1
A
Gtn. j.
B
C
Efatt 48.
D
' Deusabinitio homincm omnium tcrrenorii. quin o - cenda.faciendiinftigauit. Illem ih ifu ifit,v th o c .& 'h ^
mniam quaxoplexuOTliconnnercMur.regcconftimit. ! fkerem.&pa trarem. Omtelicemahimam.v ctb apec-
Navnfol,!una^alUaproPtcrlTorainemplanec;catafunt. cad plenaprofundentcm. O anini*rapudentis,& fce-
O n id ie ita r, cum clfet rex liotfi qusVidenturomnium i left*impudencem.fceleftamqueorae.onemjitaque cum
r f e n h l c illiadvirturdimpedimentofuerundnonlane, » h o c Adamusprotuliflcc.diciteiDeus-,!» Ubm&fuJ,.
non inquain,rquinimmo maior^minpioduminclaruiC- n comities pttntm tuum , crfrmtts Mtrtbulostttra gemmbit
fee ji D e o condir&lijfuo, a quo hiec omnia acceperat, I nbi-Etpoarcmo: ^iapulmes.&mpalaeim renenem.Di-
Sta tusmanfiirel.NamfiinandatumDoinininon ftegif- j cebam.inquit.vtpceniceret te, pnftinatoquevteforma
fee i-eenum iftu cn on pw d id ilfe t, De i glodanonfemet 1 redneres. Quiaverbadeoprrfra auses.apagedeciitero
fpoIiauct.Quia vetofecusfecit,merito expulfus,& exi- I ame,&fufBciet tibtaddtfciphnamdefertiotua,j2<iMM,
liomu ltatu svixit,acmo rtemobijt. puluises,&inpulueremreuerteris. En igitur, didicifti4eum
: Dicatntibi quiddam, quodmeo iudicionemoadhuc poftpra:uaricationem?quianonp(Emtuit,necdixit1pec-
fatisexplanariir.Quidnam ergo?attende ad diuinam feri- caui,& expulfum, & in labore ac fudore vjtam agereiuf-
prarara. EidixhDeus Adamo , poftpraeuaricationem puta: | fum,& in terram.de qua affumptus eft, damnatum effe vt
Adam vbi e$i quid fibi vult his verbis omnium procreator? ! rediret, quod ita euenifle conftat ex his, q u s inferiptura
Omnino,adfenfumeafusfuieumadducere,atqUeadp^ jfequuntur.PromdeillodimffIoadEuamvenit,oftendetentiamprouocare
voletts,in quit, Adam vbi es ? C o n f i- ! re volen s , ipfata quoquepceniterenolentem, hire cum
*rateipfum,&perpendcnuditatemtuam. Vide q u a li! ipfoeie&um ir i, & ait. Quid hocfecijti? vt & ilia fubijeiat,
dumento,qualigloriapriuatusfis. Adam vbiesi velut fi I peccaui. Nam quid alioqui opushabebatDeus qusfoJ
eum hortaretur, acdiceret:hem,refipemifer,hemegre- huiufmodi verbis earn coropellare, mfihacfoladecaufa,
dere vbi te ab fcondifti. Me latere te pofte exiftimas ? die, vtdiceretilla,ininfipientiamea, Domme,iftuc feci? ego
peccaui. At ille hoc non d icit, vel potiusego infielix non nullius pretij, & mitellatibiDomino meo non obtempe-|
dico,meum enim malum hoceft. Sed quid refponder? raui: mifereremei.Sed iftanondixit.dico,meum enim malum hoceft. Sied quid refpondeti Qmdautem?^/*»;
Vocem tuam audiui.deambttlantis inparadifo, &timu i, eo quod
nudtis ejfem,&abfcondi me. Quid,contra Deûs-? Etquisindi-
cauit tibi,quod ntidus ejfes.nifiquiadelignodequopraceperam tibi,
vt de eo folfi non comederes.comedifii ? Vides,dile<fte,longa-
nimitatemDei? Cùm diceretipfe Adamo, vfci«? 8c ille no
ftatim peccatum cqnfiteretur,ied relponderet, vocem tua
audm,&timui,eo quod nudusejfem, (frabfeondi me, non eft. i-
ratus,non eft repente auerfus:fedfecundaillum quasftio-
ne dignatur,& a it.Quisenim indicauittibi,quodtiudus effes,ni-
fiquiade ligno,dequopraceperamtibi,vtde eofolo non comedères,
cmedifii ? Intellige profunditatemfermonum fapientiæ
Dei. Q u id Aicisiquodnudusejfem,itiqait. Peccatum tuum
abfeondis? an putas me tantùm corpus tuum videre, cor
autem,&cogitationes tuas non peripicere? Sperabat e-
nimdelufus Adamus,Deum ignorare peccatum ipfîus.ô«:
ficquodammodofecum loquebatnr. Si d ixero, me nudum
efle, neiciensDéus» quteret, cur nudusfim, T un c
mihi negarelicèbit,& dicere,nefcio,poflumque latere ilium,
& primamftolam recipere.Sin minus, tamenme nô I
decepitme. O ftuporem. Itaoe planècum ferpente contra
Dominum verba tibi ingerente commercium habuiHi,&
huncDeocreatorituo pra:tulifti,&confiliuraeiusman-
datoDominipr£eftantius,acverius exiftimafti? Vbi igitur
necillam dicenreminuenit, peccaui, eijciunture de-
litijs,a paradifo, & D eo expelluntur.
Sed profunditatem myfteriprum Dei difpice,& difee, |
ac docere inde,non fuiffe eijciendos, fieos i'celeris pceni-
tuiflet.-nonfuifrentcondemnati, non fuiflet lata fen
tentia, v t interram reuerterentur, dequafumptieflent.
Audiquomodp. Pofteaquam eiedti fu n t, mox in labo-
res ac fudores incidérunt,efurireque aefitire, & tigere ex
frigore,actremerecoeperunt, ac perpeti huiufmodi in-j
commoda, qualia&nos hodie, &pluraperpetimurjqui
videlicet calamitatishuius, & c am s cognitionemacce-
pimus:necidfolam,fedetiamipfius eorum ftülticiae, &
ineffabilis Dei mifericordiae. Extra paradifumitaque va-|
pantes,6cfedentes,pcenitebant,flebantf,lamentabantur|
rontemfériebant, capillos laniabant, pertinaciam fuam
eijefet,tarnen in exilium non mittet. Hæciilo apudfevo- déplorantes. Id porro non vnum, autduos, aut decem
lutante(vt & nunc multi fa c iu n t ,& e g o primus, fua peC-
cata occultantesj Dcus nolens aduetfum eos multiplica-
reiudicium ac damnation em,ait, , Et vnde nojii,quod nudm
fis,nifiquia de ligno.de quo praceperam tibi ne comederes,comedi-
\Jli? quafi diceret. Et omnino me latere putas ? egone quid
dies; fed', credatis mihi v elim , quamdiu ætas fuppedita-
u it.Qupmodoenimpoterantnon continenter atque o|
mnitemporelächrymas profundere, cùmDominum ilium
tam manfuetum, delitias illa s i quas fermo nequit
declarare,illam florum pulchritudiriem inenarrabilenij
«fecerisignoro’nó n dices,peccaui?dicmifer,etianv,reuera illamvitamomnifollicitudine ac laborevacuam, ange-
mandatum tuum tranfgreffus fum. Audiui confilium I lorum ad ipfos defeenfus , afcenfufque recogitarent?
mulieris » & lapfiis fum, deceptus fum vehementer,illi Quemadmodum enim, qui ab aliquo Principum hums
parens,& tibi inobediens.Miferere mei.Atq.ui n ond icit
iftuc,nonbnmiliatur, non fledtitur, Neruusferrous ceruix
cordis eius,quali nimirum & ego mifer fum.Si h o c verbum
protuliftet,in paradifo manfiflet, totamqueillam perio-
aum malorum infinitorum.quæexterminatusfubijt, &
to t {æcula,quibiisapudinfçrosd elim it, vnicavoce hac
euaderc potuiflet.
Ho c igitur eft j quod me ditfturum pollicebar, Au d i
reliqua, & qubddixi,citravliamfalfitatem yerum efle
cognofces.Dixit Deus Adamo. Quacunque hora comedèritis
de ligno,de quóprucepi v ob is ne comedatis,morte morieminï,motte
yideIiceranimç,quod& ipfàilla hora faótum eft,ideo-
que ftolam immortalitatis perdidit. Nihil amplius præ-
dixit Deu s,& nihil praeterea faéfcum eft. Præfciens enim,
v t D eu s , pëccarepofle Adamum, volenfque poenitenti
ignofcere^h’iiaihplius.vtdi&um eft, contra èum antea
pronuritiauit. Pçftquam autem negauit peccatum fuum,
6c néquereptchenfus àDeopcenitudinem conçepit,' ait
cnimyMulier,quamdedißi mihi.ipfàmedecepit (qüam dedifti
mihi. Ö animam parum attcntam,a cDeoqüa fl dicen-
rem,tu oftend ifti, Mutier quam dedißi mihi, ip fa me decepit,
quod & nunc abiedto m ihi, & infoelici vfu vënit : non e-
n!mvqlovnquam humiliari,&dicere ex animo, ego perdition'
« me s caufa fum: fed aio,ille me ad haec, & ilia difaeculieledti
flint ferui, ad praeftandum illi coram mini|
fterium,quamdiureuerentiam,5c honorem, & feruiendi
munus fincerum Domino fuo præftant, ipfumque,ac
conferuos fuosdiligunt,etiam libertäre ,erga eum,&be-d
neuolentia eius,amoreque multa cum vacationeviucunj
ditate & oble&atione perfruuutur. Sin autém in vefaL
nam infolentiam contrafDominum fuum verfi, obtorto
co llo raptent conferuos fuos, feque fupra illosefferantJ
qua'apudillum libertate,beneuolentia, & amore gaude-j
bant,ea omnia amittunt, & in longinq uamab eo regio-j
nem relegati,eiufque iuifuinnumerislailitudinum,vexationumque
tentationibusobieifti, magis magifque ferias
quibus fruebahtur, Sc detrimenta bonorum amiflorum
intelligunt. Eodem modo protoplaftis euenit,qui cum
in paradifo agentes bonis illis circumfluerent, deinde ab
ijfdem e xclufî&proie6bi , vbi fe eaamififlefenferuntJ
femper làmentabantur,femper flebant, D omini fui m*-
fericordiam implorantes. Q u id fa c it, qui multuS eft m
mifericordia,& tardus in fupplicio ? V t vidit eos humi-
liatos, prolatamfententiammox reuocat, cumad cafti-
gationcm feilicet, & ne quisconditori vniuerlbrum le
opponeret, eamtuliflet. Cùm enim, vt D e u s ,&cafurn
hominis, & poenitentiam præfciret, antequam vniueru-
tatem molîretur,&opportunita tem,& tempus,
modo,
ab-exilio rcduccrct.lccrctilfitó» '.
iudiciöv&inueftigabiliomni fpiritui definiüit. Narn u
quibufdam hæcreüelata fuilfent, & feribëre voluiflertf,
non eis tempusinon cliirtä?jnöha'tEänientumftiffeciflet:,-
Siciit ergo mi fera tiïs ante conftituit &præ dixifi;fic vtiquo
etiam fécitw^ &
tianii Sc impoenitehs c o r , â c y o lun tare mobftmatam eie-
cit vt deçuit>eos a&a pceniténtif; & prô eo^vt debébant,
humiliatos, Sc poft fl^etum aclämehtaipfe ille folns e x I
folo vnigehitus filius, & vërbhm patris fu i, qui fuit ante
oiâné p rin ci pi um, cùm defee ri di fl et, v tomnes noftis,nôUj
folum fimilisillis homo fàdu s èft , ' fed etiam ad v ioleh- i
tam.ôt probrôfam mortem rap ta tus, perinde v t illi mori j
nonrecùfauit: & defcendens ad inferos, ttiam mde eos ,
eripuit. Q u i érgo tam multâ , quam qùotidie audis,eo- j
rumeaufa pertulit, v t eos dlonginquo illo exilio reuo-
earetifi pçènituiflentin paradifo, * hon illos commifera- j
tus fuiflet ? Q u jd hîi'qui benjgnus eft, Sr idcirco homi- j
nem crëarat, vt bonis-ipfius in pa’radifo frùeretur , & be- j
nefadborem fuum glorificäret ?- Sanè ita, vt arbitrer,fra- [
treSjfaiftum fuiflet.
V t autem Sc castéra difças, & verbis meis maior apud ‘
te fides fit,audi. reliqua. Si poemtuiflentadhucin para- !
difo degen tes jip fum illtimparadifum recepiflentiac, pr*-
terea nihif.'; Qu iav ë ro prôpterimpoenitentiariifuamëx- :
pulfi.funr; ac deinde vehementerpoenitentes, k c r y f i^ j
fudérunt, afflidUque fiint, (juæ, vt dixi,hon efféur paflii'sl
fi in pâràdifo pmnituiftènt,pro lâboribus iftiSjfedoxïbirs, •;
& molefti j s , Sc bona poenitentia volens D o minus D cùs
honoreëos, & gloriaâîficere, hëcid'tantùm, -fed etiam
omnium illorU m malorum obliuiühem illiis afferre,quid H
agit ?; Pérpënde mihi benign.itatiÿ magnitudinëm.' De- 1
fçenditàd inferos, eofque ihde red u âô s ; non in paradi- j
fura.quemamiferant,' reftituit, fédinilludccelum coeli ;
eosfubuexit. Q u i cum ad dexteram Deipatris fui pcinci-
pidëaiëncis fediliet» quid ei,Adamo,inquam,feruo qui- |
dëmfuo fecundumnaturam,patri autem fuo vpcaco fe-
cundüm grati^m.fecifle dicis,? Vide in quantam altitU:-
diném propter eius pcenitentiarti, h umilitatem, lamenta
atque lacrymas Dominus ipfum fuftulerit, O ldçryma-
rum &poenitentiævirn.' O itnmeiifæ benignkâtis, & in?
fcrutabilis nfifericordiÆ pelagus,fratres.Quia non ipfum
folum . fed'& vniuerfum eins fernen, nos nimirum cius ,
filios, eiüs cohfeflionem, poenitentiam, lamenta, lacrymas,
"Sç alia quæ fupra dixi, iràitatos, perinde v t ilium Sc
honôtàuit.S^glqiinèdüit : &ita feeientibusyfqueminc;
Sc exhocfaâuriSjfiuemundànî, fiue monachi fint ,.p a -1
rem honprera, Sç gloriam tribuet. Am e n ,dixit verax
Deus, non relinquam.eps vnquam, fed tanquaqafratres J
meos,.& amiços , patres, matres , cognatos, cohaerèdes
meos^eddahî eos,& glorificàui, & glôrificabb, & in coe-
lo furfuni j & in terra d'eorfum , Sc vita, lætitia,atque
gloriajp forum nullo fine eirçumfcribetur.
Q u id ergo, mi frater j protoplaftis vitae ratio in para-*
difojlab.oris Sc curarum nefcia profuit.cum defidion fue-
rint, incredulitate fuaDèum cbntempferint i & præçe-
ptum eius viplauerint? Si enim illi ccedidiflent, non.fer-
penteni.Eua,non Euam Adamus illö fide digùiorcm ex-*
iftimaffet. Sed cauere oportebat, ne de arbore v eü ta co -
mederent.Vbi comederunt,eieblifunt. R urfum,nihil illis
exilium damni,fed ampliffimabona contülit, 8t ad fe-»
lutem nobis omnibus conduxit. Delapfus quippe dè cce-
lp Dominus nofter , motte fua mortem noftram deftru-4
x i t , damnationemque præuàricâtionem primi parentis
nóftri cbnfecutamfunditus fuftulit vperque facrum ba-
ptifma rtos regenerans, Sc fefingens , Sc eaperfebtè nos
foluenS , in hoc mundo prórfusliberos, nee tyranftidi
inimicifubie&os collocat : fedprimæua arbitrij libérta-
te nos honorans, potius vires contraeum mihiftrat, vt
qui v olu nt,nullo e urn n,egotio de ui n cant; fcelici us qüàm
fanâiqmnes, qui anteChrifti aduentumvixerunt. Die
autétnfuoperfundivnonficùtillijadinferoSjféd'in-c^-
ljiiq, Sc ad délitias ill .as ;ac y ol up ta t es -p e r duçp nt u r. Et
nunequidem m o d er a,t i us l.ætan t u r à t p o ! rcditüm cor-
porumin y itam , ,p en i t Lis' fèrnpiteruOgau di d q Ua-P tu m
v Bibltoth.Vei. Pafr.Tom.it; -
quantum eft dignabuntur. Q u i igitur volunr,mantellum
nonqu£êrànc,necdican'tjplanèpropj:er Aqamitranfgref-
fionem cUpidicatibus.hos, ac libid^nihus agttari; Sc inde
nosàd peccatuni'pertrahi. Q u i ita fen t i qn t ,&.1 o q u un -
tur, Domini acDei noftri aduentuniinfrqdtööfil'm,ina-
neraque extitiflè opinantur, quod HæreticQi;um,non fi-,
deliumeft vVtdicifblèt* Qiw re enim de|bpndit,aut cur
necem pafllis eft^nifi pb hoc omnino , v t damnatibnèm
peceatimercëdémtolléfet,&:genusnofttum efe ruimte,
& operations Sathanæ inimiçiàneferér ?‘ Hæc enim eft
gérmaha libertàs?, h-ulliiis dominationem quocùnque
tandem modo perpCti'. S
No sfiquîdeiùà peecatpre peceâtores* a tranfgreflore
tranfgi:èflbresv&aferuopeccatipropagati,etiamipfi fer-
qi pec'eati eramus,. a maledi^to Sc rnbrtüb malediéti at-
querooj:tui,abeo qui fuafu malign i tranfüerfim a£tus,&
inmancipiu m eius reda<ftus,fu u mius aepoteftatem amf-
fcrat:vtfilïj e'rus.eodëtn malignoiri nobis opérante, fua-
quenos'pote nria opprîmentè , t y rannic>sipfius imperio
parebamjis.. Deus autem de coelo(âff uit, carnem induit,
fimilisnoftrumnams,abfquepeccato,peccatum fuftulit,
ccyiceptioiiemque, Sc pçpcreationem fandtifiçàuït, &
giâdatim edùçatus,totâtn ætacemhenedixit. Virilesau-
ceiriarmos irigrefluSjConcionari inftituit, dpcens nos,ne
canos prudentia Sc virtute, nosmuenes maximè, & pm-
dentia nondum vnipræcurrere, &anteuertere in atiquo
yclimus. Sufeepit hoftrapro npbifv.cüftpditifqUe omjiî-
bus-patris fur præceptis, tranfgrc fliônenps fpluit,tranf-
greflprefqne à damnatione vindreauit. Serüi fbrnjâ accepta
feru|ts eft fadtus ', & nos fèruosin arttiqüam dighi-
tatemdominorumreftituit, ac tyranni vetèrisdominos
effecit. Guius rei tèftés fiint fà^ffti, quiètiammorte iam
obitaip|iim,S£ mihiftrosçiüSVflanguidôsi&imbëcilles
rep lll un c,ac fugan t. M ale di éiüfacftUs eft in crucefuftixus
(Maledtiïtis enim, inquit (cûptax^omnis quipendet in ligno)
& vniuerfam Adâmi maleditftionem à nbbis depülît.
Mortuus eft,Amorce fùa mortem peremic. Refurrexit,
Sc inimici, qui per mortém Sc pçccatum poteftatem in
nos exefçëbat -, virtùtem' oneratipnemque deleuit. > In
mortiferutâquippe vërïenum, & virùspeceati, iheîfabili
dëicatis, &carnis fuaîviuificaeffièacitate inieâra, genus
humanum ab bpçratione inimici omnirtiodis liberauit.
Perfàerum autem baptifma, Sc communionem interae-
ratorum eius myftëriorüm,corporis nempe, Sc fànguinis j
pretiofi,emundans nos ; Sc vinificans, fànâios, Sc pëtcati
purosreddit. Sëd & rutfiim arbitrij libertàte cbndëco-
rari finit,vt rion cba6ti, fed,vblentc,S Domino feruire v i-
deamur : & quemadmpdüm ab initip eràt Adamus in
paradifoliber, extraqüe vim, Sc peccatum vbluntace fo-
iuta ac libéra pbe^iebac.inimicp, à qup deceptus man-
daq,imDëiviolauit. : fie & nds èfàcro baptifrflaterege-
nefati, feruitutis iUj|bà^iôbià depiilfd j nbftri iùris liberi-
que reddimur: aç nifi vitro inimico bBtemperare velï-
m u s , alia quadam via contra flos möliri nihil poteft. Si
enim ante legçm & aduentum Çhrifti his bmnibns cà-
rentesaûxilijsmulti j immb innümerabilesDed placue-
rünt, de extra culpam vixeruripfè qtiibus iuftôm Enoch
translâtione hohoràuit, Eliam türrü igneo Véliit in coe-
lum aflumpficj quid nos refpondebimus i qui poft gra-
tiam j.tâlemqiié aç tantambehcficehqàm, pp ft niortis Sc
peccati deftruótionem j poft baptifmii iegenëratip!tiém,&
lànbtorüm Àrigélorum euftodiâ iSc ipfâm Spiritus fàndli
obümbràtionem, aduentumquo^per nos, ne illfs qui-
dem,qui ante gratiâmfiicrunt ,.parèsiniicnimür, fed ig-
hauia corriipti, Dë i iiifla vilipendirrius, ac pr^tetimùs?
Pdfrà gràilms hbs punitiim iri $ quàm qui in lége pëccà-
Uéruntjfiiri pepearis pemianfeciraüs, S. P aülüshis verbis
i ndiçàUir : St enimqiiiperangelosdiÿüs eft fermo .faftusüjl fit -
ttius, & omnisprauaricatio & inobedientia dccepitiuftdnt mer-
cedis ïetrïbutionem, qaoniodo nos ejfugiemusifi tàntam nègléxe-
rirpus falutemï
NoùlrgoAdamum,fedfemetipfumvniifquifque no-
ftrtfmaCcûfetiSe reprehendâf, in^quodeunque peccatum
iir.cidêriCy&fi vitamæfërnam v elk confequi in Domino,
poenitentiam, vt illè ofténdar,-flen'Sin dolore cOrdw-fui;
( .............~ '
Philip. Zi
H
Hêbr.ii. I