H r
(une poflîbili3,facjliüseft,in eàm quam voluerit fornïam
transfonïiarc,quo(3 eft,quam ex nihilo formate qüpdrip
eft. Nunquidabbreuiataeft raanusDomini* v t nonjpof-
fit laluare> Nunquid qui ccèlum Ôc terranive^bo creauit
hprriinisjn feL'uitiuçnv.f*ofa valet minimam pan is& yini
portionem in verum corpusfüum conuerterehorninis
ad falutem. ? N e ergo flu du e tde v eri tatecorporis Chrifti
fidesChritliani pedoris, ne & ftuftta portet notné C hriftianxprofellîonis,&
fruftracelebrètlàcramentadiuinç
icUgionis.SinefidecnirntmpofiibtleeJlplacere Dto.Namlicec
Ëcclelïam quisiritret, EccfefiafticisfaGraihentîs participer,
ad foiennem orationem amen relpondeat : ociose
imbperniciosè hæcagit, fi fidem eoium quîe geruntpr,
nonhabeat. Stultitiæ autemproxinmm eft,omma fidei
noftræ lacramenta,& diuinæ virtutis opéra, infirmishu-
manæ làpienriæ ratipcinatipnibusyelfedifeutere, & piç
mmpotentiam Dei inrra anguftias' impolfibilitatis noftræ
incIudere.Omnia enimdiuinæ virtutis opéra huma-
no incelledu velle comprehendere | quid aliuddixenm,.
quant Deum.homini componêrê,vtilfe non pqiÎK,quod
iftenoiiintelligir>E t vndé tantum effet fidei merituni : fi
pértihgidahumanæconfuetiidmishabercc experimen-
ru iu i Sèd ChriftianaTobrietas magisvultaudita piècre- j
dereVquàniimpia inDeumverbis ci us no n crede nd o e x-
iftere. Habecautenrfidei fuæpræmium,ipfiim cuiçredi-
dic D eum. Magnunveft ergo fidei Chnftianæ meritum,!
cui tantum cOnipènfaturpra-mium. Hisde lacramenro
fàlutis npftræ,TTpn pro fùamaieftate , fed pro noftra te-
nuitate dïlcuflis, qualiter hocin memoriam Chrifti age-
re debeamus S proue ipfe donauerit paiicis mcntoremife.
Oportet itaque fideliterabcèdentem, 8c pie fumçntem.
deyentre memoriæ 1
comprehendere : piumtanicneftadeam nosfemperextendçie,
Studeamusitàqueindefihentes eigratiasagerc,
qui Corpus lu urn verrit in c ib üm no ft rum, & fangninem
lu urn in potum noftçum , Iefüs Chriftos Dominus hólle
r , q u iv iuit&iegnatDeds,perórn nialèculalètüTo-
tum,Amcn. ' - v -
P R Æ F A T I O I N
T O M V M V N D E -
C I M V/M.
A M vin ex covfiagofis loris gratta Deicurfum no-
jlrum dirigente,
adtutiora euafinm, facïliorelapfu ad vlteriora
tendmiu : mhilomnm tanen adeandcmquam
. proeuiamfequimurgrattant,oculosiiiicndimis.h
enim,qui inprora ad pracauetida p criai la confifiït,JÎ aifridente <t-
qitorefeairïorredïtus,oculos pofi tergum, ariteriqra negltgçns refile
frit,uauisacreruw omnium, quas inter, fcopidosc'aufiiuagetido
\feruauerat,tnpateiïti fipè incurrït aquore dijpendtum. tEtfepè in
I portü inçauto nanti fuite rshgata, vemorum turbine coll fditttr ,&
idtpfuw inpertu reltgantis negligentia;qmd& in medÿsfluttibus
kviolentta tèmpèftatiâperpetitur. Uttnquamqutetnesimmari burnfie
u U tut a vautgaSto : quia et f i nonnunquam ventorum dementia
aurafiiplaçutior}fiuus tant en piratadiabolus perdition is
vncjtrafimper autdus,mUovnquam tempore fit mitior, Sedrege
__ noftrotnprora confiftëntcjrudelis tyrannus afademaieflatisem j
fi^era^ ^ 5n^em’ ^ P Ie lUy C:.nrem> \ reuerïtus,timetpropatsaccedere: & .perdiuerfapàuidusfugfians, \
cibum vira?, tanquammun um ani | non audet incur fare nauigantes, nififortè dormientefiäenofira, 1
mal,furfüm reub'care, &ppus pietaus pjæretrattatiqms j chrtß m 0iJ(iarinimt j ^ negligentia,nofira datiofidei perdito, \
guttùre ruminare-Memoret pius conuma L-hrilti, quiad { m COÏlîTarmin impiasac fahguinariai crudelü pirauma- j
menfam illam màgnam confedir, quibus charuatis v in - nWpdaantemnauiculam imptdmti^gfiigMrmtfirtfir§Aio j
culis de fin u parris in vterum virgims Dei fairus ht ab du -: ^ dmmam crtltis erigamus , finum^ cordis Spiritui fintto j
a n s , quan to lalutisnoftraezeloDeusimpaiiibifas expanila„m:acceptlopemeurfum, inoptatumlitmCbriftogu- |
jp n obis e fi: efie Q?. Memorec quomodo luppiicijs holtris
innocésficaddiaus-, qüantjsopprobrijs, quatis'iniurijs, ^
quantislit poenis afRiÄus. Memoret faciem illam, in f " "
quam defiderantangeli prol^iccre,lputis iliitam, ala.pis jJ
cælàm,crucisignominiam,feilis amaritudinèm | & mortem
F R A N C O N IpS
A B B A T I S A F F I. IG
E N I É N S I S D K Ci R AT
I A D E l ;
T O CM V S X L
felle amariorem.Rccolat etiam^io cbmpafllonis af-
Feéfcu, acerrimam membrorum omniurriinnocentis agqi
in patibulo diftenfionem^ atqueamariifimamillam cia-
uorutiri cpnfixioncm.Ad hæc omnia, & fnper haecomnia
mirctur Ipontaneam paffionem,&immutabilem patien-
tis man fu e tu d i oem. Nec prae t eteat v uln us ilhidlaluberrimum,
ex quo vulnèrumnoftrorum ptpfluxitmedica-
mentum. Apertoenimlatcre Domini iani mortui mili-
tislancea^exiuit languis & aqua : fanguisredemptiOnis,
aquabaptifmatis. De latereitaque mpftui ,vitàprodijt: I
quiaad h o cincru cis leftülo fbporatus cftnôftër Adam, j
vtEuamillam , qua?verè cunëtorum'viuéntinm mater
e f t , de latetefuo produceret Ecclefiam. Hascqmnia
quam pijffimopoteft cordis alfeétù memoraris, actotà
fpititusconrritione adorans, ad feiplum redeàt, & dé
menfii ilia m^gna ram dulcia chart tatisferculadeguftäs,
quid oró h isDominofetribuat,ira lecum conférât: Quid
rétribuant Dominofro omnibusquaretfibuit mihi} Er feiplum
ad fim ilia exh ö rtan s ,a tqu e pijscharitatiS'ilimuhfiuei-
tansI caiicemvotorum fuorum D eoo ffc ra t, &defeius
adiutorio Ipeindubitata præfumens,dicat : Calicemfalu-
iaris dccïpiam , & nomen Ùomini inuocabo. T u n en am que
mÿfterium palfionis Chrifti in memoriam eius falubri-
ter liomo ceiebrat, quando ipfo opitulantc finiiliap r é p
a râ t, cumfallorum fratrum amarilfirttofeile poratus
luftinet,cuminiurijsafFeäus,non dolet : irrifus, ri,det,
fupplicijs attritusgaudet, & ea quæ defuht palhonum
Chrifti?ifa corpore luo fupplet.Hic de menläDomini ve-.
rè vitam cp me d i t , hic de calice Domini.verè vitam bi-
b i t , & fecùndum promiflum eius, & ipfe in Ghrifto,&
Cbtiftus.vihitin ipfo: HuiüS charitaus amplitudinem,
&huius^iatiæ altitudifaem 5 non e ft paruitatis noftrat
Ë R totum huitts operis textuïn.il’B
[lud vel maximè,intendimus; vrgt'a" j
tiamDei attentius commendemus: I
quöd eûtn à principioi&aflertipni- J
bus & exëmplis egerimus,in prqxi- |
mo ramen euidentius, vbiin làcro- j
lafaâa myftéria narrationis ofdine 1
incidentes de vnitaté Chrifti &.Ec- !
clefiæ, capitis atque mefnbroruin,
fub exèmplo granorum &.acinorumdiflëruimus. Dixi-
müs ejr»im,quofd ficut m ultaéranain vntim „compacta v-
num panem eonficiun t, & m ulti acini in eundemliquo-
rem confluunt:fîcmultamem,bracap,i,ti fup indiflolubili
compage co h æren tia vmim corpusefficiunt. Huius corporis
caput Chriftus eft, membra vero capitis huius Ee-
clefiaeius eftiHoc autem vtriufquenaturæ, diuinæ fcili-
cet & humanæ,falutare commercium infaçratiffimo îUô
gloriofie virginis yte roe fl: initum, fed in prætoriotcrucis
nouo teftamento languinis Chrifti morte intércedenté
co n firm a tu m > f Foelix commerd um , in qüo infirmitate
virt'urem,miferiabeatitudiri'c, mortalîtate immorEalitar
tem , homjnçDeum commutailimus. Omnium autem
comm utantiu mi lie 1 iberali flimus,qui viiiaaccepit, pre-
ciolà reddidit : qui.humanaairufßpfit5d.itiinaerogauitî
• ... ; : : - . â ui
4 7 *
bunwmiriémindüiç,l>eo.^eltiuit:quïfinçpcccaio,pec-;
Suipoenam fi.bijt.nofqi d p c c a to fimal & pcccaa poei.
, ‘A * . "■ CorntPerdam cr'gp^quodnobucumPevq"
Iiusiniic.fangmnisffii tcftiincntp eonfitmiuit. Nc^ue,
cnimhoiàoDeo'coniapgipbtdiret,: n i|p * h e s,q u iiM ç ;
Deum &: hominem medius d iuidebat, de medio eélfaf-
fet.Nee poterat durus & annolusparles peccati,human3)
manu v e larte fubrui quiaomni humanapropagineex
traducenaturapeccatoobnoxia5nullusinpehiripotefat
ïrtter homines:,qui pro pefccàtqhominis fatisfacerèt.Ne-:
celfariusergo erat homo , qfai immunis elTet dpeccato;
qui dum inrioçens peccatipcenam eXo^ret-,--pecçatq7
rum omnium in fe caufam lulcipcret, H n^e^ica poeria
culpa défera, faduramfadori,hominem D eo „ ipfemé-
diator Dei & hominumin feipfo cohiungeret. Æftima-
to igiturpeccato totiusmundi, prècio.fanguinis Chrifti,
fuflfefîo fundamenro d e lid i, paries inimicinarumebr-v
ruitj&d peccato homo liber, vnum cum P e o gracia me-
diante faétus eft. Pro huius fandtæ coniunâionis perfer
uerantiajCâputprornembris, ChriftusproApoftphsica
patri fiipplicat. Refpiciensenim in difcipulbsfuos , P4-
ter,ih<\üit, fände, ferua eos in nomine tuo quos dedifli mibi j Vt
fint vnum,ficut & nos. Et paulö poft:Nfl»/>ro bis autem tantum
rogo I fid &proeù qui credituri funtper verb,um eprüm in
me, vt omnesvnumfintficuttu pater in me,& ego trite, ; fia &
ipfivnumfint in nobis,vt mundtis credat, quia tu me mifißi.Et |-
go claritatem quam dediftt niihi,dedi eis, vifittp ynum ficut & rips
vnum fumusÆgo. in eis,& tu in me, vt fintconfumniati in vnum.
Audihomo,audivocemDeitui,audimembrum, audij
ßtagnofeeaffedum capitis tui. Pro homine vt hpmq l
poftulatjfed vt Deuspoftulâtà præftat. Vtfint, inquit,Vrj
num ficut&nos vnum fumus. Ego in eis,ér tu in me,vtfint con-
fummatiin vnum. Yn icu sitiadoptiuo , paterinvnicoiac!
perhoepervhicum & p à te r ih adoptiuoi H iee ftfrudusj
orationis vnici, confummacioadoptiui. N o n eft autem
alia aliqua'fo,rrna cqnfummationis i quam in idipfum re- j
dintegratiovniuerficatis, cumin iplum vniuerfafe c o lli- .
gunt,a quo crèata fubfiftime, vc licet in membris fingu- j
lis varietas fit operationis , in compage tarnen eharita? ,
tisintegra permaneatynitas corporis. Ira enim ha?c vnfe
tas v eticompledirurvniuerfa deatpris potentia,ita fin-
gulis alio arque alio modo illäbitur y y t cum omnia im-
pleatjiplàfe non diuidac, 8c cumfingulis diftribuar,iplà
plenirudinem fuam non minuat: Ira etiam ab hac vnita-
ce omniatanquamàcapirefe membra diffundunc, at-
queitain fuo fingula quæque officio deferuiunt, v t nul-
latenus ab vnitate capitis in ipfa etiam adminiftrarionis
füæ diucrlitarerefiliant : feditamembrum nièmbro co-,
h ær eac,àtqu e in tan t urn o m n ia vnum fiant, v tin vno o-
mnia pàtiantur, atque in vmusgloria dmiiiaglorificen-
tur. In haefitminavnitate,omnium,deatnçe,omniüyF
uificatrice,quæ omnia continet,omniaimpfec, Trinitàs
landa fublîftir : in hac fe Dei filius filio hominis in ea-
dém perfonayniuic. Hoc vnitatisbonum ipfe fumme
bonusïùpnfolurnterrehisbmnib.us, fed&ipfius pieta-
tis officio,nec cuilibet fando rum, fed Sçipfi lànd olkn -
dqrum exhibito præferebàr,quandô dicebac:J)f4râtopti4
mam partem élegit,qu& non aufireturab ea. Sufceperat enim
Martha D6minum,vc religiofa foemina, v.t deuotadifei-
pu là, vt benigha liplpita, idcoque folicita erat circa ea
quæerantreligionis, quæ deuotionis , quæ holpitalira-
tis.Iplàdomina : ipfiiancillâ,prdinabatifefl:inaDat,præ-
parabat,miniftrabat.',Sed quianiultà c fan t, quæfeôfpi-
talitas tam pij Domini,tam cliari magiftri exigebat ; fer-
uebat,difcurrebat,anhelabat, & quiaad fingula quæquè
occurrete non poterat, pondéréfolicitudinis prella,an-
xiabatur, turbabatur. Interpellât ergo ancilla Dpmi-
nùm, difeipulämagiftrum, &Cöntralqröremiudicem
poftulat,quem hofpitem fuicepérat. Ne» e^iriquit, Domine,
non efitibi cura, quodforor mea reliqujâmefolam mini-:
firare î Die ergo illi.vt meadiuuet. Sedebacenim ad pedes
Domini Maria, àlimentorum verbi pïè äuida » curàjfque
o times tranfitorias ac fuperfluas, tanquainimportunas
oculis mufcas,manu difçretionis abigens , vnumillud,
quoqneçeflarium er-ac, ab ipfo vfaitacis fonte haùriebat.
Circumuolitabat os Chrifti prüdens ap icü k y & ex la-
bijs cius s cuius Ipiritus ibpet incl dulcis erat3fauum.di-
ftillantem lug eb at: 8c quiequid officiola audiendi fedu-
i litaterapere poterar, :in alueaiium cordis coimehebat.,
Iraque verbi dülcedineadmodutii obledata, ac verifru-
• mentiadipeläginata , murmurantèm fororëm aut non !
audiebatjautdilïimulabat^órifeuerepiitans damnum,
fuauitatisintims,queiulfe forori vel äd ippmentum au-
rem commodare. I Diflimulataigitur interpellantisad-
uerfum fe dominum lbrorisquerjinonia, quiacumbea-
to lo b fufpehdiiim clegerar, ab ore Chrilli pendebat,&
delabijseiusdefluentibusaftluebatdelfeijsmentiSjÄh-
tempto murmure ventris. Scd Dominus,qui a forote co-
trafororem iudex i n tetpelfar us ra era t, in vtramque partem
fententiam teniperat'!: ßsfic vnius defiderium pre fect,
v t alten us ftupi uni noil; vjtuperef Nouit criim D o minus,
quia etli dulcioreft fru d us rad ice : trahit ramen,
dulcedinem frudus ex radicle: Ita qüamuis pr^tnineäc
icpntemplatip ad ip n i, p]urimum tamcnefufFragatur pia
a d io conteniplationi. Oportet enim v.t primo in ftudio
fa n d s operationis fe exereeat, quifquisrad culmën c o n - j
teniplaqonjs afeendere defiderat. Martha, inquic»'ili4r>-
%aqoltffifies,^^fbavU^gfiplfirma. porro vnum eft necejfa-
n«?».Sc)licitaes,tütbaris^diftehderis5“ fugaciä flint,qface
apprëhendefentceris. JfJer riinas curätünvefftfnderis, &
exfiauftamte quereris ? More toirentisaruarigantislu- j
turn c(pntrabis,& cpntriftaris^uiaturbarisJ Agram cordis
opere piciatis rigas, rigando;fmcundas : fed oculum (
p u luefciblicitudinistu t bès. P,orrovrium,efl neceffarium. V r
rium no pdiuidirur, non tarbatur , ill diuerla non rapi-
tur : vnum idem femper petrnaneps, alicnonunquam
pliluerefordet.In hoc vno quamdiuhoffio pedeimmo-
to cohftitit, nec circuncifionisiniuriamflibijc,nec bap^-;
tiflpi gratiain requifiuit. A tV b ie x venenopeccati fturi-
ces iixi peflimi pullularunt, adrefecanda ndxiacultellus
petriquseftadhibitus:& pbftquam ex curis-feculi turbine
diaboli puluisconuolutuSjfaciesnoftraSimagine De i
Iplendidas^cedauitj-vndafelutarisquajablueretydefete- j
re Chrifti manauit. Vnum ergo eft neceflarium. Hare e lf j
p'arsoptirna,hanceIegit Maria,lnec non auferetur abea.
In huius vhiratis flabili atque immpbili farmitäteChii-
ftian«profellionisfundamentaAubfiftunt, ,fidès fcilicec.
arquebaptilma: ßciplä fpiritualium filiprum Ipiritpalis
mater Eccfefia.QuiaenimynusDeus & YnuseftDomi-
nus : necelfe eft vc & vna fi t , in omni genre & natione,
vetae fidei confeflio. Eteumyna fit in Chrifto petSpiri-
tum fatidum fihbrum Dei adoprio, necefie e ft, vt & vni-
formisfitjomniumineandemadoptionem regeneratio.
Hanc vfaitatemihdiuerfis gentibus , ;diuërlis xratibuS,
diuerfis quoque Chtiftiauae. religiqnis- profelfionibu^ •
idemfpiritusyonciliatjVtficutnmltamembtaformisßC
offieijs diuerfa, vnum corpus per eundem Ipirïtüm effi-
ciiinr, ica 8c d iu e r ü gentes, aerates,acprofelliones,per
eundem adoptionisfpiritum in viiitatem corporis Cnrifti
conueUiahc.Ideo & in fecramehto languinis.Chrilti a*
qua vino mifeetur, quia in fecramemo Chrifto eoniungitnur,
adeo vt qui fideljtcrJumityipieqüóq; ynnm cum
Co fiat, iplp atteftance, quide carne lua ita pron.uncia,t:
jQui manducat carnem uicaw, &bibtrfanguinem theum, in me
manet, & ego in ea .1^ % y t pa tien t i co in patiarhu r, nrorieti
coni m or i am u r ,re furgent ic o n re flu rga m us, fimulq; cum
glorificacoglorificemur.Ad hancigitur g^ori^parucipa-
riohem diuinatiiifera,tione puluisafluiimcus, exipla af-
fiimptionisfucecolligat gloria,quantaaluimentislitgra-
tia,quia ex nulla alia, ytaibitrorconfideratiöne,fic elu-
cecfplendor 8c iTiagnitudo'gratiiC ,.quam ex humani me-
riti& diuini beneficijcpllarione.Qüandp ergo palfionfe,
Chrifti & redempeionisnoftree myfteria e'efehramus ,h o V;
folüm geftofum i'eiiem pia memoria recofern us * fed &
npfipfM vitijs & cóncupilcentijs crucifigamus, vein no-
u u m h omin e mfe p ulto vete re ,cnm Chrifto refurgamus.
Chriflusemmrefurgcns atnortuiSj3.itApo(\oiuifiamnonmo-'
ritur,niersilli vitro, nodoihihabitur. Quodenim mortuusefipec'-
cato,worum eftfemel,quod autemyfiifi,viuit Deo.Er quafi fei-
ifcitantibuscuriftaintulcrir| ita & v,os,iijquir, exiftimate
Biblioth.Vet. Pat. Towi.ia. R r - z VOS
■ E