Hbttorîj Aughßodttnenfis Gemma anima,
Chiiîtum a longe luis f crificijs falutaucrunc,& multos
cruciatus in hac fide pertulerunc.. In prima quippeætate,
Abel Chriftum ip agno obtulit,& pro eo cruciatum mortis
protulit. In fëcunda.Melchifedeoh Chrifticarnem,&
iànguinem in pane, & vino obtulic qui cruciatus bello-
r um i regibus gentium in fideChrifti pértulit. In Abra-
ham Chrillum in 1 faac facnficauit,in aricte m adauit, qui
varios cruciatus in hacfidetolerauit. .1
Defecundo erdine, & de quinqae crucibus.
C A P V T L I .
T N lecundo ordine quinque cruces facimus, vbi ( benedi-
, aferiptam ) dicunus, & tempus legis exprimimus
quo iuftj per quinque librorum legis facrificia Chriftum
C A P Y T L V I .
IT em per quinque prdines cru cum , quinque states
mundi defignantur, quæ per crucem & Chrifti corpus
faluantur. Vnde & in Canone quinquies (Per Chriftum
Dominum noftrum)dic'nur,q\ùn per quinque vulnera C h r i- .
ftimundusredimitur. In fexto ordine calix cum oblata
tangitur. Q u ia in certaætate Chriftus calicem pallionis,
incruce pro omnibus bibiftèinnuimr. Cum (per ipftrn) ;
dicimus quatuor cruces lùper calicem cum oblatafàci-
mus, quintam lateri calicisimprimimus, quia Chriftus,
quatuor vulnerainmanibus,& p e d ib u s ,& quintumin
latere fiiicepifte innotefeimus» C o n fed o ergo corpore
exprtfl'erunt, Sc multos cruciatus pro eius fide pertule- . Chrifti, labia calicistangirous,ac per hoc, quodformato
runt. Qmnque namque in duas partes,fcilicettrinariuroJprimihominiscorpore, Deus fphaculum vitae infaciem
& binarium foluitur ; Et illud tempus in duo interfticiaj eius fpirauit Sc mulierem ex eo viuificauir, fignificamus.
diuiditur. Vnum à Moyle vlque ad Dauid fu it, alterum | Et hoc Deus, per quem, cum quo, in quo omnia, in faciem mor-
à Dauid vlque ad Chriftum extitit. Per trinarium, iudi- tui humani generis Spiritum fand u m fpirauit, & Ecclc-
dlofue vfque ad Dauid.dc reges,à Dauid vfque ad ca- j fiam ex eo per corpus fuumviûificàuit. Per quatuorauptiuitatem
B ab y lon is ,& principes à Zorobabelvfquc ad
Chriftum notantur. Per binarium vero facerdotes Sc pro-
phetæ fignificantur, ex quibus Moyfes Chriftum in Pa-
Htb.n, 26 agnonpmolauit, qui Apoftolo tefte mulca aduerla
pro fide Chrifti tolerante? quem lege praedteauit j Samuel
Chriftum in Dauid vnxic, qui vterque Chriftum & facri-
fidjsexpreffic, & in figura Chrifti perfecutionemaperfi-
do rege Saul pertulit ; Helias & afij Prophet*Chriftum
facrificijs, vocibus, (criptis, præmonftrauerunt, Sc pro
eius fide variafuppliaa perpeflî fuhr.
C A P V T L I I .
ÎN tertio ordine panem in manum fufeipimus, & bene
dicimus, ôctempusgratiæinnotefcimus, quo Simeon
Chriftum iam natum panem viuum in manus accepit, &
tem partes calhc tangitur : quia humanumgenus in quatuor
mundi partes difpcrfum, per quatuor crticis partes
viuificaturb, in fine mundi per Chriftum ad vitamrefuf-
citatur.
- De numéro fignorum.
C A P V T L V I L
NOtandum quod per totum Canonem viginti & cria
figna'fiunt; quia in veteri Teftamento iufti fub de*
calogo legis ; Sc in nouo Teftamento iufti per decalogu m
legis, in fide T ri nita tis, hüius factamenti participes exiftunt.
Tribus autem digitis ligna facimus : quiaTrinitatem
exprimimus. Q u o d fi viginti tria rriplicaueris, fexa-
ginta & nouem habebis. Port o eu m (pâxDomini ) dicimus
non cum digiciij. fed cutn oblatæ particula,tria ligna
fuper caliccm facimus, quæfifuperioribusadieceris, fe*
&gaudens benedixit. Deinde calicem lcu am u s ,& b e - ptuagintaduo ligna habebis; ; P rofcd o hoc fignificat
nedicimus,Sc tempus coenæ exprimimus, quo Chriftus \quodlêpcuagintaduælinguæperfuperbiarodifperfæ,per
Chrifti humilitatem fiint in vnum congregatæ,per crucem
& pafiioném redemptæ, per corpus Si iànguinem
eiuseicommuniçatæ. ■ ' -
panem &calicemmahibuseleuauit,&benedix it, deinde
corpus Sc (angiiinera Apoftolis tradidir. Vnde adhuc
cum verba Domini in ordine recitanturypanis&vinum
in corpus Sc languinem Domini cpmmutantur. .
Dequarto ordine, & de quinquecrucibus.
C A P -V T L I I I .
T N quarto ordine, quinque cruces facirnus, vbi ( boftiam
Jpwr4w»)dicitnus. Et illudtempus ad memoriam reduci-
mus, quo Chriftus quinque vulnerain Crucc accepit, ÖC
quinque fiecula redemit.
De quinto ordine, & tribus crudbus.
C A P V T L I V .
T N quinto ordine, tres cruces vbi ( omniabona creasyfao-
Xcliftc^ d ic im u s , Et corpus Chrifti feiheet primitiuam
Ecclefiam innuimus,quae fide.roTriniratis accepit,&mul-
tos cruciatus pro Chrifto fuftinuit. .
De fexto ordine, & de quinque crucibus.
C A P V T L V .
j T N fexto ordine quinque cruces facimus, vbi (peripfitm) ; Jldicimus, Scitem corpus C h r r s i i, videlicetEc-
j clefiam de genribus exprimiinus , quae Chrifti quinque
pattitam palfionem veneranter excepic, & earn
imitando patiencer diuerfa tormen ta
______ _____ pertulit.
Defeptem Sacnficm.
C A P V T LIIX.
T N Canone lèprem facrificiorum adlio commemoratnr,
Aquibus corpus Ecdefia capiri C hrillo copulatur. In pri-
mislactificiuminnocentum. Secundo Apoftolorum, Sc
Martyrum, Terrio confelloium. Quartoreligioloruni,
& cominentiiun. Quinto coniugatorum. S e x to ,- in
Chrifto defunékorum. Septimo, in anima mortudrum
Icilicet poenitentium. Tetgttur vfque communicantes, facri-
ficium innucencium notatur, qui le in Chrifti lacnficium
obtulerunt,dumproeoimmolati fimr. A (communicant
tes) v fque (banc tgttur oblatmem) facr i ficiun» A poftoloru m.
de Martyrum reprxfèntarur. Vbi de nominaillorumrc-
citantur, qui fe hoftiam vinani Deo obculcrunr, dum fan-
guinem luuro pro eofuderunr. A b ( Bant tgttur obiattà-
nem ) vfque(Quam oblationem tu Dw)facr ificium eonfelïa-
rum commemoratur : qui ab hæiericis multa perieüla
perpeffifiint, ÔC (acrifiçium laudis Ghnltoiugirçr obtu-
lerunr. A ( quant oblattonem tu Deus ) vlque ( Supplices te re-
gamus)Çicx\kc\ü religioforu demonftrat urr qui carncluam
vitijs,& concupifcentijs crucifixerunr,& lie hoftia Chrifti
effeâi funt. A (fupplues tereganm)y(qi\c (metnento Domt- flejlàcrificium coniugatorum declaratur,qui nde,& elee-
mofynis, Chrifti coxporis participes eiiiciunrur. A (- mémento
Domine) facrificium defuntftoium oftcnditm ; qui
incohfefiione Chrifti migraueiunt,& fidelibusaflùciaci
futtr»; .Sacetidos Chrifti morcem reprgfêntat, cum le ad
( SuDûli •
ftoef.g.ÿ.
p»'-l8.i8,
De kntiqitorïtu CWtffamm, Liï. 1. f è i j
( Supplices teroganius) inclinât,& pofteius morte aptè com-
memoratio defundorum agicur, qui pro eis morcuus cre-
ditur. k(nobis quoquepeccatoribui)vfq; in finem Canonis,là-
crificiqm poenitenrium exprimitur, qui le lachrymis &
pcenitcntiæ doloribus Chrifto in facrificium maâan c,
cum fe animas fuas peccatis occidifiè d oleant, v t in eo vi-
uificentur, qui pro impijs raoriuus prædicatur. Vnde &
facerdos ibi vocem exalcat, quia poeniccntës à vocis, Sc
cordisgemicufæpiiisrugire con fiâ t,cum amaros fingul-
tusedant. HosDominusexprellit,cum Lazarum magna
voce de monumento vocauir. In hoc etiam capitulo no-
mina martyrum recitanrur.quiapoenitentes varijscrucia-
cibüs macerantur. Per hæc lèprem lacrificia,corpus Chri-
fti Ecclefia conficitur,& capiri Chrifto coniungitur ; hoc
per Dominicam orationem exprimitur, quæ feptem petitio-
nibus hæc facrificia fèqiiiiÿir, quia per orationem, Sc hoc
fingulare facrificium, Ecclefia Chrifto communicatur.
De quinque Orationibui.
C A P V T L I X .
O Ratio autem Canonis ideo in quinque difiinguitiif
quiaoràtiofidelium per quinque pattitam Chrifti
Jpalïïonem tantumexauditur. In tribuslocis pro Prælatis
ôc fubieiStis oramus : quia Ecclefiam in d oâores, continences
, Sc coniugatos difcerniriius. Quarto laco pro de-
fundtis offerimus. Q uinto pro poenit^ntibus petimus.
Primo loco pro Prælâris offerimus, vbi dicimus; I n prim is,
qua tibi pro Ecclefia tua offerimus : & tune Papam, &E pifco-
pum, & regem nominamus. Pro fubieâ is oramus vbi
(memento Dominefamulorum,famularumque)reciumus.Vbi
ôc nominarep.oflùmus quos volumus. Secundo pro Prælatis
petimus, cum(Hanc tgttur oblationem nofira feruitutis)
dicimus. P ro fubie&isfubiungimus,cum ( & cunttafàmi-
liatua ) dicijmus. T er tio loco pro Prælatis fupplicamus,
cum.( Vnde & mentor es nos tui ferui) reciramus. Profubie-
éris pofeimus, cum (fed&plebstua ) fubiungimus. Pro de-
fundis fâcrificamus, cum { memento etiam Domine) dief-
mus : vbi Sc n'omina eorum recitare poflumus. Pro poe-
nitentibus offerimus, vbi (nobisquocfepeccatoribus) dicimus.
Hæc omnia ideo in C anone commemorantur j quiacun-
d a in morte redemptoris reconçiliantur.
De fexto officio, &benedittione Pptfcopi.
C A P V T L X .
C E x tum officium, in quo Pontifèx populum benedi*
^cin, 'Chrifti defeenfionem ad inferos exprimir. Hui us
intràturos benedidióne vlcimâ fie complet. Pehttebene-
diâi patrie mei, pofitdete regnum vobts prapàratum.
Defeptimo officio, & de refitrreàiohê Domini.
t A P V T L X 1.
S Eptimiim officium, Dominicam refurrediohem In*
finuat.quahdodeùidà morte, &fpbliato inferno,pà-
cem omni mundo dabat, quia iam omnia in cbslisôciri
terrispacificauëràt i & aim fuisdifcipülis fcomedit,feil§ùë
reliquias dédie. Sic Pontifex j diabolo pet fpiririiale
belliini fuperàto ( pàx vobis) cûm dicit, pàteb àftahtibüs
porrigit; Pànemcioeleftemdiftribuit: Hoc Ièfus, <jui&
Iofue, figuraiiter proruîit, fcum inuodudo populo, à fii-
peratis hoftibùs tertam forte diftribuir. Pontifex partem
oblatæin calicem mittic , dèfighânS qùôdahimâCHrifti
ad corpus redijt.
De pace Domini,
t A P V T L X I I .
DEindepax vobis dicitur : quia Chriftus fuis appâréns
pax vobis dixit. Pacemporrigir.ijuia Chriftus pafcétn
àmifïamhumanogenerirerurgensrëddidir. Probref très
caüfas pacis ofcùlutfi datür. O b vnam caüfam clerus pö*
puiüfque fe inuicem bfculahtur ; quia homines gràtiairi
Domini fui, angelorumqiie âmiciriam ; pèr Chriftum i
qui eft pax noftra i fe proméruifte gratulantur: Alia eft
caufa ,q u o d fe pér pàcis ofculum frac res in Chrifto Del
Patris, Ecclefiæ miniftris filws i per Chrifti recohfciliâticji
nem dëmonftrauit. A rque vno pane Chtifti,t]iiieftDeüsj
pacis, concordiæ Sc diledionis refici defiderabr: Tertià
caufa e ft , quod fieuc in ofculo caro tarni, fpiritus fpiritui
coniungitur : ica omnis homo m hëçeffitate cârnis perdit
lëdîônem proximi,in necefficatefpiritus per diledionérii
D e i , diligi præcipirur. Q u i non rali pacis ofculo foedetà-
ti corpus Chrifti comedunt, v c lu d a s j iüdifciumfibipef
■ falfam pacem, fumant.
Defraiïione 6 blatte.
C A P V T L x i î l
V^BIatafrangitür j qùia panis Angelorum nobis in Cru-
ce frangitur j vt fradio pëccatotü nöftrórum per eb-
meftionemipiiusreintegretur. I?apâoblàtam non fran-
git'j fed partem èx ed mbrdet, reliqüam in califcem mittlfc;
quia Cnriftus ihfëtnüm momoi dit | Sc indé iumptosin
Pâfadîfilm toifiti Diacoriuscalicémtenët. durii Papa fan;
reifiguramMoyfèsgeffic, quando moricurus filiosIfraël ; güinem ftiiriitifignificans angelüm, qùi Chrifto fùrgentë
benedixit, edudofque de;Ægypto, in patriamintroduci j làpidem de monumento tülit. Coifimùnicatb facerdo-
I m
m m i
per Iefum, qui & Iofue iuffir. H o c & Iacob inorienseïc-
preflit, qui filios fuos benedixit, & de eis futürahæredi-
tate multa prædixir. Has vtrafque benedidioncs Chrfc,
ftus compleuit, cum moriens ad inferos defcendit,popuP
lum fedentem in tenebris, & vmbra mortis; vifitando
b enedixit, de carcere edu d os coelefti patriæ induxir.
Q u od Epifcopus oftendir, dum popùlum benédicit,
,moxque eum fpirituali cibo reficir^ Notandum autem
quodfèmper ternis Capitülis benedicit,& omnes quarto
feilicet, quod ipfepraftare dignetur, confirmabit. Q u intô
verè ,reliquis per benedittionem Del Patris concltidit, qùià
nimirum Deus tribus vicibus huic mundo benedixit;
quartareliquis firmauit, quinra benedidione , hæredira-
tem poffidere dabit. Primo primis hominibus benédi-
xitjdum éos crefcereflc multiplicaripfæcepir. Secundo
homiftibus benedixit, düm(rnündodiluuiodeleto)Noe,’
Sç fuos pofteros crefcere ,- Sc multiplicari iùfiit. Tertio’
pet Abraham, Deus mutidobenedixit,Cum ei in benedi-
dióné^Ghriftütoteprömilït.' Quartomundobenedixit,
dum filium fuum nobis benedicentem m ifif, qùi ccelos
afcenlurus fuis benedixit ^»e'r Sp'iriftri»u:nâûmrel’k
quos firmauit. .Qûirifo mundo benedicet, dum patriafni
te m ox calix de altàritolhtur,'quia Ghfiftus rèfür£ens vitra
nori môritur ; & cdrpüs.eius in fèpülchro non müeni-
tur; Diaconus langaiifem diftribüït; quia angelùs refur-
iedioriem Domini irinotuic. SubdiacOnus corpùs ÜoL-
miniaccipit à DiàcohoV Ôë fertPresbÿtèrisfrarigeiidufTi
popülo j aefignatis quod mulieres verba de rëfürfedionè
Chtitfi ab angelo perceperunt ; & Apôftolisdètulètunf :
ipfiquer omni (iopülo prædiCandc» diftribüeruhr.' Cüm
Âpoiftolicùs àb alcàri defcéfïdit,' pôpultè corïimùflicat;
quia cum Chrifto ab àra crucis defeendehs à morte refur-
git;popülùsætérnagloriaJ)àtticipar;Epifcof)usoblatam'
•frangit: quia Dominùé panem in Emaus difcipùliifregic.
In cres partes ôblatam diuidit, vha fibiretenta, duaî
Diacono Sc Subdiacoho tribui t,quia Domin' us
frad o pane vnam parrémfibi,düaà
Cleophæ & Lu cæ di-
ùifir.:
$
Bibltotb. Vet.Pdtr. Tont. iz.