in fcripturis'exer'cët.Donùis ccdrinis cypreffinis lignfs
sb opfficibus ædificac*, ' Tunc clauftraà fandis patribus,
regulis 8c honeftis inftitutionibus con fttu d * .
T ignacedrinafuntPrxpbfiti& Abbatcs fandimohia
fcdplétes ,q u i verbo 8c exemplo alios muniunt, & vermes
criminum màccrando cxtinguurit. Laquearia autem
cypreffina flints monachï & omnes religiofi,quprum fail-
ditaris exempla femplûm Dei Ornant, & àliorum oner a
orandoportant. Et fiçut cyprcflus præcifa non reuire-
fcit,vnae ante feretrum moituorum folebac portari, ita
ipfi nunquam fècularia rep etu n t, quibus renun ciaue-
runt,& Temper quafi pnefentem mortem afpiciunt, & in
habitacuium De i coædiflcari votis 8c motibus appe-
tünt. *
Explicit prim urn Capitulum. Et incipitfee limit tm
Capitulum.
CAP . II.
E Go flos cam ft,& lilium conuaüium.Sicut lilium interJbinas,
fic arnica men inter films.
Adlitteram dàtur intelligi q u o dledu s d iled i floribus
feptus fiie rit, quorum odore 8c pulchritudine ipfa
deledatafit,quando dixit:Le<2*wJforh/<«. E tipfe bladicns
cidixeritifta.
Allegoricè autem Ecclefia perfedo rum, quæeftle-
d u s Chrifti floribus cing itur, dum imperfedis in fide
tantum floridisftipatur.Iri flore namque non eft frudus,
fed fperatur frudus. Itaimperfedifidemhabent n o n o -
pera, quorum flos eft Chriftus, fcilicctper fidem illorum
décor humiliùm ariimarum :qu * finit eOnualles, quiaîn^
ter fuperbos 8c diuites funt pauperie d ep re fl*, quafi inter
montes fitîe.Ec ficut Chriftus lilium fuit inter fpinàs-,
feil.inter Pharifæôs & hypocritasjitafidelis anima eft inter
filias Babylonisjfcil.falfos ïratres hypocritas.
Iuxta anagogen.Campus feil. terraînarata , eft o tdà
Virginum in Ecclefia,cuius flos eft Chriftus,quia ciusdc-
led a r io ,c6 ro n a& premium. Cönuallis vetd eft ordo
coniugatorum in ter virgïnes & continentes , ‘quafi inter
duos montes fitorüm, quorum CRrrftuseft lilium, feil.
candor & gaudium. E t ficutlrliuïneft inter fpînas décore
8c odore, fic Ecclefia pérfedorum eft inter filiasleru-
fatem,id eft,intcrperfcdtos decore vitte & odore d o d r i-
n** -Perfcdidicunturquiómnia mundi reliquerunt.di-
eenre Domino. Sivisperfeólus ejfe, vade & vende omrit a qua
babes, & dÀpauperibus. Imperfedti dicuntu r, quiad-
huc mundo v tuntur, de quibus adhuc fcribitujr \ Imper-
fetlum nieuw viderunt oculi tu i , & in libro tuo omnes fcri-
bentur. \ , .
Notandum quodlilium tadum amittit odorem, fic
virginitas tadla amittit bonam opiniohem.
SIcut malus inter lignafiluarum, fic diledus meus interfiles.
Sub vmbra illius,quern defidera ba mfiedi, frudus cm dulcis
gutturimeo.
A d litreramregina d e led o fiirgens fpaciatum ergo,
Tub vmbram venit arboris, ac de f ru d u illius comeflit,inique
hæclocüta eft. '
Allegorice autem Ecclefia foie perfècutionis fufeata
eft , in meridio ardore tentationis s ftu a ta ., acarnrfici-
* - . ■- , * * bus v t lilium a fpinis lacerata, demum pondère prefluraornatus.
qm à ^ E g o ^ u m p quod eft d.cere, qaoÓle- rum fkrigaur, ymbrarum arbor« v i t^ ^ r e b a r j e a u m
au lu sBo ilcrflon d asm fid chb q s , ho c c ftexme .q a ja e - qqietisdefidcrabat.inqua vmbtarcquicrcanscamt:^-
eotamfloscampE.idcft.ornatuspopuhChnaiam. Flos utmaliumirlign^fUitamm, ficdilellmmm inmfliós. Sub
dicitur a fluere,quia cito fluit. j vmbrdillius quern defiderabamfedi. Aialus eft æquiuôcùm.
CampuscftEcrrainaratabcpafcualiSi Iponte pcofe-j Eftenim malus nbnbonus , & eft malus arSor pomq-
rens flores. Campus eft totaEcçjeiia m fide incorrupta,' rum.Eftctiam malus nauis,fcil.arbor veli. Sed de homi-
i funt p a lcu a v u ï.q u ï: profère yarios floras, id eft, nc dicimus hie malus.de arbore haxmalus.do porno vediueifos
luftorumordmes.ialiccr rofas martyrum lili»t ro hoc malum.Malus hab.cttriam fe, feihymbrata refri-
yirgmum,violasconfeflbrum, & alios flores contmcn-i gcrantem.fruârumrcficientem, odorem dcleàântem.
u um,& legitime comugarorum.Huiuscampiflos,ideft, Hæciualus eft c hnftus,qui^enushumanüm obumbradecor,
eft Ghnftusomniumfideliumornarus.Fioscam- iiir , dumbrachiafuain ramiscrucisexpandit, & in ft
p.propnecftflosparuulus.mm.srub icodus.&cftChri- crcdcnrcscorporefuorefccir, fuauitatc dulccdinis fuin
ftushumihs fh amp roprio fingumcrubncarus Cam- rephm.r.Siluayerôcftfynagoga.lignaiîlu* lu d ï ia d n l-
pus,.dcft,tcrra.narara,c ftvrrg°inu.oIara cumsflosçft failnifilgnibusapti. D i fta u s in r« filio s , ftbaudisdia^
C h n ftu s , quiadeyugincnatus. boli.cftChriftnsintcrgcmilcs.&idolola tras, '&-pcccaqma
honor humdrum parenmm fuorum In hl.o quin- tores,obumbrans eos Sc reficiens. Aliter, malus effChri^
queconuderantur , qu.aeftcandldum,habcnsaureum ftus: ligna Ap o fto li, de quibus conftruaaftft domus,
colorem prominentem,& eft odorifcrum,& pandulum.
de Temper incuruum. Sic Chriftus eft candidus in huma-
nitate,aureus in diuinitate, odoriferus in pr<edicatio.rre:
Çandulusin Tufcipiendo poeni tentes,mcuruus in coride-
feendendo peccàtoribus, & fiibleuando eos,. Ipfe eft lilium
conuallium,id eft,ornamentum fidelium. Sicute
nim conuallesTuntinterduos montes,itafidelesTunt inter
duas leges, vel inter duos populos,fcil.Iudaeos 6c gen-
tiles.S/c«r lilium interJpinds,ficamicamea interfilias,Qixzli di-
cat.Srcutego Turn lfliumconualliam,fcil. ornatus humi-
lium,ficeristuamicamealiliumTpinarum, idcft,decus
gentium.Ec ficut ego fui lilium interfpinas, videlicet in-
tcr ludæos mè pungentes & laceran tes, fi c eris tu-Ecclc-.
fia amica mea inter gentes filias Babylonis, ideft,-confu-
fionis,quae te multis fpinis cruciatuutn pungent, & mul-
tis poemslaeerabunt:In ^>ina tria nótanrur. Gitofloret,
citoarefoit',aculeispungic. Itamalicito-diuitijs florent.
in virtutibus citoarefcunt,ideèigni aptifunt: malismo-
rib us bonospungûnt.
Aliter.ficùt lilium interfpinas, id e f t , ficut lilium efl>
I ornatus Tpinarum,fic eris tu decusfiliarum, quasmflo-r
ndoleóto quiefeens geneiabis. Vetoro/mentumcrisfi-'
de & d ogma te interhærefcs, quae volunt elle tuæfiliæ,
cum fint fpiriæ Sc filiz BibylOnisfcihconfufionisr
Moraliterautem Chriftus eft flos campi, honor & odor
j l&<ftulHui,Tcfl:fidelis âflîmæ in fideintegræ,quam facit in i
Tah^toftudioflorer-e, qu geftlilium ctmualiium, ideft^
f c i l i c e t E c c l e f i a : f i l u a E c c l e f i a c o n f t a n s d e d i i i e r f i s a r b o -
r i b u s , i d - e f t , e l e ( ä i s & T a i 3 « ä i s . D i l e d t u s i n t e r f i f l ö s D e i ,
C h r i f t u s i n t e r P r o p h e t a s ^ 8 c A p p f t o l p s , & m a r t y f e s , q i f i
f u n t f i l i j D e i & c o h « r e d e s C h r i f t i . Quotquotenitorecepe-
runteum, dediteispoteftatemfilios Deifieri. Sub vmbra illius,
quern defiderabamfedi. S i m i l i t u d e e f t ä b i l l o , q ä i o n u s i n
j e f t u p o r t a t , & i n v m b r a m a f b o r i s f e f t i n a t . G e n u s h u m a -
n u m , q u o d p e r e f u m 1 j g n i f e i e n t i * b o n i 8 k. m a l i . p a r * d i -
T u r n p c r d i d c r a r , g r a u e o n u s p e c c a t o r u m i n * f t u m v i t i o -
r u m p o r c a b a t , q u o d f e d e o r f u m i n p r x e i p i t i u m t o r r n e n -
t o r u m t r a h e b a t , & i d e o a d a r b o r e m v i t a e ' f e f t i n a b ä t , r c -
f r i g e r i u m a n i m a r u m q u « r e b a t . V m b r a e n i m . p o n i t u r
p r o r e f r i g e r i o . F i t a u t e n j v m b r a e x l u c e 8 c c o r p o r e , & e f t
l t i n e r a n t i u m - r e f r i g e r i u m a b a e f t f t , & p r o t e d i o d t e m p e -
f t a t c . A r b o r v i n e e f t f a n d a c r u x , f r u d u s C h r i f t j r s , v m b
r a p r o t e d i o v e l r e f r i g e r i i ^ t h h u m a n i g e n e r i s , c o n f t a n s
e x f a c e d i u i n i t a t i s & c o r p o r e h u m a n i t a t i s . © c q u a v m b
r a Cczibimv.Virius Altißmiobumbrubit tibi. $ u b h a c v m -
b r a q u a m d i y d e f i d e r a b a t E c c l e f i a f e d i r , d u t t i i n f i d e c r u -
c i s C h r i f t i q u i e u i t . H a n c v m b r a m p e r ^ d o y T e n . d e f i d c r a -
b a t d i c e n s iObfecro Dominemitte quern miffurus es. E e n e r D a -
uid,DoniineinclMaccelostuos&defcende. E t p e r I f a i a m , F t f ~
nam difrumperes coelos & defender es.
Sicut ergoniaius om nia lignaflluarum vmhra, frtidu,
o d o r e p r s c e l l i t : f i c C h r i f t ü s o m n e s T a n d o s v m b r a ^ p r o -
t c d i o n i s , f r u d 6 d o d r i n ^ , o d o r e v i t x a n t e O e l l i . t . E t f i c -
u t h z c a r b o r i f i n e r a n t e s i n s e f t u v m b r a , f r u d u , ‘^ o d o r e
. 1 f i b i
/ftCantica Cihticorum,Cap. i t . ’ m m
Tibîàctrahit} fic Chriftus fua Tualutate gen us human U m lg en tibus,quàhdo Cornélius & fui i 8c Samaritariî gen ri-
per«ftumtentatiortümitera,^ensfibiattràhiEVc[uôdfuÔ leis per b.âfJtffiuum ôè Spiritus fab d l Hóhutri ad iu bdl
Tunt fidèlibuS'. Irfhac o'fdïtiduttCarïtaterh,corpore,veldodrinartfficit dicens: Ventte ad nie omnes qui quando ib carilaboratÜ&
ronerntififtKi&egoreficidmvOs.
De cuius fru d u Ecclefia refeda iubilat dicens; Fruftïis
eitudulcisgunurimeo. Frudus huiusatbóris eft Euàngéli-
ca dodrina. GUctur ver6 Ecclefi a; eft ordo magiftrörüm
in Ecclefia. Gutturisquippeoflicfumeft cibos reciperè;
8c vocem emittere : itamagiftriin Ecclefia qibum fpiri-,
I talis dodrinæ legertflp recipiunt, ö i^ocem alios doeeik'
doemittunt. Frudusergo arbdris vita; eft dulcisg'uttü-
ri E celefi* , dum magiitri Ecc le fiè fjïiri’talem 'd ödrï-
nam dulciterpro fe hau riu n t, 8c earn alijs’-fiiauicer èf-
fund une. '
Tropologicè autem d iled u s eft in tei filio s , ficut malus
interligna filuarum^ quando Chtiftiïs per d iled io -
nem eft inter clauftrales fiho sEccleh®obumb ratiseos
à vitijs Öf'corpore fuo vel d odrina eos reficiens. Sub vm-
brailliusfidélis animafedeti dum æftum"%cukris v it*
déclinons , iri requie fpiritualis'w&èrefrigetari: defide-
rat ; cuius frudus dulcis eftgutturi iiïius, dum vél clau-
ftraiisrehgio ei placet, vel corpus Domini in pdlato cordis
eifapiciperquod fë fai uacàtri in celligit.-;
Anagogicè ve.tà Ecclefia m*cösl is regnans, Chriftum
angelis impcrantemconfiderans d icit'j \Sicuf malus inter
ligna filuarum ,fic diledus mens inter filtos, quafi dicat. Sicut
Chriftus'patns & meus diledus fuiedh rriuftdo fuauis
præ omnibus fandis t ificcftin.coelis fuauitas inter omnes
angelos filius D ei. Sub vmbra illius, quem defiderabam,
/ê^hoceft^.requiemanimarum!quate-fémperdefideratéteVnanilïici
in d iùfctfosdjftribüit1 órdines , (Juofdatti
fà^éb$ A^oftri)öi,qóoftUm Pfôpherâii'ilió s Eudngeli-
ftas;!alibs paftorei,alibs dodpres. Alitbt cellà vinaria eft
facr£ fcrijJcura; in harit Chriftus Ecclefiaim ihttöd'uiiti
duïh eifpiritûàlclbinfeingenriàmdedit Vcfcribltur, >!-
peruit iit&fefifitm p intttögjerek fcriptürtts., Cârit^fcbih ïh ea
brdinauitjdüm per fcripthràs;trc's giradts oridihauitcari-
datiis^Vr in primis Deum præ omnibuis j deinde v t próki-
tnüm,ÿ V d e i p fu m, a d v 11 i m u m e t i à m i n i m i c u m jirbpfét
Deum diligat.Ordines quoique in târitatefàcimiis1, duin
poft Deuftiparentes noftro'si deindecpniüge$Ô^fîliosi
deinde fra tres & cpgfiâtos, delti^c dplh'efticbs®:: conci-
ües,ad extremiini inimieps', fcil.iüdibos paganos dili-
gimus. Hæcfponfàagrefla narratiuuenculis fepRfefto-
lantibus,, feil. Ectlefia perfeda élijs Ecclcfijs filiabus
(uis^aibusdidt^Fulcitemeflorïbusfiipate 'me malis. Pet flores
aceipiuntur puerij&fimplicesin fide florentes, . per
malos, id eft,arborés intelliguntjiriuueneS in opëratio-
ne frudificantes, quafi p erfeda Ecclefia dicatimjpbrfe-
d is . Quandoquidem ego viho fcriptutæfum incbriata,
& caritas per diuerfbsgradus ih me éft ordinafa, vósful-
cite me floribus, hoc eft prædicatione veftra fupponité
mihi pueros infid'éHorÏdos., Ócfiipate me malis, id eftj
exemplisveftrismultiplicate iïim'éiuuehes in bonis fru-
diférosiVt quod bibi eis^jpropinem, 8c óVdihfem in eis cari
catem; Simihtudopftadömöiartlfehio collapfa, quæ
fiilcris fuftentaturn'écadat. ËteftÊctlefiainferiib.us hobam,
pereiim inuéni. Etfruclus ciusdulcisgutturt meo, ho c ! neftis deftituta, qua; pueris fide floridis,quodammodo
®ft > g^^di'ûm'percifieemîexqaifitüm xert dulcedincm| fulcitur nëcorruac.
v it* meæjde qua duleèdine iubilat dicëns. Aliafimilitudbeftàftipitibüs, q ii* nouîter püllülan-
. V J tes'matrem, id eft, arborem cingünt vel à militibutf,qui
TNtroduxtt me rex in cellam vinariam *. oràinauitïn me cari-, dbminum.fuura àrmis ftipant,në hoftilis impetus in éîun
tate^à • ^ . : fiat. ' Sic fidelesmatremEçclefiam quafi ih‘ medio'ftàhi
•d J ^ ram ré&iïia ^ arbore ëomedit r ' in ' rem bonis adibris ftipant, dum àlij,ëleemofyni5,alij le-
cellariobibic , 8c hoc forispuéllis exultahs rendit,di- dionibus,alij oratrpnibusinfudant, Scartnis fcriptlira-*
cetisilntroduXit merexin cellam vinariam , ' vbi debriata'Sc1 rum^a'm circumclanf', nehpftis diabolusvel hærëticui
attioreregis accehfà languorém incidit ^ & rdep comiti- j impetü in eam faciàt.Vos Ëcêlefiæfi,liæ mcxfuiciteme jlo*
bus d ic it , Fulcite me floribus,fiipate me malis, quia amore lan-\ ribus,id^^eft,boriiS filijs,ne deficiatn,ftdin veftfiS operibus
gueo. Quibus verbis daturinte^igi, qu o d v irg a s& flo - intérim rcq\iicCcam,quiaamoreUngueo, dilc<Sti mei,quèm
res d e lo co in quo confedèranttulcrunt, quibus ft lan-j adhuc videre non vale'Oj&âmbréfupernîepatrioe, quam
gucntem,vt baculis fuftentaii ne cadat petit. Quafh iam j adhuc non habeo. Et prbpfcër hocIdua eius fubcapite meo,
iàmqup cafuratnrexamplëditur & confolarur, 8c vtlsê- & dexter a illius amplexdbïtur me, ^ e t la£uà.tp.pi:xCenxiis v it *
tetur^diqt: Laua eiusfilbeapitemeo&dexteraipfiitsample-
xabiiur me. Rexyerö in lediim earn rë clinat, 8c comites
adiurar d ic cfis, Adtuio vosfilu Ierufalem, ne fufutetis neque e-
uigilare factatis diMlam,quoufqueipfii velit.
Allegoricè autem Ecclefia, qua^flefrudu ligni vi t* ,
h o ep ft, dc cruce corpus Chrifti comedit >in cella iacr®
ferifftur*poculaiapienti* bibic. Vnde&l*ra’canit, I»
troduxitme rex in cellam vinariam. Superftis dixit, Introdii-
xit mp rex in cellaria fua:hic*au tem dicit, Introduxiime rest
in cellam vinariam. Sed ibi locuta eft huroana natura,fp6-
fa verbi;hie autem loquitur Ecclefia de gëntibus fponfa
Chrifti : Hnmanam-quippe paturam Dei verbum fibi
per ofpulum coniunxit, dum humanam carnem aflum-
pfit,^nlctibimr.VerbumcarofaftumeH. Hancoleofiiino-
minis in reginam v n x it, dum affumptum hominem
Deum efle & angelis ïmpetarc voluit. Hac poft fé traxit,
d um v id o r morris cóslosafcendens carnem noftram fë-
cum tulit,vnde l*tabunda canit, lntroduxitmerexincel-
lariafua, fcil.rex glori* in trod uxi t me per,humanam na-
turam in corieftia gaudia. Hie autem Ecclefia per cruccm
redempta,& per Apoftolosin fecreta Dei in tro d ü d a di-
uit,lntroduxit me rex in cellam vinariam, videlicet Chriftus
rex regum,quem omnes reges adorarit,' introduxit per fidem
in primitiuam-ECclefiam,qu* eft cella vinaria, quia
in ca diuerfa funt Iapienti* pocula, 8c varia^pirftus fan-
d i chari fmata.
Eft autem primitmaEccIefiaqu* fub Chrifto Sc Apo-
ftolis defudxis eft conuerfa, quando multitudinis cre-
dentium erat cor vnum&anima vna j 8c omnia habe-
bantcommunia. Adrquam in tro d u d a eft Ecclefia d e -1
Bibliotb.Vet.Pat.TomAi,.
gloriam per dextëram vero pçrennis ^itægloriam feu
beatiaidincm d efignaty t feribitur : Longitudo dierum in
dextraeius, &infinfirpiUius diuitia&gloria. CaputEccle-
! f i* eft ChriftuÀ-Dici't ergo, laua eius fub capite meo, hoc eft,
gloriam pr*fentis y i t* fub capite mëb , fcil. Chrifto a-
tnôre'pono,quem prte omnibus diuitijs diligo. Erdexteta
iSiusamplexabitur mè, hoc eft, *terna beatitudo recipiec
,më. VelorHo iüftorum quiddextris Chrifti erit, diligit
tne.Aliter3f<e«<* eiusfub capite meo,id eft,vetus lex, quia car*
nàlia iriftituta d elpicio, , ^ dextera illius, id cft,Euange3
li um C hri fti ,amplexabitur we3adobediendum fibi, vel Uua
rite,id cft,adiua vira; eft fkb capite meo, id eft, Chrifto; in
qua c îû tu io t&dextera illim jd e ft, con templatiua vita,
amplexabiturme,ihquaeirequrefcens placeo. Et ne me
aliqilis de hâ cquicfe in q u ie te t, interdicit fponfusdi-
cens, Adiuro vosfilialetufalempercapreasceruosq^camporum,
nefitfeitetis, nequeeuigilare faciàtis dileftam, quoadufqueipfa
velit.
Pércâpreâs-qu* àlta p e r ü n t, & à longé venatorem
profpiciunt, Prophet* defignantür, q u iip altàm cpn-
templationem fubleuati Chriftum &Ëcclefiæmyfteria à
longé profpexerunc. Per cerüos quifpineta tranfiliunt,1
& venenum vincunc , Apoftoli defignantür, qui fpinas
pfeeéatorum trànfili'éhtes, fpinaspoenarurapafli, mali-
rianï mundi vjeerunt.
Campi fûnt'duaeËccIèfi*, vüaante aduentum Chrifti
fub Prophetis s. altéra poft aduentum Tub Apoftolis. In
quib Uk Cam pis varij^flores fu n t,o mncsfideles.Vcl campi
funt duo tfeftamenta, in quibuefunr flores,fcil.pulchræ
lenrcnti*. In vnocampo câpre*,fcil.Prophet* cucurre-
y C e e c c runË