uans,quod funt hereriurae vel cafti, ft in. vitijs móriifican-
te sj& carné fuam à putredine libidiniscóferuantcs.f Aloe
eftetiam arbor fuauiflïmi odons, adeo vtadoleatur alta-
ribiisvice rhimiamatis; habetverofiiccumaroariflïmuri)
refiftentem putredirii, quod fu ne continentes per amari-
tudinem vitç lafcim’am carnisreprimentes.Priroavngué-
tafunt preciofiora : quæ de primis floribus preciofarum
fpecierumfiünt ,v tillu d Maria: in Euangelio fpicatü pre-
ctofum, quod funt prælari & ajij jfcimis carifmatibus fpi-
rirüsfandi, fcilicer primis credenrium donis pleni,quH:ü
verbo&exemploflagrant , .quafi vlceralangüidaruni a-
nimarum curant. Nptandü quod h x fpeciés ai boru m vel
herbarum introducrintur, de quibüs vnguêta ebrficiun-
rur,quia per hasnotaritur ordines e le d o rü , quafi cohortes
in caflris regis militaritium.quorü vulnerapervnguen-
ta cur'atur.ldeo & fponfam hbrto fonti & paradilo có-
parat,quafi ei aperte dfcar.nè tfmeas pugnare conrra acies
Amatta, quia tales bellarofesin comitatu habès, de quorum
conftaritia & atmi&fècura hoftes fuperabis, & vidrix
bi DehPiyteiis veto eosqui vixiriteiliguntrnyftcrià. Ci-
ftèrnaeft colledioaquarüplumaliû^quod funt dogmata !
hærericorum. Tropplogicefidelis anima eft fponfa Chri-
fti,per amorcm ei conitinda,& pariensfpirirualesfilios.i.
bonaopera.Hxceftetiam eius jêror,quia eius regntcohç-
tcs.Qutcnimpaùuntur perftcuùone,propter iuflitiamipforü eft
règnum ctlorït. Anima habet fuâ membra fibi congrùa.Hu-
?us»Mfl/w<efunt ftudia <iifcédi & legendi, quib. hauritlaç, j
quôpoftmtdum paruulos.i. indodos nutriar. vbera eius
funtlapientia & fcientia, de qujbuslacdediinæindodis
miniftrat.Eius vnguenta funt bonæexhortationes, quibus
vulnera aniroaruracurât,magis quam vinü fecularis piu-
dentiæ. labia eius funt ccnfc flîo,qua ore confitetur,qucd
corde credit, vel peccata in confeffioneaperit. Lingua e-
ius eft in terpretatio çpgirationis, cum bonü confiliû cordis
orevel feripto loquitur. Veftjmentaeius funt.virtutes,
quib, ira dccoratiirvt corpus veflibus, vndfffcribitur ; I»-
duit mcDomnmveflimento falutis & indumento /.»rime. Anima
etiam eft hortus, quia fimilis.horto,(cilicet bonis fentenamec'oronaberis.
Ec tuvulneratosinbello hei bis tuis cu- tijs,vt hortus herbis plenavirtutib.vthortiisflorib, .Qui
rabis.qüia t i es hortus mcdicinaliüm herbarü : & laflbs | hortusfflfewf/w/wj.i.bonisoperibuscircüftptusad^nio- .
fluentis ttris refocillabis, quia tu es fons fpiritalium aqua-
rum: & vidores pom is tuis faturabis,quia tU es paradifus,
ideft,horcuspomorum, fpiritualitim ferculorum.[Sciendum
vero ad lireram quod Salomo in Libano talemhor-
tum muro conclufit, in quo has (peciesherbarum vel ar-
borum plaptatas ha bu it: in quo & fobs lordanis erupit
de quo & fubditur.
FOns bortorumputeus aquarian viuentiu qu&fluunt impetu de
libano. Hortorum ideo dicitur,quia fuperius duos hor-
tospofuit. Aqua: viuentes fu n t, qua: flu un t: Aqua enim
quteflat quafi mortua eft, qriafi viuir qua:Currie. Noran-
duin quod die it,qua fluunt impetu de Libano,quia flueta Ior-
datiiiscum magnoimpetufluuntde Libano. Du o fon tes
font lo r & Dan, vbi illi duoconfluur,Iordanemfluuium
fad tint : Ideo hie abundantia aquarum introducltur, vt
redundantia pra:miorum demonftretur r qua: vidoribus1
l dabitur, qui ad forttem v i t i Cbriftum & ad puteu aqua-
rum viueheifim,id eft, fpiritUmfanduro puteum fpiritua-
lium dqnorUmperducuntur;Siquidefn decern generaar-
borum paradifi p o fu it, per quae de com or dines eledoru
: fpiritualis paradifi exprefut, qui fub decern praeceptis conibus.
Ipfa etiam eil fons, quia de ea Huit cçleltis dodrina,
quæirrigat alios hortos,fcilicetfidelesânimas,qui/ôns fi-
gnactilo fandæfidei eft fignarus. An imafan d a nihilomi."
riusc ft par adjfus, plena fpiritualib. delieijs ehuiqsparadi-
fi fons eft charitas,quæ irrigat hnne paradifum x vt'profe-
pat preciofumfrudum. Q uatuorflumina paradifi funt
quatuorprincipäles virtutes, fcilicer. Prudentia,Forcitu-
do,iuftitia,Temperantia.jLigw«wrtf fapientia ,frulltu eins
immortalités. Ligna fludifera vtilesdifciplinx. F rud’ li-j
gnorum,mores p ioiurn.lignumf i i e t i a b o n i : obfer-
uatio mandati.Vnguentana ligna,fcilicer nardus, & j:ro-
cus,& alia,funt virtutes Caftitas,Bonitas,Humilitas,&a-!
lia infirmamiUm animaiu vnguenta. Fons & puteus in ea
eftEuangelica&legalis dodrina, fiuefeieria; Anagogice
paradifus exulrationis, eft habitatio fandotum in tælis,
plena omnib. delicijs. In huric paradifum raptus eft Paulu
s ,^ in huncintroduxit latronéDominus. Inhocpara-
difo fons qui fluit defo co volupratis, eft Chriftus, fons
vitæfiuens de corde patris,de quo manat yitaomniûfLignum
vitç eft Dei fapientia, vel fpiritusfandus vijtâ «ter- ]
nam infpirans omnib. Fons & puteus aqtiai um viucntiü, |
j travitià pUgWant ^ycpràemiutn denatij, fcilicet coronam eft plenitudoomnium gaudiorû.In caiteris huius bapitur
gloti*,petcipiant'.Tafis eft fm d ü s horti ; fons aüt eius. i. li deficit anagoge.Sunt efgo quatuor paradifr fcilicet pa-,
j irrigatio eius, ellfons hortorum ôc puteus dquarum viuentium,
I qua flaunt impetu de Libano. Fons eft vbi flume funditur ; Puteus
vbi aqua in profundo later. Fons ergo hortorum eft
euangelium, irrigatio Ecclefiarum, in ad iu a & contem-
platiuavita deg^tium.Hic fons deLibano erupit, in hor-
tum Ierufalem cucurrit,de mote Syon fluxit,omnes hor-
tos otbis irrigauit rquia Euangelica dodrina de Chrifto'
i érupit inhortum Ierufalem.^. in primitiuam Ecclefia,Cu-
. cùf tic,de monte Syon per apdftolbs in gentes flu xit, & o-
, mues Ecclel\as irrigauit. Puteus autemaquarum eft pfô-
fu nda lex diuinorum fen(uutn,qui latent in legis litera, vt
in p rofuri d o pu ce oâqua; Qme aquae funt viuentes, quia
eos vîuetefàciiint,quieas (prrituaHtérintelligunt. Hæ a-
quæfluunt cum impetu de L ibano,quia veniunt cü abü-
dantiade Iudaicopopulo. Libanusemm dicitur dealba-
, tio,&intelligitur Iudaicus poptiius,diuino culttl dealba.
, tus. De hoc Libano-flueritalegis &prophetarü fluxerunt,
i & per Apoftolos cum impetu in Ecclefia gentium mana-
| uerunt.qui feripturas abunde fpiritualiter expofuerunt.
J AliterLibanùsdiciturcandidatio,&intelligiturChriftus
! de cafta virgiiidnatus. De hoc Libano aquae cum impetu
,'fluxeruntfquandodona fpiritusfandi tanquam fpiritus
J torrens in credentes i nun dauerun t, & eos fcientia omniû
[ lingtiarum repleuerunt. De his aqtiis ipfe d i x i t Qui credit
in meflumina de ventre,eiusfiuet aqua vi«<e.i.carifmata fpiri tus-
! fan d i,q u ç faciun t credentes cum Deo viuere.Hoc tot um j hie intrdducitut, vt feiat fponfa', quod ita eius bellatdres j
j replenturdodrinaChrifti& donis fpiritusfandi :&itarc-
| munerabutur ficut apoftoli bellatoresChrifti repleti funt
rdodrina:Ghfifti, & flonisfpiritusfandi, femunerati font
j præmio vitx .Fons é tiâfignificat eos qui capacesfunt verradifus
volupratis,terreftrisj paradifusexultationis, cele-’
ftis: paradifus religionis,Ecclefiaru;paradifus v im u is , a-J
nimaru.Poftqua AmanainbqlJocöfuis vidusfuccubuit,
ecce Aquiloalius hoftis graue belluregina:intulit , fed
v id u s in hoi tüfugit, ibiq;ytlatro, ininfldtjshiuh. In quo
dü regina vidotéexercitü refkgret,rex aduenit & hqftem
latentem reperiensde horto cdnfufum expulit, atq.j Au-
ftiüculcorem hortiinuitauit,dicens.
SVrgeaqüilf)&veniaußer: perfla hortunt meum.Scihccxpoft-
qtia ceflauit pexfeeutio tyrannorum,&coronata eft pa
tientia fandoru, protinus iurrexitin Ecclefiavefania har-
reticorü, qua: attocius Ecclefiaebelhim intulit, quaprius
^paganispertulit.Perniciófiorenimc'ftbeftis -, qui ïntra
maenia pofi tu s ciues im pugnat, quam qui extra exclufus
muros oppugnar. Du ergo póft fiidoré perfecütiQnismi-
lites Chiifti in horto Ecclefia:frueiéiur quiete p^cis^écce
tortuolus draco a mai rynb.vidus de anti 9 ma)iciae caput
extulit, virus perfidiseper agmina Chrifti fu d i t i t vt latro
de infidijsirop rouifus profiliuir,aiq; incamos milites-te-
liserroris vfquequaq; pioftrauit. Siquidé itïaudiiam h«-
fèfim per maligiios homincs mentib. fldelfü infiidir^qua
totü liortum E cclefia quafi quadälepra vrctauir : fed i cx
glorié Chriftus fuisauxilium praebuit , düvninerfam hx-
refim per fapientes deftruxir,&de horto fuo flagelhs ana-
thematisexpulit.Expulfo aut Aquilone, Alifter jntmuic,
quia eieda hxrefi de Ecclefia, Aufterfcilicet lpirjtus fan-
d us hortuinperflauir, dum verafidetndodonb. infpira-
uir. Et mox fluxerumhortfaromara,dum-landi patres jp-
tulerunt verse fidèi d o gm a ra .R e x ergo adueniens,- dit; t,
0#{jtt;/fl,hoftfemaligne,de latebris tuis/»>ge , ik de horto
meo difcede.-tü autem A ufler, cttlror h o ru , vent piifla boriu i
weim,&fluant aroinata illuis ,;quæfufficiâc vidori b us. Aro- . poràbit, vt fine vnîi cum Deo fîcüt cibûs 7b côrrûïs
mata funt odorârâina ; fdlicerîfruiâius arbdrum prædi-, dentis vertitur.Aliter Ecclefia dolés Énagoeâà fide '(m idarär.
p*rdi^dynäm6mj,&aliaruLibärii.Id.eodicitflitant, jfHtamdih^pararijOi'ateamfibiaflôçiari, djc<rns|D//efl«i
quiaacomata de ÿtborib. ârddre fpiritujf fluünif vt rèfînà I meus,qui de me hortp fuo Aquiloné diabolu per fidémex
decedrö lielabiéte. Aqiiilbcft yehtus durus & frigidus, |.pttlit,& Auftrum fpiriturofanSupprgrarilihtröduxit ' èc
qui trähftringitaeflores necat.Auftet veto ventus calidus aromatacharifmatûin me mulrinli^i»r»-u k ■
& blandùs, qui terram foluit & ^dres prdducit, Aquilo
eftdiâbolus.qùi duram perfècutionemEcclefîæintulit,ôc
vtflridam terrain fidelés de ftuélu bonorûm operu prohibait,
& in fideflorétesper varia tormeta necadit.Hic in
hortovtlatroininfidijslatuic, dumvidusin perfè'cütid-
rié virüsbccultü vc dracohæreticæ prauitatis in fidèlese-
uomuirf Aufte'r aût eftfpirirùsfahdus, quifua^racia hor-
tumperflauic,dum redam fideEcclefiæinfpirauit, & ter-
râ.i. corda fubiierfa degelu perfidiæ fo lu i t ,& flores fidéi
produxit,quoflante hcftiardmàta fluxcruc, quia moxfi-
deidocumenta per feripea parru redundaueranc.Ecdèfiâ
vocatùr hdirtus pér fi miie.quia ficut in hörtdfunt liliâ,ro-
fæ, & al ij flores,& herbç fàlubres,&item cardui,vfticç,&
aliæhérbç nociuæ &inutiles:fic fùnt in Ecclefia martyres^
confeflbresj'virgines , 8t alij fideles. Surit etiam hærèticii
fchifinatici,& falfi frâtres.In his latet Aquilo : In illis flat;
Auftér.&deipfîsfluüntaromàtayirrutum.AliterperA-
quilönc'fftundiafperä;per Auftrüihtelligunturßrofpera;
His dicitur permittendb non iubendo, vr ad tentandum
fiirganr,horrnm perflenrivearbmata fluant,hoc eftjtributacharifraatu
in memuJtipIicauittipfeetiaper gra-
tiä venia tin Iudaam hortum fuubt, vt comedatßiBuspomri
quorum. Ideft,v tpe rfld emincorpbrétfibimultitudinehi
conuertendorum/Moraliter; Diledüsit) hortum vehit;
&frudum'pomorum fuqru comedit, cumChriftusdo^
na fua in e p u fpititualium multiplicauit; & fe bperibuS
cofum v tluauic ib o refèfeir. Iuxraalcibfem fenfum, dilei
d üs hbrti frudum comedit,cum Chriftuseledös de ho t
mundoingloriafn fudro affiimpfcrit. Rexadconiiiuiuml
feginéingrefiüsidièit.' ^
* Ini in hortum meuforor mea fponfa: miflui myna meant cu
dromdtib. niets. Comedifauum cum meüemeo : bibi vinum
nteum tu latte meo. Per myrrhattijn arty res,per alomata cd-
fefToresaccipfuntuf.Fauuseft mél-incêra; & fignificat a-
ninias in corpdre:Mel auté extra ceräm animas extra cor-
fora; Perfauum exprimuntur hi, qtii curh Domino cor-
poraliter fiirrexerUrit,& cum eo corporaliter afeenderüt;
P ermelautanimsfandorüm, ddinferrio per Chnftum
liberatotu. Per viriiim notanciithi, quiid primitiüa Ecclefia
alios dodrinainebriauerut.Per lac hij tjui lade dpi
. , - . . - - -drill*Qutririifunt. Sex oedines eledQitini;pofuitrqribs ad
rationes hdelibus inferanr, vtexemplo patienti*eorü,& ^loriaraperfedoruperduxit. Senarius quippeiiumerus I
rAfl-fl nriap npnpfraiTMni'M nr ink •n.ilr/..«..!]...». C« _-n. _coftantiæ benefragrantiàv tlo b ad multosperfluanr.Se- V n • ' i .f* .. i '
piusprofpera quam aduerfà animü tentant, quia aduerfà
qtii p.erfedus èft,perfedioné innuit,quafï dicat : O É c c l.
foror mea in hæreditäte,fpofamed in fpiritualigenetatiohei I
a ni mu ab lllecebris carnis abftrahunt, profpera vero ad Ego iâveni perincarnationé, inbortumeü ia mefliii !
làfciüiamaHiciunt.Trôpôlbgicèhôrtuseftdauftrü.flores | myrrhaciiaromatib. quiacollegiadmefnefremmartyrüirt
& herb* falubres fratres jn fide & drledionevnanimes, j cælutn cücôfefloribus fide & opéré bene oléntib.Goweifi
vrticç&herb ç inutiles, sut hypbcrifç&falfifratres.Aqui- fauumcumeüe, quia quos cotporaliterjfufeirauj.iam in glo-
loin hortb adtèntandum furgir, dum diabolus pér falfos riamfumpficumanimàbus,qiiasdeinfernoliberauii Biéi
fratres cdhqbrdi aïfrfratrü perturbât : fed Aùfterveniens wwwwfw/^quiadodorescû auditoribusiam angelis iri
hortü petflat,*dum fpiritusfandus cóuentum fratruin pa- cælis affociaui dicens : O vos angeli amici comedité & vos
tientia& concotdiacorrobrat: Aromatafluuntfdüvirtu- archangelichariffimiWWrt&inebnamm, quodcftdicerci
tes prius occülrç tétationib.pro'bat*iad notitiâprOximo- Hosquosde terriscümtriÖphöadduxi,Vtfuauem ciburti
rüpröducünt.AnagögiceveroAquilo in hottofurgit, en vobis aflociandoincorporate i & vt duîcé poturoin güü-
antichriftusàdhücËeclëfi|m impughabir.fèd Auftechor- diü veftrum introducite. Etficutepulàntes virils fefculiS
tu pefflabiticum gratia fpiritusfandi,fidelibus cónflaritia &potibusgaudèntfàciariiitagaudeteiftoSrVêftro cbnfôr?>
fiderrotra eûinfpirauerit:tqncâromiata horti fluent,quia tio annumerari. Hoc to'tüm idebreplicaé, quafi Ê cçlefié
profid^Cbrifti martyriaredundabunt.^literAquilofür- gentiudicat : Sicutillosdeprimitiua Eccléfia-meaincar-
gitjVt de horto difeedae, euoccifo anticbrifto perfècutio natione,paflSoifts*rbfutredione, 6c afcénfione kril glofi-
deEcclbfîà récedet; Atifier vero hortum perflabit,eu mal- ficaui:ita âdhuc conüerce^ndos de ludæisglorificabo. Si-»
titudb lapforum ad poeaitentiamperinfpiràtionéfaiidi- j militer & de tébrtbsj & in fide perfèdosangelisirt gloria
fpiritus redibit. Tuncfluènt horri aromata, quia exempla aflbciabp. Aliter* Ö foror & fponfa, tu oras vf veniarti in
patienciç &côftantiç fandorum fob afltithriftoirr Eccle- te hortü meum, ferendo tibi contrâ mutidi féiftamenta
fia rediitidabüt.Aliter, A^uilode horto recedit.cfidiabb- auXiliüî ego aüté veniin hortü temporeperfècuÉiöttis,fe-
lus.de Eccléfia vltimó iudicio damnarus difceder. Auftet rensauxilium martyribus.1 qubsiam coronauiprocrticia-
hörtü perflabit, cum Chriftus veniens confolatione fpiri- tibus. Veni ctiâin auxïliüm confefïbribus, Montra fiæreti-
tusfandi Ecelefî3çn récreabit.Tunc horti aromate fluent, j coscertantibus fqùôsiâmglorificaui iri cæiefti,bus: ira te
quando iufti çtefna prçmia pro mentis récrient. Aquilo- contra tentaméntamundi certantém iuuaboj & vincefl-
tte recedente , & Auftro in hortum venien te , regina aro- : tern coronabo.Iàm in horcb meomeflui myrrharri rtieahi
mata colligit,quib. vidores refieitj®em forisftantem w. màrtyrés ip Ecclefia amàraprô me paffos ad me in gloadepulasvidoruminuitat,
dicens.
C A P . V . r
» lmatdilettusmeusinbortufuum,vtcomeddtfruttuponid‘
rtimfuorum. Scilicet perfecutione per Chriftuanni-
hilata& haerefi vbiqj damnaca,Ecclefia iam iri pacedeco-
cordiafidei degens,& multacencameta fuftinenSjfcripca
patru quafi-aromata collegi^Cxemplo illoru vircucu fpiri-
tualiu'quafi conuiuiu inftituir,cui Chriftu interefle opcat,
v t opus fuum acceptabilc flat d icens,Qui fe promifit Ae-
cum vfq; adconfummatione feculimanfuru, ipfenueper
gratia veniac in me hortu fuu.vt qui me inter perffecutores
& hrereticos illxfamcuftodiuit,nunc in pace degentem a
tentationib. aduetfitatu , & profperitatum inconcuflairi
cuftodiat. Ac de me tales emjfliones producat , quarupo-
moru friidus ipfe coinedat, hoc eft j tS fpirituales velit de
me pullularc,quos fibi vt fuaue cibum velit iiiicorporare.,
Pomaetenim horti funtin Ecclefia eledi^Frudus porno-i
tu,funt opera bonoru. Frudiis pomorurfl fuoru diiedus
cOt^'edit, cum Ghriilus e ledo s per bona opera fibi incorriam
collegi cü aromatibus meis, höeéftcum.,ómnib.qui
faiha bonoru operumfuntirifignes Vtconfeflbres^ Nota-
dum quoddicit men: quia & ha:rerici habenf fuöS triarty'r-
tesScfuoscpnfefTores j qui non Chrifti, fedmyrrliafunt
diaboli.Tu inuitas me ad conuiuiü,iam cómedi fauü cum
melle meojiam bibi vinü meum cu lad e meo< Faups frinf
hiy qui in feripturis dulcedinem fpiriliiafis inrelligenti*
qua’ ru nt,& alijs ddricidant. M el fufithi qui epu las diu ini
verbi fibi appofitas li^benterguftat,& his irifaciabiliter ve-
fei defiderat.yiriuth futit fortes célêftiüfri dlodoreS,alioS
fapieri tia inebriatesXacfiiric i nfirmi ad hue audito rs,qui
lad e dodrinse nutriunrur ad bonosnaores.HosOmnes vt
dulcem cibümihi incotporaui, & vt fuaué po turn iri me
tiasfudi,quia omriesirigloria afliimpfi. Nuncalloquitor;
rex Vidores inhorto epulantes.lioceft,Omriesiri Ecclefia
de V icijs tri u m p h a n tes, Comedit e.dmici,btbite & inebrtamini
ebariflimi. Q uodeftdicere ‘. YosEcdefite bellatores, mei
.amici,qui facitis quae ego prjeéépi tiieó éxeiriplp, cómedi-
tefauum cu melle A. tales yiros. vobis aflociare pqui d ulq do-
drina vos efurientesiuftitiamreficiant: 6c méo exemplo
, _________D d d d d 3 iibito