c
A
Gregor.
Ambr.
• B
Beda.
Gen. 3.
Amir.
U.
C
Seda.
D
l/a.9.
R' 'o9m,. n.
ZathärUEpi/iepiCeryfiptlitani, . ; _ ’■ . ■ ~.
î. - ÎHxttautem Maria ad angelum .Quomadoßttißud, quotiuim
C A P V T III.
virumnoncognofcoi ‘ J' ' v
■ N o n ait K vnde hoe.fciam? fed, quomodofiet f. .quia non
dubi tabat de ver bis angeii'.jLegerat, Ecctvirgo çomipiet &pa-
rietfiliùm. fed quomodo fieret, non legerat nec ab angelo
audierat. . . .
ÏN menfeautem fexto nùfifius ettangelus Gabriel a Deoinciuita-
tcm Gatilaa,eut nomen Nazareth,ad virgmem déffonfiatam v t
ro,cui nommer at lofiephde domo Dauid | & nomen yirginisMa-
Menfcra fexturrijMarÉiunftntëllige: cuiusxxv.die fi*!- J
uacor tradictir conceptùs & pafïus.Idcirco angcli priuatis
nominibuscen fémur, vtpervPcabula quidminiftraturi
véniant oftèndatur. Gabriel ergo Pei,fortitudq dicitur :
quia ilium riuciàr, qui aerias poceftàtes dabellaturus erat.
I Ob multas quippe eau fasyirgo delponlàtafüiE»^ Primo,
I quia cögnataéraciölèph ,'yt per eüorigo virginis cogno-
fcëretui'î qjjiaambo erant d,e domo Dauid : & rooris eft
ftripturs', foeminarum genealpgijim nb n texer,e.petnde*,.
ne vel<LtadulceralapidarëturàIüdæis.Xerrio,YtinÆgy’
ptum fugiehs, folatium viri i ntegf itatis haberet cùftodianvQjaarto,
nepartusemspatelétdiabol;oJ
lubrica lainapudoris eft,nolqit Dp njjmusqrtus fui fidem
màtris iniurrjsïiftriiere i ^.dpotius^liqupsde fao ortu,
qui de matris pudorc, dubitare permifit.In quo & impu-
dicis Virgin ibusvpcç^(ip c ó 1 li c e .di CâTï c rn a. ere m D o ni i~
ni'fuifl^in&matam.InterpretaturautemMaria,^ella maris
hebraicc;Qpmina, fyriace:qüia»5clucem felùtis & Dominum
mundo edidit, edoéla per aflgelum: cum ccoutra
füafu diaboii foemina fcdu(fta,peccaci tenebras &feruitu-
cem intulërit. 'Myfticè, Mariadefp oplata» led ykgo.typus.
eccleTiSëftj'quæeftimmaci!ilaca,fednupca. Cpncipit
nos virgo,fed fpiritueparitpos yirgo fiuegemitu,
eam,dixit:Àuegràtiaplena.Dominus te-,,
cum.benedüiattiinmulieribus.
Gratia plena erat iu viciorum eyclufiotie , veritatis co-
gnitione,yirtutis amore : qus prima inter foeminas vit-,
ginitatis gloriafum muùü^ pbtulit Dep. Dofriipus tecum
i um ente, Do minus tecumi d y t e r o , Dominus tecum in
auxilio, cuius tem pi lim fentftum es. Super omnes foeminas
bene.di&a eft, quàm pariterangeli & homines vene-
ranturcanquamDeimatrem & virginem.
Qua cummiiffet,iurbataeUinfiemone eius,& cogitabat qua*
lis effetiftafidlutatto. ,
Virgp viri falütationis ignara, verbprum nouitate ter-
retuc. Virginum quippe eft,ad ornnès viri ingceflus paue-
re,omhesqne viri aftacus vereri.Maria ergo' nouara bene-
di&ionis fp|mulam$îraf atur, qusnulqü,am anteleda ,
fucrat.
Etait angtÿis éi, ne t'tmeas Maria,inuenifti enimgratiam apud
Deum. . - ■
F^miliariüsiquafin otam,y o cat eamex nomine, fuadés
einontimere.inüenil&gratiam ,. totèis gratis aüthorem
conceptura.Vnde (èquitur : .
Ecce concffïesin vtero.&pariesftlium , & vocabis nomen eins
lefium. .... . , %
Gohçipjes,&inçprrupta manebis: paries, &virginita-
tisnbn patieris detrimentum. Iefus faluàtor fiue falutaris;
iùterpretatur, quia ialuum fadurus erat populüm luum à
I peçcatis.
Hic'erit magnusd1 filius altißimivocabitur,& tkabitilliDomi-,
nus Déus federn Dauidpatris eius.
îoannes erit magnus eoram pominojVt homp: hic ve-
ro magnus,vt peus Dei filius^lefus accepit federn Dauid,
vt gentémeui Dauid temporaliterguberhacula præbue- j
rat,ipfe perpetuum voçareçadregnum. Quo d au te m fi-i
lius altilTiini , & Dauid pattern habere dicitur. in duabus
naturis, Dei videlicÿt & hpmînis,vnaChrifti perfonade-
monftratur.
Etregnabitindomo Jacobin aternum, & regni eius non erit
finis.r Ç ' X ' 1'. ’ în præfenti vita corda inhabitans regnabit, in fpturo
de exilio.ad gioriam vocans. Hinclfaias , Et pacis non erit
finis. Domumlàcob, totamecclefiam dicir, quæper fi-
dem^cconielîioriem Ohriftiadpatriarcharum perdnet
portera , & inhisqui dp bona radice patriarcharum nati
finit,& in illis qui de oieaftro gentium excifi , in oliuam
1 bonam lutliEÓrum funt infertù % ,
Et refit ondes angelus, dixitéi.8piritusfan(lusfuperueriièt tntep&
virtusalt'ipmiobumbrabittibi. . f
Spiritùsfandidonavocatfpiritumfandum. E tita tioi
men caufae attribuitur ëffedui,vtlàepeJieri folet. Eüdém
quoq; nominatvirtutemaltiflimiduxcahoequodDominus
difcipulis promittens adüentum eiufd'emfpiritus.ait:
?yos autemfedeteinciuitate j quoadufife induamini virtuteex alto.
: Vmbrà veto fi r i lumjne & à corpore.cum quodlibet ob-
umbraculi genus inter nos ôc folem opponiinus , quo lü-
cem eiüsriöbis tolerabiliorem reddamus. Itaquelux ^n”
cqrporea diuinitatiS., innaturafua;inuifibilis,yt quo quo -
môdopofiçtin noftra vidèri fubftantia ,■ infirmitatis_ito-
ftræ velamen ( id e f t , humanam natuiam ) afluropfit in
virgine. Et hoc eft quod dicit , Spmtusfanctus fuperueniet
i8W,'id.éft,4 pnupà'feni^lpiritùsjn*ftimabîleï\nou^fcili-
cèlgratia&fingulàtis Con.feretur tibi. 6c ita ipfelpiritus-
fa n d u s , cuius eft omnia bona diftribuereôc conferuare,
atqueoptimo.finecpnfirmare , vndeÿirtusalqflimidici-
t^r : obumbrabit, quafi vmbraculum videlicet corpus
humanum de carne tua formabit- Iplendori lu cis s te rp s ,
ho c eft ,Dei-làpienti<e. Et hpefiet tib i, id eft ».ad iranien-
fam gloriarntui,quæpræcsterisilluminaberis.
Ideoque-quodnafceturextefdnttumjocabitur filiusDei.
Nosetfifandiçfficimur j ripn tamen fa'ndinafeimur,
d icen teproph eu : IniniquitatMsco«çe/,f« ^ w- Ie^us verp
fingularitèr natuseftlàndus , quia ex c ô ni mixt i on e car-
nalis copulæ conceptus non eft. ■ r;
Etécce Elifabetbcpgnata tua ,&ipfa cimccpiifilium infeneiïu-
tefua.Ec hic menfîseftfextus tllilqtta'vocatitrflerilis , quia non erit
impofiibîle apud Deum omne verbum. ' ' _ |
Ordo eft, Et ecce & ( pro ctiam )ipfa-Elifabech cogna-
ta tua concepit filium. N e yirgo fe parituram diffidat, ac-^
cipitexeraplüanus fterilis parituræ. vtdi(cat omnia Deo
poffibilia , .et.iata.in eis qua: naturæ ordiui videntar
traria. V e l aliter, N o n quafi incredulam exern plis horta-
turangelùs ad fidëm, fed çrèdenti qu'saadieràt amplioia
repjlicat miracùla,vt qu<e Deum virgo erat paritura , prs-
curforem qdoque^e anu fterili nalcirurum cognofcëret.
Sciendum quodÀaron qui de Leui | vxprem accepit de
tribu IudaElilàbeth/ororemNaafonr&Ioiadapontifex
vxoremha'buitde tribu regalilplabeth^îliam loram.Per.
hositaqueneenon per alios, v trsqj trib us,regalis & fecér-
cb)talis,eoniundæfuerunt. Hinc Maria & Elilàbeth co-
^gnatæ erant. & congruit Vt de, vtraqj -ttibu mediatorna-
featùr, qui régnât in sternum, & e,ft facerdosfecundum orài~
tient Mèlchifedeél .> :k
Dixit autem Maria, Ecceanctüa Domini, fiat mihi fecündum
verbum tuum.&dïfcejlit angelusab ilia.
Quae mater Dbmini eligitur, ancillam fenuncupat,
fu s cOndicionis di uinæ dignationisper omnia mLempr.
& cum magna deuotionepromiirumdngelfcpptàtimple-
ri. Auguftmusin ièrmoneqüi ûcincipu, Legimus & fi-
deliterretinemüs: A ccepte virginisclan/ènfu,rnpx cade-
ftis regionisacçolasrepetiuitàngélus.&ecce fubitp fecre-
tum virginis meftabilis potencia pehëcratric,quiâ æternus
fol defumma âlcitudine cràritatis paterfiæ defeendens,
vulùæ vijrginalis adicuin referauic,& totius mupdi càligi-
nem lulgida corufcatione reprefiir. Incrat mundi artitëx
anguftias ventris h u manivefHcit urgraui da m ater i n càda.
Circundat.Mariavirum,angelo fidem dando ; quia Eua
perdiditvirum,ierpenticonientiendo.Gregprius in epi-
fto la illa , quia charitati nil longé eft: N o n prius in vteio
virginis carocôncepta eft, & poftmpdum diûinitas venir
in carhem,fed mox verbum venit in vtero , mox verbum
feruatavirtuteprôpriænaturæ ,^faéluméft caro3cperfe-
«ftus homo : id eft, in yeritate carnis Si auimæ rationalis.
Vnde vnôfcus præ partici pib us dicitur,dono videlice t fpi-
ritusfanéfci. Nam hociplümdefpiritufanéto & carneVir-
gi nis concipi, à faniftofpiricu vngi fuir. Ô rige. Si ho c ver-
Inypnufn w ùtfaîiïjôrMib. I.
bm.9.
fbumliu;manun^& oprporal e , i r n m ill ia,m - a uribitô pl tiri-
m oru-ivi, non d i u i d i r ur perd ngn 1 o s , vc pais in alip,&pàr.\
.nrin;alio,fed.i'n.omnibusintegrunv&p|enum haberul,
vr irfvnpquoque*t<^um fit;qu;uir.o mngis verbum D e 1
vnigenitiiw vbicj u e to rum eft, in cæl b^-iin ter raj apud
patrcm?.5f- tnyirgine?' '
Exurgens aiitém Maria in diebus illis, abijt in mon tanac Unifie:
flinatiöndip ciuttatetn luda.
Feftifïat inuilère gruuidam Elilàbeth de exemplo lsta.
Quod abijtin monrana inciuitatem lu d a , cfibns mënfi-
fibuwbidem manfura :docer,quia omnis anima q u s verbum
Dei concïpit, virturum ftotim cap»mifta.conleende-,
re debet,& ciuitatem luda,id eft^confelTióhislaudiï.ar-
cem penètrare,yr valeat vfque ad pei^eébiünem.fideiÿfp™
8c charitaris, quafttribusmenfibus ineacominorari.
biam E u s mors »ntrauit, ita per humilnatcm Marispan- Qe» f:
d^ returi p tr o it irsvi r s . j
' ' Qui* fccn mihi magna qui potens efi , & fianclum wnen e-
1i n s . ’ ■
Ideo magnificataniina mea Dominum, qma mihi ma- [
gna facere dsgnatuseft, qui exfe , non ab alio pocenseft: [
id e ftj;Deus pacer,&fan«^um nömeneius,ideft,filius qui I
nomen eft patris : nam per ilium mundo innotuir. Ergo 1
magnificUte Dominum mecum, & ex alt emus nomen<etiu.S.mc\ n [
eft nomen Domini ; quiafingülari pot‘ència & ländticacc
tpaùfçe n d i t o m n e m erea r u ra tn.
Etmifericordia ettuin progenies & progenies tmentibw'euw.
Älpecjäli dorçolè vertit ad generali^ v ftatui
Wtßjää
VaUso.
■ „ • -. hihumani!
geneiisdefcribens:quidfuperbi,quid hum il es mireärür j |
4 qujdfilq Ada: per libertatem ärblftii, quid |Uj Dei firit per
âumeüvtaudiuitfialutationemMariaÈlifiabethyexiütauittnfiiins ■ tmetDeim&ogeraturtufiitiam, acceprn eftiUi.t 8c m ne ne or- '
in vteroeius: Ó- reniera ett flm-itnf.mttn h'.l.ifklmrli. 1f rd! iiandlijnues , iirdl/e'fft-t , rpiricuifan^us-milericorcjl :i !a..r umdiinft ri1bu-
vtero eius : & répleta ellJpirifûfianéto Elifabeth.
M aria fa lutat Elifa b e t h ,v t humilicàtemiuàm. corn me-
' to r , habitatiheo.
W j w falutMipflïiEliiàbeth p r io r a i id in i t fed 'In ^ ' hcitpotMiem ijl W Ê Ê Ê S iijfcrfit fupabetmtr.te a r t* P
hannesprior in vtero gratiainfenfir. t Ilia narura?ord.ine4. fui. . ■ . . É
audiuit,ifte|n ytero exultauit. Ilia Maria: feniiradueiitû, ln bmchiofignifïcaturfiliüs, np quod tanquatii mem- |
Iohannes Domini conceptum. Mater repletaeftlpiritu-, brü corpori hæreat, fed quiaperverb^/id eft per filium )
|lan<fto ,fed filius prius fuit repie tus. -j operaturjjateç'Superbuseft.quivultefternfuperid qupd M\
Etexclamauit voce magna, & dixit; Benedict à tuinter mulie- e,ft> vtfdiab plus. Pater ergo qui dicitinpfalfho., Etmaun tfal.^.
tes, & benediétusfruclus ventris tui. , cor meum verbum bonùm .•in brachio fùo , id êft, iiîméte eb r - .
Q u ia magna Dei dona cognouit.non ram clamolàquâ d is lu i ,in q ü a& o p e r a tu r , & omnià cum rranquillitate
deuota exclamauit, quæXpirituiànifto plenaflagrabatiln- >udicat, pote nter d i fperlî c.fu peib os. Q^iaëniindiuinæ1
tuendum quodMaria cadem Voce behëdicicurabÉlilà- dientisvçrbumbonumeft.abijcit&damnat.fuperbiaiîi, 1
be th, qua à Gabriele : vtangelis & hominibus veneran- |,2uæinitiurnpmnium malorurrt eft.Hieronymus de elfen- ÈccUf. 10
d a ,& cun^tisfoeminis præfçrenda monltretiir. Fruêtus fi^Dci : Gbr Dei patris, arcanum(dpienriaeeius myftice Hieron. :
ventris eius bcnedi6tuseft,ficut ait Apoftoius : Qui ettpïn- 1 mmiicVex quo verbum e iusfid eft, filjum fuuib l impâlît- •
<{nit,fuperomnia Deus bénediélusinfiecula. ^ h •biJiterfine jnitiógenuit, ipfo di,cente per pïiophecam: EE
nMo cm ih i.vtvedü tM ierDamimmeia im 1 ! V e lita : I „ b tathip;di(},cr-
E l i f t f e n o n p é r q a im - « [ u â f în e l c ia . fe d o io c â f i ''
nouitaceperculfa. ' > ’ | 1I?entS>ld % > “ K 11e«'iquoDeüinvIderedabetpnr,cuil-
Ecceenim vtfaOieEvoxfalutatmUttuiniiaribusmcis.iieuU ! trildllm . . ,
umtmgauiioinfmsmnmrncm ' ■ !
Inteliigiîipecfpirituniquorèpletaerar, quia cïa lta rio
infantisiigftifieecîlliu^-veniflènlatrèmicuiuspræcùcibre- S S F H
raffututus i & id eo q u i aqoe «uBefccbat & fe ôcc'ùlra- M B Ü H B i M l P i f t l i
b ^ q u i a W l e B r f i l i u ^ d d U t l è quiageooitpeopfa^ • ^ ' * ^ 7 * * ^ * ^ . * ^ P *
kVomim .i rap;necpropheta!;dmites7eroIIBi£os,Hl'le|e&pTOp!ifc:
■ Apercêindicat, quia verba angeli ad Marian, per fpiri i ; ! !& K a!rais- quàpdpex
turti agnonit. CÎedidir virgo. 8?inde£tuauin*conféa.ta ü W j a“ tç” 1 Ptæ
eft.AudirarefponfioneElifIberh;,ua6eatampr*di<lqjr;
martern Domini appellauit,fidem fortem laudauit, iami
congruo tempore patefecit donapercepta, q u * virginalis
pudorfilentio tegebat.
Et ait Maria: Magnificat anima mea Dominum , & exultauit
ffiritus meus in Deo fialutari meo.
Spiritus i pipe ft anima.vnde in palliöne dieitur: Etincli-
natocapiteemifitfipirituth. Interdumtame.haccipiturprora-
tiotialitate Sc;excellentia anims, vt ibhßenedtciteffiritus &
animaiufilorum Domino. Anima nanque vtuimus , fpiri tu
difeernimus deintell/gimus. Maria ergo anima & fpiritu
deuota D e o , totüthquodviuicöclennc,totum quod,in-
teüigit &difcernic, in De» magnitudine contemplanda,in
eius prjecepcis obleruandis, in agédisgratiarum läudibus,
impendit.. H o c autem efti/^ cithara & pfialterid iuxca plab
miftam pfellere D ep, Ma ris anitria magniEcdc.id eft,ma-
grium cogitat & luudat Dominum j^y id d i cetDeum p a -
tcem ex quo omnia. Ét éxulcauit fpiritus eius iü D ebfalur
tari,, idert,infiliö per quem om n ia , per quem falusinea
mundp reparatur. Dicit ergo Cuni.plalmifta *r Animaméa
extdtabit tn Domino, & deleäabitur fiuperfidhu.mjuo.
Quia reff exit humilitatem anctlUfim.eue enim ex hoe beatani
medteent omnes genera! tones. .
Refpexit Dominus intuitu fen&ifpiittus humilemrMa-:
tiam,cumlpfefpiritusobumbtauicin è'a., Dei enim relpi-
cetCjgratiam tribuere e ft. Reéte igicur beata ab om nibus
cognominanda gratulatur. Decebat vt ficut per fuper-
Bibliotb. Vet. Patr. font. ï i .
ritu dixij, prsreritiïm yidelicetprpfuturo.
Suficepït Ifraelpuefom fiuum memotan mifericordiafiua.
Pulchrepuerumappellat;Ifraei,'bbediencemvidelicet
& bumilem,vt O.fee dicit: Puer iftael', &ditexi e«w.,Quie-
nim contepinit humiliar^, non poteftfaluari 1 n.ec dicere
cum pröpheta, Ecce Deus adiuuatme, &Donfint(ffiufiepioreji
animamesiiSaïcipizt Dominus Ifraelin adueóru EjiSj-me
morari, ideft,vt mem or apparéat miferi cordis fa s , narv
quod memoria mifericordis recedat a D e o , fed quafi me-
moraridicirtlTiquandopoft tempus longum yeliic prius
oblitusmifereturalicuiusV
Sieut locutus eftadpatresnojlros, Abrttam & fiemini eius in ft-
cula.
Eocutuseft Dominus ad Abraam 8^ femini eius in fe-
cu la , id eft, per longa rempora,de mifericoi dia noftrs fe-
lutis,qus o>nnibüsgencibusinQhr|fto colfata eft.Seme.n
Abras fpirituale , fignificat fiue in ^ircuncifipne.fiue in
prspuriö ndem Ab ra s fecutoS. Hjnc Appftpiusair 1 si
auteth vos Chrtfii, ergo fiemen Abras. eft i s , fiecundum pfomiftio -
hem haredes. Q g p d ergo Deus fen^ftis luis tam de genti-
bus quam de lu d s is , *poft Abraarn de fide inearnatip-
nis dig-natus eft reüelare,' ,. ferniai Abcahs locucus
e ft .; ^ ’
tue.i^.. jg
Mat. 23.
Manfit autem Maria cum ïüa quafi menftbus trlhus^r geuerfit \
eftindomumfiuam. \
Tamdiu manfit, doneeVideret prscurloris natiuitaté
^ppter quam maxime Vnlherat,&yt tantp tépope Elifeb'cth
B 5 &iohan- ‘