B
Rom. 8.
N'uet* fh tfiu . Orth, h h . V.
non dixferitApoftoluscumfä&uifleile ante om n ia , fed
potius eum d ie ante omnia? fioenim quod efle 4idc>nuc
quidemfempcrefle,creaturam verbfa&amefle oftendit;
Iraq-, primogenitus oroniscreaturae di&.us eft, feu ptiini-
tix nouae ereatura:, ratione.humanitatiseius habita,quip-
pe qui fit^corporis EpelefiaÄidel ium caput.
Eiufdem Cyridi.
iq... , fiiiuspii^ogenitusomniscreatur* vocatur , non
tanquam primus eras tempore fuerit, nequequod eadem
cum creaturis fubftantiaconftet , led quia fe ad crcaturas
demiferit: fimilemqj nobisfefecerit. Illud tarnen obferuationedignumeft
, eum Vnigenitum&primogenitura
vocati.* Quoties ergo Vnigenitus vpcarur, nulla eianne-
'■ r / T - _ _ ■_ _ n n n r l a K f n l n r c
Ajfertiones alia aduer fus Eunomianorum i/ss‘^n»i>,boc efi di-
ttionem,qua Filiusfimilis quidem* at non eiufdem
cum Patrefubfiantuejfe
dicitur.
C A P V T L V I I. h
Magni Athanafn aduerfus eos, quibomoeiifion
introducunt.
29 Çlmilia nondefubftantijs , atfiguris&qualiratibus
dicuntur. Homo itaqj homini ratione qujdem ef-
P&/.117.
C
Pfal 10$.
xa caufa qua fit vnigenitus , praretquam quod abfolnte fentiiE.>.^.«dieitur:tanoneautetnfigursautldeie1w.,.!
dicitur fieus vnigchitusiqui eft in Gnu PattisfQupries ve- j ideftfirailis. Idcaporri qqalitasquspiame.lt. Itemho-
rdeundenrfacrafcripturarpdmogenitumvocant, ftatim 1 moboBi,fiefl«nn«iadohabMtot, non-«nwleodiffiauoq;
infernnt quorumnani Gt.primogenitus, caufarn^ I nibs eft, a< ^.»..«.hocefteSentiadiuetrapraditusira-
adfannt, propter quamhocquoquecogndmine done- rioneverdidescorporea:,»w<«feudiairoilis.Fitaqtem
tut. lnaaiunt enim,Primgenitus in multisfratribus, Sir,pri- DeoquifpiaorGnidis , non eflentia: fed virtuttbus, qua:
mogemti&exnwtuv. Atq-,ptiinogenirust|uidcminmultis qualuatibusacccnfcntur. :*
ftatribus*vocatur,quatenusaobisfimiliseffe£buseftdein- Bafilij Magm.
ptopec cato: afliimptaqjcarnenofttafratremfenoftrura 30 Spleudorequideinconiunctionem.hypoftaleosve-
tecit. Priittogenitus autem « tnoftuis, q u ii primus ipfe rd charaiSere fenfigntafubftantis, w***™, b o c eft tden-
catnemfuatnexufcitauicad ineomiptionem , eandeinq;
piimusincoelosinduxit. Vn^e ait,Egofumvia. Itemi, Ego
fum oftium. Per eum enim nat-ura Humana nouam refutre-
j dionisinfiftere viam d o e d u r, & quemadmodum per o-
ftium qUoddam inipfum caelum ingreditur.
Eiufdem Cyrilli.
z< Verbum hocelt-faerivel efle,, deDeoetiam
Patredidum inuenimus, vta‘pua Dauidem, Eftomibiin
Deum protettorem. Ite m, Fait us es mibi ittfalutem. Ap ud A po-
ftolum verb, fit porro Dew virax, omnis autem homo mendax.
Si ergo Pater quamuis prote&or fiat 6c verax,creatutata-
men non eft,certe neqj Filius.quamuis a Patre nobis fepi-
entia, fan&ificatio , & redemptio fa&us fit, ereatura
... . ... „ EiufdemCytiU. ..
z 6 Gum Patrem Filio eflentis caufam fadum effe dici-
tis, quanarfi cauia id dicitis? an caufacreations? atqui P a-
ter ipfe dixit ei.. Ex vter<banteLuciferumgenui te -. fupereft er-
go vreaufa qua Pater eft id dicatis. N^ide fequitut Filium
non creaturara,fedaaturalemFilium efle. , f
Tbeologi ex orattone coram CL.Epifcopis babita.
27 CteaturaquidemDei dicatur, fiquidem magnum
nobis & hoc eft* Deusautem nuIlomodo: certe tuncad-
raittam creaturam efle Deum, cum ego quoque prqprie
fueto Deus.Sicenimfereshabet.Si quidemPeuseft,crea-
turanon eft.nobifeum enim, qui Dij non fijmus, ereatura"
eft. Quod fi ereatura eft, Deusnoneft. Ccepkenim in t|-
pore:quod porro coepic,eft quando non fuit. Cxterum id
quo illud non fiiit, antiquius eft, cum proprie $on fit, qui
fieri poteft,vt fit Deus? T rium ergo[&n6\* T cinitatis per-
fonarum ] nulla ereatura eft, neque quod eo deterius eft,
propter me fada, ne folum ereatura fit, verumetiam no-
bisabiedior. Nam fi ego in honorem Dei fadus fum,
laverb propter me, eerieorbita pfopter curi um, 6c Terra
propter ofidum fadaeft. Vinco caufe. Quafttoenim crea-
'turisexeellentioreftDeuS jtarito idmeipfo ■, qui propter
Deumfuhfifto, ignobilius fit oportet, quod propter me
fadumeft.
Damafceni.
28 Quemadmodum ignem lumine quod abipfo pro-
tceditlucere dieimus,neclumen abigne.procedens inftrumentumefle
ftatuirnus quod igni deleruiac, fed potius
maturalem efle facultatem profitemur,ita &Patrem qu*-
ciinqu.e agic, eaper vnigenitum Filium fuum, agere dici-
mus,non tanquam organi ad miniculo, fed n aturali & per
fefubfiftentepotentia. Et quemadmodum ignem luce-
re dicimus, vieeque verialumen ignislucere aftrui-
inus., itactiamquzcunque Pateragit,
eadem Filius quoque
ag»t*
titatem fubftantiæ docemur.
. SanäiCyriBi.
31 Vndenam Filius Patri eonfubftandalisefledidus fit, I
Apoftolus indicat his verbis. Qui cum informa Dei ejfet, non
rapinamarbitrameß,effefeaqualemDeo. Iraque cùro per Dei
förmam natura inteliigaturadiungaturque æqualitas,
meritó confubftantialisdiduseft. Qui enim lequalem
cum patre naturam habet , æqualem certè fiibftantiam
qupqj habet. Quin ipfe quoque Ghriftus ciim ait, Ego&
Patervnumfumus,natuixfme eflèntiæidentitatem demon-
ftrat.
Eiufdem Cjrtdi.
32 Quorum aâioneseædem,eorumeflèntia quoque v-
naeft. Adio porro Patris & Filij vnaeft.vt hinepatet, Fa-
tiamus hominem ad imaginem nofiram. Item. Quacunque Pater
agit,eadem & Film agit. Item, si opera Patris mei nonfacio ne
credatis mihi.
Eiufdem Cyrilli.
33 Qüemamodum bonus odor ille , qui naturaliter&
eflentialiter è flóre pro.eedit, floriseius (peciem indicat £a
quo tanquam parente natUs eft, ita & Filius, qui velutö-
dor paternæ fubftantiæ quifpfam eft, genitorem fuum déclarai.
A i t e n i m ,Qui videt nie,videt & patrem.
8.Cyrilli obieâio contra Arianos,eiuf^lu(io.
34 . SicàlicubiSeruatorair, feipfum quidem^in Patreef-
le,Patrem autem confimiliterin (èipfo. Iam cuiuis pèrfpi-
cuum eft,nonita intelligendum hoce'flè, vtquemadmodum
corpus corpore, autvafculumvafculo comprehen-
ditur,ita etiam Patrem à Filio, vel ediuerfo Filium à Patre
comprehendi quodammodo dicamus. Çæterum hicin
illoj illequeinhocçitramurationem eflè videtur , tanquam
in eflèntiçidenti täte, naturalique coniundione at-
que fimilitudine. Quemadmodum fi quis in imagine
fuam genuinam confpicatusformam.verè quibufdam di-
cat, fimilitudinem tam exadè expreflàm demiratus, Ego
in Hacpidura,& pidura hæcin me. Vel quemadmodum
ficalidirasquænaturaliterabigneprocedit, loqui poflet,
diceretque,Ego in igné, 6c ignis in me. Nam fupràdido-
rum vnumquodqùerCogitatione quidem diuidi quodammodo
pöteft. At natura vnum eft,vnumque ex vno indi-
uidua quadam proceifione oritur , quemadmodum fe-
iungi quoque videtur ab eo eùiquidem ineft. Verume-
nimueto tametfi vis & energia eorum quæ de ipfis cogi-
tantur hoc Velüti quodam typo elucefcat,in altero tarnen
videtur, àmboqvidem funt, fi fubftantiæ ratio habeatur.
Itaquefieflent-iæratione, quæ mutari non poteft, atque
charaderis feufiguræ, quæprorfus Gorrumpi adulterari-
ve nequit, Pater in Filio eft , quî fieri poterit, vt maior in
minorem,fic enimifti Filium cenfentjtranfeat.&in eo vi-
deatur? Quia verbprorfusin eoeft,cônfequitur, vt Filius
omnino perfedus fit & à perfedo procedat,* magrii Patris
charader 6c figura.
Àrtan<à & Eunontiknps.
non autem diuinitatisrtattira.
6 0 7
35; Sieflentiam eflèntia maiorem aut minoremnodi-
cimus,verba ilia,Pater maior meeft,râtione fubftanriç di-
danonfunt; fed quia eius Pater, b oceft caulâ 6c piinci-
piumeft. â v
Eiufdem Bafilij.
Si caufa maior efteo,: cuius eft caufa, & ab ipfö ef-
fentiæratiorje diffère. Omnis auté Pater caufa eft, omnif-
que Filius is cuius Pater càufa eft, certè maiores fitijs patres
diuerfiqùe funt abilliseflèntiærâtione. Hoc verum
non eft.
EiüfdemBaftlij. 1
nerbalium pufó eum efle quivult,-&aliara volüritatemï
alium qui general,&aliamgenerationem:alium qui dicit;
8^ alium fermonem, nifi fortè fumus ebrii; lila enim fimt
qua: mouentur, haèc veto motui fimilia. Non ergo Voluntatis
eft, qtiöd quis vult,nüllacnim hoc ratione cönfeqiti-
tur,neque generationis,quod gcifieratür • neque pr'ölätio-
nis,quod auditum eft, fed völentis1generantis,& loquen-
tis. Qute pörrd Deo infant his omnibus e&cellèntidra
funt: cui quidem gencratio fortaflè nihil aliud eft, quanv
ipfe generandi voluntas, quod fi ómdino admittAmtrs,
medium nihifrelinquiCur.' Atqui gencratio vel ipfa vo-
luhtate prxftäntiOreft. ’*
; Vis ne vtludicrum ego quoqüede Pitrealiquodih mé
diüm proferam ? Siquidem re autoreargutias hmufmodi
,.oii] 37. >Cômparationes,propriè înter illa fiunt , quæ funt
fationum eiufdem generis. Nullus enim Deum cum arig^lo1, ant | comminifci audeo. Volenfne Deus Pater eft , an nolens
angelumeum homine,auchominemcumbrutocdnfrtt. j iamquorabdo teabambidfextro tuo hoc fbphifmate ex-
fed Deus quidem cum nullo conferti pqteft, c®tera vero I* pedies ? Si enim volens,quando tandem velleccepit ? cer-
eum ijsconferuntur, qua: funt generis eiufdem: non''aut€ bre-ndn aneequameftet; nihil enim eratpriusj autaliudin
cumijs quædiuerfi.
NecenimAngeluscum homme,nechomo cum bruto,
neclignum cü lapide confertur,Quo fir, vtfhijsquæfunt
eiufdem generis, melius npn dicatur, fed magis, plus, 6c
maius. Itaque fi Pater Filio ratione naturæ fiue fubftän-
tiæ maior eft,erit Filiuseiufdem cum Pâtre fubftantiæ.
S. Cyrilli aduer fus eos qui minorent F iliu m introducunt ,eo,
. qubd Chrißus in Euangelijs dicàt, Pater meus
maior me eJl.
38. Qifi vero fieri potefe, vt Filiusminor dicatur, qui
perfpicuè dicat: 0 »i»/<i quaeunque habet Pater, mea funt. Et
alibi Deo &Pâtri verba faciensjOw«M,inquit,»im tuafuni,
&tuamea. inPatrem quoquecadetvt minordicatur,iti-
demque in Filium, vt maior. præfertimcùm in rerum or
dine nullum fit difcrimen, fiquidem quæ vtrique jnftmt
in vtroqV cernantur,ita vt quicquid Patris eft,id Fifij quoque
fit,& vérfa vice, qiiicquid Filij proprium efle videtur5,
idPatri quoque conuenit. Itaque nihil obftabit,quo^mi-
nus Patrem Filio minorem1, & Filium Patre maiorem dicamus.
fed huiufmodi quippiam vel cogitare perabfur-
dum eft. Quapfopter æqualiseftPurri,non Patre minor ;
quf communes habet cum Patre fiibftantiæ dignitateS.
Aliaobieâio Anomoeorum, Anvolens Pater, an no-
lens Filium genueriti
C A P V T LV III.
Magni GregorijTbeologt ex orattone de incomprehenfibili
v Filij & Dei generattone.
3 9 . / ^ Viusmodi porro eft, quôd Anomæi obijeiont
quàmrixofum & impudens?Volens ne,in qui unt,
vbluit,aliud,vr ita dicam,volitùm eft: vnde eohfequf
tur.vt pàftitionem admittat. quid vero ob'ftef,qii6 minus
ille voluntatisquoqytùæptomptuarlumfifî’Q u ô d fi-nolens,
Filipm genuic, an nolens? deinde nodis vtipfi arbitran-
tur,vtrinquenosimplicant, non validis, fed adniodum
putidis. Si nolens,inquiunr,ergo tyrannicè coadlus. qui.
autem Deum cogéré, quonamque file modo cogi pof-
fit ? Quod fi. volens, voluntatis Filius eft Deus. Quo-
modo ergo ex Patre ? ita vt nouam quandam matrem vo*
luntatcm locoPatrisconfinganr.' Vnum tarnen hoc in il-
Us venuftum eft, fi his^erbisinnuant, fe ab affeâibus ad
volunt^tem defeciflè. Nec enim voluntas affedlio eft.
Secundum porro eotum quàm validumfit argumentum
videamus. Præftiterit tarnen fi ante cum ill is manura
piopiùs conferamus. Age vèrp tqipfe, qui facile dicis
quicquid luber.Èx volenténe Patre tuo nacus es#an ex no-
lente ? fimolente,.tyrannicè nimirùm coaétus eft, quis
porrô eum,coëgit ? Necenim naturam dixeris ;<quæ cafti-
tatem quoque ampleâi poteft,,Sin volentej paucis tibi
fyllabis Pater excidit ? nam voluntatis te.non Patris Fi-
liumprædicas. At verb tun'ad Deum refque creatastran
fis? ergo fapientiæ tuæ tUam accommodo quæftionem,
Volensne Deus omnia condidit , an coaâus ? fi coadus,
hæc tyrannis eft,Sc visabaüquoillatà: fin volensres etiam
creatæ Deo priuantur, tuque in primis, qui argutias hu-
iufmodi nobis confingis, Siquid'em-voluntas nös à* cre'a-
tore tanquam murus i ntermedius feiungit. Verum enimeo
quid éumcoëgit,vt effet ? item quomodo,Dcuîèrir.
fi coadtus eft? quamuis Deus nihil aliud fit qua ipium eflè.
Vnam DeieJfehtiam,naturam,&appeüationèmejfe, S. Gre-
gorij Theologt aduer fus eos;quidtcunt homonymum
Deum Ftlium Dei verbum, ex prima -
or at tone deFilio.
C A P V T LIX. i
4 ° .X T O f tr a porro fic habet ratiö, Quemadmbdfi equi:
bouisjhominis, finguloraroq; fubeândc cadén
tiumfpeejemra tio v n a e ft, atque adeo quicquid ratione
præditum efl,id etiam propriè. quicqùid vero ea caret , id
vel nbri dicitur, vel non proprie dicitur : fic Dei quoque v
na eflentia,& natura,& appellatio eft, etfi diuèria eflènnæ
naturçq-, habita ratione,varia quóque nominaexcogiren-
cur. ita vt quodpropriè Deusdicicur, id Deus quoque fit.
quodq; natura fi t,id etiam verè nominetur. fj quidem nbn ;
in nominibus, fed rebus Verita:tem inefle arbitramür.- Ifti
autem veriti ne norromnem lapidem aduerfus veritatem
mouifle Vrdeantur, Deum quidem Filium eflè fa tentar,
quoties eo & ratione 6c teftimonijs adigunrur. at homp-
nymum,foloqj nomine communi. Cum vero contra infi-
ftimus his verbià, Age vero,an Deus non pröpriè Deus eft?
quemadmodum nèquéanimal,quód piiftumeft ?-Qnj fir
ergo,vt Deus fit,fi proprie Deus non eft ?
' At quid obftât, inquiunc, quo minus & homoriyma v-
traque 6c propriè dieantur ? Arqj ttobisin mediqm profèrent
cancmrerreftrem & marinum. vt quæfihtbomony
ma & propriè dicantur. H omonymMn. huiufmodi quo^
que fpeciesaccenfeturi.& fi quidaliud eodem fignifleetur
nomine,eiuSquidem ex çquopartlceps,natiira vero diuer
fum. At verb ibi,heus ru vir optime, cùm duas naturas ea-
dë fub appellatione comprehendis, aliam alia nihilo me-
liorem introducis: ita vt neque aliam alia ptiorem aut po-
fteriore,neq; aliam ma^is aut minds alia eflè id quod dici-
turaflèrere poffis. Nhil.n.coniungitur, quod huiufmodi
eis neceffitate afferat. Hie enim no magis ca'niseft, neque
illëminùs alio, nimiru marinus terreftri, aüt terréftrisma-
rinoi Nam cur id quave ràtionèfiàt ? fed rebus æqualibus
atque diuerfiseadem appellatio tribu,itur.Nuncaute cum
adoratïönem DeOadiudices, eumq5 efle dicas,qui natura
omne exuperet,quod vnum Dei proprinm,velutique nâ-
■ tura diuinitatis eft,deinde Patri quidem id tribuasquo Filium
priuesjimo Patri fubijeias, eiq; velut fe cundariu m ab
illo adfccibas hónórem & adorationem -, tametfi fyllabis
ipfis «•« ofiàionÇcu fimilitudinem ei tribuas,retamen ipfadi-
uinitatem confcindis.malitibfeq; ab homonymiaæquali-
tatem defignare, àd earn tranfis, quæ inæqualia coopter,
ita vt te iudi’ce pidlus viuenfque h om o , àtqùe canesilli
quos exempli gratia in medium protulifti,âd diuin i ta tèm
propiùs accédant: vel ambobùs Vt appellationishorao-
nymiam, itanaturarum quoque æqualitarera Concedrtb,
111
Ifjl P
Ml 1
i