loan. <4-
I bidon.
loan, vfs
Ef*.9 .
quippe,quod inutabile naturâ firj necPatrern videat, nec
eutiiriotit ; q u iprincipio earef, quippequodfubprinci-
pUim'cadatw. , , , . v'V a * ». ''
Pcrfpicuurn atireta efteo$§iChrifto ipu aautfrfari, &
ijs quitpfdm viderunr, eique rniniftrarunt*- Aitenim ille.
Qui Videt me,vide t ér Patri n. îterb^Egoin pâtre, tfrpaterinme.
quibusveibisèadetnvtriufqiiè fubftantia perfpieue fub-
indiOatur, & Euangeïifta Ioannes eXclartiat. in principio e-
fat Verbuni, & Verbuni erat apuiDeum , & Deus erat Verbum.
moxque di£ta conftimans fubinferf. Hiceratinptincipio a-
pudDeumjCwe in Deo. Vlteriufqueprogreflhsdocet,qubd
Vnigenttus Mm? qui eft inftnu PattU.ipfeeitaftauiL ïtaque fi
•vmd'icit Ghriftus, càm aft, Ego in Patri, & Fatet in me, Si
germariuseiusdifcipulus, cum docef. In principio fuifle
verbuni, & Temper fûiflè âpüd D ejim,, Ariana öra obmu-
tefcantj q u æ iniuftitiaro contra Deurti loquuntur: atqjin
primts Aeriu,s, qpi laboris^ui varticatem non paucis Cäpi-
tibos» quæ fupra huic hiftpriæ interfèraimüs, patèfecit»,dü
çonfirroaçe conatur FiHumabingenitopatre gerticum no
e flè. qu i.i ingeh itu roquoq-, à generarione alienum fit. Iam
fi Filius vriigenifus femperiri finu Parris eft, Patervtique'
femper eft Pater, & F)liusei coæternuS, vtquieiufdem
a im illoTmnaruræ,nec ab eo fèparati poffit* f
Relatàenim ex! eorum numéro funt,quæ fèmperfimul
vna fûnrjfètjuemutub incroducunfc, Vbi ergo Pater,, ibi
& Filius.dtem quod principio carer, oeq; creatura eft,ne-
que propter nos fa&umeft. Qui enimab aeterno eft, quo-
nam modo (ub ortum cadet, principium4ue habentibus
accenfebitor?'
Itifupef & Verbum, & Sapientfa, &(Filius erat natura.
& femperipfa hæc omnia erat. Verhum quidem, quiage-
nerationis aftècfcioni nori bbnoxius - quia coniun&us &
enuntiariuus. vndeair. Verba quaego loquor vobis , a meipfo
non loqupr, Si alio loco ait ad Patrem, Uanifeftaui nomen tuu
hommibus, nifhiriim ndmen paternitatis. Efaias quoque
Magni coUfilij Ängelatn Vocat, nimirum Patris* Sapien-
traveró erat * cän'quämdiuiriarum Si humanarurri return
d ato b lam quï fieri poteft, vïopifex rationes ignorer ed-
rutn,quæ fee«? Fifths denique, quia Patriæqualis eft, fc-‘
cundum fubftantiam cum eo eft , nec ab eius finu auelli
poteft.
At verb 1 oeus iUe,^ojuiPatrem, & ferm ortem eius fe b
UP, eum abeftentia paterna feiungit, aliuraqueà Verho
prætcndit : quodipfi infitum & gerraanum Dei Verbum
eHc vplunt, Arfermonem Chriftus hpc locovoluntatem
appellat Patris. »Necabfimili rationelocus ille, AnteLuci-
feruntgenui te, non temporalem geueratipnerrt incroducit,
(edhoçïrtrtuir, quemadrnodum venter D e i, fi pièintelli-
gatubidgertuinum Sc confubftantialeefle oftendit,quod
cognitionecóitcepit i ita & fèrmo^quö Deus Filium, Angelos*
& homines allpquituf, dialèfticunj fêrmonem d e -.
notât, qu iproptér nostbumanO more difponitur Si efror-
matur. càm non p pile mus alio modo diuinos percipere
fermones. . /f.
iSednemurabiiis quidem dicetür,qui in fïnu Patris,qui ^nigènitus^quidemqvPatrrconfubftantiaiiseft^ Mutatio
enirnSi alcgratioierum Creatatùm eft.-
Nemo porrô eft, qui Deum a mutatiöne&aitèrationë
aïienum eflè negef. iamfi'Filius eiufdem cura Pâtre fub-
I ftanti^natQræquefit, haud dubiè naturâ quoque Deus
eftr pront ille quoque dîfcipulus, quiftrprapcdfusDOrail,-
nirecubuir,msindióat Verbis;& DeuseïatVerbum* Quod
fi cotótet Verbum érufdem cum Patre fubftanciaUefTe^
princtpldquevna cunt illöCarere?,nprt autern epdem principio
ccëpi lïe, quocreatutat folent,- q uï fieri poreft, vtPa-»
ter , quiprjncipiö etiam cäreät* ei fit incognitos , q u i SC
Pattis ôdïui cognitionem ipfius ali/s impertit,iuxca
illud. Et cut voluerit Film
reuelare*
Eunomiani dilemtttatisconfutatio.qua Filium Patri cotter-
mm ejfe ex Nazianzeno & cater is Catbo-
ticis probat*
C A P V T X L I I I .,-
^ Rius& Eudpmius,vt Filium Patri epaerernum elle
megarent, hoc in fpedem addubitationis Problema
proponebant.
Filins'cum nafceretur,aderatfibi ipfi, necne?Cui quidem
dilemmati abruptum vtrinqne prascipitium ineft. Si
enimfibiadfuifTediCamus * tunc qui Filium fimplicita-
te Patri confubftantialem introducimus , eundem vna
cumFilioeflenafeique confirebimur. Sinadfuifle nege-
muS, hoc quoque pa£toid adulterabimus,quod eainpa-
turafimplex&compofitionisexperseft; atque vna&ea-l
demoperaenm«|«w*Mw, id e ft^ x ijs q ux non font, feu I
nihilo,quod ifti vblunr,proceffifIe co'ncedimus. Nam quj
fibiipfi cum rtafciturnorfadeft,is nultoprorfiismodoeft:
vt qui antea nprt efler,ported verb natus,cx ijs qux fio funt
ottum habuerlr. Iraq-, quodinde infetunt, hpc eft; Fuifle
tempos dim Filius npnefleb ■
Caeterura ad huiufmodi dubium retundendum , Pa-j
treshiCcEunomioviciflimobijciunt , &in primis fum-
mus ille Theologus Gregorius. Age verb Eunomi , tibi|
ne.ciimnafcereris^aderas^ancqueades.anneutrumho-
rum i Item , Q u o fempotematernisdolbfibusinlilcem
emiflus es,aderasne ei,quetnmaterna vuIuaedidir,ounc|
c[ue pubefeenti & barbefeenti ades ? an verb neque naj
feenri aderas, neq; nuncades, cum genas lanugo tibi quiJ
bufHam quafi floribus ekornat? arqpe hoc modo Vtraque
haeCjtuncaderas, & nunc ades,falfaeffe demonftrac, Neel
enim fieri poteft ,: vthaecvtraquein eos competanr * q u i
narura vnici fiint Sifingulares: nec (implex ille eft, cuiui
eflentiadiuiditur,&:acorporevel animafeiungitur.Alio
qui obieiftiaijla, E ratneanted, .an verbpoftedfoit? ijs
connenit* quaetenlporbmetirifblemuS^ Anted enim &|
ported tetnporis partes funt. Potrb ad qua: rempus non
. p er tin git ,im o ver o nefecu 1 u m quidem', cuitripertitaillal
diftantiatemporis ignota eft,qui fieri poteft,vt ijs accom
modenfur ilia,quae tempotiobnoxia funt?
Casterum praaditStis hoc p a d o aduerfari folent. vGe-
nitum & ingenitum funt voceshomonymx. Ingenitum
enim idem quod increatum,& ingenitum,quod creatum
non eft, quemadrnodum geditum* quod genitum eft, &
gen itu m, quod creatumcrt. IngeniftHH.etiam pro ipfa iu-
generatione Si eo quod genitum honeft,yt gefficumjprp
generatione, & co qUodgenitumeftaccipitur: qaemad\
modum album proalbedino * & eo quod deaibaeum eft.
Itaqueebm triplex fit ingeniti genitique fignificatio, fi
proincreato Si creato haec nomina vfurpes, nos quoque
tecum fatebimur ingenitum cum genito idem.non elle.
h oc eft increatum cum creato i fin autem pro eo qui ge-
rtuit, Si quigenituSeft, non re d e identitatem .de medio
fpllis: qif*nihilaliudeft, qudmnatut«fpecimen, nimi-
rum vt nulla imrautatione fa d e genitura fit genirori fi-
mills*.
Rurfum n Ingenitum Si genitum pro ingeneratfone&
generatione fumas, non idem f jbi volunr.at fi pro natutis
illis in quib. ingeneratio Si generatio confide'ranEaritquid
obftat q u a minus idem fint ? Videeniffl,Eun0mi, argU'
rnentumtudm alia inaerfum via* Eft quod fapiensdica-
mus,eft quod Sc infipiens.-'huiufmodiporrbnommanbn
idem fignificant; nam qua in re infipiens cum fapienie ide
dixeris ?' nihilominus tamenineodem homine confide-
ranturmec eflentiasdiftecant t at in eflen tiis .dfrtccantur:
feo? e f t, non aliam eflentiam infipiens , atque aliam
. fitpienS introducit: quemadrnodum, verbi gratia, Deus
Si homo* •
Cqradtem fbljusingenfti norhme diuinam 4 e%PaS
euehtiam ? Cur non aequeimmortalifatis', clementia, &
immutationisnomeoaff'umis?H£ecenimeodemlociuio-,
:. nisgenere de Deo-dicuntur. Qubd fi dicas, Etihohi^im* |
mocta-
Naziauj I
zcuiAn- S
tiltrcplic
GeniiÛÂ I
ngenitii ?
m
[dentil
rialitatem, çlementiam, & immutabilitatem, de bru- i ijfdem ip fpeçie accipiaotur* N am quemadrnodum Àdâ-
II10rLiam&hominil)Useiuintian : ingenitum deciesmillenOsfufcepirtet m '
n o oeculiare e0 e>audies, ne Deo quidem ingenitum at* ; liberosinaud tamenipfe h ui qfinocl.(£x eop ul a gc n i r üs di- I
‘bui Siquidem *ex Græcorum Phîlqfophis Ariftofeles f ce fétur^heqj pOmen eius' qui genjtus ex coptflä non ‘e ft,
"nidem Ingenitum de materiaprædicar,iPlato verb efTen- j cum ijs qui geniti eflent commune haberet : ira Sc fuprfe-
Tasingenitas vocät. PorrbManesduoprincipia intrbdu- j müsjllè Deus ( a tpröpitius illemrAifit, quid mefitnjlitii- (
C quidem bonum, alterüm verb malum : & illud Ldinibus fub fenfum caldéntibüsdeiineâtür jnôn àbalièha- . ' : . ^
niiidem luéem,hoc verb tenebrds : atq; adeb cxbóno bq|ï ■intafeingeniti nomçn, etiam fi vrtî^nftumFüium ante
Lucifétüm genuerit;yt facrateftatiir-f'criptural Neoenim j ; '
Pater eoq u b d g e h u it, iccfcgb ab ingenerati'ohe ex ci dit;
fed q uianbn ex caufa ijngehitus& generariscortitutus efti
Eunomius autem], dum temeïè cènfètgenita cum ijs in
omnibuspatticiparê, quae gehuerunt, inde aftruereyide-;
tur,genitum Filium, quia cum Patre ingeniro participate
ingemtum quoq; futurum .-quibus Verbis oftendit fe iri re-
quidem luCem,hpc verb tenebras ; atqj ;
noruii fohtes,at ex malo malorumriuosprofluxifle ait.
De Deo & materia. Deum nec definiri , nec compter
hendipojfe.
C A P V T X L II I .
A Dhæc Dha:c obijeit Eunomius. Dieite n o b is, quælo,quaefo, It fi
bus TheOlogicis'Grjecoru'm verfacura eflre:iij%.malè ab- 1
X ^ In e e n itum eflèntia Dei bon eft, quidnam aliudef- uti. lllienim Vnitates Vocantçflentiasillasÿquæab vno Vnltatcs
___Llngenicum eflèntia Dei bon eft, quidnam aliud effentiâ
Dei fit ? Aduerfus quam quæftionem hæc funt op-
ponenda. An Verb tuarn, bone vir, eflentiam Si naturam
nofti? an formicæ, an qulicis ? Caetemm hqctibi viciffim
dicam.* Duo funt eorum qua: funt extrema,Deus Si roate-
jpria- ria,ille quidem afeendendo,haec verb defeendendo.-poft-
i que materiam nihil omninojupereft. Quaenam ergo ma-
tenæefTentia fit ? Ah verb ëa eft idipfum quod eft ,ran id
quod non eft? Nam ftfit id quod eft, quomodo forma;ca-
! ret? Formaenim nptitiaefteorum, quaefunt. Sin autem
i fit id quod'npn eft.qüî fit,v ti Philpfophis definiatur tan-
qqam.idquod eft ? Illam enim ù&lw , hoc eft vita caren-
tem, vocant, & incorpoream, atque adeo hypoftafeos i-
maginationem,eamdenique,quæcùm nihil fit, omniata-
meneflè fingitur , eflèntiæludicrum , idolum & vmbra
femper fugiens-,atque in id qubd non eft recurrens.Edifte-
re mihi,quænam fit ratio materiæ, tuneque viciffim tibie-
difteram, qnàenam fiteflentiædiuinædefinitio. Qubd fi
eorum quæ funt extremiim ignoras, quomodo primum a-
dipitci Si comprehendere conaris ? Age verb, fi in caelum
volàre tentâtes, an ftatim ad eius circunferentiam nullo
intermedio prbpiùs accederes ? nonne tibi primum fecâ-
duseftetaer,vt ficad eum,quemvocamus aetherem veni-
res,tumq;deinde traie&is omnibus Sphçtis adipfumcce-
li am b j tump er ci n ge res ?
peidefinitionem portulas, tanquamignoresfam eflè
D " definitionis nacuram, vc definicum definiat. At aefiniens
ad definiti fcilicec faftigtum afcendit:ita. vtPeusdefinien-
Mot. tibus inferior fit. Quid,? Ariftotelem non audis , cum ait
fimile perfi mile comprehendi: oportereq; vt cognofcens
ad cognitum quandamldeam Si fimilitudinem habe atï
Etreiftè quidem h a â en u s ariolatur Philofophus :fiqui-
pipedo- dem, vt canit Empedocles, Terra tetfam vide mus, vt a-
quaaquam,ætheceætherem, anima animam, eo quod eft
id quod eft,mente mentem, natura naturam,materia materiam,
formaformam, &vnum vno. Hæc enim omnia
nobis infunt , materia,forma, corpus, n a tu ra ,anima1,
mens,vnum. Vnum enim nos quoque fumus: non tamen
proprië. Nam vnitatisfeu coniunâionis racione vni di-
cimur; ..
Adz pró1
prieras.
Euz. pro-
prietas.
Ingenitum ejfe Deum,quamuis vnigenitumgenuerit, Filium
autem ingenitum non ejfe, quamuiseiufdem
cum Patre fubftantia
C A P V T X I .IV .
INgenitum porro non id eflè dicimus.quod minimè générât,
fed quod tninimè genitum eft : quemadrnodum
verbi gratia', Incaufâtum, non id quo d cuiufpiam alius
caufa non eft,fed id quod anti qui orem feipfo cahfamuon
habec, S i q u i d e m , quoqtte * hoc eft Pacre careh-
temnon dicimus eumjqui Filijpacer non.audiat , fed qui
nullo a Patre proceflerit: &w<»^v,hoceft principio edren-
tem, nonquialiarum cfïèntiarum principiumhaudqua-:
quamfuerit : fed cuius eftentia ofnnem eflentiam exupe-
rët.Nohenim communia funt hæe noininauta vc ingeniquæ
à vita. Item ea quæ fiint, q u i ab eo quod éft;âtqj ic- ,
eircb addit Ingenitum quoqjab Ingenito procedere,
Gui quidem refpondere quiuis:<j'ueàt, ea quæ à quibuf-
uisgënetantùrhaudquaquam hæreditarioiureproprieta..
tâtes eprum indipifci,fcd fubftantias. quandoquidem Sè-
tbus homo Quidem fuit, Quippe qui ab'hu.iufmodieflen-
tia originem craxerit, cæterùm h uiufce particeps non fuit,
vt citra copulam carnalem narus merit. Huiufmodi enim
propriètas Adæ creatiofuit. EcEuæfilia,foeminaquidem
é ta t, vetùm non cofta è lacère fübduëta.; Hæceiîim pro-
prietas Euiefuit, quemadmodum Adami proprium fu it,
génitum non eflè., fèd formatum. Genita ëhïm efïèntias
hæreditarioiurë obtineqr, non autem proprietates eflen-
tijs inhærentes. Quare fupremus ille Deus ab ingéhëta-
tibnenonexcidit,quamuisfilium'genuerit; nequegerii-
tus fftius in ingenitum degencrauit, qtqa ab ingenito pro-
ceflit.
Alia Eunomij obtettio , Patrem nomtn ejfe quo ejfen-
tiavel a£lio fignifi-
cetur.
C A P V T XL V;
a ViufmodiProblemamaliciofiffimè confiiftürh fob-
inferrefoletEunomius/ C ùmenim Filium non ad
eandem cum Patte fubftantiam addneere velit ;, 6ç hoc
multis, v t fibi videtmyratrönibus probet , imb veto quæ-
ftionibus quibufdam obfolétis vcacur, atqj-ita propriüm
dogma proponaf, quafi ei contradici non poflîr, eo fit* vt
ne nunc quidem reëta nqminurn fignificatione vratur.
Hæcenimduo riomiria Eftentia& A^;io nullo*velur intermedio
vfiirpat, & céh(èt,r nefeio quo Dp«5fcotè vfiis,o-
: rane nômen vel effentiæ fignificatftium eflè, vel aiSfionis;
"Quia verb huiufmodi nbminum ihfinùàtio ab ülo fold
cognita, vel potiùs effiëta ,, quod j mm qdo^ad hæi efin a- paÉei cj?
ftruendam cor>ferrevidetur,iccireb interrogac,Patris no^fçnctaaé;
mine eflèntianean a â io fignifieatur ? vt fi efléhtiam figni- an aftiq.
ficaridicamus, ille indeinfèia tjfî quid præcer Patrem fit * t H
eflèntiæ id non eflè ; cùm eflèritiam Pater fibi præfumpfè-
rit. ïtaque fi Pâter,quatenus Patèrseflèntja fit,Filius, quai
tenus Filius, eflèntia non eft: fin veriti, ne Filium èflèhtià
carentem introducamus,Pacris nomine adiahèmfighifi-.
cari profiteamur,turn nos aeriùs vrgebit ille, acquéaddo-:
gmafuumcomprobandum alliciet. Nam fi mhil aliud
præter aélionem,nomine Patris dënotetur,neceflèeftali-
quid eflè , quod acium fuerit. Aëiio enirn alicùius èft
quodagitur. Iam quidaliudab hoc nomine Paterno a-
d um eft, præter Filium? Si enim Pater Filij Pater, Si Pater
a(ftiôeft*çertèFiliusid eric, quod agi tur. Si ergo alter a-
git, & alter agitur, quæ verbadiuerfæ funt eflehtiæ » vt iri
àrtibus apparec, certè diuerfæ quôqiie à Pâtre fubftantiæ'
Filius eft; quemadmodum Si flatua diuerfam habet à fta?
tuarionaturam
Magnus porrb Pater ille Gregoriüs^^athbîguam En-
horaijquæftiônemfubuertit:& v trame]-, obieâiohi'sp'ar
tage genita, item principio carenria {c non carentia, Dto j tem,vt abfurdani, deftruxit fiisyerbis. Neq-, verb efCenruè
Pater,