A
Chriftus
io labori
busàiuué
tucefuit.
Mifcrijs
& labori*
bus Chriftus
infir-
mus di- .
«Sus eft. ■
Oues ani
Imalia sui
limplicia
! & vaga.
Baptifmc
I loan.3.
\Tit.j.
Whjtjcfc I G
lAccufat9
jverbera-
!tus Chriftus
con-
ticuic.
|£uaoge-
hftæ quatuor
Chri
1 ftipailio-,
! nein defer
i bunt.
'loan. 19.
\Lhc.23.
D
Dim tes
huius mû
'di.
Matth. 19.
Luc. 18.
i.Timo. 6.
Peccatü
aliquädo
facrificiü
pro pecca
toappellatur.
Ölte 4.
2. Cor. f.
Dolorib*
Chriftus
faturfuit.
dolorum fuit ipfe, quianccininfan tia, v e lpueriria, nec
iniuuentute,fhaleuolórumihfidijscaruit, a c la b o fe ,vn -
de Sc maiorisfamic fu it, 8c maioris n o u c i* , quod eft co-
gnitum infirmitdte.Hic namque perinfirmitatem iftamnil
aliudprophetaintelligi volu it •, qüam mifèria$-8c labo-
res,quósiècundurn carrie r ihmündó Chriftus fuftinuit.
Sequitur: QuaJiabfcondttus vultus eius&dejpeft‘us,vndenec reput
auimus eum. Quail abfeonditus Chrifti vultus fuit,
qüia.&fubciuscarné'dietatis fplendordelftuit, Scimpe-
temibusfc refifterècum po fletn o lu it, quare délpedtus-,
& non reputatusjid eft, non appreciatus fuit. Etverelan-
guoresnojirosipfeiulit,&doloresnojirosipfeportau.it, cum do-
lores atque fupplicia qua: rioftris debebantur fcéleribüs,
ijjfc fuftinuit. Etnosputduirriuseumquafifl'agapim'&percuf-
J'umaDeo & humiliatum-, 'quod efty putauimus quodpla-
g a , id eft, flagellum illud & percüflïo, 8c depreflio illafi-
bi contifi^eret pb ieipfum j'fed'riequaquani.. E tho ceft
quod air: ipfe’autem vulneratus eft propter miquitates noSiras,
at tr it us eft propter fcélera noftra. Et difciplinapacts noftr a fu-
pereum, ideft,difciplinam Sc corredtionem quam vt pa-
cem haberemus païfuri eramus, pro nobisipfe fuftinuit,
vt mifericors & benignus.' Vndc fequitur, quia liuoree-,
mfanatifumus, liuore fcilicet flagellorum Sc vulnerum,
qua: pro hotsis -eft perpeflus. Item fequitur : Omnes rtos
qiiaft oüeserr animus, ér vnujqtiiftfin viamfuam declinauit.
ÖUes quippeflmplicia Sc ftolidiflima flint animalia , Sc
vaga jic flw ftu lti qu'dJioUes efrauimus, quia ipfum quisvel
qualis eflet non nouimus ~,vnufquifque autem in viamfuam
declinauit,h o c e ft ■, doótrinarilliusvixvllus credidit, fed
fuam veterem quifque retmuit. Eï Dominus pofuit in eo ini-
quitatem omnium nojtrum, ideft, originale pecca turn, quo
irretimur omnes, per eum, id eft, per baptifirium quem i-
pfededitDominuscondonat Sc abluit. Coaftus eft & affli-
ciits, ér non apcruit osfuum} &ficutagnus ad occifionem ducetur,
& quafi ouis coram tondente obmutefeet, & nonaperietosftium-.
Ho ctotum explanationenonindiget, imo omnibus eft
manifeftum. Chriftus namque anpe Pilatum addudtus,
falfoqhe accufatus,verberatUs, etiam Sc colophiscaefus,
cönticüit, Sc ipfiPil&to.pluribüsëuminterroganti, ver-
bumvix aliqüodrfelpöndit; Sed qu od fequitur xDeangu-
f tta & iudiciofublatuseft, perendiadim dicitur. Deangw-
’ftia e n i m , i n q u i t , p r o de angufto iudicio. Et nos
quidem anguftum iudicium , iudicium vocamus iniu-
ftum. Chriftusverode angufto iudicio fublatus e f t , id
feft i peranguftum.Sc iniuftum iudicium , cumnihildeli--
•quiflet captus tfi.Generationcm eius quit enarrabit ? Ho c vti-
quede diuina generatione quaeineharrabilis eft Sc irtef*
fabiliSjprótulit,Sc per hoceum futurum fore Deum ofte*
dit. Ynde Scfequitur: Diüifus eft dejeerra viuentium. Propter
fceluspoptdimeiplagatusfuit idem eft quod fuperius dixit,
ipfe vulneratiis eft propter imquitates nojiros, attntus eft prop ter
fceleranojlra.Etdcditeumtmpijs[epultufamfuam, &cumdiui-
tibusthortemfuam. Cumimpijs^Scdiuitibusidem eft. Di-
'üifes qüippe hums mundi,pcne 6'mnes’impij (unt. Apud
Iudsos autem erat confiictudo,impiosrSc pro aliqu'o lbe-
lefefuointerfedtosiexfra'corhmunioné höminum fepeli-
r-i citeroriim. Et Ghriftiis^Sc cum impi js^id eftjtüm latro-
nibus eftcrucifiXus, §c mortuus, 8c extra comrriunemfe-
pul turam fepultus-,/icer iniquitatem nonfe'cerit, nec dolusfue-
ntin oreeius, fed ita voluit DomihUs ifliutfcriptUm eft in
lequentibus: Et Dominus iwuiteum conterere & infirmari, jd
cÜ^ti.Si'pofueris pro peccatb animam fuam, videbitfemen&cc.
Scimus plotedto quod antiquitus fcriptura facrificium
quod prbpeccato fiebat,pe ccati nomine appcllabat. Y n de
8chicProphetadi'cit':Si/>o/«er«Domine<ï»iiw<*wjfuam, id
eft,anitnam Chrifti jpropeccato, id e ft, pro peccati facrifi-
cio,hoceft,fi propeccato iioftro facrificabitur,/?wrwj’i^ -
bit,ideft,femenmagnum,8c heredcs multos habebit. Et
Chriftus per faerificiU'm córpóris fui,Scfhórtem fuam,lemen
magn u m vidit »Sc haeredes permultos, 8c elorigatum
eft tempus,8cvoluntasDominiin eo completafuit.Ex/4-
boreanimafua videbit,& fdturabitur.'Acfi^diceret: Adeo la-
borabit animafua,quod cum videbit laborem ilium quia
rantus fuitjfaturabitur, id eft, nimius fibi videbitur, iicut
hodieeriam dicitur, taniu nertulimagi Sc anguftis,quod
fatur e ffe âù s fum inde. Et Chriftus anguftias Sc labbres
nimios fuftinuit. Infcientia fua iuftificabit tuftum wi«/rif,\hoc
eft,per fcientiàm fuam eum qui eft iuftus oftendet multis
iuftum efle Dominus.'Chriftus autem Sc iuftus fu it , Sc eu
iuftum'efle Dominusmulrisoitcndit.Sed 8C*quod fequitur,
& imquitates eorum ipfeporta^t,idiém^lk,quod fuperi us
dixitjVere languor es noftrós ipfe tulit, & do lor es nojiros ipfeporta-
uit. IdeoÂn<JuitDomirius,participareeumfactaminplurimis,
&cum fortibusdiuideiJpolia. Et Chriftus in plurimis parti-
'cipauit, quiade plurimis gentibus ci ediderunt ineum
multi. Et cum fortibus fpolia diuifit, qiiia cum principi-
busihferni.qui'mundumiftum (poliauerant , quaftpræ*
dam partitus, partem fùàm afportauit', qùahdo'ebs'qui i-
pfum véntUfùm efle crediderant, indeeripùit.gfia ftjpfc
Pro eo quod tradidit inmortem dtiimam fuarfi.Caulamfane re-
petit,quare inplurimis partlcipauit , videlicet quia ex ni-
mia pietate fua pro mundi redemptiohe morifùttinuit.
Item fequitur. Et cum feeler at is computatuseft. Et Chriftus,
neut prædix'imus, cumfceleràiseftcomputatus, quiaéü
latronibuseft faCpenCüs.Etipfepeecatum mult or um ,-,non o-
mpiüm tulit, quia non omnes , fed multos faluificauit.
ïtëm fequitu feEtpró tranfgrejforibus rogabit. Chriftus au-
tem'pro tranfgreflbribuis rogauit,quando pro eriicifigen-
tibuS fe braüirdicens : Pater dimitteeis, non enim fount quid
/^««»f.Quiaigitur 6 Moyfes 8c tempu? 8c alia oinnià quæ
dè Chrifto prophetç prædicarunt,in eo quern ipfum fuif-
fé credimus, fed Sc in verbis eius operibufque patuerunt,
palet reueraeum iam veniffe,nec debesiam inde vlterius I
dubitare.Mo.Satiisintelligoquo'ddixifti.Sedflitaeft,cur
caetefa omnia quæ de Chrifto in prophetis funt confcri-
pta,in ifto quemdicitis venifle homine , n ó funt complet
taîPër. Q ùæ îM o y .D ic itqu ip p ed e Chrifto' idem Efaias:
Etiuiicabitgéntes,&arguet popitlosmultos,&fbnftabunt gladios
fuos in vomeres, &lanceas fuasitifalces : Non leuabitgens contra
gentemgladïum,nectxercêbuntur vitra a^pralïum: Èt hæc quidem
nOndum compléta funt , quæ poft Chrifti aduen-
tum^oculdubiocomplebuntur.Vfquehodieenimgen-
tes adinüicem præliantur. Pet. T u quoddicis quomodo
didtum flt nonrefpicis. N equ eenim illu d quodeft,co«-
flabuntgladiosfuos in in vomer es, & lanceasfuas in faites, & non
leuabitgens contragentemgladium -, nec exercebuntur vitra ad
praliüm, non inquam illud dixit propheta, quidfaâuræ
fühtgentes enarrando., fed quid ptócepturus fit Chriftus
óftendendo,qUemadmodum Sc alibi Zachariasdicitde
ipfö:Er loquetur,ïnquiz,pace'mgentibus:Sicutemmhic de eo
qüöd pâcem fit'præcepturüSjdi&umefle intelligimuSjita
Scibiv-Quam cum.8cipfe præceperit, fi completumnon j
eftjcnlpaemsnulla füit> Mó y. Dicit enim Hieremias : In
diebusïllii,ièc{t, C \\nfk.ffaluabitur luda &1frael habitabit con-
'fidenter. Sed Sc h o c qùoque nondum eft completum,
quod poft hominis illius quem Chriftum dicitis ,-Cpm-
pleri debuitj fi Chriftus e fle t, aduentum. Iudanamque
8c Ifrael,adhucin miferia8ccaptiüitate eft. P e t Promif-
fio fane ifta0 Moyfes eis duntaxat eft faéta, qui de Ifiael
crëditurierant atque Iuda, vnde 8c inincredulis non eft
compléta-, quemadmodumpopulo Ifiael de Ægyptol
edudto, qüidam quiapeccauerunt Scà præcëptis Domini
reccfle runt, terram prömiflionis non intràüërütitj
quam prómifitDominus Moyfidicens : Dejiendivilibera-
rerheum demanibus Aegytiorum, & educerem de tend ilia interram
bonam& Jpdcïofam, imó omttés in defferto mór’tüi funt.
Moy.Itém aliud,quod noiidum eft comblétum, qUodin
aduentu Chrifti prophetaiiit Efaias ëlle futurum. Ait
enim\Habitabit lupus cumagno -, ér par dus cum bcedo actuba-
bït. Vitulus, &leo, & buis, fimul mordbUntur , ér puerpdr-
uulus minabiteos,vitulus, & vrfuspafcentur -, fimulrequiefcent
catuli eorum , & leb quafi bós comedet pale as. Pet. Stul-
tiflîme omnium o Moyfes ïntelligis tu iftam, fimplici-
ter,vtpbfifeeftipropheriaift? Mo y. Ètiam. Pet. Ineo
nempe cordis tuipatet infiitia. Si enim v t dicis lupus
pacèm non habeat nifi cum à gno , nec pardus nifi cum,
hcedo > nfeç leo nifi cum ouë 8c v ïtulo. Qm d proderit
taliS confoederatiö ;? Inquietabit namque Sc lupus hoe-
duitt, 8cleb àgnum v 8cpardU.s buem, ac vitulum.Moy.
Q üpmodo ergo illam ihtélligis l Pet. No s fane pe*
beftias
ïjii.2,1
p ßm
Exdi-i
Ä Ä Ä ^ t , impiQshomines |
* :
■ {Wecos ae firaplieés ,Sç de illis diXtt Pröph,e ta qu odCqrir,
ftuscosfîrnulhabitâreà(^.a(CCi\a)>fe^e'PrÇ-clPe.l^ c,(5âp ^ '
infi allât pi’opb cca,ciimiul>iulisii!(f«wr^ ri‘ï ef it f rfifiàn-
tia Dommis Ne-que enim hoc pLopter pecuaes di x u , qùæ
1 cum ne.c animam habean t rationaleni, nec^,onfini,fciçpc,:
tiam habere pofliintdd ad
huiusveftræfuperprophetiamiftammtclfigeMiÇ.deftruà
io n em , dixerùut,^i^orèiveftri.nullaminté^tempu?
modernumSc tempus C hrifti futuram effe diftatiatninifi
quod eius tempore capriuitatem omnc.m cxibicis arque
fuit in fccünda , necrationalivfifuntin eayneevenitibi
ignisde cceloquicombureret holocaufta,.nec fuit tunc
'temporiSvnbtusautprophetajScaliaitemquam plurima.
Miby. De hoevtiqnenefcimus,, nifi q.upcia do6foribus
noffrisaudiuimus,' fedS^ipfi nihil aliud dixerunt,» qifi,
quoddomus fecundaX.anttis jyrmanfit diutius quam
pri ma. P et- Htec p rbfebfco n ull a eft gl oiia. Mo ys f rgo.A g~ ;;
gausproculdübibeftmentitus.Pöt.AbfitiSedin.hoefuit gloria d<
ma,gna domus nouifTima? glotia quam prim^.q.upd venit
Chriftus adhuc ea ftarite, cuius aduentus maior. fuit glo-i
ri.a,qudm ilia fupradifta, o mpia habere.- Seid 8c hoefi placet
fubtilius multo poflumusintelligeie,fcilicet quod del
eadem domo.di<fium fit |.«ö«i/»w<eatqü:e /)riwje, de eius videlicet
prindpio Sc fine.Nam eumcircafinern inifcriaiiiA1o!b.cceiwni&:4:uJlbija;q-.ió>!nuHiumld | H R | ............H H R |H H • eiu.s -C, h. iicofflplctume&.
DkicfiquMem&'fife> W Ê Ê W : ftusaduen(ei;it.
. r I • •. al a,.,* /./V CcntomAte- .»1 v .in iip p iiic n mi ill! inn nl nuiiiaiTi n f im h in am a
éohfXr,
i l
naficutluxfplis, &luxfolis ent feptempliciter.fic u^^Mcßr^die-
rumjndiequaalligauerk Dominus vidnuspopuhjut. P e t-N o n
eftgensin totö mundaftolidi orVbbis ,squi putatis quod
corpus vel lumenlunæDeusaugeatfiue tpli^.Sol.enimfi
quantus n Une eft maior tan tum eflet dupUdter,tètü prq-
fe âomun dumcqmbureret , ne duin fi fepremplieiter.
uic;gloriavtiqueeiusnbuiÛimo,plufquamJpi'imo magna
fuit. Cuius Chrifti aduentu omnia quæ 8c Efaias dicit Se
Aggæus teftatur,funtQompleta>i:pfb quippe adueniçme,
maris.multitudo&terræ ,ad;eumefc,conuerfas Cmlum,
telluS.Sc maria,füUt comm6ta.?Cqniuiotainquâm func,
id eft-,coeli ôc cenæ Se mans habitatores exuharunt,Sc vn-
c Q u od fi Sf iumeneiusfeptempliçiterraaiuseflet^oculos j decuhqueHierufakmiGbIationes.yariasadl.audem ipfius
vnbue npftrosnimio fplendbre obtundereç. Lunæetiam j Chrifti attulerunt. M oy. Qjwreiam àmplius t ÿ ^ b i jç e -
lumên fi fplendore folis parfieret, nemo iam vitra quief- rem aliquid,cum tu au&oatates meas omnes ad tuam ex-
I ceret,,femperetenimdiesefrct. Perrunàrisigitarl'uçisfi- [ planesvoluntacem ?^ Pet.Habëtyeritasrob,uftas,quibus
I uefolaris augmenturn, yoluit prophetaintelligi fidem Sc innitatur,columnas. gloriamin Chriftum credit-ürorum. A c f i dieeret. FidesiL-
! lorum 8c gloria mulripliciter major erit Sc perlueidior
E , 1 N I S.
quàm modernoruni. Et quod hon deluna vel fb-le ifto v i-
I fibili,fedde ChriftianoEÜ prcdulitarisglo.ria_8c fplendore , t _ _ y. ^
Pfophetaloquatur,infequentibusteftatur cum fu b iun -, r I ' T r j ’
gtr Non ent tibï amplm foladlucendumpcr diem,nec.ß>l6ndor j A A A V ▼
DECIMVS QVOD VO
I .V N T A T E S P -O N T A N E A A 1 V P . f i I S
/ ’ C Â V g Ï F I X « S E ’S T Ç H U ( S T V ’S > : I
k •’ . ET: bfeefsys-.. ^ ;
^T)eusfuwm<jlôriaratiiam,&nonoccidetyltraf9ltuus,tà
na tua npnmimietur, qUiaDomtnus erit in lucetn fempiternam. ,
Nam fi de fcle vël lunapropne dieeret,hoc quidernquod
dicit,«ö« erst fMampliuSfoldd lucendumperdiem,nec JpJendor
lunaiÙuminabitdeMU qnodfupia dixerat contnuium çflet,
’wtX^^etluxiunaßxiüMx^^is^dd^fpytfrufeptemphckvr:».:
Pâte t igi t u t quia d efp lcn dp re& g l pria fidei fan EgcIc -
fiç propheta.hieloquitur,quod& exçonfequentibusd,e-1
fignaturjeum fubditur, fed erit tibi Dominus in lucemfempï- ■
ternanij&Dcus tunsinglonam tuam. A c f i dieeret : Nequa- !
quam vlterius luçe credulitatis veftfæ huius^, quæ fimilis ^
eftfolisiftius tranfitorij,véilunæindigebitisfulgôribus, |
gloriaquippelucis fixævos^æternaliterilluminabitDol
M O Y S E S.
=-/•' D rem,Petrè,volo nos fqäire ahjs hiæ
^ efed^uhtatis partibus mihi quæfo refgonde.
g^ C um itaque Chriftum Sc hominem credas
fuifle ScDeum,cui;fe crucifigipaflus,eft 1
fe de manibus CupuitIudæbtum)Quomodp
enim o m nip o te n tiæ i m m i n 111 u m eftimperiiumP ct.Bene
minus.Sed &c auo&Çe<3ùit\iç,non occidefvltra foltuus,ér luna i quidem fe tueri;Sc firuaEe fi vellet po tu it, fe fip pqute
tua non minuet ur.Si ho c, i n qu a m, i t a fi m pliciter ,v te f t ,in - fua oh fiuorum falurempertulitjh^ycarniquæ^ emun o
telligeretur,fcilicet vt folis fplendor vellunæ foret conâ|.Lerat non placui;, Verbum loan, u
nuus,non effet iam dies vel nox,menhs^velannus,quæ o - quaqüam caperet;, n ifiyt eosquiin i.eçre_ i eran.t,^ ,c^ i
mnidfex folis ac lunæ proueniunt viciffitudinibus. Ergo | dituroSidediabpIicapriuitat.eliberaret. Qy. x loc
. , , r . , . . . i _____ multæ. Drimaquip
nonimi-nerito delucei^c gloriafidei noftrx quas n e q ;H
nuetur nec pccidetilpiritualiterdiblum intelligimu&.Mp.
Quid efbetiam quod ad hue dicit Efaias > tunc videbis..&af~
flues,& mirabitur& dilatabitur cor. tuum, quandotonuerftfue-
ntadtemultitudo mar is,fortitude gentium venerit till, inunda-
tio catnelorumopeuet te, VromedarijMadian, & Ejfa,& omnes
deSaba venientsaurum &tbusdeferentes,&laudemDomino an- 1
nunciantes P Htec enim etiam nb,ndunifunt cfqnfummata. I
Pct.Confummatafinefuecunttemporetemplifecnndi,
quod fabricauit Ezra ex praeec.pto Cyri,tefte Agg£cp P:ro-l
pheta,qui ait.Hacdicit Dominus Deus exemtuum i Ad bue mo-
dicum eft , & ego.commo.uebocoelum & terram, m a re& aridam.
EtmoueboomnesgenteSi¥ientdefideratacuCiarumgentium^
6 -iniplebp domum iftanigloriaidicitDominusexcrcituu.m. Md~
^uaeritgloriadomusiftiusmuiftima plus qudtnprima, £icitpo.-
fmnMexercitutim.EtinlocoiJbdabopdcem, dicitDomnusexey-
rit««»j.Et quippequa ibi dixerat Efaias fore ven tura, A g-
gsusquidemintemplo quodramtempQrefuore^difcav
ri cceperatjinnuit eflecomplenda.
elfe vt dicis.Pet. | Sed die oMoy,fes,quid e ftq u o a ait A g -
g«tus,Wijig»4 entjflotiadomusffi quamprimal
hi quo enim domus nouiflima: maioi fuit quam prima:
gloria , cum in nouifllnia non therint-illa.preqiofa infi-
gnia, quaefueruntin prima ? Namrieque area Domini
11V- uu.v, fermone quæftionespriuntùr multæ, prhnaqmd
fit4iab olus?ifecuiida quaruhorpo deueneritm.potefta;-
tem i l l iu s t e r t i a c u r de manu eius homines libèrapem
Deus.quandoqüidcipfos in earn decidere fit pâflus.quatimo
incarnari aç pati maluit, Pe.Q^iphiaq| phiralimuj di-
xifti \ Sc de'pluribUs.fimuhplenehon poteft reipoiid^
quæras fi placet de iingulis v o lo , 8c qUod.inde {enno re-
fpondebo.Mo.In primis igiturde diabolo quid ht,audue
defiderp.Pe.Diabolus o Moyfes fubtihsquidem 8c ipm - jDia _
tualweftres58e£uit olimvnUsdebdnqrdmordimbpsan* quxdfat.
eelorum. Cuius ordims d uo de pri^^P1^ 11^ f “ 123- ^
za zehnHebrarca, Haroth
pellanturA^abka.-Et hic,diàbpte,p€ÇcSq & W Ç
fua aserauatus-, Siquafialiquàntulura ponderphor dte^ pçm orfl S p l inferius,S6e’ft life infrafttmajqentiird habitatio eius’.Mo.
Scriptumnrpfpào apud noseft efle. diabolos, ?cde |rinci-
pibuseoru Huza & Hazazel cfl'e appellatosv fedhpcve!-
leni çctq hbenteraudjreiquaphll9lopuiÇarari0.ne>e§ s,çh
fe,ve liquid finr,popJs.oftçdere. Pç-Iri p d f is igitur dçbes
fcire,ai tisiilius quæ nicromanticaappellatui-,noue pai ticU^
s e fte, quarum quatudr primæ de quatiïpi r t ^ ^ t