perpotehtiam Dei creatprarumimmenhtas manifëitérur, quatuor pediflcqui,id eftfamor & labor, çuraScvigilia,7
pèrlapientiam decorderaonftretur »per benignitatem y- qui portant le.éfcicam philofophi^quiamcntem exercent,
tilitàsoperurti’Dèi declâretur. HuicfimiljtudiniDei ap- cui‘pr*fide'tfa|»îèmià; Cathedra quippephriofophis fe-
proximathoriîo.cui pôtenùaDeidàfbonü poflë,fepîen-' deieftfapiçntis., ^ u s hisippofitisge^aridicirur}quo-
lj tribuit fcire,bénignités frsftàt veile. Hàeçtriplex api- hiam in hisfe exereendo prombuetur. Vndepülchrèiu-j
ui^ratiGn^îàvis'èft,lcil*pôfle,rdrë^Vclle,qi!'àe..rupiàdi- uenes propter robur-à froritè leCticam teneredicuntur,
£tis tfibus*fideiyfpei,8c eliafliàti côopërantur: fides enim videlicet Philos & Robos,quia foris opusperagunt,à po-
auèetiiïnobisoperandivires,quia^magnaeftfides,ina- fterioripuellçvidelicetPhilemia&Agmuia.quodimer-
ônabperari po ffum us.•& Quantum credimusjtan tum (ci- ] pretatur cura 8c vigilia , quia intuain fecreto^onfilium
musr&quantihuérefcït in nobis fidesitantü per dileâao- pariunt.Sunt quidam qui pùtantper cathedram philbfcr
nemoperaïivolumus.Virtus ènimdileâionis proficitad phis humatfum corpus fignificari , cui animatationalis
augméntum bonæ voluntatis : 8c quantum fubcft nobis præfidet.Q^ pdmkultri quatuor portât,id eft,quatuor e-
pbiTe perfidei conftantiam, tantum côirmamur'per gra- lementa eoippohwnt, è quibus ignis & f e w & notai-
tiam,& prouehimur ad veri cultus fciétiam. Totum pol- jne ma fculinà‘fu nt,ducüVerb infçriora,id eft, terra fie aqua,
renoftrum,fciî:eacVellêbircadàniiumlpiritalemquæin- foeminina. Sicutergôçorpusnoftrum,quodeftexterior
tra nos ^ifiçatùrjverretur.Pôfl^quidem noftr%in quan- domus, exquàtûpr,elèmentisycoiûpointur : ftc interior
titaté operisèànftftit v videlicet tantum in opeen domus do;nus, id eft,mens noftra, quatuor minifterijs fupraïme-
Domiiulaborisirbpendàmus, quantum poflumus. Scirè ttt.oratis,«dniiniftratur& regitur.Etexrerior quiftem hçc
ro ad gùbérnationem domus eiufdé fpeftat/Mt namq; j domus imago eft irirerioris domus t interior verè'domusl
deb etgu b er n are ieipfum,ne vel minus'quam.poflit quis
agat ', vel eo quod poteft veatur nimium 8c opus virtutis
V'ertaturin vrtium. Veile quoq; nobis adiacet, in quo eft
libcrtasarbitrij,cótinensinfe fpeciem poteftatis quadru-
plieera, Q u a nimirum poteftate y timur,vel ad confèrüa-
dumyvel ad adipifcendum,veladëxplédumivelad repel-
lendum.Primo ergo potetianatfaralis q u s nöbisineft per
libertatem^arbitrij vires-fuas exqrat ad cóieruandum domus
Dei q u s in tra noseft deebrem. Habet enim interior
homo npfier domum fuam>m qua folicita circunfpeCtio-
nc,vigiler,in q uaope retut, quamcuftodiatvcircaquam
curamluam diftendat. Sic primus homo habuit paradi-
fumfibi.creditumin:qitopputuserat,vt operaretur 8ccu-
'ftodiretiUinn.Rofukeum Deuscuftódem domus fu$,fed
domü fiianaille minime cuftodiuit.Nequeenim in domo
ftiaopus virtutis exercuit, qui de nagurali ftatuin.quqco-
dittis fuerac, perlibertatemarbitrij ad merité virtutu non
profecic. Nam voluntas eius a Deo deficient, prima pec-
cati caulafuit. Vnde aCtum eft,vf deinterioredomo fiia,
; C
! Ab Adam
prognatu
cfl'cpccca
ccti* Pcrexteriorumdelegation,em,priuséxirct, deinde exte-
imago eft ilHus , q uod in mente (liuina continetur. Ad
men tem namq-,ydiuinam fa«5fea eft mens ratibnalis,quç eft
domus npftra interior.-!, ad rationalem mèntem fa d a eft
cceatüravifibilis,quia in corpore noftro domus conftrui-
tur exterior,quae feruitinteriori, qùia'tarp famulatur fpi-
ritui.Vt enim Deus (àpientiam fuam oftederet, exetaplar
eius in creatura rationali depinxic, & maiorem euidenam
domus ipfius, cuius deeprem in tus in rationementis no-
ftrae depinxic, fprmam corporis noftri pulchritudifte mé-
brorufn variauit,8c opus/api^ntiç.perofficia corporis di-
uerfa mbnftrauit. Vtraque igitufdomus,interioryideli-1
cetfic exterior vna fit, cum pptfbrdjnatam imperandific o-
bedicndiconcordiam,firma pacis cuftodiavndiq;muni-|
tur.Qupd tunc nimirumagituEiCÙm paterfamilias,id eft:
animus nofter, omnem familiam cogitationum 8c adio-
num fub lè cónftringit, ne à ratione voluntas npftradif-
cordeti ne dominio mentisferuitiadomu,s contradicant.
Bene quippeordinatadomus eft , fi animi imperioj/Cor-
poris vcimur feruitiQ. Adregendamjgitur domum fuam,
Dominus domus,hoc e f t, inreribr homo poteftàtéarbi-
trij fui quatuor mo/iiSjVtfüpradidum eftvvtaturifcillcer,
veiadcbnièruandurojVeladadipifcédum,yeladexplen-
dum,\cladrepelléndum. Vigil anti duramens totiieruet
naturæ beneficium,v t ad id quôd à conditore baturaliter
ittditum eft pér liberum arbitrium , aqiuuante,gratiavir-
tütis,adipifçâsur,meritum, 8c per meritumacq^iratçter'
n*beatitüdinis præmium. Et benè coepta quifqyftqdeat
explerë, y t ad perfedum ducatdomus mædecorem. Ad
repellendum quoq; omnenoyjum circunfpeda mens vi-
gilec,ne fi Huant flumina ventfirruant -, domum rioftram
commoueant,8c adruinam impeJlant.Hsecergo circa cuv
.v.äChii-' riorem quoq; domu,hoc eftpatadiium,amitterec. In pri-
fto Gratia' mo itaq; parente noftro expulfi de domonoftrarumusjac
1 td e f tr a ^ inteäp’re.i^no'npftpijUbertate arbittij^mifta.
‘dü«SHftimusin captiuitatem;.^ed per gratiatn redempto-
ris noftri libertate iam nobisreddi,ta,reidificemusinnO-
bis, perfidem ,rpern,N& charftatc m , eandem domum q d s
Dpi i n fe f on tinetfimilit lidinenv,Sc cum priftino eäm tfcr
cpreftiqrcparWnu?s$Hincin cuiiifdapialmi titulo adtno-
nemur, vtreasdificejnus dpm urn p o ft cap ti uit ate m. Vti-
namdotatas in ea rejedificeturpoft captiuitatem., Beatu^
namqiquicollapiumin fe virtutu asdificium reftaurabitj
t poft mandatmrumDei tran'fgrellîonem Cqfequi merea- ftpdiam dpmus noftræ cura vigilantiflima yenàri debet,
tu r peccarorum remiffionera , 8c bperum bonorumper- Vt feruetqùifq; decorem domus fiiæ.quem donôDeina-
fedibnta*bReftaurataigiratdômo,rpparatpdecc>redo- bet,efticadtercomplçatquicquidadprnatumijo^iüs.e-
mii$9 inèrediatur in eanthqthb tordis noftri in incorru- jiufdemexvirtutumdiuitijsàcquirippteft,r^ellacqqic-
ptione quieti 8c modeftî ipiritus v t operetur Scçuftodiàt quid intus 8c forisquietem domus perturbare,ac pulchii'
eaml ïvlagnum operis exercitium eft in hac domb,5 i ehim tudinèm eius deformare fblet. De cætero,omnia quæ co.r
regnâtibi ambrDei,ip(e amor nunquam eftociofiis. Ne lgitando,lpqûendo,operando molimur^ n p n ad ^ f t f b '
aütëm ociofa fit Dpmus hæc, Dominus domus.idém ani- i d io n em ,ftd ad ædifiçtâjpbem domus Dei, quae intrajaos
muanofter.nunqûaminani vacatibni dedicusefle debet. eft,conducann Hficv(qydedifpofitione,conft.rùdione;
Quj 8c fi aliquando indulget ocio,ita tarnen vacet,vt eius
acvenuftaté fpiritalis ^dificifbrdinem dicèndiprofecuti,
ocium plenum fit hegódp. Vt autem opcrari poffit Db-
primordia libri explicare curauimus.Nubc adnpsintrorfus
minus domu%vt femper in ppere bphp prpfi ciat,dü ós ad
redeamus , 8c inrrafilen|ij lecretü paülilpérexemplar
manus habetadiutpres,qui mntamor 8c labor. Duo hxc
oranc öpus peraguntin domo. Amörftüdio feruec bonae
opératiotiis,labor d iligen tiam adhi b è t meditationis.ivie-
ditatio nainque,qu£e 8c fcrutiriiüm dicicur,ad exertitium
ft5edat.Iniabore.cft,vcagaa,inamoré, vt perficias. Ergo
ad bpcra domus neccHaria funr amor.fic labor ‘„amor qui
pigram mèptemad ppus ex c ite t:lab o t^ u i inftantiam q-
periVhón d'eferac. CaetÈfftm j ad^u^pdjam d om j^ a lia
duo nobis famuiantur ^id eft, ciira &fyigilia. Confiliïïm
iftapariunt vtfciL in,omniöpére c.onfiliumfequaris,, nec
fineconfilió allqjiid fëfias. Sicuj enim iU ’abqrc èft v ta r
'ga^^namprevcpéifidas,ficin.cur'aeftyrprouid'éas,in vi|:
giliafvcattendas. Dicuntfapiences mundi, qi|ódifti fint
cceleftis domus COntemplemur.yt dutn fingula iöxta id,
quodibi monftratur,defcribimus,nulla nos imago fallax
deludat. .Quienim^de cceleftibus loqui cupimus,priusa-
fcenfioncs i'n corde diipoftere debemus. Cüm ëhirn fu-
pernagaudia,8c cceléftiumyifibnumclatitasinforhórni-
nis non a f té n d a t, necefie eft vt accedat homp ad coral-
tum„ adeaquxfurfum f u n t, quxnonafcèfiduntiïicór
nbftrum » imrnÓ ad aftëtfl^endum ad ft inuitant cor '
. bofttumjVtiiit^lligerëpolftmusaha ^’, J
toyftcriorum. . , / ,.p
ï ) E D O M O D E I , L I B E R II.
mus eius corrfideremusattcntiùs. NamD eüsïn domibus
fuis çognofeetut. Domum in qua primum pofuit Deus
hominem,vt operatëtur 8c euftodirët illam,quæ nobis in
hæreditatem delegataerat, non iu re, fed fraude in primo
parente noftroamifimus.Seddiuinamiferatio,vtdiuitias
bonitatis fiaæin nobis oftendefec, 8c amiflam vitæ haerë-
ditatem mortalibus redderet, ad domumaeternitacis hp-
mini redeundi aditum hoc ordine paraujt. Homo qui ad
hoccondituse rat,vtlùmen çternumvide ret,ybiadcon-
cupifcendum p rohibira, oculos carnis a p e ru it, oculos
mentis,quibus coeleftia videbat, perdidir. Vnde à domo
Iua,in quaVifione Deifruebatur, exclu (ûs eft. Verummét
Ea t i qmM'nmmimotuaVomintmfecuUfmlorum
iocanditas. Habitatio domus vete b e a ts ddctib itu v , m
quarequies fempiterna, fummumbouu , plenitude. gau-
dtotumpoiridctur. Adhäbitattonem domus hu.us fulpt-
laimts, ad haue domum dum adhuc peregnnamur aD omino,
per fidemambuftmus donee ad ipeciem d e c pm e - M H R
•idendam perueniamus.Scimus en im , v tait Apofto- dicaDei manuS v t curam luam c*co homini adhiberet
1 auonlamli terreftiis domus noftrahuius habitatio- congruam ei domum in vmbra legis^confti tuit , vbiinfir- (
1USdifloluatur , quod redificationem ex Deo habeamus, | mi oculos quospaulatim curari oportuit, obfcuricas lite-
d mum non manufa<ftam,asternara in coelis.Eft ergo do- j rslegalisfoueret,neluxlpiritalisintelligentiae , quarfub
°us ilia fuperior quam expe&amus, inferior verb ifta in velamine litcraè cegebatur fubito oftenfa, non folum noh
mu «oßantiihabitamus. P roinde afeenfiones in corde | reficeret,immó plurimum ’fatiaret.Sed vbi venic plenitu-
dif1 onamiis,-vt ab ifta qiue inferior eft > ad illam qua: fu- j do temporis, .proficientibus iam in homine diuinre gratfe
'n o r eft pectingamus.In ifta namq; laus Dei inc-hoatur, | incrementis,{apientiaDeiïncarneapparens , aediheauit
^ 'l l a nerficicur. Beati ergo qui in ilia domo sternitatis j fibi domum , quae imagine cceleftis yeritaris refplen-
h 'b ita n t quiainfeculafeculorumDeumlaudant. In ilia ! dens,oculoshominis‘coeleftimedicinaiath(anacos,,tem-
eninvdomo veritas eft, in ifta imago verjtatis. In \e rita te ; peratalucerefpergeret. Erg o d e d om o iU iin quavmbra:
1 s Dei perfeda eft in imagine imperfeda. Qupc ircali-J futurorum 8c excmplari cceleftium fub óbftüritate legis
betconfiderarediligentius, quomodoipfa domus Dei ex J feruiuithomo, egreflus in domum lapienti«, qiiae Euan-
qua parte eft imperfecta, fit diuifa, Sc ex qua parte eft per- j gelicaé g ra tis lucem miniftrat,eft receptus.Illam priorem
feCta in to to fit colleCta. Adhuc enim partim aedjficatur, : domum Moy fes famulus Dei fidelis in tota domó ëius diin
huiusvit* peregrinatione, partim colleCtaeftin coelo. j fpenfabat, inhaneveró domum quandofilius Dei intra-
De his nam*q; diflerendi locum, liber hie Secüdus habet. uit,feruum foras mific. Seruus enim non maner in dórhd
Quia enim in prscedencibus de domo Dei q u s intra nos in sternum,filius autem manet in stern um . Vbiperme -
fccundum imaginem eius qui condidit earn , paucadixi- diatoremnouiTe ftamentiintrodudae ft in domum cha-
mus nuncdeintefiorib.usadexterioraprocedamuS jVt ; ritas perfefta, locumineavlceriusnonbabuitcimor fer-
iuxta*id quod in inrelle.Ctu percepimus, domum Dei fo- j uilisdub quo domus Ifrael feruiuic imperfeCta. In domo
rinfecusinvmbra8c imaginedepingamus, vtexvtriufq; | Ifraelfacrificij veterisrituminftituiclex ordinataper An-
domus confideratione.qus ip vmbra, 8cqusinimagine I gelos in manu mediatoris , q u s omnia figurisadumbra-
conftituitur,eam q u ?in veritate to ta pulchra, 8c to ta per-11 bat. lyloyfes naiïïque, cum quoDeusfacie ad faciem io-
* • . f t - - a 1------- quebacurjficuc loqui folec homo ad amiciim fu ü , quamuisDeoreuelante
futura C h r is t i 8c Ecclefis facramen-
ta viderer,tarnen, vt ratio illius temporis pofeebär , omnia
carnalibus inftitutis velabar. Circunciiionem vidit
fpiritalem, fedoperuitea rn, vtinfignocircunciiionem
prsfcciberec. Viditazimafinecricatis 8C veritatis , vidit
paflionem D om in i, operuit azimiseorporalibus azima
veritatis , operuit paflionem Domini agni vel vitiili im-
molatione. S icLeuits myftenum fidei fu s credifum fub
tegmine abfeondebant. Ipfi namque pro omni primo-
genito filiörum Ifrael in partem Domini aflumpti, tab«:-
naculaferuiebant, ipfi q u s operienda erant operièbant,
ne illi viderertt quibus videre minimè licebat. Hinceft
quod Moyfes faciem fuam , q u s e x confortioiermonis
Domini fplendore gra tis lucebat,cum ad populum egre-
deretür;operie'bat, conuerfus vero ad Dominum velamé
auferebat. Litera namque legis, myfterk Dei ab illö populo
carnali abfcondebac, q u sn o b is fpiritusintelligen-
tisreuelac.Exteriorquippe domus erat, in quaillicarna-
lia facrificia fecundum legem offerebanr.Interior domus
eft ifta,in qua fpiricaleshoftiäs nosimmolamus. ini domo
namque fapientis ducefpiritu iapienfis , interioravela-
minis penecrare valemus. Hinc eft quod (ub velämine
cacnislatens fapietiaDei,ad nos per origanum vocis egre-
dictis; Vobis,inquit,darum eft noflè myftetium regni pei,
csteris autem in parabolis. Vnde Ifrael carnalis multitu-
dinem hoftiarüinparabolamacceperat.fn agno eftim qui
offerebatur,illius innocentia, qui ficut ouisad viCtimam
dudtus eftjfignabatur. ln hirco fimilitudo carnis.peccaci
in ipfo,qui eit fine peccato,declaratur.In ariete principa-
tus eius monftratur,quièft princeps pacis. In taurö fo rti-
cudo illius infinuatur,qui eft fortis 8c porerts in p rslio. In
vitulo virtus eius, fignifiGatur, qui eft Dominus virtutum
Sc rexgloris.In columbafimplicicas illius indicarur, qui
fuosdifcipulos,vt fint fimplicesficutcolumbs döcet. Irl
.turcure caftitaseiiismanifeftärur, q u ilu b o sn o ftro sp rs-
cingiiubet. In palteribuscoipusSCani raa ip fi u sl i gri ihcä-
tur,quipofiiit animam fuatn pro ouibus fuis. Indècimaj
confummaciaöperum eiüs eXprimitur,qai in criicedixit^
- . I ; Con-
Difcrimf
legis &'
Igclii.
feCta eft,mens Con templetur. Alia domus eftin vmbra, a-
liain imagine, alia in veritate. Pars domus eft in vmbra,
pats in imagine,totum in veritate,#: partes ad totum col-
iguntur. Vmbra eft in leg e, imago in Euangelio,yeritas
.tac?lo.Domus Dei q u s in vmbra legissdificatur,imperfecta
eft, quia nihil ad perfeCtum lex ducit. Domus Dei,
q u s in imagine conftr uitur, in luce ell. Domus Dei q u s
in veritate confiftit,totaluxeft. Domus ergo q u s in imag
in e e ft, 8cEuangelicsgratislucerefulget,perfeClaeft
quantum ad domum ilia qu£ legis vmbra obfcuratur,im-
perfeCta eft,quantum ad domum h acqu^ in veritate tota
lucidaeft,non habens aliquam partem tenebrarum. Domus
enim prsfentis Ecclefis ad imaginem Dei condita,
in imagine lucet,quia nimirum imago patris Chriftus, ea
fua prsientiailluftrauit,qui 8c domum Ifiaël, quam legis
vmbra obfcurabat,ad lucem Euangelij tran ftulic, vt vtra-
que domusSy nagogs (cil. 8c Ecclefis pars Domini eflec,
8c in vnam domum concurreret, 8c in domo coelefti partes
vtrinfque domus in Vnum confummarentur. Vult
uam que conditor 8c habitator domus huius Deus, v t qui
diuerfitate quadam per partes lu n t diuifi, in domo fua in
vnum fintconlummati. Verum domus Dei q u s adhuc
■peregrinatur in te tris , imago eft ad domum ilkm , cuius
veritas eft in ccelis, 8c ideó cceleftia nunc n on nifi per Ipe-
culum 8c in snigmace videmus, 8c ex parte cognofcin^is,
■8c ex pavee prophetamus. Cum aucem vencntillud quod
perfeCtum e f t, euacuabitur quod ex parte eft. Tu n ca u tem
euacuabitur quod ex parte e ft, cumapparuerit Chri-
ftusin gloria fua,quando 8c domus eiu s,q u s eft Ecclefia,
Cum ipfoapparebit in g lo ria , 8c in fuo decore perfcCtae-
rittota . Sed d confemplatione clarifllms huius domus
q u s in ccelis sdificatur , mentis oculos diuino fplendore
teuerberacos , interim aiiertereipfamortalitatisnpftrs
infirmitate cópellimuv,donee per gradus legitimsafcen-
fionis ad earn pecuenire m ereamur , vbi facie ad faciem
ipiam veritatis lucem videamus. C ste rum , penlarede-
bemus quata fit circa nos d iu in s pietaris dignatio, qudm
mira fit in omnibus pro u id ep tis ipliusdifpofitio. Pona-
mus eoxdanoftra iu virtute eius , 8c diftributioaem do-
Qu,id ty:
pi Veterii
reftameti
déclara- "