ApOC. 1.22. c
LV c a s autem Syrus Aritiochenfis arte m edicus, dil-
cipulus apoftolorum, & pofteaPaulum fecutus vfq-,
ad palfionemeius, feruiens domino fine crimine , poft
Ma cthstun& M arcumfim&oinftigatelpiritu,in Achaia
fcripfit Euangelium. Ciii extra ea q ù s ordo cuangelics
dilpolitionis expofcit,ca maxime neceffitas laboris fu it ,
vtprimum G rscis fide libu s , neludaicis attenti fabulis>
in fold legis defiderio tenérentur , ne velhsreticisfabu-
lis(edudi,exciderentàveritate, elaboraret : deinde, vt
in principio euangélij natiuitate Iohannisprsfumpta,cui
fcribetec,indicaret:conteftansinfe compléta elle , quæ
eflèntàplerilqüe præfumptuofe inchoata. , Huiç Lucæ
non immerito etiam fcribendorura Ad u um apoltolo-
rum gratiariataeft, v tp o e è illi, cuius omnia verba lan-
guentis anims funt raedieina.Hicnèq-, vxorem Vnquam
habens nequc filios, odoginta & quatuor annorum ob-
ijc in Bithy nia, plenus Ipirituiandb
IO a n n £ s . vero Apoftolus & Euangelifta | virgo ele-
&us à Dco;qiiem de nuptijs voldntem nuberevbcauit,
poftonSneseuangelium fcripfic in A û a , poftquam fcri-
pfecat Apocalypiin in Patmos infula. Guiiis virginitatis
duplex teftimonium in Euangeliodatur, quia & p r s c s -
! tens diledus a DTed dîcicilir, & huicrîiatrcm füam de crucecommendauit,
vtvirginem virgo feruaret. Denique
manifeftansineuangelio'quoderatipfe » opusiricorrü- I ptjbilis verbifoHisinchoans,verbum carnemfaduraefle, I nec lu men à tenebris comprehenfiim fuiflè teftatur, primumfignum
poncns quod in nuptijs fecit D eu s ,v tv e te -
ribus immutatis,noua omnia q u s à Chrifto infticuuntur,
appareanc. Icaquecuim principio canonis incorruptibi-
leprincipiumeratin G èn e f i, etiam insorruptibilis finis
redditar per vir-ginem in Apûcalypfi, dicente Chrifto: É-
go fum alpha & # . , Hiceft loh an n e s , quifciens fuperue-
mllèdiemreceflus fu i , conuocatis difcipulis fuis in E-
phefo , defcendit in defolïum fcpulturs fu s locum , facta
lomonis enormitas, eiusimo D e iin eo fapientiara nulla-j
tenus obnubilauit.Ëxemplis quidem quam plurimis »no
repudiatümiri veraprofalfis,probatiomanifeftaeft.
A d h s c pater Hieronymus in homjlia de vijlicoiniqui- J
tatis introducens Theophili expofitiones, hanc ejus.lau- r
dem adiecit : Thepph ilu sAntiochens e ed e fis feptimus .
poft Petrum apoftolum epifeopus, quatuor euangelifta-
rum in vnumopus d id a compingens, ingenij fui nobis
monimentadimifit. : j- '
or at io ne pôtitüseft ad patres fuos , fexâgefimo od
au o anno à palîionedomini ; tam extraneusadolore
mortis, quam alienus à corruptione carnis. Igitur ine-
uangelio perutile eft defiderantibus Deum , fie prima vel
média vel perfeda cognofcere.vt & opus euangelij, & di-
lediOnemDei in carne nafeentis per vniuerfalegentesin-
telligant, arque in eo id,in quo apprehenfi lunt ôeappre-
hendere expetunt,recognofcant.
Z A CH A R I Æ EPI
Beatus quoque Auguftinusin fecundode concordia e- Augufiin.
tiangéliftarum, quo ad ei vifum eft / ex diuerforum d id is
vnam narrationem faciensjinqüit j Ho c exemplo. fiue y t à j
mefa£tumeft,.fiue alio m odo commodius fieri.pofi»^;yi-|
deat vnufquifque & in esteris lod s fieri poflè. Eius igitur
exemplo acperfuafu nonnulli fottafle vnam ex quatuor
nârrationémperftEinxere. Acv c ro huius operis quis auth
o r , imo ordinator extiterit, riihil intereftignorafe. Et-s
ettim tam verba quam fencentis nonnifi euangeliftatum
funt. M atthsinamque d idis, reliquorum triumexçerpta
! ( quod cuilibct perquirenti facile eft cognitu ) arte mira,
i tnagisquebreuitate.rairandaiungumur. Hocautempr^- I
nominatum Ammonium fecifiè ,fcribir EufcbiusGarpi- |
ano. Sufcipc ergo Chrifticola in hoc manuali opéré,.vel fi ^
commodiuspolfis in alio verbum breu'tßtum, quod Dopiinus
fecitfuper tenant. C o llig e lrg o eompendioie verbfincar-.
nati hiftoriam,mandata,promiftà. Inhîsitaquehabeto
viam, veritatem & vitam. Chriftiigitur excmplonofce , |
quiabene viuerepoffis præceptis&protniflis : beneviue-
re fcias & v elis , adfignandum fuper te, magis magisqj lumen V * m'A
vultusDomini..His vtique tribus tria propulfatineceflè eit,
impotentiam fciliccr,ignorantiam,negligen»iam.Ig»flw l-Cor' 1
enim ïgnorabituri neglige ns vero nelcietur, nequam iimutj;
latorimpotentiæ nihilominus eijeietur. Vide ergo cum i g ^ . ]
propheca quatuoranimalia, per totum corpus oculata,
Q u o d vni linc quatuor facies, velut ignis fit horum fpeci- !
es,hocexplicat h s c noua leries arte mira, Hiciunguntur
penns squ aliter, r o t s fefe capiunt packer, & voluuntur
non alitër arternira * Q u o ip iritus datur d ir ed io , illuc
pergunt, necficreuerfio, nuncdefeénfus,nunceleuatio 1
eft in eis. D ant fc in tills micantes radios, & eo ru fca tfu l-
gur in impios, terror ad hos,fplendor ad filios , eft in eis.
Y t ergo abfque ferupulo ftudiofi mens ie cu ra, p o flit
hoc vti volumine: fententias , euangeliftarum perfonas,
numeris per loca congrua curaui diligenter Aiftinguerc.
Horum alter fignis quibufdam ( quas vulgo cifras appel-
rlant)exprefluSindicatnuméros ipfosin canonibus Eufe-
I bianis. Alter fub hoc pinguiufculis literie e ffigiatus, &
l^fque ad decem tantummodo procedens , in quoto ca-
® no n e fuperpofitusnumerus inueniatur,oftèndit. Numeris
liquidem luceclarius aperitut.quid proprie, quid com-
muniter, qusue fimiba,dixerint euangelilts.Literis qu o que
eofdem, bre ui ta tis nec nô difterentis caufa iudico de
SCOP I C H R Y SO P O I 9 I T A N I , I N
V n VM EX Q j f A T V O R ,
Prsfatio 111.'
N um ex quatuöPeuangeliftairum d id is eu - bere difcerni,videlic.per R, literam Marcum, per M Mat-
angelium ,claro ftu dio cömpofuit Ammo- I thsü,per A aquiläfommum euangeliftä,perLvero Luca.
nius Alexandrinus, qui canonum quoque Prsterea nemo eulpet ,h ifto r is naturalem ordinqmnon
euangelij fertur inuentor. Ho c Eufebius j hic vlquequaque feruatutn eile. Singulinanque euange- j
Gsfarienfisin epiftola prslcripca edition!
qua memoratos euangelij canones edidit,pr^fati viri imi-
tatus ftudium $ Carpiano lcriplit. Taciauus etiam vir eru-
ditiftimus'&elega’n cieloquenriaprsditus , cuius com-
mendarionem beacus Hieronymus in libro de illuftribus
vitis non cacuit,& vnum ex quatuor ( vc ecclefiaftica nar-
rathiftoriaj compaginauit euangelium , & magnificos
contra genteslibrosedidit. HicbeatiluftiniPhilofophi
&martyris jd u n fad b u e v iu e re t, difcipulusfuit. Dein
vero d o d r in s lupercilio clacus , ad hsreles conuola-
uit. Sane huius h srefiarchs fi luperellet opus euangeli-
cum , quod landi idftini lateri adhsrensfortallisexpli-
cuitjineo dominilelu verba diligenterampledi > fecure
legere,ouibus eius vocem cognoicctibus nil prohiberet.
NanftRut4hcrament%fine fui corruptione participantur
&£malis,fic vetitatis verba line dida,fiue feripta, ab hs~
reticis luo proprio cenore minime priuari poflunt. Q u o
fit quod Origeni&errorum pe^ier litas, eius ftudiu in qua
pacte claruit,nequaquam decolorauit. V ie s quoque Sa
liftarum nihilominus Iuuencus,Sedulius , egregij vetüfi-
catores,circa eandem materiam verfantes,prspoftero or-
dine plurima narrauere, Cautum fit iraque prsoccupa-
tionis & recapitulationis régulas, nec non quam plures a~
lias,de quibus d o d o f Auguftinus in concordiaeuangeli-
ftatum docet, huicoperi Ispe applicare opgrtere.
AD AÎONIT I'O L E C TO R IS ,
SIcut ex creaturis creator cognofcitnr, Sc per earum in-1
finitam varietatemincomprehenfibiliselle nondubi
tatur.-itafaersferiptursinidipfum direda via funt, 6c id- !
eomultipliciter, quiaducuntad immenfum. Sunt au-|
tem exHebrsoinGrscumtranslationesfeptem,plurimü,
diftantes ab inuicem, & de Grsco in Latinum multo plu**
res,ac nihilominus inter le differentes , arque inluperex
Hebrso in Latinum yna Hieronymide vciboin verbü. !
Cum igitur tamperplexafcripturs varietasinlibrisdiui- j
; nis manifefta fit,nulquam niroirum ex induftria lecundu
diucrla
diuer<àexemplariaal,iài'n&aiiam,pofuimusliteram>dum
euangel if c o n cqrd i a mr r ad a re m us. Con'rinecitaqueréx-
tus cxponriQniincerpqficus, maxime lireram fecun4.um
vfu m modernorum: in textu vero fiue expofitione plers-
querarspofitipneshabenturex veteri b ib l io t h e c a vel
de exppfitionibiis fump ts .Hsc autem idcirco notare cu-
rauimus,ne forte qui &.textum & expofitionem legerint,
alterumperaltemm corrigere velinn
IN Principio erat verbum,Deus apud Deum, per quemftftdfunt
omnia. i
De facer do tio Zacbaria. - ' z
Vbi angelus Gabriel ad Mariam loquitur. 3
Denatiuitatelohannis baptißa. . 4
DegeneratmevelnatiuitateChnßi. ..5
Vbi angelus apparuitpaftpribus. 6
Vln le fus duäuseft dparentibus vt circumcideretur.
De magis qui venerunt ab oriente.
Vbi eftfagatuslefus & parentes eius in Aegyptum.
Vbi Herodes Wterfeçitpueros. '
Vbtlefusreuocaturab Aegypto. ’’
Vbi Iefus remanftt in templo Hierofolymis. ■
Vbi lohannes baptißa apparut t in ifrael.
Vbi Iefus baptbzabatifr alobanne.
Vbi Iefus ductus oft in defer tum ajpiritu.
Vbi duo dtfcipuli loh anmfecutifunt lefum3,
1 De PhiHppo ér.Nathanael. &
! Vhi Iefus in Jynagoga legit librum ifaia.
Vbilefusvocauit Petrum ér Andream,Iacobum& lohannem. 19
Vbi lefts vocauit Matthäumpublicanum. _ . <
j Vbi lefts autfoensquod lohannes traduits effet ^feciftttinfines Za-
bùlon&N.ephtbali. v ::xi
Vbilefuscircutbatomnes regiones, érfedensin monte, elegitduoybicurauitparalyticum
,quem depofueruntpertettum. 54
Vbifiliumregultabfentem curauit. 7 | | |
Vbi Leut publican us conuiuium etfecit, & diceutesfcrïbaér phari-
fai difcipulis, quare cum publiants & peccatonbûs manducat
magifier vefier. •' $6
Vbifcrtbîftgnumpetuntabeo,&eismulta (licit. 57
Vbi quadam mu lier deturba cUmauit ad U fum, beatusventer qui
teportauit. - , 58
Vbi nunctatur lefq quia mater tua &fratrestuii volunt te videre.
i 59,1 "
Vbi Iefus muiterem quafluxum fanguinispatiebatur, &filiam Iai-
nprtncipüjynagoga mortuam fufcitauit. 60
Vbi duos cocos curauit, & dom onium fur dum & mut um eiecit.
6 1 . mm
Vbipharifoidïcuntdelefu, in Beelzebub eijcitdomonia. 6z\
ybi Marthafufieptt lefum in domoftta. ; 6 3
7 j Vbi lohannes de car cere mtfitad lefum interrogate eum. * 6 4
8 Vbiexprobrat ciuitatibus, in quibus facto funt plurimo vir tu tes,
9 \ j C
ip J vbi apofioli reuertttntur ad lefum depradtcattone. 66
H Vbi lefuselegit alios feptuagmta duos dîfâpulos, adiungens para-
iz belam'turrem odificantts x ér regis ad proltum proper antis. 671
13 Vbtaccufabantdifcipuloseius. 68
14 ! Vbi die fabbato mfynagoga curauit manumaridam. • 69
i j j Vbilefus m monte orat,& tuxta mare turbis &dtfcipulis fuis plu
16 J r un a inpar abolis locutusefi. Si <% . .70
17 Exijt quifemtnatfemtnare. , 7; 71
IB , De eoquife minaüit bonum fernen in agro fu o ,& de zizanijs. 72
Degranofinapis. y : - 73
De ferment 0 quod abfcondit muiter, & alia multa difcipulis. 7 4
Vbidifcipulüdtfferitparabolamfeminantis. 7 a
Qmfehinatfernen, & vaditdormitum vel furgit, & difcipulis pa-
rabolam dijferit agriziz-aniorum. ’ v t 76]
decim apofiolos , érdocuit eos de beafjtudine regni colprum , ér : De tbéfauroabfcondito in agro & negocïatu>ne margaritarum , de
quofequmtur. \ , . -22, fagenamtffainmare3&depatrefamiliasquiprofertdethefau•
I ncrepatiodiuitum. ' - - ' ro fuo noua & vetera. . Mi , • 7 7
K bj dicit, V os efiisfal ten o. 24 Vbi ait, co ritra lefum dues eius indignati funt ydicentes:vndehutc
Vos efiis lux mundit, ér iterum comparationes de proceptis legis, j tanta fapientia ? m ! Vbi de Herodts conuiuio,ér de lohannis interfeclione exponit. 79
z'6 Vbi lefuijin defertodeqttinqüepambus qutnque milita hominum
1 7 faturauit. - \ 80
28 Vbi lefusfupra marepedibusambulauit, & Petrummergentem li-
29H herat. • / 81
30 Vbi transfretantes venerunt in terrdm Genefar, &■ turbo fecuto
> 31 1 f unt ftans mare, de manna m deferto, de tnumuratione ludoo-
32 f rum, eo quod dicitlefus, Egofumpanisviuus. 81
33 Vbi quidampharifousrogauit-lefum adprandium &&cogitabat
34 quare nonfuerit bapttzatus. 83
% -D e apoftolisquare non lotis manibus manducarunt. 8 4
36 / De multere Syrophoemfilt,quoprofilia fuapettbat. 85
y j Vbi lefus furdum ér mutum fanat. 86
38 y bilefus fuper puteum lacob muiten Samaritano locutuseli. 87
39 VbiHier ofoly mis infirmum ct$auit, quitrigint'aocto annisÿicuit
Dc rehnquendo mtimis ad alt are.
Deadulteriocoucupifcentio.
Dcrepudio.
DeiuramentOi
Deoculumprqoculo.
De diligendoproxinium.
De occultaeleemofy'fla.
De fecreia or at tone.
Deoccultoieiunio.
De nontbefaurizando fuper tenant.
Quia nemo pot efi duobus dominisferuire.
Nondeberefoltcitum ejfe deefca vel indumento-
No» deberequenquam iudicare velcondemnare.
Parabola de amico, vel de tribuspanibuspetendam , quorertdum, | in infirmitate,& multa cum iudois eius occaftone dfputauit.% 8
piAfandum. 40 Vbi lefusdefeptempanibus &paucispïfcibus,quatuor milliahomilracundioprohibitio.
Decauendoafalfisprophetis. , 4I
No» hi intrabunt in regnum c&lorum, qui tantum dicunt, domine
, pontine. -, 42.
Comparatie in his omnibus de fapiente ér infipiente adificatoribus.
43
C A P I T V L A L I B R I I I .
Vbi lefts mifiit duodéctm difcipulos fuos docere& curare omnes in-
firmes.
Vbi lefus in Chand Galilaa aquam vinum fecit.
Vbi lefts muttdat leprofttm.
Vbi lefts puerumcentunonisparalyticum curauit.
Vbifocrum Petrtafeb/ibusfanauit lefu.
Vbi lefus in ciuitate Naim mortuum refufeitauit.
num futurauit, érpracepitapoftoliscauereàfermento pbanfe-
orum. : 89
C A P I T V L A L I B R I I I I .
Vbi lefus interrogat apofiolos, qttem me dicunt hommes ejfe, & qua
fequuntur,& dicit Petrojcandalummihies. 9°
Vbi lefus dicit,Sunt quidam de hieftantib. qui nonguftabunt mor~
tem, & in monte transfiguratur. 91
4 4 1 Vbi Pharifai dicunt ad lefum, Dtfcpde bine,quia Herodes vult te oc-
45
4 6
47
48
49
cidere,& curauit lunaticum. a 9
Vbi lefts de pafitone Çua difcipulis patefecit, & Capharnaum pro fe
& Petro dt drachm a exactor thus reddit. 9 3
Vbi lefus interrogatus à difcipulis fuis,qais motor erit in regno cdo-
rum,infiruit eoshisexemplis,vt humilientfe fientparuulus. 94
Vbi omnes infirmantes curat, vt adimplerentur feriptura prophe- Non debereprohiberi eos,qutfaciuntfigna in nomine lefu. 95
tarum. ' 50 Non tfeberecontemnivnumdtpufillis, Adiungensfignliÿginem de
V bi volenti eumfequiüxit, Vulpesfoueas habent. 51 i oucperdita& de drachma. ' „ 96
ybinamgansimperauittempefidti , & ceffauit. 52/ Defilie quifubfiantiam patris deuorautt. .9 7
Vbi curauit transfretum damoniacum, qui in monumentis mane- Deremittendofratribusexcorde. 98
bat. 53 Simdttudo deregequipofuifrationém cumferuis fuis. , 99
Vbi lefus