ficiéspofitam lócè i videtürvifrirj-kbenteà fpeéuloï
Itemaacrtc faciénl iliicej' vt flnttcnebncin ficicm, etiamfifpeculamfitinïuee
, tamèiinon infoicies facicm
tuam.quia dum.vifiis rèlabitot i n terifcbiiS faciei,non videtfàcietn.
tenebrisitiipedienribiis.idebScPlatotraaat
dénaturafpeçulpmnd, ad probatidam leritèntiam fuam
dcvifu:quiad'icit,qübdigniseieatpetbculqs, quiaapa
parctin fpeculis.
’ Dcfigniiduoâmm obfiuramibuifekm.
C A P V T X X X .
Vodeciro fignaobfcurareSülemficaftme : Ponealiquod
in mundtVrnbilico,in D fuperioti Hennfphçfa
qüanior dies,aCancro ad LibraUi quatuordecim. Ergo
dici non pöteft, quod folita defcendat,ficut afcendit,
q u ia tu n c tö td ie sp o n e re tlïic ,q u ö tib i. Itemilieirjon;
pöteft, quod ante aequinobtium duos ibi dies pretermit- >
tamusiqiiia tune oporteret, quod xquinodtialis circulüs 1
declinaret ad $qlem, fedhöceftdicèn dum. Sol afceo-
dens , prjEnimioafccnfü paruin fpactj tranfit de.gradu,
defcendens autem plus fpacij de g fadü,' tran fitjti, fcili-
eer,vr capita hüius fphairaïlonèiusiTe diftent, quam il-
lius,qüam facit afcendens, &ita dies proximuspoftSöl-
ftitfimfnön omriinè'fimilisefti}li,quifitantefoïftitium,
fed tarnen param dèeft, quod tuncomhesgrafdus diui-
deretur illud fpacium , quod fol confummauitper dies
düosafcëndéus. Q u o d autem in dex^fro Hemifphaïrio
pluris dies ponit »nónnöce tad yEquinb&iutn : quiain
no,vnuraliominetn.oppofttumilli,fimiliterinvmbilico t pa'ucitâteyelptoritatedierunendneftvis, fedinmediefèjriorishemilphirij,
deinde faits medioicorpprefti- i tate.PotcftàUteminconfinioGcminorutn&Can'cti,efpef
Hütizontem exotcOjClatitatc ilia (tarin) fex bgnaiu.-
n a jo ra imgedit, iîmiltquenpoda ininfetiari‘fuifex,ita
luade cim. A d q u à d .îic e q d um Jç ^ ito d fie ti,v t& ïllii
ScHüïchominiaufetît, nectataenebminusfexvidén-
tut.Sol eninvferapet totam fphæram coeb illuminât, vt-
potein quo cftlumehdmnium,cbrpôris vero terra: me-
dietatem etiam illuipinattune-, quaeyi ymbra lunt pôn-
ta,quia per vmbrarh vident,.fex fignà vident - ira ali-,
quishabet, partem Hemifpb*1') .fiipér fuümHorizontero.
Et ego quia per ilfuminatum àëcem nulluin fi-
gnum videojllîe altereiufdem Heraifphærij fignà vider,
lcd pervmbram : aliüdeftcnim j pef clatitàtem videré
poft vmbrain,aliud per vmbram ad claritatem.
Quod Planet* non femperfint aqttè celeres.
C A P V T X X X I.
CVm Planer« dicanrursquèçcleres , hocefle non
poteft. Quippe fi contra firmamentum vadunc, hi
qui funt fiiperiorés plus impediuptur, iquaininferioresj
&ita squale fgàtium no,h poteft çpnficere çodem tempore,
fupenor & inferior. Ideo fiç diçàs.: Æquecelercs
funt ad nàotum,vbi vna tantum laborer,quantum alia, fi
non æquè permoueatur : fi enim rapitur,düm contrafir-
mamentummouetur,necëfleeft velimpediaturj nccc^
nim in ylla duci pbflet,& hou rerardari. ,
Dè Soleafcendente.&quidefficiat.
C A P V T X X X II.
Otandum eft* cùnaSol vçrfus ccelum eleuetur, ■ vt
fe &altitudoyerfius vel ergacoelum, & altitudevicinita-
tis nobrs. Attamen altitude verfiis çoelu'm'Gëminisafcri-
bitur,quiaibifinitur:a ltitudo Verfus nos Cancro datur,
quia ibi incipif defcendens.
De linea tendenteper Centrum.
C A P V T X XX IV .
OPpofitionibus&quçftionibus faciendis,illud prç-»
mictasi&lèias vifiipi admicti ih piano vtterra,èc v-
bi non adh^ret cerræ^ fècündùm hoc'quod àb oculode-
leendic,adhncvlque décidât in firmamentum , quodeft
caufàquace Hcnjilphsrium Vidéatur.Item Iciendum, li
neaifttendi'pcrcentrum té rr* ,' def>,olo ad p o lum , eo-
dcmquempdo ab Orientein Occidentem per centrum
terrae in firmamentum.Pôrrè.fit vnus in medio peruftae,
&alterin inferioriHemilphæriobppofitusilli, vifus il-
lorumnonincidetdineisfic dubtisper centrum terrae,in
modü crùcis,niû in fine linearü,id.eft, ybiincidic fifma-
mentû.Sol igi tur cum yenetitad Uneä d ù â a tn per centrü
terrae, nequaquam àdhuc viderut : cum autem venerit ad
lineam vifus ,tuncprimum oritur, ergö lohgiuslpacium
ieft per quod nön videtur,quam perqrrod videtur. I Ergo
hU , qüi (untin-perufta, hon pöteft cfle aequino«5tium.
Adhuc&aliud inconueniensiqüodgradus priusoritur:
quam Planeta. H*rum oppofitionum talis eft enodatio:
Duos Horizontes cfle, in plano ynum, alteram in altb.
nullus vnquam dubitauitPhilöfophorum. Dimerfio e-
ius quae habetur in plano,per Macrobium innotuit,eius
qurfitinalrodimerfio, comprehenfioninon fubiacet.
Sciendumautemeft, Hemifphærium tetix videri non
N| | t f | | | | P i P P | | . ........ polIe,_ tumore térraeinteruenientc...
Hemilphaerium verb in Getpinis 4uqs dies füpra trigintaponat, defeen- firmaraencivifuinaltum dircóto videtur. D e lineisverà
dendorfecompenfät, ita vt 'opp.öfiia figna diuidat ihrer quæ fein eentro terrae lecant , & perrerram de polo ad
fe,quicquid fuit fupfa trigiri'tà. Nam cum vnumqubd- i polum,de ortu ad occafum pfotehdi in tclliguntur, hoe
■qü'efignum diuifum fit in trigintä-partes , &folmvno
qu'oqu? ponere di ca tur fecundum aequalem di uifione m
tnginfa dies, quiequidin Geminis plus ponit quam tri-
ginta,hoc datur Sagittario , & erüntvnde duöbüslexa-
ginra dies, ficut 6c czeteris oppofirisfignisf Item notan-
dura,'qubd iEquinodtialis circulus diüidit aequalitejrzo-
;diacpih,fednpüin duo aeqöa.,abfidesPlanetarum, Ergo
fojärisabfis minuseftaLibräadArietem,quam ab Arie-
tead Libram.fdeoqhe.plüres dicspönitipiHemilphaeriö;
de,xtrp,quam'finiftröv :
In Artete fol multiplicat dies.
C A P V T 'X X X I I I .
ITem ab Arieteintribusfigrtisdup'sdiiSs plusponit qua
j n reliquis tribus. Nam mihqfis:fg.d?cim Kpfis in Can-
'crp,aequipolletCancer Täurb in riuroero dierum & ho-
rariim,& ua duo ilUdies, in Geminis fuperlunt. iEqui-
pbnentautemgrad.usjprp^imusänfefpl.ftitium, & p ro -■
ximus ppft(blftitium,iij aequaliremotiprle, fi nonfolin
illis, qüippeab Arietcvfque ad'CänCrum ftinenonagin-.
habeto,quod locum,;vbi exire intelliguhrur non vidés3
hcc qüi'cquamdeiplàlinea , nifi tantum vbi capita ea-
r um gradibus iungun tur,i n ipfo firmamento, vr praefens
figuradocet.Seddices : Ergo prius vidçurgradusfolis.
quàm ip(eSol?Ad hoc ita refpondem us: Non negamus:
heceftinconueniens lane intelligenti, fi parsipfiusgra-
dus prius yideatur quàm fijl : nam magnitudogradus
magnitudinem folis infinita & incomprehcnfibili quan-
'titate vincjit, etfiaffixusefièt ipfigradui, faepe hoc con-
tinget.
Sbd.non concedo, vbi torus prius emergatur, codcm
•'modP’inrelligisiri occrdenre parterii gradus adhucap-
parère, quamuis £olfe vifiiiyiam fubtrabto. Qua re
'diemnatutâletndices,non de ortuSo-
lis adortum,fedbrtu gradus,
adotrum eiuf- *'
dem.
Ï
An Sol
An Svldiutiusfub, terra fit, quant in aqui-
1 noctw.
C A P V T XXX V .
Ok'Vod autem folem dicunt diutius efle fub terra,
_£quam fupraini£quino«ftio^falfumeft. Sunt enim
in hoc d e c e p ti, quod non purant folem efle fuper terrain,
nifl occurrat vifui eorum:Sed non ita eft. Nam dum
ideblicetipfccanfuseiusin linea O rie n ta l no'videatur, j
tamen non obeftinftrbmehtis, quiarationis 'darzfunr, |
fecundum quoddeprehendunrur res in inftrumento, 8c j
ideo etiam fecuhdfim folem bene d id tu f z q u in o b tium :
quiain inftrumento per tantum temp us medietatem cir-
culi percurrit, per quantum tempus non videtur. Erica I
ra tio ,‘quodalihd habere videtur, q u im ’res : fed nos le-
quamuradum,ficut eft deprehcnlum.
Qfiod Solducehtefima fextaàecimapars circuit
fiipereminec.linca:fiipradi<5fce,: fcilicet,qu£e tranfit fuper
fuidkatur.
tcrram,in noftro Hemilphse.rio ineipit tunc efle, quam-
uisnon videamus eum,nec ad locum,vbi vifus dirigitur,
' C A P V T X X X V Î I Î .
peruencrit, quod probari.poteft per hanc comparatio-
nem,hocmodo : SialiquisefletinmferioriHemifphte-
Vm Sol dicitur duçenreifima fexta décima pars circuli
rio o p p o fitu silli, quodpjopofuimusin fuperiori, non
C magisvjdcrct folem, qudrafuperior, quia comm vifus | lcsponcrenmrabOrienreadOccTdemem lui,Videtur hon efle verum : quia fi totidem & inferius
loihterytrumque,
B no” conueniuncm regione folis^fed in ipfo gcadu firma- j non implcrct totum circulum?R.cfpondctur Alius eft ilrocnjqiquo
multum diftant. Edquanroplusftellaqnx-; le circalus,cuius,ipfe'Jft.diicencefima decimafextapars
liber ain-mamenro defeendtr, ranto mams ^Ipaaum eft; & vifusnofterfallitutfquianon porefthaberein illo ‘ ’ i in w r v r r i ir n n iiA (n n ft rin r ic ( n l is / ym f p r in r it H I_r. l i . i i *• r > . .
fuperioris folis &inferioris.
De Lucifero & Hejpero'.
C A P V T .X X X V I.
NEceflariaigitur ra.tione probatur, fi Venus lit lupra
Solem, quodfic eadem,die Lucifer Sc H efperusfi-
i mul. NecaliquidinconueniensindeincuiTimus,quam
; hoc quod duos Luciferos & duos Helperos habemus; A-
liquando namq; in vna die habemus vel yicinius ad terrain,
Icil.cum veerque fuprafolehi vagatur, & duos Luci-
feros Sc vnum Helperum, cum vnjis fueric fupra (olem,
Scaltcr ante,: quandoque duos Hefperos Sc vnum Lucl-
ferum^cum vnus fueritiupra folem,Sc alter,reerb. Si fir-.
mamencolongius g. terra accefliflec, non videremus He-
. miiphxiium.Si iolem videremusin lineaOriencali,tunc
plus videremus, quam H emilpharium, quia oporterec
;vt per lolem dnigetetui vifus in coslum, infra quam mo*
f do., vbi iungicurlmeaE oriencali in ccelo. Cumfolvcnit
adlineamorientalem,nonftatimvidetur: ficetiamante
occidit, quanturn„ad vifum conueniat lub lineam occi-
f dentalemifecunduin qUodigirurdicemus habere ^Equi-
nodium. ? PerSolem dici non poteft, quia perlongius
tempus non videtur,quam videatur?Refpondeo:Secuh-
durri Solem dicitur £equinodiuin,quia dum adhuc quafi
infideredinea oriencali,, peruenitad ortum eius cantusi
Sc necperaquam,nec per Hotplogiura poflet deprehen-
di,per maiusipatium lateic,quam vidcri: quoniameum
Sol fir maior terra,tam magnum vitam paruo non lubito
facitnotabilein diffcrenciam. Regio verb gradus vide- ]
tur ante Iblis ortuip , ftcllajvero eius hebetantur. .Venus
autem licet ra rb , tamen q.uandoque eftfuper folem,
prius venit ad l;inea,m vifus,quam.folare corpus: etfi Ve- j
n,us fit minor f o i e ,. tamen non ta n tum , quantum ter-
ra. Porro dc hoe, inueftigando fagacius , n o n erit in utile.
,
Quod Horologium in prima & ultima bora non
babeatpartes.
C A P . V T . X X X V I I . |
IN Horologio prima hora & vltima non habentpar-
tesiquia tieque primaeinitium,fed finis tantum atten-
ditur-.nec finis vlcima2,fedinicium.Sed quomodonouies
in hora fol voluitur,cum aliquid pertinet primam ad ho-
iain?De hoc quod Sol vadicde linea Oriencali, inquam,
quae oritur,fed Oricns non videtudvel quomodo hbi re-
lpondere poflunt, circulus coeleftis & Aftrolabq,vcl Ho-
rolog^Gnomoncm haberices, cum fol in linea p rsd id a
non videatur oriri ? Relpondetur: Tanta: eft magnitudi-
nis jfol,quod in paruo nuliam facit diuerficacem,infiden-
ce enim Alliidada line« Orientali, penetrat radius, verun-
que foramen:Solenim m agnus eft,& a terraremocus.Et
‘çulojïh qùb fol vôluiturin æçherë , fed'in ipfum firma-
i mentum cadit.Sol aurem non eft pars circuli firmamen-
I d,fed fui,in quo rapithr,qui eft terræ vicinuis.
De planoèr alto.
C A P V T X X X IX .
I - ,• - ‘ ■■■•; :
A N fiat in alto.pçr a?quam remotionem mutatio,
quaefitinplano’Relpondetur : Siquis inaltiflima
terra ftaret,& alter in i mb eccius, fieret eis diuerficas ,quæ
I in piano mutatio meridiei vel vmbrae, quia aliud eft folis
ortuiocctirrere per vifum, aliud cùm quis eleuato foli in
altum opponitur: rantus enim èft ibl,qùo.d non facilè a-
liquis centrum eius euadat, & ira cum quis habet meridiem,
alius longé inde remotus, etiam habet meridiem,
neemirum cum eleuati foils in altum, vtrifquc fit idem
centrum.
De gradibus & Clim at is.
C A P V T XL.
DËpréhenfo vnôgradù in trerra-pèr Vmbrafn omnes
trecenros quadraginta conftar inuefligandos. Item
& Climata per vmbræ variationerh inueniuntur. Igi tur.
videtur gradui vnus Clima ynum continere, fed habita-
bilis no lira quandoque habet fexagenas,vnaqua:quc habet
leptem gradus , ideo non quadibec mutatio vmbraè
facit Clima , fed in vnoquoqiie Climate norabilis varia-
tio vmbræ in principio,& in m edio,& in fine. Quare ergo
feptimo Climate potiùs quàm quadragefimo,duode-
cim efle dicunrur, d eboc quærendUm eft. Planetæomnes
dicuntur efle eiufdem celeritatis, quod efle n on videra
rrquia quanto fun t altibre’s , tan't’o màgis impédiun-
tur à firmamen to? RcfpondetunVerèmagis impediüri-
tu r luperiores, qhàm inferiores, & tamen æquaeft onî-
nium celeriras , quiàqüanto fuperiores,tanto leuioresj
quantcfleuioresjtancp o,eleriores.Sed firmamentum plus
impëdic fuperiorës,nèc mirurn, quia naturalicer fiunc ce^
IcriorèSj&ficatcemperanrurinferiotibus.
î)efolil)y emali.
C A P V T X L L
Q ’VandoSol habet noftrüm Parallélurti, ab hyemali
diftato£to fexagenas , à Scptcntrronaliqümque.
Igirar qui funt in frigida , debenc plus habere caloris,
quàm aliqui qui funt in pefuftaîSolutib : Nulla pars per-
uftxjfuper quam Sül in anno bis non eat. Ad has
- v aücem partes femlel tantum venit,non
igitur vicinitas, fed aflîdui-
otas calorem fa-
Aequa