fiOÓ ,
Chryfoft.
Anguß.
Hieronym
&C yiri viduarî vxoribus alias ducànt : confiât plaôe quo-
n jam noriifoluro cpnhigfa virginüm licita ôciufta funt,lèd
eorum quo que qui ante ^oriiugiuiri fuum virgines non
fuerunt,., . ^
Scip autem qüpniam & inhac parte nobis contraitis,
&obijcitisnobiyquædamvc,rba Ioannjs Chryfoftomi,
quæ in ejtppfitione Matthæi fçnbit dicens : Secundam
quidem yxotem. açcipcre, (ècundum confilium Apoftoli
eft; fepundum veritatis rationem, vere fornicatibeft. Si
(ècundum permittentem Deum publiée &licenterçom-
mittitur.horieftafornicatioeft : 8c ego vobis dico « ere-
dendum eftdo&rinæ IoannisÇhtyfoftomi,cerce creden-
dumeft & dodrinae S. Auguftini, ôc Hieronymi ,& alio-
! turn (ahâtorum pattum, quorum vita(àndia erat,& quo-^
jrumdp&ririacurn randis Éuangelijs & {criptisApofto-
I lorumconcordabat, ôc in Romana Eccle fia, ad quam rc-
! ligipnis Chriftianæ refpe&um habemus, authoritatem
firmiflimam habet.Aiiditeqnid Ôc ifti de fecundis nuptijs
dicant. Àuguftinus inlibro de viduitâte feribit hoç mo-
dô;. $ecundas nuptiaspmninb ljcitas concedit Apoftolus.
Dërertijs autem ,& de quartisv& de vitra pluribus
nuptijs, rpientbomines roouère quaftionem. Sed quis
atideat diffinire, quodnec Apoftolura audio diffinillei
A i t eniùisSi dormieritvir'eius, eut vult nubat, tantum in Domi-
«a Non didt primus, nonfecundus, vel tertius ,yel quo-
tuslibet, nec nobisdefiniendunl eft.V nde,vtbreuiter re-
fpondeammccyÜas nuptias debeo damnare,nec eis vere-
çundîam numerofitatis àuferre. idem 8c Hieronymus
teftatui'dicens : Ego nuric libéra voce exclamo ,-nec damnariinEcçlefiadigamiam,
imon'ectngamiam,& italicerè
quintp& fextoquemadmodura lècundo matito
nubere .Su ffician t nun c te ftimoriia iftorum duorum, qui
affirmant fecundasnuptias licicaseflè,quod cêrtCiiequaquamfaçerent,
û fcïrentm eiseflèturpitudinem fornica-
tionis. Et quiaiftiin veibis quæ induda funt concordant
! cum verbis Apoftolicæ döótrina, magis quad ilia Chry-
I foftomi Graeci dodoris, ifta quidem recipiuntur, ilia ve-
! rorionapprobantut, neque recipiuntur in authoritate.
I Ipfi animaduertite: Nunquid vobis rationabile videtur
I quod dicit (ècundum coniugium eflè fornicationem, &c
I ipfum eflèfecundumconfiliumApolloli ?Certe omnem
1 fornicationem difluadet Apoftolus, & abfterret homines
; abea, cumdicit : Vormcatores & adulteros iudicabit Domi-
nut. -
dcinfidelium ? Putbqiiodex amore caftitatis bsec omnia
dicitis. Puto quodexambre caftitatis hanc confuetudi-
nem inter vbs habetis, vt inconuenticuliSveftris5flcut ab
vno hsrefiarcha veftroäudiui, pariter dormianfduo viri
ihle6lpvno?: itemqueduse mulieresinle£lovno ,^uate-
nus fe viciflim cuftodiant, & vnufqüiique teftimonia
fuascaftitatis ab alio habeat; Magn* religionideputabat
cohfuetüdinemhanc qui narrabat.Hoc mihi, (ed indubi-
tanterd confilio maligni eft religio hac, 8c non adeo fre-
natumeftbs meum pudore, vtloqui non poflim ea qua
de veftra mifera caftitate dicunrurab eis qui expertifunt
earn. Vosconiugalemcopulamreprobatisj quam infti-
tuit Deus, 8c qua cum lege natura concordat. Attendite
vobis nefbrte ob hahe tenVeritatem iuftoDei iudicib tra-
diti fitis in ignominiam, qua a lege natura difcprdat.Ha-
dfcenus de coniugip nbs difputafle fufficiat, nunc autem
de ea fanditate veftra colloquimur, qua abefu cainium
abftinetisT >
Qijompdoergo cbnuenit,vt dicatutaliquafornicatio
eflè fecundum confilium e.ius } Laudamus ceçte Chrylo-
(lomum ilium 8c aureum os eiiîs,, (èd non in his verbis eu
laudamus ; aeftimo tarnen quod non iii ÿerbis illis haere-
fim fapiebat Ioannës , quam vos tenetis , yt videlicet (è-
cundaçpniügia omninoillicita eflè iudicaret, qüemad-
m odura fbrnlcatîoneni. Sedob hoc fortalïè dicebaf hop,
quod nobis pbijçitis, quoniam m feçundis nuptijs dilce-
ditur a facrameftto vnitatis » quæ debet eflè inter Deum
&.animam hominis, cuiupfighificatfo in monpgamia efti
■ & for te ob hoc quoque .qüod (ècunda cpiugia magis ex»
tra pudicitiam (unt, quam prima , & nimis yèhëmençer
hanc perfuadere cupiebat èis-, qùibus prædicabat.
! Ad hoc iterumredeb, quod dicitis vnam tantum proi
lem debérè gèherare cbniuges qui virgines conuenérunt.
Vnde hoc habetis ? Quæ vobis fcripturahoc determina-
uit ? Nonneex verbis Apoftoli, quæ nunc induxi pàret,
quoniam non folos monogamos, fcdetiam bigamosli-
cet pl ures filios proereare , 8c debent vt dicitis ttatim ab
inuicem (èpârari, poftquam vnam habuerint prolem.In*
teKOgb quare ?$i vtdicirishoc_coniugium iuftum eft/o-
lüm, quare foluendum eft ? Aut fi (olui nepeflè e(l,-vt fa-
|ltitem cünfequi poflint homines illiq u om o d o iuftum
left coniugium eorum? Si ergo omne coniugium vt dici-
tis y folui debetjqui funt qui debent obferuare illud mandatum
Apoftoli : Aüigatus esvxori, noli quarerefoluttvnem ?,
O incenfati Cathari, quis vQsfafcinauit non çredère ye-
jrirati totteftimoniorum diuihiefoquij, vt deftruerè veli*
i tis omnia légitima coniugia, qnæàprincipio mundi, vf-
quein hodiernum diem in honore fuerunÈ per vniuer-
fum mundum, in omnigenere hominum , 8c fidelium
Contra fecu.ndam harefim de tfu carnium.
S E R M O VI. A
\ TObis lbquor , quos ficut dixi, non homines , ifed I V damones Apoftolusvocat , cumdicit : Attendentes 1
doftrinis iamomorum, loquentmm inhypocrifi mnddcium,j>rohi-
bentumnubere: 8c fubauditur, docentiuroabfiinere à cibù,
quos Bern creauit adpercipiendum cum gratiarum attio%e0 eli-
bus, é his qui'houerumyentatem ,quiaomm(reaturapeibpna,
& nihil reijctendum ,ÿuodcumgratiaruyii aftionefercipitur.San'
Hificatur enim per verbum Dei & orationem. Dicite mihi de
quo genere ciborum locutus eft Apoftolus hoc locooi Si
ignorât is, dicam vobis. Carnes fign i fi cau i& vi&de vobis
locutus eft, qui in hyppcrifilbquimini meiidacium > vi_
dèlicet non e(Te licitum horoinibusyt nubant, & ytcarnesmanducent.
hocin hy.pocrifiloquimini ,quiain'hoc
eafti & (anókicoram hominibus vultis apparere , fed eft
mendax haç veftra doörina. Nam &nubere licet^,fftcut
Apoftolus in hoc ipfo demonftrat, quod ços abomina-
tUr damones vocat, qui hac prohibent. ,Et cai nesedere
licet eis, qui votum nró habenr abftinendi ab eifeRa-
tib veftra eft, quareedenda non fint carnes, quia de coi-
tu nafeitur omnis caro , & idéo immundaeft, & coinqui-
nàtmanducantem. Miror ft Dominus creatoroinnium
return iquahdo hominibusconceffit vt-ederent carnes,
ignprabat hanc veftram (aiiaam rationem, videlicetim-
mund os fieri om n es qui ederent carnes, pro e o quodpmnis
catb excönaibitu nalceretur. Heu quod nöfibabe-
bat Cat har um vnum qui ei han c fapientiam in auiem
furra(fer , in illa hora quando dedit poteftatemedendi
carnesNoë&filijseius dicens : Créfcite & multiplicamm,
& terror veftèr ac tremorfitfuper emit a anmaltaterra, érfuper
omnes voitures call, turn vniuerfis qui mouemur in terra. Qjnnes
pifeesmaris manui veftra fraditifunt, & omne quod mouetur &
vitiit, ent vobis incibum : quaft holera virentia tradidivobts omnis
, excepto quodxarnem cum [anguine non .comedetis*; Nonne
ecce patët ex His verbis, quod Deusfeçit homini licitum
manducare cames ?Etquafronte ,quaaudacia;vosditi-
tis eflèillicituro ? Çerte fi feiebat omriem carne m ira ppl-
lutamvvtnon poflet quifquam ex eaguftare quin poliue-
retur, nbn (atisfidelis erat Deus, quàndo conct (fithomi-
nitalem cibum , quem fine pülîutibne fua nonpptuit
manducare. Si veto hac Deus nefcicbat,& vosfcitis,pu-
to vos (apientiores eflè Deo , & magrios amatores mun-
ditia.Sed quam failum hocfitŸbsipfifcitis, fi aliqiiid (c-i-
tisl Nunquid & (apientiores & (antSliores eftis (anélis
Patriarchis, quïlicitum aftimabantefum carnium [ 8c i-
pfi ex èis vefceb an t ur i San blus Patriàrcbà Abraham qui
dignus habitus eft, vtfamihariter loqoercirir cum Dto i
legitufrurcepiffèhbrpitio ArigeioSDei, in.forma^tiium
virorum, quibùs&piandium fecit , ^ ^ - &^ ir
munv&optimuri)5qûemcoXerat,eisappolùitadmandU“
candû.Qupd vtiq;npfecilTecvir fanbr&(àpiemiflimus,fi
. (ciret
A (criétln tali cib o immunditiam eflè.Sed & filius einy Ifaac
I pulmenium de venatione, à. filto fuo Efau petiit edul
fjum de hmdis-oblatum ab Iacob manduçaum Sacerdp-1
I tes quompopuli Ifrael, & omnesquidegenerefacerdq-
1 tufneranc, carnes iegalium hoftiaruniinlocpS. manducare
à Domino iufîifunt. Qi^iafî(taimmunda effeto„*
mnis caro, vtvosarbitramini, nunquarri roc facriflcia de
carnibus animalium Deus fibi fuper altare fuum bïfèrri
præcepiflèt. Nunquam in fanbla lege fua de comeftione
earum facerdotibus fuis aliquid mandaflec,,neq; per eas
fan^itàtem eorum pollui permififfèt. Ad hæcfprfitanre»
fpondetis, quoniam multa jri tempore yetctislegis liata .
étant, quæ licita non fpnt in tempore hoc Euangèlicçlc-
gis i & tnaioreiri muridit jern pxigic Deus â pppulo noui
Tèft. quam 4 pppwl° qui erat fub priore reftamento. Et
ideireo iftis vitandæ fupt carpes, quamuis illi abcisnqn
abftinerent. Ego veto ad hpc dico, quoniam fi , vt dicitis
aiiquanatucalis.irnmundjtia eft in carnibus animalium,
quà coinquiriec manducantem,eadem & tune erat, quia
eiufdem creationis & conditionis erarit tun c , cui uslun t
8c nunc. Item’fi licitus non eft vfus catnigirri, oliendite
nobis aliqua mandata Euangelica. aut Apoftolicæ ftripturæ,
autaliquorumorthodoxorumpatrututraditionesjinquibus
generaliter praceptum fitvtabftineaturab
eis & credimus vobis. Dominus (aluator quando ad præ-
dicandumdifcjpulosfqpsmifitjinteccatera dicebathac
ad eos : In quamcunt^ domum intraiieritis ,prmum dicite > pax
huiedomut: & fisbifuentfiliusparis, requïefcetfupertllampax ve-.
Iftraï ln eadem autem domo mànete edentes & bibentes, qüçapud
I iüosfunt: Dignus eft enim operarius mer cede fua. Videtis quod
rionexclufit à cibis eorum vfumbarnium, icavt diccret ;
Quod fi Vobis appofuerinr carnes nolite manducare.
Quod vtique dixiflèc, fi efum carniumianâitatieorum
periculolum fore exiftimaflèt. Dicite 'mihi; Siiminundà
eft omnis caro^-, & çoinquinat rnanducantem » quomodo
abeoipeccato;', quod contrahitur-.pèr concupricenti^tb j
gula., quam qui vritur iftis. Suapia ëhim funt hâre^d gu-1
llanflum, 8çfacile prouocanr co n c u'p ifcçh t i anigula, vç '
(opta quamoportfeat delebleturjirhis quiguuat câj'quba ;
.quidem pecCaturo cft.,Item idçit cp bonum ëft, Vt pèt ab-j
(lin en ri am iftorum corpus affligamr, Sc per affliblioncni '
ÇprpQris’maiôr 4 Dominomerces acqqiratiir jEt jiaqüi: I
demfipit caufiequjpüs moriachi, & fidelfesyiri pcenitë“h-1
tés ab illis fe abftirienr. Attamèn qqamûis concédatrirj
quö.niamficutait ApoftpluS': JiowtmeÙhûmïrtïnànmaniur
care carne m,& non bibere vïtium, n o n ex h o.cconccdi oporre-
.bir,vc.vobis videtqr^quoniam malum'eft comedCre car-l
nes,&bibere vinum : qqiapôlîibile eft ira teriiper^tehominem
iftis.vy , vt non peccéc.. Nâra’& (aluator bibrt de
genimine.vitiscumdircipiflisfuisj&iaiïiênunquanipeç-
c'àuit. Quod autem non ne'ceflàri'afit contcprio ifta : Bô-
num eiïhotitini non manducare carne,m, & don bibere vinum , ergo
malum eft hpmini manducare carnera , &bibéfe vi-
num>ln fimili (ërmoné dempnftrabo. Scimus quoniarii
bpnum eft filentnim,&multumafpiricualibus viriseprn^
meridatur, quoniam qui filée, lohgiusieft à peccatp lin-
gua.quam qui 1 oquitùri Nam qui non pec cat itiverbo hic per-:
’feftusett vtr. Si crgdbpnum eftfiiere, malum eft lpqùj.
Nunqèiq hoc neceflàrio (èq.uitur ? Nequaquam; Qrio-
njam fiinul hac vera funt, videlicet.bonuin eft filerë,
bonum eft loqui. Icaq*, non manducare carncm, & non
bibere vinurii ÿcui'n dicatur bonum-quafi; caùtum, riori'
quail virtus. Non opprret yc bbhpcdlcàturrnalum eflè.
cpmedère carnc's,& bibere vinum., quia m hoc continuo
intelligerëtur, quodéflèf yitium & peccacum. ^
Veruntanien non multuiri eft necë'flariutn aflumere
nos hanc difputationem hpc loep : quia li re€te ànimad-
uertimus teriptemicriptaræ, vndeluinpta funt hac yer-r
ba, patèt, quia npniimpliciter diblum eft : Borium eÜ hà-
mini non manducare carnem, & non bibere vinum| Nam cum
dixjllètin p race de n ti b us loque verumérit quod fàluâtordixit : Non quod intrat in os com- . . . n_ s | e ef.e ,is ; Oinnid quii
quirut bommm ß quoi pm tiit ic oruomquim hminm. ion muai, fm , fut mMumeïl Imiiniquipir offmdiiubim mm
i De corde , inquit-, exeunt cogitationes mala, homicidia , ducat, ptotmus addidft ; Bonum eft homininon manducare
adulteria , fornicatmes, furta , [alfa teftimonia , blajpemia.
Rite funt quacoinquinant ?Ergo.ôCathari noncarnes
voscoinquinant,fimanducauéntiseas,fedméndacia
veftra,quib us creacuram Dei bonam, dicitis efleimmuri-
damiNdn tamen hoc dico,quad mihi fit cura^vt vnqua,m
àliqujd boni manducetis aut bibatis,qui populo Dei tam
H H
tarnem,& non bibere vinum, continu oqiie1 iû b i un xi r:- N f1’
que m quof rater tuusoffendit , aut fcandalizatur i aut infirma^,
tur: ôc eil (èntus;. quandpquidem majum^ft hominil
aliquid manducareper pffëridicùluiri, ita yt aliurn (uo cit
bo icandalizet : Bonum est bonum non manjlucare carHerii,
an ui« ÜUU, H H I I i p i n _______IP I & nohrbibere vinum<. N'sy«e.jhbaiidis aj.iqui’d tàïe , in quo
peruérlæ doârinæ mortifemra pociilum vbiq;propina» . [rater tuas offendit, aut fcandalizatun Èft ergo gçnenrii^
ris. Audite nunc quid Apoftolus nofter feribens ad Co- j quadam eomprehenfio quorijmlibet ciborum in bis
! rinth. dicat. Omne quod in mdeettovanit, manducate, nihil in- j verbis, yt intelligi poffit &de fabaj& legumine jdipfurri.
terrogantespropter confcientiam. Domini enim eü terra &pleni- Nara ^ quis ifta coriiedendp^fratrem iuum fcandalîza-
tudoeius : An nefeitis quod in macello cames vanundari : reç,bpnum effet illiriori cproed'ere ifta. Su^ioresuu-
îblènt? Si ergo.omne quod inmaCello væmc,ideft,ve- ; tcmcibos nomiriàrira êxpreffic, à qriibus d-fficilHisab-
nundatur.mariducarilicét, tunefecundum Apoftoli ver- j ftinetur» vtfuadêrer dimitti etiàmeoficÜpi%biles cifips /
bum, & carnes mànducarippflùntà Chriftianis; Qudd j caüfafraterna chàritacis. Id autem in tempore illone-
àmemaàiunxiiiTiJibilinterrogantespropterconfcientMmjdeQi ceffariumexiftimabatfuâderi, quia cranc quidam itaper-
dixit,quia in tempore iilo,etiarri carnes immolataidolis, | feifta fidei, vt nullum cibum aftitriaréne immundurii j,
vendebantur in macello, & nolebar Apoftolus vt Chti- j fient ôc Apoftolus di^ebat : Omnia quidem munda funt:
(liani eas ententes interrogarent ,*vtrum immolatafuif- ; 8c crarit quidcm adhiic itainfirmi irifide, vt æftimarent
fent idolis, an non, ne forte alius Chriftianus adhuc infir- j a quibufijam eflè abftinendùm^ veluri ludæi riouiter con-
mus in fide, feiens eos feienter manducare idolothyta, l uerfi » quiabominabantureps^qui. porcinam , velidpy
putareteos manducare eafub veneratione idoli,çuifuif- ; lothyta" corairi eis mahdiicabanc, & èx hue (èandaliza-
fent immolata. Et ficipfé quoqué incipëretidola vénéra- j bantur. Propter huiufmodi ërgo dice bat [ S i propter
ri. Simile eft & illud.quod fubiungit .- Si quis vocatvosinfide- 1 cibum tuutn frater tuus contriftatùr, iarn non fecundum chart- ^
Itumad ccenam)&vultis ire, omne quod vobtsapponitur manduca- tatem ambulas. Et de fetpfp dicebat : Quia fi efca fean- i. Ccf.p.
te,nihilinterrogantespropter confcientiam. Si quis autem dixerit, dali^atfratrem meum , non manducabo carnes maternum » ne
hoc immolatitium eil , nolite manducare propter ilium qui indica- fratrem meufn fcandàlüàim Iraq ue (i quid obieéliohis
uit, & propter confcientiam. Confcientiam autem dico non tuam, jrihis verbis Apoftoli, qua? in.duétàïunr, habebatis,ex-
fedalterius, fubaudis infirmi, ficur prædiélu eft. Si ergo car» |inariitum eft< Àdhüc dicite mihiy Carnés non màndu-
nes ill*, qua fuerant damonibus immolata , non pote- catis, quia ex coitu venjunt’. Et quare pifees manduca- H
t ant contaminare manducantem illas, euîri videlicet,- cui ( tis, qui (imiliter ex coitu veriiùnt ? Nihil hic rationisha-
non fuiflèt indicate,m de eis , quod effènt iromolatitia * j b'etis: Puto pecCatum eft coitus greflibilinm, fityolati-
multo minus ilia, quæ nunquam talibus facrilegijs adhi- < lium & non natatiliumi&inpëccatiscOncjpifur&nafeibita
fünt. Illud forte obiieitis mihi , quod Apoftolus ad
Romanos feribens ait : Bonum eit homini non manducare carnem,&
non bibere vinum. Et ego quidem idipfum conce-
do,quoniam hoc homini borium eft. Quare bonum}
tur omne animal ; & ideoiirie peccaro non pûffunt mari'
ducari carnes eorum :falfum efthoc totum>ô'Gath'ari, fal^J
(um eft, quia nullum vnquam mandatum fufceperönt
aut fufeipere potuerunt de vitandocohu. Ecideonihil
quia qui abftinet ab e(u carnium, & potu vini,longiuseft. m agis ratiqriàbile eft quod dicitis j non comcdririüs yac*
Ç g g g . 4 1 . " - , cari^qriia
i!* ÿr
B la
i s i