angelicam fecerat creaturam : Omnes e-
nim angelicos fpiritus creauerat fi tnul, ita vt nullus angelus
ex alio nafoeretür. Humanum vero genus ira crëare
dilponebar, vt fibi inuicem fuccederent homines, 8c na-
feereritur alij abalijs 3 quatenus cauia confangdinitatis
firmior inter eos eilet connexio charitatis. Omnes autem
vnum caput , 8c vnam otigiriem-habere voluit pri-
mum hominem » vt videlicet ab ipfo omnegenus hum^-
num propagaretur i elletque ei in hocquædam fitnilitii-
do cum D e o , qui eft caput St pHncipitim omnis crea-
turaf. ■
Non autem talem fecerat Adam, vt ab ipfo fdlo pof-
fetgeneratiohuinana prouenire non enim ei dederat
Deqs aptitudinetri talem, vt pollet patere, aüt la&àre.
Fecit itaque ei hmlierem, vtex ea haberef adiùtoriurii àu-
gçridi 8c multiplicaridi genus h um an um yt videlicet i-
pfe generaret ex ea filios y t pater, ipfa ei parerët 8c l ^ a -
ret filios, vt mater.- Adhuc mihi dicite popüle ftulte 8c
mus illorum erat crigamus, lecuridus irio'nbgamuS , ter-
tius tetragamus, 8C tarnen Deus non hbcabbmiriatüs ëft
in eis,lèd feruos fijos dileéfos eos frequentiffiriie appèllâ-
uic, 8c propter mérita eorum triultasac magnas beriëdi-
diories contulitgerierâtioniebrum,8cimitatoribusfidei
lan<ft£,quam haberentad Dominum:'
5 VeniamScadiliudquod iriüffitanrquidamvêlfrurri
videlicet fcquaces Hartuuirii, quod:illud coniugiürii folum
iuftum ëft, in quo virginesconiuriguntur,8c quod y-
riam tantum prolemgigneredebent, 8cpoftea ftatim abinuicem
difcedere,rie£ vriqitarri deinçeps ad coniugalera
thorum conuenire. Peromnia lïultos 8c iridilcretos vbs
ellè vidéo'i tum quia error veftét riori fibiïp'û concordat ,'
turii quia id quod dicitis nec ratione nec aliqua' auth'ofl-
tate làndtæ feripturæ poreftis confirmàre. Non fibiipfi
concordat ërrOr vereVqûiafî priffibhomini mulierem, vt
diçjtis jinferdixit, 8c adhric eadëtri iritérdiéïio martétît^c
riecConiugiumvifgirium, née eorum. qui bô'ft violafam
virginitaterir coniuncti font, licitum aut iujffum eft. Item
ex eo vo.s.ftuftos iudtco, quia tnanifeftis feripruræ fanâæ
teftimoriijs èontrâitis, nam Paulus Âpôftolus ait y ^Uàfub
viro eft mulier, viuèntê vira alligdtd ett légï : Si dutèm mort uns
fuérit vir eius, folutdettdlege vtri. Igitur viuerite svirp voca-
—- r - r;r^---- r--— bi'tür adultéra fi foerit cum alio viroi &i aütem înprfü'ôs
infipiens, fi ficucdo&ieftist viro prohibuit Deus iriulié- jfueritvir éius, liberaéftà liège viri, vtiWm non fit adtil-
rem i 8c mulieri virum', quomôdp ficri p'otuic illudqüod tera fi fuerit cum alio Viro : Ctti vrtfi , inquit, nubat, tari-
dixit ad eos : Crefcite & multtpltcdmïni, ésr rêpleteterrant ?' i tum in Domino': bedtior dutem e r it , f i fie permànfertifecundum
Quid dcbuërunt aüt potuerunt faceré ,• vt crefcemrit8c ' codfilium meum. Item ait: Volo adoléfceniulds vuluas filios pro-
multiplicarentur ,- fi debebant otrinino ah inuicem ah- creafé, matresfaniHiaseJfe.' Qü^odde mulieribusait , idem
ftinere ?Si'voluitDeus,vtAdam fihosexÊuagenétifet, ( 8c de viri* iritelligëndumeft:. Si ergolicitümeft, v t Äpo1
8c fiepereos multiplicarèturgenü's eorùfo, 8c teplerenf j ftolüsair, vt Aiuliérés viduatæ viris» ftërivm alijs nuhanr,
Etbiioth.Vet.Patr.Tom.n.' Gg g g - i :