j66 Stmeoms luniorts
& fpontè go titrahîtur,cùm quiuis per pecçatutà libéré lè $
dættioni fubijciat : & fpontèetiamieu libéré feruitür,
GÙrn.homô diuina gratiaadiutus libéré poffitillam defe-
rerc,& ad libcrtarèm filiorum iDeirrahure: Èc qbidquid
malifitjdumqui?in reruitutedæmonispermanet, id libéré
fit ab ipfohomine, quamuisimpellente S^/incitan-
tia,cognirio,prudentia,humanarimbeciIlitatis,&altitu-
dinisaiuin?cognitio,proDeibeneficijsgratiaruma€tio,
e^mbenefacit a dextr is,e^ifiniftris,per ignominiam&bonam
famam.lam vbierga D.eum eft gratiarum aiftio, - ibietiam
videturDeus. Q^autempulchritudihemDeiintuetur,
qupmodohuhcv.tlpngepul.cherrimum, omhifquepul-
ehritudipis.originem non'amabit?Iam quiDeumdiligit,
etiam eius mandata feruabi t , cuius madatum eft,vt ame-
mus inter nos. Gteterum qui non diligit fiatrem fuu,m quern
virferdnquitferiptura, Deum.quem nonvidet,quomodopotett '
diUgere? Pergratiarum verb adtionem, & charitatemac-
quiriturpei vifib. Suftinetigitur humilitascharitatem,
& charitas firm<it.humiritatem. H x c quidem veluti’pe-
des,qui per medium corpus ipfum & caput fuftentanttat
charitas vteherubicus thronusDeum pbrtans, pei-inter-
pofitum corpus ab humilitate, tanquam dpedibus fufte-
tata. Panpertas,ieiunium,contincntiairae,lingu«,cupi-
ditatis omnis Tub iugo funtiuftitiae, quaevirumpium ac
religiofum decet,vt ne fitiniuftuSj'necalium, fedantea-
liosfefnet multet. Pluraenim quam neceffit^requirit
poflidere, aut neceflaria quidem,. fumptuofioratamen,
iniuftitiaeft: quemadmodum&vcntridefinitopimento
te diabolo -, qüre camen incitatio non àdfërt ncceffipa-
tèm,libertatiÿoluntatis; N e e nbtioferuiexcludic iiber-
taterà vol untatis;quia liçetieruus fit injl.r urnen rum p ó -
minii non eft tarnen inftrumèntum naturale.autiqan£?
matuniVfedahimatumk nee qùalemcunque animatum,
Tedratiöneprxditum/C^üareinquamcunqirereruicutem
inçidat, quidqüid agit vt homo, id libéré agit , carnecfi;
i uffu s & i m pu lfiisaDorhi n b : nam&ferims madatqDq-,
mini fui homicidiumpérpetrans, liBerè illuU perpétrât;
quis ehim GÓgéf e t , fi n o lïe t . ? Par ratio in qpftro argu-
mento. ' ■ '?.
Q ó o d ad d it Sirrteoniperijffearb'ïtrij libertatem,fednpnio-
tam , id itidem benigna interpretatione tempera« debet
; pbteft emmintél|igi,deimrainuta naturalt inèli-
, natiónepotemiarüm animæad bonum, quam expecca'''
. toextirilfe communirertradunt T heologi:quodtamen
non eft abfoluré intclligendum,quafi ipla anima feu po»
ten tiaàmlferit aliqUam partem eius inclihàttonis,fed aè-
cipiéndunveft ex parte obieéti, . Vt fenfus fic,pecCatum;
retnouendo iuftitiam, atque adèb naturanicorrumpen-
d ojobftitilïe, quo minus potentiæ ('Sein his ïpiaetiam
volüntasliberàylpromptè Sç finepeecatoferantur in bö-
numjquodplaniüsrignifiearetur, fidkeremus inclina-
tiöhem potentiar'umper peccatumim pediri. Vide. S.
Thomam i.2.q.8,-,a'.i.& 2.'.&; ibid. Gregoriüde Vajentia
q .r j .p .i. alioqüm éxfide Catholicacérium &cö.nftitn-
tum e ft, hominem habereliberum arbitrium ad om nes
abfciones Ciuilês (eu extemas,& morales,-; & etiâ fiiperna-
turales:cum hoetamé diftrimine,ytliberuarbittiurrt:per
[ fiiasviresnaturales minime fufficfatadomnesabCiones,
ftd ad quafdam lupernatutali adiatorio.gtatiæ indigeatj
cuiufmodi funtinprimis abtiónes illae, quæ ad pietatem
&ialutem pertinent : de quö copibliflimè difputat Bel-
larminuslio.4.5. & 6.degratia& libero ajbirrio.
i. • Hæc pro explicatione verborumSimeqnisjcuius mé-
tem cértmsfprtafiè attigcri$,fi dicas,eum amifftoriemli-
beri a rb itrij, etïï hon totius', tantum in hpc'collócafle:
quod homoinpéceatum|aprus,nèqueat ampliüs per (b-
lum liberum arbitrium rcfurgere,&cum Deo ingratiam
redire;quod vérutb ef|,quamuis modus löquendi durior
plus dare,iniuftitia eft.lrse autem fr2eposlaxare,ftulti-
tia;proterue loqui,fettiitas;cupiditatib.us r^eularibusin-
dulgere,amentia. Non enira virtus e f t , amaloabftinuif-l
le:etfiqui malum non fecit,non vapujabit j ficutilleifcil.
quifecit.Si autem faciet,pmnino etiam vapulabit.At qui
bonum fecerit,illi benefiet i non quidem jbeundumra-
tionemiuftitias,fedexhumanitate&bonitateDei. Vna (
enim qiuedarr>Chriftifententiacft,quadicitur, Quico- Lmu,
gnouit voluntatem Dominifui,& non fecit, vapulabit mult is. A- *-««7.
Iia,C umfeceritis omnia qtuprac.eptafunt vobis,dtcite,f<trui inu-
tiles fumus.quia quod facer e debuitnusfecimus.
O R A T I O XV.
Argumentuni.
Tenere, feu obferuare qua in diuinisfcripturisieguntur, totum
Dei munus effe,i)e oratione,&leftione, & quomodo Chri-
ftianopfallendumfit. «
BV i docetur,nifi quac dodtus eft in animo retinet,nihil
profccit. Quilitteras iciehs,légit,nifi intelligat
ftt;non ênim propterèadici debetamiflum ex parte lib e -! qu?legit,quodammQf|o illiteratus eft.Qui legit & intel-
rum arbitrium; lieet namque homo dpeCcatis refüfgere! ügit,nifi intelledta fèruare poteft,nihil ei ^pdeft. Diuinas
nonpolfitfblislibcriarbitrijviribusjpocefttamen refur-
gere per liberu m arbitiittm gratia De i excièatum, corro -
boratum,& adiutum,ita v t adiuuantiliberè cooperetur.
Ergo eùm homo gratiam Dei per pcccatum perdit, nihil
perdit-delibero arbitrio ftmpliciter & prbpriê|loquen-
d o , fed perdit tantummodo yfum quendam liberi arbi-
triiiquiçft fupernaturales adübnes exercérè v quas liberü
arbitrium fine fubfidio gratiie exercere n eq u it, quippe
quæ lo ngè cxcedantvim & facultatem naturalem liberi
arbitrij.Gratiam tarnen amiftam,ipfa gratia diumitus ad-
iuuantejpbteftliberum arbitrium dehuo libéré aCquire-
rèjDeiquéàmicitiàmrecuperare : ficuc &-æger(quod eft
exemplumSimeonis) ftudio&beneficio medici, libéré
lanaripoteft ; licetfanitatém'fuisduntaxat Vinbusobti-
nerenon queaç. -
Omnesitaq;v|rtutésbonum quoddam fiintiomnium
veto Caput qubddam & pedes efle oportet: corpus enim
fine capi.te ac pedibus eonftare nequit. Pcde| virtutum,
funt humilitas.,Captit .charitas. Ab fquehis duabusvirtu-
tibus omnisahavirtusvan^&inatfiseft. Omncs fiquide
virtutes fimul columnæ pouuntcomparari, cuius bàfis.
humilitas,caput charitas^Deu.ni portaos*Nam füb chari-
tare fünf Qrdme quodämi{ei-ätio,compa{fib , eleembly-,
naièo.mfhunicatio,pacientia,lbnganimitas?beneficétiav'
& q uæ d e osfaci t;be n i g ni tas. Gircum humilicatem auré-
quafi circa bafin eolümnç verlànturobedrentiajtbleranfCripturaSlegere,
hifi arbitratus eft. Intelligere leftain
nobis e ft,& non eft.In nobis,ftudium: intelligere a gratia
Dei pendet. Verum tenere,feu prirftare imelledta, id ■ |
totum fupremxgratisacceptumreferri debet.Quocirca mm. «
pauci fuu t qui ea prsftantmcut pauci fünt qui ialuantur. ■ h
Sunt ergo duo,oratio &le<ftio, quorum ha?c qua viaad |
Dcumpetueniamus,docet,facitquehominemaiuinum: |
ilia Deum fle<ftit,vt metem legends illuminet ,q u o lèfta j
& intelligat,& óbfèruet. Alia etenim fCripta percipere&
cognofcere polfunt quile g iint: qtiiecunque autem dining
& falutaria furtt, citra Spiritus fänifti illumihationem
combrehendi feruarique nequeunt.Et quidem qhiorare
v t debet,edodlüs eft ,tan tóperè leéBonis nóh indigebit,
diuinte gratis, diuino lumine replente eiusahimam, &iu
ftatum quendam diuirtiOrem immutarite.Qui ah tern c6-
tin uam ledionem pluris fa cit, antequam orare, v t opor-
tetjdidicerit,errat, feque ipfum a diuina falute äbducit:
ithmo verofenmS omnirio expers eft,tametfi in tota feri-
ptura facra exercitapü fe ,& earn recitafe mèmoriter pofte
fateatur. V t ’enim citra calorém fislis, fruótus prouenire
non pöteftjfedhyeme quidem hafcitur,vere maturefee-
te iricipit, frigoreautemperfeuerantead matuntateubn
pertingit, fed inutilis emcitur', ^meliufqiïe erar, fi nec a
princjpio germinaflet: fic qui calori foils illius,que intel-
ligétia percipimusjleie per orationis przftantia pon fub-
iecit,nunquam fruétüm maturfi pèr léélibném ederepo-
terit:fiquidem & difeere priüs , quemadinodumhrätio
I H .. v, •» iinftir
J e ff
Iid 6-
\hef6-
M
X j 6y
ni oribps rar i oni b us diuinam eiuS adriiiniftçficarriproui-
dentiam.Âiir iriyftcrium ïncarnationis Verbi D e l , quo -
modo qtiem vniuerfitatis ambitusi hori -ceg't,ïmniacul£i-'
ræ yirginisyrerbcaptusi nâriisjeducacusfit, coeleftem-
que viüendi riorrnam docüèrît & bftènderit, lalûtarcm-
qùe'morteio'perpeirus,abinfèrîsrefurrex'erfi,fpemqfi-’e - '
lurreélionisj&vitææternægeneri hominum donauçfit,
& in coélum'jVt homojaifumptusfuerit, vt Spirirtim fan-
6tum ex Deo pâtre fiio prbceden tem; in èos qui in ipfum
çredidiflentjdemirteret; quemabihitib'prinçepshomb
Adamiis habuic,& ob infidelitatem amifit. Hic namque
totius ceconomiæ finis,vt credércs ih ipfum velue Deum
& hbminem,indüabusnâturis honfeparatisneqüecon-
fufis vnum Chriftum, Spiritum fariÇtum irt fuàsanimas,
quafi animam accipiant, & ita nominentiir fidelesi &
quafi rurfum cônflati, ac d e in te g ro fid ï, 8c àpriqcipio
informati, acpeflàndumbaptifmareformati,fa(ftique
deniiô,qualis ille primus hofnoerat,animo ôcconfcien-
tia ,& fe’nfibus omnibuslànCtificentur : yr de cæterppe-
nitusnon habeantin fcipfis.vicam çorrUptam ,quæ pof-
fit appetitüm animæin ca'rnalesSf mûndanas appetitio-
nésjCüpidiratefque abftrahere. Q u i ergo de hisâCii.mi-
*libusDeum quàdié,qüà noble, 8c longis temporuin Ipa-
tijs alloqu itu r,& lingua quidem loquens;, men te nefeir
quid lo<Juacur,nonnehic nugàri yjd,etur:|N on d um (à njè
fi.delfs huiu fmodi, neque Deo recpnciliatus eft4 Fidelis
fiquidemeft, & äppellatür., cuidoniimlàn^i Spiritus
epncreditiirneft, qu iq u eillu d ha b e t, quod donumfi-
mul nientein iplam àccipientium illuftrat, & fimul co.h-
tin è t, colhgèns & conferuans hbrum duorumintelli-
gentiam,cui d icatur,&quid dicatur. Pxius iraque credere,&
nftituenda fit,vt vbididicens,etiam'ôTàre queas, mül-
töm tempusjlaboremque, & aniini ihagis-quam tdrpo-
lisdefiderat. J Q tfâmobrem & poftolus horratur afli-
duècantare-,& pfaïle reDeoincord é,hohirilabijs. Sed
quoniàm cx abundant ta cordis os loquitur, m-cclfecftetia per
os exabundantia ilii us oràti.onem promi^ctim ipfti m epr
-prins mundum creatum,deinde diuinus retftitudinis (pi-
ritusinnouatus fuerit : po ftlætitiahifalutariipeigufta- j
tierit, quæ éx confortio & conirnunione Cliriftr exiftit:
deinde gratia fpiritûs principalis firnutatehiacquifiuerit,
vt fpiritualia nequitiæ^quæ cogitatibnç cernuntur, bulla
ex parteeiusmotiones, & eogitataconcutere & quaflare.
fuisflatibus poflint. Ac,turic preCibus diuimsvacahs,per
radios myfticos per orafiónèm fuper óratem exortoSoo-
gnita Sc agnita,ad frugém maturam perducerepoteft: a-
lioquiinfipiens ac ftupiduseft.> «
PI'allereioiturDeobonum eft,quia inprirnisfrucftuo-l
fum. Siènifn quiddanàfingülarekftjcumregeterreno
collöqui,quanto fingulavifiscum rege ccelefti?Quisa c-
cedere propins , Sc cuiufquam cum rege fermonemih-
terturbareaudet | Sic nequedæmónes ad ilium appro-
pinquaré fuftinent,qüi Cum Deo loquitur . N o n piallete
Deö,magnaeftia6tura:animaquippenonpfallentisdiuino
lumine , diuinaviftute & quiece'abinfultibusdæmonum
priuatur, & ómnis*petulantia,pftiriisimmundi- i
tià,omnis improbitas Sc iifiuftitia,oriinis faffus, oftenta-1
tio, arrogan tia ab i j fdeth i n eandem inuehituf. Sicute-j
nirrt coel.iafpiratione corpora,. ira perenni D èi mèmoria
Omnis anima prorfus indiget. Verumenimuero pfalleré
Deo fimpliciter ac perfun6borie,&fine tirhore, quiDeo
aftanti eft neCefiarius, quem Cherubim tremunt i tantum
abeft,vt aliquid commbdi, yt potius incomparabi-
le detrimentum àfferat;quia Deum exafperat, & à nobis |
auertit.nofque ab illo tanquam in exilium eijcit. Nimi-jl
rum quemadmodum cum contemptu régiaftantem ia-!
relûtes fégijabiipiunt,&: àconipe&n eiiis exturban r ,id -
que rex minimè reprehendit ? 'ficangeli D e i, menrem•
cótemptim D eo aftands a D efyifitatiöneeijciunt, quam
confeftim dæm ones arreptam, maiore aubtdritate liber-1
tareque ( quia velut d lupanariabt caupona^ impefiosè l
qub’libctjfiue ad turpia&: nefanda,fiue ad improba, fiue 1
ad vana &inania d ua itan t : Scneque quipatirur anim-|
aduertit, neque Deus lib é râ t, qudniam ipfemetfpretus]
atque contemptuseft.Legc enim irafanxit,SemiteDomi- ;
no in timoré,é- exultate ei cum tremçre. Quapropter homîhi
talimultè erat melius, fi non pialleret. Dæmones nam-
quein cçteris peccatis Omnibusnonæqùè,vt iniftopon-
temptu Dei in animam dominari poflunt. Et rex quidemtcrrenusdebitórés,
quiquèinftpeccarunt,patirur,
côccmptoresfeuerèylcifcitur.Quarecûicbntemptu pfal-
lère pcccatu eft omnium maxirnû. Déusèhim cum acor-
porc fègregatùsfit,nec oçulis iftis aipiciatup, etiam mp-
do quodàni incorporeo Si inuifibili colitur. Qu em cot-
potearànohe , &vtvide'ripo(Iit, cble re , minuseftilli
conuéniehs ac proprium ^ fiçut ôc àpud Dauidçmeft,
Quonuim fi volmffesficnfcium dedifjcm v tique: bolocaujlis non
deleftaberis.ldchcocorcontritum & bumiliatùmDeus non de-
Jpiciet. Contritio auteihtordis mente .'&cogitatipne fit.
Noiïtangunt oculorum fenfum mens noltra & cOgita-
tio,ideft,ipiàanima. Hæclgitur mens,inquam , 8c cogi-
taiioDeo quiintelligitur, ne çvide tu r, dàndàfunt. In
hoceniru cultus eius cônfiftit, v t inàipebtabiliainaipe-
6tabili,intelligibilia iptelligibili, & corporaliacumani-
ma quoque ad Deum colendum fe fubijçiant, qui màni-
bus humanis non colitur. Q u o d verb etiam, qüæ in ien-
fiis çàdunt,non réfpuic,ifciéndum,tiinceaàcçipere, euro
inè'ntc pura ac fincera oblata fuerint. :
Omnis quippebratip, acpfalmodiadiuinæferipturæ,
cum Deo reconciliatibeft. Autenim petitioeftêorum,
quæ Deu s per gratiam ,pro eb ac i pfum décet,hominibus
donarefblet. A u t fuuCgratiarum a&iones Dep pro opi-
fieio,qui nullafubiecfta matériaprocrèauityniuerià.Aut
co.mmemoramuspçrætates admirànda opéra, prodigia
& figna ad gloriàm ,eius,& falutem hominum^ &vindi-
ftam iniquorum, improborumque exhibita. A u t area-
reconçiliari Deo necelfe e f t , & tum illipiâllere fiç,
y tq u i plallere conftimic, antpveniam dé aamiflis quà
verborum,quàoperum, quàabtionum, qua cogitatiq-
num pètac. Reconciliata autem D eo anima , manfiieta-,
humilis, & contritaefficitur, idqUpdreeouciliationis
cum Deo argumentum eft. ,Sunt enim iftapræcipuaDei
dona, .& charifinata, manfuetudo & humiliras. Âhi-
mam mitem 8c humilem dærnones ad v oj u p tâtes corpo-
ris,aut auaririam, aut ad vanam glpriam iterumoppug-
nare,vt antè,non poffunt. E tin his diiobus Chriftidonis
leuationem,ac requiem ab Huiufmo.di néceifitâtibüs,in-
uenit anima. Quamobrem pauca^cunj timoré & intelle-
btu plàlleredebemus. Q iip d tarnen omriifæculari, mo-
nachô,anachoretæ, clericb,:diacono, (acerdori, epifeo-
po impofiîbile eft-prorfus, niii h or um vniufcuiùfquea-
nima pro menfura fidei ipfiusin Chriftum, Spiritus iàn-
btiparriçeps fiàt.Qupniam nemopoteßdicereDominuslefas,
nifiin Spiriuifanßo. Et quia fpiritûs e ftjifiquo aqoramus,
&preces inimus.Et quia vbi f f ïritm Domini,ibt libertés ; li-
bertasaurem8c fecuptayàdæmbnibusvidelicet, qu io -
dium,trilritiam,perturt)ationem,pufillanimitatem,pra-
uitatemmorumjnequitiamjincreghlicatemdràcundiamj
intemperantiam in anima excitant. Quibus qui çonftri-
bti filnt, ieiunah|es, vitam iplitariam, quictamque fe-
blantes,poire(fionibuscarentes, multum piàllentes, di-
uinarum içripturarum explanatpres,& orthodoxprum
dogmaturn confcriptores , & magiftri Eçclefîarum, .&
fanbtiffimi, àc iuftiflîmi, & longé religiofiffimi, cum
Chrifto v ç ro lum in e , quiomnem hominem {ponte .
. I fu ainverum mundum*irtutum venientem
illuminât,partem habere non pof*?/>»I
1 fnnv.N u lia enim focietcu luci
adtenebras.
t. Cor.u.
loan. 4.
x.Cor,}.
i