54*
t ô u Theßtu< O rth . L i b . IV . ■ , j - | . , ’ j
— " iriït.Deijsciiim diuinus ille Dauides'jta loquitur, [ecu-1 ^
j him noftrumin iHumnationevulm tin. De muncli po.rro fa- j
Quarto, harejis}l Jmtinieft.Abhac autem refipifcentes.
hapii<ontur.
C À P*V T I V.
frtn.Hb. J
Bythus.
Hyle.B
Vnigex
M quem Esyptius nationè Valentinus, Antonmo primo
Icfus,
•feeus» Ser
uator, :
Chriftos
& Verbu
pro codé.
g g ç
peratitejcum Grçcarum difcipUnacum orbem,qi
tyKu*Aajr^W^dicuntjabrolui{ret,trigincapeqs,tofitem'
que fecula& cslosjntroguxk,quindecim niimmmmaicu
los ,&C qui n d e ci lp fceni in as ,qijl^"üïu maïéul i px adueretfi
là; me prstëimitjuntur. Hupe porro tncenariuip
p eorum numcrum Spirituale pleroma , hoc eftplem-
tudinem , v o ç a t.. Bythum vero^quem triginca hqrum
icculoruni propatorcm feu àuum dick ) ieculis om-
nibusinuiûhiiem.& incomprehenribüem aflerir. So-
phiam autem, feu Sapiendam(quam ieculis accenlet ) ex
amore,büo Bythum Prppatorem profequebàtur, couce^
piflèfubiungit, atque informera fubftanriam jj^pèrillc-,
quam Hÿlén/eumatériain , nominar. cuiulmpdipartu
cùm indolefçeret,adProparqrem fecpntulitfe, Sc quid
pailàefletjCpramrenuntiaiîeaddit: eique fupplices Æo-
îias qupque rëliquqSjleu fççùla prsfto adfuiïte comiîie-
mprat:cuicumYèperciflétBythü$J terminummoxcurr
Philià;(eü amicitia»cohiuge confticuit, quem quide ter,
minumCrucem nominat aliaq; fabulolànomina çonfin-
eit.Hinèfubijcit,quemadmpdum Vnigenitus, nimirum
ChriftuSi&SpiritusTanftus eonfîlio Patris ad feculorû
fccuritaterilpropontusfuerit.At enim^ » a Chrifto fecula
didiçiflèjqiïpdPateripcomprehenfibilis effet.. Spkitum
aüt faûftum æqualitatemi feçulis êfle largkum. Cum ap t|
p uilibet in medium, quæcumq; pulcherrima habebat cô-
tulilîet.propofitü iccircolefum fuifle, quem Dcü quoq-,
Seruatorem, Chrifium,& Verbum nominant.cum quo
Angeli.tanquamTateUiteshaftatiiVcnerint. Q u iVa len -
dnfhærefînleôtantur, Mortuorum refurre&ionem, Sc
Vêtus teftamentum improbant. & quamuis P rophetas
lfegantieatamepduntaxat admittunt, quspoffunt*bfo-
Folutè ad fuira îpfêrum hsrefîn detqrqueri.
I Aiunt denique Chriftum à feipfo corpusaffumpfiffe,
& per Beatam Virginem, non fccus atque per canalem,
trànEuifle.
Hetrefeospiacedentis Eonfutatïo.
bricalicDominusinquit. Ecceego Vobifcum fum ffque ad ^Matth.Jl
confuimnationemfecith.De vniuerfitaiis item D,eo haec alio 1
in locobeatusidemDauidcs. ' A(cculo & vfqueinfeculum ;
raw;pro eo quod cft,principio & fine cares. Proinde,qnia 'BfaLh\
feciilum interuallum quoddam fignificat | nequisftultè |
arbitrcturDeuhi'yinu^r^uceXe^uja fion ;fiuifle , ahd in.j
Pialmo idem ille ProphetaliC ait. Éxaudiet Deus^ &hu-? |
mtltabit tiles,qui eft.-inti fcaiLt.Q u o circa qüi vniuerfi, idem p/^-
leculorum quoque condjtor eft , ' non ïllorum quidem
turpium & copuhttim confi£torum,-led corum , quibus
interuallum quodlibet lignificarur. Qua quidem rarione
beachs ill? Paulus adducicur,vt Patrem'&ïiUum fceulo-
rum creatprem ene dicat. Locutusejlriobi-s, inquit, ïnfiliOy Htbr. i, I
quan conjiinmhtcredem. vniuerforum, per quern fecit 6V fccidn.
Verbum porró i'ecic(cculorum (ubftantianvnoli iudjqat, j
ied vniuërfitatisDeoantiquidrenvprorfuscireiiemiiiém.!
Alio item in löcb fic habét. I RègifetulpruniTwmortali^ inut-
jtpili ? [oli Dep, ..honor & gloria? injeculafccutorum, Amen, j
non vt iecula quxpiam o lte n d a t, quae per fe fubfiftant, I
fuifve nitantur viribus , fed perenhepeiregnum pradi- i? F j
cet.Idem Apoftolus alibr fic ait. Sdptmiatn'dutemioqui-
mur inter perfeclor.Sapienriam verb Honficttlibitius^nequeprin^
cipunifeculi huius,qutdeferuntur,fedloqitintur Detfapientiam in
myfterio,quoabfcondita eft ,quam prOdefiinauittieus antefecula. i
lam vero, fi carnis alfumptae mytteriuni feculis, vt di-
uina teïlatur oraculajantiquius cft,excremam id impieta-
tem arguit,fi quis Vhiuerii Deuih feculis tuniorem dicac. ‘
Efafas quoque Propheta fie exclamatiDr»«fempiternm Bo- J
minus,qui treauittermmos m’ne.Item, Afeculo nön audiuimus,
necoculinoflrividerunt Deum , prater te. ~^De u sigiturvpi-
uerfenaturae códitor eftante fecula, imo elitremis'etiam
temporibiisi noftr« ialutis ergo vna exTrinitatis perfo- jnfarn I
nis,vnigenitusnimirumPacrislerano, cumexvirgineis1 fi0nis
fanguinibns fibi templiim exaedificalTet, dupficem na-
turam,non autehi hyp oftafi n ,h ab ere vifufs eft. Garheque
indutus ex femper virginis y terp Maris proceifir:rtpn a'u-l
tern per illam,tanquam per canalemjtranfiuit,-vt impuro
huicValenfi nó vifum eftfccel eftè fecum corpus dèfèrens, |/ |
fed nuda cum deitaté illam IhHiens , pro vt Paul us i pfe
quoque docet ap e rtiu s., Ouïfaniïïficut y & qui fanBifi- 1
cantur,ex vno omv.es: quantobrem non enibefcit fra tres cos appel- ^ ^ 1
lare. qpandoquidém in ccelo nihilefthumjins conditio- q j
nis,nec in vitailla, qme fupra mundanam hanciubluna-
remque degitur,vbivitij morbo locus e f t.: Vbfergonia-
linihileft.nullaque v itsh um a n s conditipvilitrir, qiu
Rcfurrc-
étio. :
Scculutn
quid.
manumDeusafciuerit?qusnam etiam natliræ noftræe- ^tpUSJ
POfteaquam OfteaquaiiiàPatremêdacij àPatre mêdacij dod o «tto ftore re fabulofàs raouioiasnugas nugas
mendatipexpe^^dafuiiret-,fiçumterreftreaU'iôiM:'gr^Êabète|
Valentinus didicilTeti fua lolius autpritate Principia ui morbo laborarèt.ahud aosleftib usdiuerl u m que diui^nonpo|
_ didiciiTer, iblips autoritate Principia.
conftitÉt,Deos&feculacqnhnxitdelirantibufq; hominibuscradidic.
^ ’ namillamcommixtiprnèm recepiflet ? lQam quisisgro- xtl>li(:, j
rum fanare queat nifi membro male affexfto^ peraccom-
moda medela appliceturî lam fi sgrptum in terris agén-
tem virtus diuina pertingerenonpotuiftet,homih|cérté
nihilprofuifletcirca ea occupai i ,, quæ netantillum qui- T e J
dem diuinae virtutis impertitura erant. C ste rum ij 'nUlipcu
quinaturam noftram conuiciorum p.lauftris, & yelpt- e vitio exj
prpfcenio,lac érant, natiuitatifquc rationem c a l u m c|'°||y
tur,hocDeoindecorum fuiflerati j ' y t epdem modo qu,o hl 1
foie m u s ipfe quoque nafccreturj:; & iirterris yerlaretu . t r l
feiant a pud Déum turpe nihil haberi,vicip duntaxat C *
cepto,&ii quid^d vitiüm proxime acce.dit. Naturae por-
r ô hoftra?ftriesad diuini nutus arbitrium legemq; tèm-
peratur longé aliéna à çalumnia ilia , cui vitium obno-
xiumeflTe lqlet. Alioqiiifi quid in humans natursfa-
brica deprehendëretur.qupd præturpitudine &in'decën*
tiaiatisputumji caluranis'mprfib.non eflèt,in creatorem
certc culpa redundaret. , .
Proinde cum irn nariuitate Chtifti estera mira fue-
rint,eaq; adeo,qus Deum haijd quaquâ dedecerent, (vï ^jChri
carnisapiqj feminegeneratiojproceflusâbfqj çorruptio- .fti quçn
ire. V t eade Virgo, qus mater :quod eadé Mater,qusVir-ra Cuenn.
Nam;cumGrscimultorum,Hebræiveib
vnius dominatum probenf,¥erentur,nofq; adeo ipfi
Paçrem,Filium,&Spirirùmfandumqblamus,.hictriçe-
nbsDepSjtricénos csloSi|iicenafecùla tradir, ipfis cçitè
GræeisinfuperftuaDèorumultitudinecxcogitandamul-
co ambmohpivlln pnmis.aut in çompreheniibiléquendâ
& inuifibilc Bÿthû feculprü creatbre cômentusicünon-
nullis alijSiqus tantü-abeft,vcdignqfci qucaticum digna
fint,qusmobliuionis /Sv5^.feuprofunditaBcm,demer-
gantür, fie tandem in Çhriftimentiqhem obiter inci,dit,
caquede illo narrat,qus abOfthodoxisïrnprobantur,&;
eodemümprolabkur,vt K-cfurrcdionem peget, neçid
fane immericb.Ei enim, qui veritatis âduerfàrij dogmata
fe propofitummpEofitébatur,fide.s àlialege non erat ha-
benda,quamfiRefucredionem antiquarec, & ex confe-
quentiâludicium quoque reijceret.|iinc adeo mendaciu
rllefuum ira præftruxirvtextraomncm reprehenfionis
aleampofitum videretqr>néc aduertit, ( quia, nimirum
lymphata mente fereb^tur)quod ieculumnulkfub.ftan-
tiafic,qus peç felubfiftere queat, fedinterualfijm quoddam
temporisindeiKaliésquidem immenfi^éum déDeo
_______^ goveitravlla Virginitatisin parcuiadlurâjfucrit. ytDeus I
fcilicet enuntiacunaliàs contra, quodeum mundifabri-
:a.aliàs denique,quodeum hnmanaviracommenfurabi- . carnemhumanamin eflentiaperfonali, non in p erfpo*| j
» . L - . . , . m ... s ....— ~ t 1 . j
—
Æ
«
•abus; •
‘lofis.
Iftac lit* ,
I l
'nient in:
0 è m
m Apoji.
lib,p:
ß
gignaqui- fcus.hijf
-apum
^hrifto
rpusfu-
;iie colli-
*icur.
f ê »
J d u e r f e ’f ^ n t j& a r H s r e ft s .
c /lenM |l|Âm p fç rit. V t.tptùs fe.mperin
cotufq, qarqraDcusexiftëns, homp quoquehà rüra to-
tus excitent. . *
Vt ncqv diuinam,neq; humanatndp.tceétaïit naturanu
Sëd eaS/cbnfi4.sè::eommixtimqj coniun<ft.is fèruauerit.dJ
'rum véró vel maxime ebdem prorfus m o d p , quo rtafty
fülemus, ille q iio q f natus eftex virgine , nécinde quiç-l
^ 7
promifir.'V r mérito B.idem ApoftpltMad Galatas fcribc,s
dixcj.it .Abrabaaut dût ,c futttpromifsiones,& femini eitu ; t'uni -
doÇens quemnam 'feminis appelladone m tc llig a t, ir^i
{nbiiciï,N’âudii'it fe$rimibuï;quafiin multis, fédquafiinyho, '&
[e.tn}ni'tuo>qttvefi QhrJftm. Idem ad He$rso?.fçribens lie a it.
Nufquqm etiim Angelos apprebendit fid fernen Abrabaappreben-
dît. viiâe dvbuit per omniafratribus fmiUdri. Vt mifcrtcorsfuquam
contfaxit, q u p dD e i generation i aut indecorum . ret,& fide! is Pom fix a pad Dmn. Qua etiam decanfacum
au't diftentaneuni cfiet. Namfi rubo ,fterili p lan ts, fefe i Iacob/is lu d s benedidionem illam impertiret , quam ab
applicuit,eiufq; adminicplo cum Mbf^cdliocutus eftj j vftiucrfprum Deo acceperat,itadixit. Non attferpiurfee-
nihil ccrte Deo indignum fecit ,lj fumma fiiabonirate ptrumfle htda, & dux de feniore eius,donec ventat, qut mittendus
manuum fiiaruro figmentum 'inhabtran| ,, höccb pitéfo feerit expectatio gentium.
non gentem vnam, eamqj<modicam ;-ab Ægyp^cip'riyu
manu liberarit , fed mundiim vhiuerfum ad qreaidrem
Deiun cpnucrtcrit, Sc à Dsmqhum Dominio aflerue^.
rit. -
lain diuina incarnatipne hoc modo demonftrata,age,
diuinorum ocaculorum teftimbiiiis ffeci.,.ab in,cärnatö
Dëi Yerbocotpus humanum afturnptumfuifTe demoh^
ftremus.Ac primuqr quidem co rpofi s i neu nab ilia add i-
uinitatem minime pertinebant.Deinde butyimm&mel,'
quodPropheta-longè antè prædicit,'neçhpn maternum
lac, &qüæuisalia cibi pptufq; fpcciès, vas, qüo excipe-
rcntur,in lTlofaiiTefitis arguutit.
,Q u o d iI fattrus quis cibum ilium obiiciat,qiii inAbra-l
h s tabefnaculp fümptus e ft, isverofciàtfearedta’ranô-
ne.longé aberrate. Huiulmqdi'ënim cibafia videbantiir
alio quodam rnodô abfumi',quiei', a quo.abfumpta funt,
incognicus'nbn.eft. Q u p d ß qiiis ftulcèrncorpoream n.a-
curam hi fee via hi inférât, illic.ccrtc neqj famemneq; fi-
tim in u e n ia t,h |c ^
huiufcémbdi cbàieitabantur, non quo d diuinkàs cpn-
iuiidla corpus tali ab egeftate af(erere non poffec (qui e-
Michsäs qüqqj Propiretäväticiniüm höc hifcé verbis^
enouat. Et tu Betbleem'terraïuda, néqnaqtidm minima es m
pfincïpibmluda-Ekie enimjfiibi adtteniet dux?0 egrejfiiseius ab
initio,ddiebué aternitatis.J ■ V
Beatusitem Apoitblusprsdiétionum finem oftenfu-
rus.,ira exckniat. Manifefium efi enim quod ex luda ortusfit
Dominus nojler, *
Has ipfäs promiffiones Daufdes ïjbqq; Réx & P to-
pheca alxvniuerCorurn Deo accèpït. Ait enimad-ipfumi
Vfifain aternum praparabo fernen' tiiutn , & adificabtrïngenera-
tionem &gènerationemfedem tUain. Item alib ltfcofEfponam
irifeculum feculi fernen eins : & tbronum eiusßcut dies Qcelï. Ec
paulb 'poft, S'emel iuraui in fanfto meo,fi Dauidi mentidr,fe-
men.eiusin feculum manet. Éi thronus èïUsficut Sol coratn jne , &
fiout Lmapeifett:a,:& teflis in coelofidelis.-Has ipfa,s item pro-
milfipnes per Efaiarn Prophetami dénub vérax ille Dot:
minus ïcnoumit.Egredieturenim,mquit, virgaderadice lef-
fo,&flósderadice eins dfcendet. Et requiefcetfuper ettm Spiritus
Domini.Spiritusfapientia & intelleélus. Spiritus confilii&forti-
tudïnis. Spiritus fcientta & pietdt'is. | & replebit eum Spiritus ti-
moris Domini.Sc cstcra,qu^ ineundem fen fum confequü-
Mich-i.
Matth 3
Hebr.j.
Pfalm. 88.
F
Pfal.tod.
Pfal. tod.
niln paulo poftxörponbus immörtalitatem largituséft, i tur.Item, Erit radix Ie fa. qui fiat infignum populorum, ipfum
fuumipliuycbrpüs mulcbfaciliüs ab pmni egeftate vin- [gentésdeprécabüntur, éH'eritjèpulcrumeiusgloriofüm. Item a-
d (ca ftetji e d h o ci 1 li cp n c eilï c ,vrprOpnamnacuramper- [Uoinïocq.Etfèriam^nfqmt^óbifcumpa^umfempiterhüm,
fpiçùam fiiceret. Proinde q u ptquoth'sreleshoc abillo j inïfericordiasDauidüfideles:Q^xtnimi\\ï^^promifii'complef
aftiunpfiimnégarunt^manitéftimendacij conuincutur. bo.Erper illiiiilemenlèruabo orbem terrarum. FideliV
Quemadmodum enim ille ,tametfi corpus à mótte ira- enim &verax eft meapromiftio.
mune reddere potefar (nam tertiofdà m ortë diépræfti- j JÏarum prömiflïonum veritatem Eiiangclifta quoq;
rît)pâifioni.tarnen&mórti obicbitfvçincarnationis my- Matthæusinditansj!inipfoftatimhiftotislus prooemib
ftcrium adimplèrei: : ita etiam taini idem, (iti, labori, Sc ' orbi terrarum an n u n tiat, gentium ëxpëétationem flprk-r
fómno exppfö iflé. Ait en im , Liber generationis lefu ChriftïEilijDauid, Eilf
fupereiïèt,qijiid duntaxatapprobant,qitodfibi videtur. '■ Abraham.Ytriq; enim fèminis promiftiones faétæfunt.
,^u ate famés Sifitix».in(uper& labor & fpmrius Dpmini j Q u in Sc B. Apoftolusicribens ad Romanos,in ipfoÈ-
Cqrpushumanumeflecorpusarguunt.qiiodquidéméb- ■ piftolsprincipipfidem promiftioniseius iridicauit,qus
firmàtùrusBeatus iiffc Paulusita exclamât. Quiaergopueri, Dauidi fabta é ftA itemm3Paulus}feruus lefuCbrtfli, vocaius
(omnunicauerunt carrfi ér fangum ,& ipfefimiiiter participa- j Apoftolus,fegregatùs in EuangeliumDei,quod pforniferdt per'Pro-
uiteifdemfytpermortemdéftruerèt éutn, qtt’t babebai mortis im- pbetasfuos in fcripturisfanólis,de Filio fuo, quinatus eft ex femme
pe.rium ér Itbéfaret èos,qt(ttiniore mortis per totamvttamobno- j Dauidis ,fecundumcarnem. Porró eo qiibd fecundiim carnem
xijerant feruituti. Quibus certè vèrbis uatu'ràçn ab illo j addidic , perfpicüè indicat D omihum nöft.rum Ieftim
lOmdipö' f
Efaiii
EJai.ii.
affiimptam fuiflè aperte oftendit, qusnoftrs.perfimflis|
eflét.-'Q^ódÏÏquis huiiifceniodi vèftimentiim non prO-|
bet, Iacobum Patriarcham ita yaticinantem ip d iatl '* :
F lEaz/fmi»
En* iib.-j,
f-W finis
‘‘'{Mill. ZO
Louabit iti vino ftolam fudm , & in fangaine vUa pqüittm
fuum. Audiàt verb béàtiffimuniquoqv Paulum itaexcla- I
mantem.Hdbéntes ita'fofratresftducïam in introïtufancloruni
infanguine ïefu, quantinitiauit nobis vietrn nouant & viuentem
per velamen , id eft,per carnem fuam‘;&facerdotem magnum fu-^
per domum Dei, accéda'mus cumyerb cordéin plenitudme ftdei,.
Velaminifenim nomine,quemadmodum ftbis8épalïij,l
Pacriarcha càrnem ipfius appcllàuit. Sed fupeffluunï vi-
detiir, fipluribus hö'c verbiséXplicem. f '^
Chriftum Deüm fuïflè ante fecula. Filium autem Dauidis
hum an s n^ tu rs rationepronuntiant. Qu o d vt apertius
docèfét ,fubiu,nxil:;' Qju declaratus eftFtltüs Bei cumpöten-
tïa ,per Spiritum fanélificationis , ex eo quod refurrexitd mor-'
tuklefuS Chriilits Domïnus nofter. r Pbftquém enimfefur-
rexit'a mortuis , inquit, & Spiritus gratia repleuit Apo-
ftolós,per miracula;ab illis HótayDeüs innptuic. Siqui-
dèmin ciüs nomine maximapèregèruht miracula. G s-
terum iii Epiftols medio,bonofum,quibus olim Iudsos
impertiuit,mentionefa(fta, fiibiunxit. Quorum funt Patres,
Nam vel ip(é Ghnftus {êipluin hominis Filiüm'yÖ-
cat. Apoftolis ehimfepius hoe inculcat. Futurum eft,vt
Eilius hominis tradatur * in nianiis hominiim f f y interjïcient
eum.&tertia dierefurget. Éi autem qui fequi yölcbat, Vul-
pesjnquitfóueds habent,&VolucreS:cceii nikos, Eilius alitent ho- \
minis non habet, vbicaput recliriet. Et hoc Iu d s ifik ös dbie-
c k . Quid me quaritis intérficere J hominem qui veritatem lócu-
tusfiithvöbk,quam audiuia Dëo.Bcàtus aùtem ApbftolUsita
clamât. VnusDeus & mediator Deityhominum. Item.^tfjrf
& ex quibus eft Chriftusfecundum carnem, qui eftfupet o-
A poft oio-
rum mi>
racula.
mnia Deus, atqüè vna in perfona duarum natiifafum dif--
FetenViahi oftendit, cüm ex Iudsis fecundü earn em p ró - '
cefiiiré,& fuper om nia Deum eflc di city tan quam De um, 1
&ih fecula benediélum. Beatum porrb TimorHeum his
verbis exhörfiatlir. Memor eftolefum Chriftum refurrexijfea
mortuis 'ex femine Dauid ,fecundum Euangelium mcum , in quo
labbrd vftfo ad vincula, quaftthalè operans. .
Aliöqüi per mblra in vtcoq; T eftamento teftimpnia
ihueriiri.pöflunt, quibusSeruatoris noftri cognatio car-
naliscohfirmëtur.Sedhsc meÖ*mdiciosfrftficidnc. qubd
H
Rom. 9.
_ -rfona
3uat.
;.Tim.z.
enim per hominem ntors,&per hominem refurreäiomortuorum, j huqianam natura perl cdtam Sc ablolucam ab illo afluni-
proptereaepam fernen Abrahç vriràerforüm Deüs,in lè- ptain-fuifle dbccäht.Qka; criamdecaufa Filius Dauidis,
rnine eiùs oes le.gentes benedibturum &.Ifaaco gdacobo FilipsAbrahç,Filiushbmiriis, Homo; Adam9,Iacob9, éc
Chfrifti
nomina
humana. ■