" 2 1 0 ’ Goffriii ^ ibhutuViniocinenfis,
cero &rèenumîuftitiamî Jiabcat/re* confuetudineni»~i poftponuur minus bonum , vtquodeftmeliusioftieua-
fed bonaminon quam maièrcpofcit, fed quam fupià, di- car. In nullo.aucf m iqalum fieri defier »el per p»icci,nifi in
xirausinueftituramv Habeat Ecclefia fuam libercacem.;
fedfummopere caueat, ne dura nimisemunxent, eliciat
fanguincm ; & dimvrubiginemde vale eonatur eradere,
vas »plum frangacur. H$c eft præcipuum difcretionis
membrumneqnis qualibct a&ione Ecclefiæàfatanaeir-
cumueuiatur. T un c enim à facana quis circumuenitur,
quado Tub fpecieiûftitiæillum pernimiara triftidam per-
ire condngic, qui potuitliberari per indulgentiatn. Præ-
terea honusSc difcretus Auguftinus in Epiltola ad Parmenianum
dicit, vixautnunquara excommunicandumeum
ea tan turn neceffitace, vbi ti metur, ne periclitetur tides, •
ôcillud poftmodumcoirigacur. Nam qui malafaciunt
vt veniantbonà , horumiuftam elïèdamnacionem Pau-
lus Apoftolusproteftatur. Si quis verbaliter in Ecclefia
dilpenlationesfacit, rationiiimuiSc veritati contradicit:
nec (olumlueernam ardentem non habet»verum etiam
aliorum ardentes extinguit. Et ideo non. ie<äe dicitur
Chrifti vicarius>ledduxeft cæcorum îp fecæcus.
> V I .
e fte } qurin malo opere obftinatam multicudinem habec
fecum. Namtolerabiliusvideturvniparcere , ne in Ec-
Qua tria Eccleßajpeeialiter habere debet. Ad
elefiafchifmafeminetur plutimorum. E tbeatiflimusdo-
eundem Papam.
»» «ftor Sc martyr Cyptianusafleritjdicens: Schifraa non eft
faciendum edamfi in eadero fide, Sc in eadem traditiône
“ i o c i Ceei.f«A». JLdCatnolicaiqmanec vendi debet,necernnuDera,quia
y^ S c le fia Temper Çatholica, libera, 8c cafta efle debet*
, „ nonpermaneat qu, recedit. Ic c u l^ poteftan non debet ftrbijci: cafta, quia naïlate-
B S^ t o i% n 4 ptr« / .ra i..« rM « ^ (*t.to«/riT«l». Iceni m n i5 aêbèttnuner,buS eocrumpi! t^ a n d o enim Ecclefia
Exauibus verbis colheuur , eum non excouimuniean- s s *r * . gSgggSB
tx q u iu u s . • j u l j' A ™ rab ilefa&umeftaDeoâbhonnne.dumefle.aui multitudmem habetiecum :nedum vnuni coinp» atar. i|p*§o fle, æ,ftiaumcue,
vm d u a iv chm U -[tea , cu, J Bd^ , a q a o d ^ compl.
qu* uiuhuuui v matut. Præcereaqui vendit Ecclefiam, cupidum Iudam I corrigeremtimur, pcrditio nacmultorum. Hocetiam 1 •• • ■ r •• ^ -
Hieronymus ad Auguftinum fcnbitjdicens, quodfecun- j
I dum beatorum Apoftoloruro Petri Sc Pauli prudentiam,
: difpenfationemque honeftam,aliquando fieritieceife eft,
quod iure reprehenditut , ne Qhriftiauæ plebi fcandai
lumoriatur.NaSm propter mecumludxorunHne ipfi leanj
dalizarentur, Sc Paulus poft conuerüoncm .Timotheum
j ciicumcifumfecit, Sc'ceremoniasetiam exercùitludso-
I rum:Sc Petruscoegit quofdanvludaizare gentilium.vter-
que lànâus Apoftolus fimulans le veterislegispræcepta
! feruare j nequi fidelesexludæis fa&i fuerant fufeeptam
venratis notitiam Icandalizati negàrent. Fecerunt hoc
lancli ApoftolimiieticordiSc piaCompalEone, non fimu-
lationefallaci; quamuis legem pollEuangelium non efle
feruandam minime dubitäient. Vbi beaullimæ vitæ viri
intelligunrur non quidem commutafle conliiium, led ad
horam pro aliorum falute fuæ doârinæ ijententiam. Side
prælènti materia minus Ÿel aliter dixi , quàm debui, igno-
rantiae deputerur, Sc indulgeatur milericorditer: iiautem
bene,benignè lufcipiatur,Sc obiêructur diligenter.
Ad Caltxtum Papam, qualiter in Ecdejia difien[attorns
fieri debent.
Dllpenlationes aliquando in Ecclefia faciendae funt,
non quidem amote pecuniae vel quolibet humano
fauore.fed pia Sc mifertcordiintentione. Tun cenimap a-
ftore Eccleliae difpenfatitl^ie Sc milericorditer fieri credi-
tur, cum aliquid minus perfe&c ad tempusfitab iilo vel
fieri permittitur, non voluntatelua, fed aliorum neceffi-
tatej nein ipfis videlicet fidcsChnftiana periclitetur. Sic
igiturfaciendaeftdifpenfatioab Ecclefia, v t lemper fidei
noftrae veritas inftruatuuSc fi quid ali ter ad horam fa&um
fuerit vel permiftuhi , opportuno tempore corrigatur.
Hacdifcreta Sc famfta diipeni'atione vfi funt beati Apo
ftoli Petrus Sc Paulus propter metum ludaeorum, ne ipfi
fcandaUzarentur. Nam Paulus poft conuerfionem T i-
motheum circumcifum fe c it , Sc ceremonias etiamexer-
cuit ludzorumjSc Petrus coegit quofdam Iudaizare gen-
tilium. Vterque fanbtus Apoltoluslimulans fe veteris le-
gisprxceptaieruare ; nequi fidelesex ludxis fatfti fue-
rant," finceptam ventatis notitiam fcandalizati negarent.
Fecerunt hoc fantfti Apoftoli mifencordi 6c pia compal-
fione 4 non limulatione fa lla c i} quamuis legem poft
Euangelium nonefteieruandam mmimedubitaient. V-
bi beatiflimx v itx vici intelliguntut non quidem com-
mutafle conlihum, fed ad horam pro aliorum falute fuse
do&rinasfentenciam. Namf'uperhbc quod ipfi Sc alija.-
lirer fecerant, Sc fe, Sc alios poilea correxerunt. Poflunt
eciamScdebentfieri difpenlationcs, quibus Ecclcfiarum
& monaftenorum confuettminesimnmtentur i fed vbi
imitatur.quiautem emit lilam.Iudaicam auaritiam fe«a-
tur. lud^s vtiquccupiditarç vcndidit Chriftutn, qui cil
caput Ecclefix, Sc lu dx i auatitiaemcruntillum. Quan-
do verb Ecclefia facculari poteftati fubijeitur , quarante
dominaerac.ancillaefiftcKurjScquam Chriftus Dominus
diôtauinn cuice j Sc quail propnjs manibusde (anguine
fuofcriplic,chartam iibertatisamittit.. y a n c en im libet-
tatis charcam Chriftus vindicauit in ctucc , Sc fuæ fponlæ
Eccleiiæper (emetipium dédit j yt Hominesalidsper péc-
catumfacbosdiaboliferuos, ipfàlibéraliberos Sc Deifi-
h«#f acerer, Sc fuos ; quifibi diligenter feruifenc} Sc tan-
quam bonæmarri deuocitilii humiliter obedirent. Tun c
etiam Èçclefiæ ca ft itaso m n i no pqri c 1 i ta tur, cùm corrujm-
pituripfamuneribusÿSç ex cafta Sc vnginç fponfa Domini,
quali mulier publica vetaciter fréta dmofeitur. Hoc
enim eftpropfium meretricis, vt fèmper fub pretio redi-
gatur. Hæc tria quæ dixivmus , ptopciè propria Ecclefia
habere debet: quorum vnum fi Uefuerit,ralfo nomine di-
cicur fponfa Chrifti j quæ velue paralytica iacec j nec ligan-
di,nec foluendi potcfta.tem habet. Nam Chriftus pallor
bonus (ponfam fidelem quærit, tefpuit infidelem :
liberam fibi lociat, abijcit ancillam : caftam diligit, o.dit
corruptam.
V I I .
De Area foederis.
Gojjridus vindoetnenfis monafierij humilie feruus, dileiïis in Cbri-
fio dtjctpulü Humdino & Andrea,bonapriücipiaforte
melïori terminate.
M V kisa cdiue rfisa âib u s fæcu lfded itu s , fratribus,
quos meæimperfeâioni diuina patienria regédos
commifitjloqui velfcriberequædebeonônpofliim. lu*
fturn tamen eft velle magis prodefle, quàm præefte : nec
paftoremEcclefiç decet minus de falute animarum,quàm
de return admimftratione eflè foliieitum. Vnde, licet animus
meus pro fua confiietudine circa alia verfaretur, vt>-
bis, quosfpecialiterdiligo , quædamad confolationem
yeftram leligipftum credidi non racere.Et quoniam de co-
folatione ve fit a propofui; vos falubriùsconfolari,velçdi-
ficafe non valeo,quàm fi pauca de pi un bus, quæ in veteri
legefablamemoramur,veftræhum]litat-i (tudeam reuela-
re. De hisaurem quæ palàm fù n t, Sc vàldeomnibustma»
diflètere fiipeifiuum xftimamjquia Scfaftidinm auditori-
bus générant, Sceosculpabiles exhibent de contemptu.
111a tamen proferri neceflè eft , quæ Sc à vt/bis poffinr in-
telligi,Sc vitæ veftræconueniemer aptari.'Igituipoft H e -,
bræorum de Ægypto profe bhonem.poft maris ritbii tiâs*
I itum, poft Æ gypnotum ext i nblionem, quid Dommus ad
1 Muyien ,adluotü vtilitaté præceperit, diligenteraudren-
1 dû eit,atq; mem outer retinendtt.Dicit ltaq^Moyffsad v-
i niuersupopulû,vt vnufquilqjpio vmbus confercnsface*
ret taber-
■Opufcula.
rëttâbernaculum. Gollatio quidem ilia non debuit fie
ri qualibet coaélipne , fed fpontanea vo’luntate. Ait
naraq; Deus ad Moy-feni vt vnufquifq;, ficut vifum fuerit
cordi fu o , ea offerat quæ ad conftruèndumtaberna-
culùm func neceflaria. In primis quidem de Hebræo-
rum ex Ægypto profe&ione, de maris tranfitu, deÆgy-
ptiorum e xtinàione mentionem feci : Sc quoniam ifta
quibufdam claufa funt, ea referare vtile , iramo necef-
fariumduxi. Quamuis enim realiter fueriht hæc omn ia \
latent tamen in ipfis myfteriorum pretiofa monilia. Per
Ægyptum namque, inqua,velut Dominus, Pharao prin-
cipabatur, præfèns fieculum, cüius ptinceps eftfàtanas ,
defîgnatur. Huiusprincipis infeliciflimum dominatum
Hebræus.per quem frgnatur fîdelispopulus, proficifetn-
do.id eft,proficiendo, Moyfe duce fapienter deuitac. Q u i
Ægypto , præfènti fciliçet fieculo renuntiat: Sc fiiumle-
gislatorem Chriflum, eius inhærendo mandatis, dile-
d ione ampleélitur : -neque ampliusaudit vpcem alieno-
rum, malignorum videlicet fpiriruum, fed fuam, qua di-
eit,Quimihi minifirat, mefequatur. Mare quidem rubrum,
quod Hebræis fuit præfidium, Sc Ægyptijs 'dédit' interims
!, aqua baptifmatis, vellacrymabilis pænitentia intel-
ligitur. Q u od idcirco rubrum d icitu r, quia Sc in bapti-
finate Chrifti fanguine confecratur : Sc in lacrymabili
pænitentia aliquando vfque ad fanguinem oculôrum,
nonnunquam autem vfque ad carnis macerarionem per-
uenitur. In hoc iraque mari aduerfarij noftri Ægyptij
fuffocantur, quia Sc perbSptifmum, Sc per poenitenriam
lacrymarum peccata Sc criminanoftra, quæ inter nos Sc
Deum feparant 5 mortificantur. Tabernaculum vnde lo-
qui maxime coepi, pellibus Sc ciliçijs extrinfêcus fuiflè
infec
eftimpoftïbile, aliquidhuic fidei contrariumfentianmsj
inhumanisetiamcrearuriseonim,quædidafunr,(iinili-
tudinem habemus. In ipfisetenimereatuvisquædamin-
ueniiinriir,quælicettria finr,8c vnumquadqueeoru p’re-
priâm in fè habeat perfi>nam,Miam, candetnq; naturam
habentjScvna.earidemqjfiibltantiam. Vcniamusitaque
^d fontem ,'Scfontisfriuum cônfiderenms j aquam éti am
abvtroqueprocedentem, quod videlicet ftagnum vocatur.
nihilominus videamus.Ecce fontem,riuum,Sc ftagnü
très perfonas inuenimus ;& licet fint très perfonç, vnata-
raen eft aqua, Sc aquæ vna,eademquenacura, arque fub-
ftantia. Argentum ad decoretn tabernaculi offèrimus,
cùm per veram Sc fan dam confeflîonem animas noftras
ab omni contagionepeccati Sc criminis mundamus. Sed
v b i, Sccu i, Sc quando confeflioipfafiar, feue debemus.
Vbi ? non apud hæreticos, ficut fæpe folet fieri j fed in
EcclefiaCatholica vnumquemque Chriftianum neceflè
eft confiteri. Cui? fuopaftoripræcipuè:.fi tamen taliseft
ille j -qui fua Sc aliéna vulnera curare feiat germana cari-
tate; non per fuperbiam deregere Sc publicare. Quando?
dum falus corporis manet, dum fua qutfque vtitur
poteftate. N o n debent homines, vtconficeantur, expe-
dare fuæ vitæ extremum diem: quoniam qui vfqueinfi-
nem confeflîonem difterunt, vix auc nunquam perue-
niunt ad falutem. De talibus enim dicitur in pfaimo,
Cùm Deus occideret eos, tune quarebanteum. Æs etiam in ta-
bernaculo cum auro Sc argento folidamus, fi in fide Sc
confe'flîone Chrifti fortes vfque ad finem huius vitæ per-
feueramus. Multo quippe pretiolior efl fidesatq-, confef-
fio, fi eu ipfis côtra aduérfà omnia fueric operis fortirudo.
In çdificio tabernaculi lapides pcetiofpsponimus Sccomcoopertum,
intrinfecus veiô auro Sc argen to , æreatque | ponimus, cùm verba fàndæ exhortationis ad inuicem
lapidibus pretiofis, multifquealijs, de quibus dicendum
per fingulaneceflàrium modo oonarbitror,> legimus ad-
ornatum. In rabernaculo etiam erat candelabrum, Sc
area de ligni$ Sethim fabricata ; Sc intra arcaro, v t legitur,
k x , Sc manna, Sc virga Aaron conidnebantur. Taber-
nàculum fîgnificat Ecclefiam, congregationem videlicet
iuftorum : pelles Sc cilicia, quibus extrinfêcus regeba-
tur, mortificationem indicant vitiorum : per aurum tides,
per argentum confeffio : in ære fortitudo exprimi-
tur; in lapidibus pretiofis pretiofa vitææternædefignan-.
tur eloquia. In candelabro bonæ intentionis manifefta
operatiointelligitur. Perarcam m emoria, per ligna Sethim
munditia, per legem mandata De i fignantur. Manna
verô pietaris dulcedinem dicimiis : fèd virgam di-
feiplinæ feueritatem. Præcipit benignus Deus in lege
fua, pro noftra vcilitàte, non pro fua neceflîtate, vt ta-
bernaculum,id e ft, fàndificationishabitationem ei fa-
ciamus. V b i verè habitatio ifta facienda fit vel conftruen-
da, feriptura infinuat, cùm dicit ; Präparate corda Veßra
Domino. Corda vtique noftra Domino præparamus, fi
fibi eareceptacula munda, qùæ digne inhabitare pofHc,
exhibemus. Hæc etiam receptacula non vulc fibi exhiproponimus
atque exponimus. Debet enim alter alteri
exponendo proponere vbifuit, vbi eft, vbi non eft,Sc vbi
eric. Vbi fuic; ’videlicetin paradifo, in beadtudinis loco,
vbi omni mundiria abundabatac fanSlirace, &c perpetua,
nifi primus homopeccafiet,ffuebacur.immorralitate. v-
bieft*, vtiquein hocmundo,fiibiugoafpe'rxconditionis,
vbi quoddie in lacu miferix verlatur, Sc in luto fecis. vbi
non e ft; in ea fcilicet mentis deuotione * qua bead Apo-
ftoli, Mart.yres, Sc Confeflores, fandtxq; virgines Deiun
ac Dominum noftrum multum benignnm Ieium dilexc-
runt, Sc pro eius amore mundum cum (up flore penitus
contempferunr. vbi eric; inillo,inquam,valdetiemen-
do die iudicij,vbi verbis ad loquendum compofids nemo
alterum protegere, vel quafi*ueri prxfumpferit: ybiini-
quitas verborum eompofitione colorari non po tent: vbi
nnllife excufare velquicquam occultare licebit : vbide
ipfa. confcientiaaccufatorprocedet Sc teftis. Ibicertele-
mel accufari nihil erit aliud, quaxternaliter condemnari.
Candelabrum ad honoren) tabernaculi fabneamus.cum
bonxintentionisjnanifeftis op^ribus alijs bonitatisexe-
pla monftramus. Collocamus etiam in tabernaculo arcam,
quando ad ea, q u xD e ifim t, no lira m applicamus
bed cum aliqua difficulrate; fed cum omnideuotionis ) memoriam. Idcirco area de lignis Sethim, quximpiuri-
hilaritate. Multum difcretus omnipotensDominus^non | bilia funt,dicitur fabricara ; qüia memoria noftra corru-
velucimportunusexa<ftor ,anob iscxigit qu x non habe- pdonis, vel cuiuslibetturpitudinis locus efle non debet;
mus; nec eius iuflionds fibi cogit offene quod debeat efi- fed totius mundidxarmarium, Sccaftitatisfigtllum. Area
fe contrarium cordi noftro. PellibusfiquidemSccilicijs j quoqueinrrafelegem perhibetur eontinere; quia noftra
tabernaculum extrinfecus bene tegimus, cum exterius mens Sc memoria diuinamandataaflidue debet obferua-
Sc interius noftrum,carnem fcilicet noftram,ita cum vitijs
& concupifceptijs mortificamus, v tc e r noftrum , quod
tabernaculum De i dicitur,eius illecebris minime corrum
patur. Qrqamus tabernaculum auro,fi pura Sc integra tides
eft in ebrde noftro. Fides autem p.ura Sc integra hæc
eft,vtPatrem & Fiiium 8c Spiritum fandlum vnum Deum
8c Dominum efle,- fine afiqua hxfitadone, fed cum omni:
diledione credamus. Licet enim Trinitas fit in perfonis,
vnafola.natura,vnafolafubftanciaeftDeitatis. Et quan-
uis alius fit Pater, alius Filius, aliusSpiritusfànâus: non
tarnen aliud Pater,aliud Filius,aliud Spiritus famSlus ; fed.
Pater öcFilius Sc Spiritus fan élus très quidem funt perfo-
Rae,vt diximus, 8c iflæ très perfonæ vn us e ftDeu s, ynius
lolius naturæ, vnius folius fubftandæatque cflèntiæ. Ec
nein créatrice omnium creaturarum Trinicate, cui nihil
re. Mannaprxtereain arcacondnetur 8c virga. nam me-
mo r ixn o f t r x Sc piecas ineflèdebet, q u a humiles Sc man-
fuetoSjVt in melius p ro fic ian t ,có u en it obfècrari: &C difci-
plinxfeueritas,qua fiiperbos Sc immires corrigi neceflè
eft Sc increpari; Correólio quidem noftra vel increpa-
tio non cum ira Sc indignatione fieri d eb e t, fed cum
t ran q u illita te . Lieer enim extrinfecus difciplinafieuiac,
cpr temper plenum fit caritate. Sciendum tamen eft,
quia delinquentibus aliquando irafci poflumus Sc in-
dignari. Sed iterum non obliuionirradendum eft,quia
ita noftra , vel itidignado, vltionis execucio eflè non
debet, fèd magis abfolutionis operatio. Ad hoe namque
irafci, 8c indignaridebemus, vt eos qui deliquunc
ad fa t is fa è lio n em , n o n ad defperadonerh-pr-ouocemus.
Non enim in deftruélionem ^ficücaic Apoftolus, fèd in
z 4