A.
■ Eufibiu*
bem-i-äe
Fajch«.
cratur,paniscftivbi aurem verba Chtiftiadefterihr;eor-
puseft Chcifti.Et anteVetbaGhrifticalixeftvino&aqua
plenuK vbi autera \terba Chrifti bpe.rarafuerinc, ibi làjà.-f
guis Chrifti efficitufy qui plebem redcmic. Eygotvide
quanrisgeneribus pèccns eft fcimbChiifti vniueela^con-
uertere. Deinde iple D^lninus lefus teftificatur nobis
quod corpusiu,ura àCcipiarnùs & (anguincifi. Nunquid
debemtts de eius fide& ttfti,ficauonè Hubitare? Item Eu-*
•fç,bius.Emifiènus..Necdub,itëtquifquamprimarias créa-,
turas, nucupotentiæ ,præfentia maieftaris in Dominici
corporis tranfire poflë naturam : cum ipftim hominem
vrdeat aitificiomifevicprdiigjccelefySjChrifti corpus effè
'Hom. 28.
de uerbU
I Domini.
• c
Formapa-
ois non
mutatur,
fed fub-
■ jimbrof.
potfènt celebrari : nec ynde in p^rcèptionè cptppriç: &
ïanguinis eius incofporarionis iuæ & noftræ myftcria
compleri, vel mfirmis.yiaticu'm dari: npcçiêcéra qûæ vi-
fibiliter & falubriter per ipfuminlanda Eccleftafiunt,
valerent admîniftrari. N oh enim fruftra dixit Domi-
nus : Hoc facite in meain conimeni.watiopetn, $à£çanicntùm
exhifiens ficut verum .fidei , fié vërè vifibile cxcitandæ
commemorationi ï vt quod fidei certum eft , rrventem
pafcatvqüod vifuiçemim eft, deuotionc accendat.Quia
efiim ilium ieéurtdum, carnem cçelos pportuit penctia-
rc:vt illup confidehrius tenderemusVreliquit nobis car-
nalibus'huius(a^:ramenti vifibilcnVfigudïTn&; charâded
um . Sieur àutem,quicunqnead fideiïi veniens alite rçmcariftsi&ïanguinis ruiîVtiuæpaffiôrtismemdriain-
véi'babaptilmiadHhçinyincitloeft veteris debiti,his ve- j cita ti, conftanciushocfiiceremus. Itemfi elemenrà om-
ro comniemoràtis, mox exuituromni feqé, peccati : ita j ninoïputaicnturin Chrifti carnem : nihil arnplius çHëjt,
bcnedicendivcrbiscoeleftibus cteaturæ,lacrisaltaribus Chrifti caro quàmmodoeft. Sed etli propria Ipecles hu-
imponuntur, & .aheéquaminuocationê'fumminominis i-manar carnis corporaliter appareret vqihilominus ipii-i-
confecrentur,lubftanCià illic eft panis ßi'vini: poft verba ! tualis crederetur quàm creditur & eft. Étquidprodeft
autem Chrifti, corpus & languis eft Chrifti. Q u id au tem ! viderè eum in propria Ipecie-humahae carnis rqiiitanîén
mirum e ft ,fi eaquæ pptuic verbo crëare ,;verbo poilit 1 etedendus efiëfyerè h aherefphicualem fpcciem re furie -
créa ta conuerterc ? Iuio iam minoris videtur cfte mira- ' d ion is? Vcautcm infequenti aft’ uerur, minuereturfi-
cu li:fiid qu od cxa ihilo condidiflëa gq ofatur, iamcon- I dei m eut um, pro tam manifefto ventatis çxpeiimento:
ditumin melius valeat cpmmutare- Require quid ei pol- y,cl impediretur.perceptionis eius commoditas, pro huilt
elfe difficile ycui facile fuit vifiVilia Inüifibilia v o f mani corponscomedendihorrore imeiSto. Cum autem
luntatisimpèrk) fiufcitare: cui facile fuit hominem de li- in facramentoiforma panis,folidita s,color,fiapocfen-
mi. materia figuratum,imagihem 'etiâm fua: dipinitatjs j tiatur : vel verum hoc clic-, yclfanrafticum dicitür. Sed,
induerç, corpus humanum conforme corpori iua- cia ri- j ab fit v t perfeâraveritas plvaïuafiæfaHacia aftruatur: ma-
tatis redderc.Itcm Âugùftmùs ini-Iomiliis : Ante v e r b a xime cmhipiî Angeli5& ipieSpirïtusSanblüsin.columba
quando oftertur,|>.fniç dicitut: vbivcrba'Ghrifti deprô- i vçl linguis igneisjqùotiesapparuiifereguncùr ,nôphan-
pta funtiîam non eft panis?led corpus Chrifti appeljâtur. ! taftica j c d yera corpora'in acre ailii mere aftruaptur : §cin I
C^uiäfänflidicunt^ qupd poftconfecrarionem iam non [ cæteris omnibusfacraipentis noui .teftamenri & yetefis,
eft pahis/ed corpus, C hrifti, n ih ilqmnino de paqe in fa- nihi|ph*ncifiæ/e4 d^iayçràinuÂhiaorhr.;AbfuïÜum|
cramento r e manfifle a 1 i q u ia u t u mant: fed iitu t virga j enim reuera eftyyt quod non v cfceft,vèrita%m jmpro-
mutata in ferpentem, iam non v ir g i , fed ferpens voça- j ber: & quod defe'faliir'^.ftimafionem, de àlioyeram ex-
tur, qûamuis in terpen te non virga: lubftantîa',ex qua fa- hibear fidem. Phanraftica enim iilufio, magicis cohgruitj
étuseftI fed tantinh forinaperiiiie qreditur| itainfiiera- [ &:Diabôlicis.fraudibus: veritatisautemaflèitip,diüjnis
mento, pahis non eft panis ^ quamuis in cq non for m'a fan6Honibus:Ne ergo phanrafttcafpeçies | lacramento
panisjfed fubltanti a m u tari credâcur. C u r cnimDcus, j Chrifti aliéna prorfiis & indign a, fuperinduci credacur,
qui y tram que ex nihilqcreauit, non potEcæquè mutafe 1 quæmagis npuit fallêre qu^nt veritatem aftrucre : quo-
fübftautiam,vçl ctiam ad nihil um rcdigere ,licu t 6®for- ; modo id non folura rationi-, fed &c authoritatitftt contra-
mam ? ' V.nde & B. Amb r o h u s V i d e quantis generi- | riurh,videamus. V t ait Augûftin us. Cato eius eft, quam
buspotens cft lèrmo Chrifti vniuerfacpnuertere, quia { forma panis opertam in facramehto accipunus:Sanguis
Velin di-uerfam tormam., vt yivgàmin Icrpcnrcm - vel in • eius eftfquem lu b vini fpcci'e ac lâpore potanVus. Sed
diuerfiim gloriam, ythomine de mdrtalitatcin immor- [ quià v t lupradi&um e f t , inline Miir^oratm;, v t corpus
talitatem:velin diuerfamfubftantiam,yt panemin cor- Chnftiquodfiibfpe.ciepaniy'&vininuncgerituVvrerum]
pus Chrifti : Vel in aliud quàm fint, fine meliùs fiue peius | veritate eapiâtur: ne purcturiplà fpccids pànis & vini, I
muleismodisahis , ftbi tantum cognids. -Vnde B. Au - | quam corpori Chrifti g on dicit vèram vel propriam,fi- j
guftinus in iibro> lêntcndarum Frofperi : N o s autem in ! militer in icipfa non .elle vc-ra, fed phanraftica: ficur 1b- j
ipecie panis & .v mi quam videm u s , res i nu ill biles,id eft, j lent videri phanraftica’ {pecicsrerumin lomniis, ve! ma-
Chrifti carnem honoramus,& ianguincm : nec fi militer j gôrumpræftigiisfquid eft quod Santftus Auguftinus ap-
pendimus has duasIpecies , quemadmodum aine confie- ! probate conrendic modis omnibus, Iacrifiqum;fàn€tæ
yîfibiles
ele-
fticntorû
fpecies in
facrai
crationçm péhdebamusrçur^htieliter iatepm ur ante cô-
fecràEidncm elle panemfi&è yrnum, quodln'atura fqsma“-
uit,poftcbufecrationem,vero carnenç ChriftiSc fangui-
ne m ,qu o d b e n edî dH o eo n fi: c rau i c- Qho d,qü am u is i de o
dieat, acquis puret prorcmaneiite eiemcncôtum vifibili
fpecieipïdriim.enamlubftan,tiam,quaçiam corpus Chri-
ftffaâa eft, rem an fi (Te :,euidcjiter camen aftrùit ante 6c
p oft cordé cracio nem ealdem c lie (pc cics ,'qùas prop ter
ïù bilan tiæmutat i on em a n te'Sc pdfc non fimiliter iè dicit
pendtre. Quia tamenex ipfiseiementorüm vifîbilibus
Ipeçiebus erratur àmulns quumlatis confie c quod de
ebrumTubftantiacorpus Chnfti fiat, quia,vt ait Auguftinus,
corpus Chrifti & fanguis, ex panis & vini fubftantia
efficirur: deipfislpçciebus videamus..Sienirnpanis om-
ninpita.mntecurincorp.ùiChçifti,vçnihilexipfo fupçr-
lîc vel apparèac,aut fi qu od appâter' n ou yefum | lêd p hâ-
Ecclefiae duobus confici, duobufqj conftate , vifibi)i c-
lementbrumfpecie, Sonuifibih Chrifti e a rn ed laDgui-
ne?Si falfupn & friUolqm erar : fruftrahoc tancus vir omnibus
modis apppp^are contendebac j fruftra ad confe-
(ftfonem facra mentalem, ve'ram ex yetis reb us oftehd en-
dani perfonalem confedlionem Chrifti, ex vero £)ea&C
veto hominein fimilirudinem acid uce bat rfru ftiac riam
vniuedalempropofitionenj.'qua vrraniqile confefiio-
nem,facramentilcilicqc, 8cperibna^Chriftiyex veris rebus
conftare aftrueret)fubdebat d icens: Quiaomhisres
illarum reru m^aturam &.vericatem in fe|cqntinet | ex
quib. conEcitW. Q u od abut. Sacricfiium eiiim Ecclefis
reuera.vericarem,&: naturam i h ie epo ti net carum rci|im
ex quibus conficitur fquia,vere i3c’ nacuraliter contfnet
corpus ChriftiSc languincm,& nihilominus vere 5cna-
t u r a 1 i re r el e mveji tor u n i ean d e m qu a: f i i era r ipe c i e. Aliotafticiim
fiat : ra^cioni v ide tut concrarium. S i c nfm pan é |[uin quomodo verum erir, quod deelemen tisfaGiamc;
mùtato nihit Vilibiie releruaretur, minuererurfideTme- talibus A mbroii us di cit,vc fintq ure e ra n r,& in aliudcóritum,
velprô euiden'cimiraçUlo.,,qiiiainconfecràtiorie j.,murentur:nifideeiini{àciaménro&ajirtnid fèferuetur,
làcràmentipanis omninoeuanefcerec, velquiaobîiuio- j v tfitq u o d fuerat,&:aliquidmutetur,vrmeHus'fiat;' Ir,em
ne-fopita fidei deuocio tqrperet, cùinin tancofliyftcrio . quomotlq verum cric, quoi! predente NicolaoPapa,&
fignum aliquod ,' vnde jnemoria admpneretuc non fu- j iij-Epificepis ßriäafyno.dus Romç Bérengaribîæreticp
pe r c lie r. N o n e n i m fin p er e fl è c a 1 i qu o d vifibile circa quod de htiius iciCarh oiica fidefcriprum fradidir,&illc iurc-
mÿftiæa paflionis ligna Sc cruciHiionis Chrifti in Mifla. iürandofirmauir i panem fcificct 6c vinumpoft'çofecta-:
(aemmeruum, (ed& corpus Chrilti póralem al cc ram, quia illi manna, nos aliud-: (pi ri ru ale m
éllê & (ahguin.ém :iSipAH!spoft.CPnf?viati.onem vtrutn- vçrp,q,uam nos, & omiies eundem porum lpiritiialcm
queeft/acramenturn fcilicec Sc coipnsÇhrifti:oportet - biberunt. Aliud iili,aliudnos,led(pecie vifibili:quod
quod facramèntVm fu Ipecie: ^ éorpus Chrifti t^élùm j,tarnen fidem fignificaretvircute Ipintuali. Qhomodo e-
inlubftantiæ mutacione.Vnde A u guft înus^Q^o d vide- nun eundempotum | inquir,dtJpmtuali fequen-
H i tepetra „petra. autem em ChrifituV Inde panis,inde potus.
Petra C drift us infigno,verus C hdftus in v e rb o& in car
I us m a Iran ,paiiis,éft dc’e alix, qpod etiam.oculi.yefiri, dpnuneiant
: ocüloxum ceftimonibnori phatâfiam;lcdfpc-
I I .veritatem approbans.Et fubdidij: Qubd àutçm fides
poftulac,pamseftçoipus,calixeftlànguismutatione,fcilicet
fu^rantii. AlioqCiin fi ex phataiià & veritate |J j|J |
quumexahquareBc nulla confeiftiolconftare nôpoffit^
Cohficîtùr eigo îàcràmentum ex vero,.coi p,ore Chrifti &
fapguihe S ex yçris fp!e.ci,pb,usJpani$'£&: yiiii.
C A P ,V T V III.
3Ed quia de cbnfeÀionéCaGramenti diôtum é.ft : quo-
ShUHHm B h f- 1 - . 1 !
ne. vManna §c ^eciem ÿifibilem panis & vini corpora-
lem efeam di ci t^, ;diucrfa iÜis & nob is : feÜ quod creden-
.çibus illia & ppbis per hanc diuerlam efeamÉguificatur
feil i.çe t C il rilt usi6c icjeo dicit in fignis diucrlâ
elle manna 8c painem, in re,i^,eft,- in Chrifto qui fignifi-
cârur per illà. paria : cüm tamën facramëntum panis fa-
mil1ianu?,figp.incet Chiiftumquàm manna', quiamannà
futur-u m ,papis.pra:fentem, mannatantum extcinlècus,
panis ita v t fubftantialicej: ii'tionuerfus in corpus C hrifti
, fie & formaliter fignificec corpus Chrifti. ' tadern e-
nun fideGhriftffalUatifuntquiante Chriftum,qua ial1
modo^'lacramentuiïï.çorporisÇhçifti a.baliis différât j uantur&illiquimodo.func:quiactediderhintwenturum
i làcramenhSjVed quompdo.çariuéhiatjVideamus. Cætera l eue quem nos credimusvenillèi Vnde Auguftihqsinii- Tratk z\
enun iacramenta.npui reftamenti.&veteijSjfigurætan-j buo de poemtcntia : Vt quidparas dentes & ventrem ? tnioan.
_ tumiuerunt:necaliquç fpç,cieseor^n,yt id fierent'qupdj Credere in eum, hoc eft manducarepanem & bibére vi-1
; iigmficàbanEVaEhQcquo4 fueranr,vt pianna,peti'a,alir.| num. Qui .eçedit in eumyn)ahdücat èiim. Item Augu*
!,quatenuS’^Eitata:funt. Aqua yerobaptilfnatis,Scoleum ftinpsin Pfalm.104. Panis coeii,eft aflumptiün corpus pfal-l°+-
• chnfmatis in fiicramento ab hoc quod eft nonmutaturr Agni, quo nos reficimurin Ecclefia, liait illi refeâi lune
L necfpiricum lanCc.iim, q.uenvhgnni cat aqua abluentem, manna. 'Née folum comparatur facramëntum corporis
j emundantem, oleum verb rbborantem, ilium in an tern, Chrifti ça’cens lacramentis c.ônlîgnificando : Ced Si in
! quamuis crcaentib. fuo.myftciid exlubeac, non camen co i p o re C h 1 i fti ,æ ce rn a 1 i ter non permanendo. Quamuis
çqncmerç Clfcntulitcr, fe dngurati uè tan t um çredi cur. enim panis fubftanciamirificè, vcdi(ftuiri'eft,in corpus
Soiiïm fiieram en cum panis tk. -v i ni ira mucacur, vt fubftâ- Chrifti cou uerla elle ciedacur : forma camen in làcra-
cialicernou fi c quod ante fuécar:fed-:lüb(bntia.eius eoip9 mentoremanens , 1 3 0 1 1 incorpore Chrifti mancie perpe-
Chfiftih.u,£ounaverbremanensiplumfignificet&con- tualicer, fedpofthancvitanfomninb definerecrcdmin
cincat. Hancaûr parus & vini fubïtànriam icleq ÇJhnftus ficut & cæceca lacramenta. QUum enim fcriprum lit :
m iuo làcramenco remanere non voluic:nc fi duæ fub- Payent Angelorum mapducauit homo, quia codem Chrifto
ftauciux vericaçes,pams feil.communis nofter, &iplë vi- reficirur homo in via crcdendo, quo làrlantur Angeliin
uus 8c vécus panis 1 1 1 codem laciamento elle ne, errorem pattia, euro ficur eft videndo, cum eodem früunrur vt
gignerent vccitatis^dum ibi effet &?igfeyefus pauis,quia viiiant fine façramenro, quo 8c nos né moriamur: curn
vita æcërna: & panis communis luo modo verbs ; quia 1 facraménco: quando erimus ûcutAngeli Dei',nunquid
te mp oraliS'V iù^fublliin ti^- Eacil ufs en i m & cei-cins credi-. eum queni Angeliilne. façramenro vidèiicaeuelaià facie
tur corpus Chrifti millo laciamento fieu & efle,vbi,cor- lieue cft,yidcre pocerimus, nui ablaca vmbra fiicramcnci.
porahter non fuerat, non (plum pro façramenro lèd& Quomodoenim facies fuavel no fera eritieuelara: mfi
p 104111 caçulo : dum ibi panis definie elle quod fueçat. Ec omnis veli vmbra reiecla , ôc.nos appareamus filij Dei,
toificâne jiÆieiësnnpanatibms&fcçdædigeftionis hmc. quod fumus , & îpfe nobrs apparéar quod eft’, ficur eft
lingulari.luqlacramenco atenbi polfent, îpium ab omiill Deus ? Fruftra oraremus, vt quod mine fpecie gêneur,
couuptibifis nat.uræ velmateriæ cqatagiovpurum,elïè rerum vencare capiamus : fi îbieciam huiusftàcramenti
vb'luir.Sciendum camen quod B. Auguftinus hoc laera- haberemus vmbram, vbi facie ad la ci em fiait eft y ici etc
mentum in lïgnificandb Chciftumaüis comparât: quam- j fpeca mus Chrifti gloriam. Qui: enim îemimera.czocllëc
uis cânto pnuilegiojvt duftû eft,otonib. cam nouis quam nobis in aha vira : ii vmbra.furameuci çoncêgente, vëri-;
ve ceu b us piTccelie rëc.- Ait enim in libro j.-de Tmv.cace:
Si ApoftolusPaulus,quamuis adhuc ex parce & m xmgm.i-1
tey/«ïifc’r. p p c u i r-ram e n I i gn i.fica n d o C h ri ft u m p ræ d i ca re, ■
aliter per liilguam' hiam , aliter perEpiftolain, aliter per
facramencum .corporis & ïanguinis eius : necligniîïcan-
?es ^ nps liiigua e d ïto s n e c ligna liccrarum conlcri
pcapelliculis, cor pus Chrifti & fui gui ne m dîfl 131 us : ,lèd
illud tantum, q 110 d e x fr u cl i b us te r r;é a c cep tiim, p ce ce
my ftjca confcccacui^ijiitè fumimu^adîàlutem :quidmi-l
rum,fi ctiam m cieaturacceli Sfterræ,'maiîs 8c acris, facitj
Peu.s..qu$e yulc ierifibilia-&;.vifibiîia, ad lèipfùmiin qis,
^VëçpqrtèLbnquitjlignifîcàndgiiyT&de^ubnftra^duuijl
Cum îgiturpet facramëntum coipons & lànguinfsDor fe d u tempoiujn nos pericxtcC vputatrvicimores Oftenmini
■ ■ tasgloriæ Chrifti nunquam nobi%fiér.ecmanltèfta.’ Vnde
Ara^rollusinlibrpdeofficits; J 'l a igfturfunc nobis ex'- Lib. r. I
pecenda, in quibus perfedijo,jin qui bus vecicas^ft. Hip
vnifira, hic iinago, ilhc 'v.çntaSi Vnibra in lege,imago in.
Eu^igefto, vei’i cas i n ccéleft i b us . I A | | | agn'ns oftejeeba-
cuc^c virulu^: liuoc Ghnftus offertur,qu.iii recipiens
paflîpnem , & offerclè ipfe quafi fàcërdos jVtpeccaradk
hjiccat. Hicin imagine | ib wn Ve 1 ft a re ,• vb i apud pacrem
quafi aduocatus pro nobis-inceruehic. In quo nqcandum N o TA.
eftjquiâm veteri teftameiHo''dedrc Deus rancum.-figiuÆ
ymbram,in uouo. vfrftatenicuhi figura , in futur©4abic
Vend tern nb’n cu,m’ figiiraVfcd maaifeftam : v t rali pro
rk.ia.iv. iwva‘: C J : . . . - ô , ; r Qhriftus llgnificari dicacur, 8c ipfum c»terii.f.i*g ni-: i i .1 . . . . .
fic^ntibusadnum,eretüu.j&ciusexemplô;cæteræfignifi-
caciuæ fpecies âDeo^polTefieriaftruantunconftatipfum
de te r, quibus poft ymbraram ve ri rarem, nihil nili can-
déqu»anifëîian\darircftareciyetusenim-ceftamentumj
vë.rirâcém proinjfic j non dédit: noiiuin d é d it ,fed non
l.icrameiftuin ficutcæccraelfefignifieatiuum. Item AusqQftendir.^ujdre^:ac,n*fi^vce.adem verita^fl^faYicà-ma-
guftinus in fermone vigefimo texcq, fuperIcanncm: Et 1 rfifeftetur-?ynde8c venerabihsBedapiresbyterait in.ex-
noshodie âccipimus vilibilem cibum. Sedahudeft (a-j pofitioneliuiusEuangçlicicapituh :Noneßarborbon^qua
crameric,urrï,aliud virtus facîamenti. EtpaiilopöldH/ cj facitfruätis malos. Inhac viçalumme.iândarum Icriptu-
V f ants 1UI de ccelo defcehdit. Huncpanem figuifi.cauiti îanim & làciamentpruracôsleftium retëclione opus ha-
^ an a^un cp anemfigmfica caltaieDe i. Sacramental fiemfijs : in futuro autem tahbqs non egebimus fubfichïs,
1 a hietunc .: m fignis diuèrla lunt,in re quæ fignihean- vbi iuxca Pfahniftæ vocerri, q.uiçunqucappàruerint cûni
■ turparia. ApQftqlumAudi,{^-3^/ee»/pi-K«^io4u,^;<^ ^ a f t « i a >,latkb^ficur-man'ife^ag;l<)tiaQhrift'i.-Qmjmod0'
I r‘lrey}-,u rss K Vda? ai? es ttoflri ovines fa b mbefuçrunt , & enim égebimusrefedionë ybi lënipiccrna eric fiicieras :
owrio mare ‘tranfierunt ovines sandem efeam fyirUHalein vel qu q m odo egeb i m us (a c.cariie 11 to ,q u o d veique ocu-
0^ * Uc,auerunt. Spiritualem vtique eandem :n am ,c or- lus corporaliter vider: cum D eus itltgénttbùsfe (-tçftc A-
• 3. • ....................... ............ - ____ ' . . - ^ poftôloj '