oógl
rio. j
Iatelligcu
tia.
Cupidi- I
tas- y f
Animofi-
Racio. I
Homo •
triplex. .
. Häc Vir g.
defcribit \
epi.dev
bono.
Plato.
jirißö't.
Peripdt.
Cleanthes
Plotinus.
D
Arïfiot.
Anima .
duplex»
omniaperipicuam naturam adeptafiint/prodiié lusqui-
dem efl'e perhibc tur, at non Vna cum rerum vniuerfitate
depromptus, imbilheex nihilô creâtæ ,.&eorum, qui à
tiiundi primordi'o ad hune vfquè diem Vixérunt,corpori-
bus infufæ fufffe,atqUémdiés mfundiféruiuur.
Item deanimà.tripfix anima ajftftïo',triplicem quo-
quebominemfacit.
G À P V T L U . |
TRiplex porrb eft ànimæ a ffë â io , Siquidem qùo d in
illafiirhmu m eft, & cumrebus quæ in te llë âu perci-
piuntur,cognàcionem h a b e t, »««okfeùintelligentiano-
minatur.quod verbextremùm, &. tànquam eorum quæ
Tub fenfum cadünt,fenfus com munis be né fi ci o ,gn o m o n
& régula eft, J>£*,feu opinio,dici cur. quo d deniqueinter-
medium eft.atqueitacomparatùmjVtmôdà fiirfùm, modo
deorfiim fetàtür,<ftié,w#) fè,ù cogita tio ,dibta eft;
Arque his finibus homo, feu hominis opinio,cxpatia-
tur,tiimqué' deriiumànimaleüadit.Cogitatioënim multiplex
quædamnàturaeft. Intelligenria verb diuinitàtis
'eft parti ceps.Cum enim cupidi tas multiceps quoddam a-
nimal, animofi tas autem lëonina fir.ratio lola homi ncm
verùm conftituit,quo tame alius quoque diùinior homo
vèriorquë deprehenditur,quifquis ,«i?dV,feuintelligentiç
capax eft,quem aÙTtdrB-çam, hoc eft ipfum feüperfeétum
hominemij vocanc,quiformarumipeculationibusaddi-
bfci funt. Hômo'itàq; triplex eft. Vnus quidcm intel-
ligeiïtiæ capax,ifque vnifprmis. Altervero rationis
.pàrticeps^ifquètripertitus &triplici facultate præditus.
•Ter tius denique fenfibus addiétus, ifque multi-
-formis& vârius. Id porrb, quod’taribcinàtûrixcôntem-
p la tu r, nos ipfi fumus. Nèc ëhim qüicquàm in ter nos &
animam difcriminis eft. s
De mente &dninia.\Gracorum aliquot'philofopho-
rum de anima corporis coniun- ' "
ftioriefententia.~]
’ G À P V T : L U I .
EXfàpièntum Græcorum numéro Plato qtfidem &À-
riftotelesanimam eorpore tanquam inftrumento vtî
cenfent, Decet enim, inquit Ariftoteies; vt ars fuis inftru-
mcntis,anima àiité eorpore vtatur.PeripàtericiVerb Phi-
lofophiillam non fecus arqué formam matëria conftàn-
tem corporicommifcent &implicant»
Cleanthes illam etiam corpus effe dèmonftrat.qua; tà-
men aliqùarïdô ab eo q uod fub afpëduhi Cadit'feparàri
queàt.
PlotinuS autem illam àd çorporis.affediones fubeum-
das haudquâquam a d i|ia u ïo rè ft , quandoquidem nec
vllo vnquatfi fieri modo queat,ytârtifex inftrum'étorum
affediones induat. Neceflè autem eft,àitivt fêfftîuvtatur.
Quôdeùim eorpore agit, à fenltt adiûùatur.vf diüSrb'ëïie-
ficio externa &a'duenritia côgnpfcat. Iâriifi ànïmàincbr-
porëaeft■> illam corpbreæ'affëâronëshaudqûàqùàmpe-
netrabunt : qùod fi veniant, haudquaquam inèius efîen-
tiam,fed tantuminfacultàtes&adiôneS ëitf$ Vènfenrf
De anima. Mifceriqua dicaritUr,& qiïètnbdoarimd
cffrpbricômmjcedtür.
C À P V T LIV» •'
Mlfcetîèidifttôreàb ^tiæèbmtfiifcèntür &confiin-
duntùr inter fe,vtres: hu'mîdàe vel implicitæ, v t aër
! & lumen,'vel vt forrpâ.,qùæ à materjafèpararinon poteft.
r ! Q u è d fi fe vel tantilluin contingànt', êflèntia quidem fe-
parantur,adi6nibus verb commifcentur.Qug resArifto-
telem qiïoque pejrmbuit, vtHüpiiçé ànimâm elle diceitet:
. ynam quidem,quæ|corporefeparetubalteram verb quæ
I incorpbrelubiiftat.Eaporrbanimæforma, q u ic o rp o ri
i neft»in^ umeti ViCémgerit, quo adfüperioremanimam ^
regia facultäte prxditäfiibuehatur. -Ca?terüm animä q ü i
cqrpori ineft,haudquaquamfub fenfum cadit.fiquidem
cotpori commixta eft. fedipfum corpus animatum. Corpus
enimanim^ beneficio lenfus,appetitus,& csteiarum
affedionumparticeps eft.
PlatoautemverämanimxeirentiamdieipfadependeJ
re fcribit. Qu o d enim in alio fubfiftit.id eifentialis quali-
tatis formam,non autem elientiam appellat.
De anima. An anima fitpatibilis.
C A P V T LV .
Q Va: corpori ineft anima , aut corpore täriquamin-1
ftrumento vtitür,autab illoinfeparabilis eft. Iam (i
pritis admittatür-, haudquaqüääd corporeas affediones
fubeundasanimacogitur.fin i Corporeieparari nonpo-1
teft,vel illi commixta velimplidta eft,fieri non poteft, vt
impatibilis maneat,ficorpus mali quid patiatur. Quem-
adraodum, verbi gratia, mutato aere, lumen non moueri
non poteft.lamfi anima forma fit materialiSjVcr'unq; cer-
te cpniundü aget,&patietur,anima verbnon item.Nam
necin fecuri figtira folüm fecat, (ed'totüm corpus irmul,
ferrum fcilicet ita elf ormatüm.Sin autem anima forma fit
materix expers,fieri non poteft,vt affediones & cögniti-
önes huiuimodiadmittat,quiDU's corporis interuetu ob-
noxiä effe folet. Affediones porrb,vei feniüs quida funt,
vel iältem fenfu non carent.
De anima* Äjfecliones anima abeius eßentia
3 colligt,non contra.
Qjneftio.
m
Äffeflio;
nesanimj
’quæ.
C A P V f LVI. .
I N Mathematisquidem, feudifciplinis,certbconftat,
I quæftionem,quid eft,de fingülis cfferri : qiiia nimiruni
ijs quae definiuntur,vel quantitates aliquot, vel qualita-
tes ëlucefcunt.quæ quidem fenfii vel phantavfia apprehë-
di poffurit. Quptqixot verb elïèntiæ fuht, quæ rationis &
métis fpëculàtiônipatentjhaudquaquanr per feipiàsma-
nifeftæ funtijs quæ fënfibiliâ fiirit. fed ex ijs qfiæ libi acci-
d u n te a differentia p roc edit, quæin eis deprehenditur.
Q u i quidé modus ifi animaneceffariuseft,atque demon-
ftratio -, qua ex eo quo d quid eft accidentia colliguntur,
non autem è cohuerib ab his ad effen tiam recurrittir.
Animæporrbaffedione s, noniimpliciteromniseius
a d io eft, led pàtientis tan tum , atqué exfra feipfam eua- [
gantis. Etomnis quidem anima’extrariarurn rerum ienfu
afficitur,at non omnisà corpore fepairabifts eft. 0 mnisc-
himfenfUs & phantafue ablqûë'cbrppre non fiunt. Quo-
circa ne anima qüidém eorum palfioni obnoxia,vUo mo-
dp feparafi poteft.Propriæ enim-, quafique dpmeftiçæ in
eflentijsadione seffevidentur.. *
Item deanïma.fixpojitio diiïi Mofaici,Faciamus bominem ad
imagmem&fimilitudinem nofirafn.
C A P V T i v i i .
Q’Vænàm,quæfo,ènitlo fim ff^ së ftW cM d lîU tb ,tàn JH
quaminDeiperfona,pron.untiato, Paciammhomm GtralX
admagmemé'fimilitudinem »o/?r^;«diquidemAngdi lim- lAllgi:l1'
plicis naturæ iunt,&abiblutam perfedionem gratis ade-
p tifu n t, nee enim aptitudinemadionibus vacuam acce-
perun t.ncquc ^ rmonëm illüm,qui nobis natilralis eft,&
q u ç adfimili tudinem mouemur, ad io n i fiiæ præftruunt,
quandoquidc longe excellëririùs quàm nôs diuinam for-
mami'maginemq;réfefunt.qûafit,vthoh quemadmodü,
foîemüs,eximpevfedione adperfédiorïem progrediàn-
tùr,pro modulo virtutis, qüæ ànimæ infita fit,ad ratione
diui næ illius fimilitudinis côniequendam:Legiflator au-1- lpj^0r,B
tem animam ad imaginem Dei creatame flea it, èadem |iniag°Pr'
prorfiisratione » q uaP idoraliquis imaginem,aliquam:ma
àd exemplaris formam effingèrë'aicitur.Eftque hoc&di4 Fta“sa
citur prima imago , atque immediatum , vcita dicam, Jf'^njj^l
\ _________
meus an®
Jtjpum.
Lima
inter men
.Corpus.
‘Rationa 4
uis anima:
^dola diiQ
’frfralib 4
ty-3i. cm
j tra Orig.
j Corpus
| diuinum
Bruta
pais ani-
De Deo, Ange lis & Hominibtii.
D
fpèdandi archetypi feu exemplaris idolum. Eft verb alia
quoqùëfimilitudo, nimiruni feciinda imaginis imitatio;.
Qupcirca ilia quidem exemplaris,hçc verb imaginis i ma-
go dieetur. Eadera etgoratione Deus quoque ahrmæ ar-
chetypum eft,tatioiiibusquibufiiamineffabiiibus,vtau-
tho&dft‘Mofes,anima'autem corpora. Ètfi ehim ëicpêrs
materiæ animaieft*coipus autem materiale & compolitu,
anima tamé,vt q^ibulaam placiiit, medium quiddam eft
inter iniepaVabilemillam, &eodem fômodo iemper ha-
bentem effentiam,atque earn, quæ percorpora diffundi-
tur. Etmens quidem propriè eflentiaëft, quæ diuifionem
non recipit. corpora verb gene rarioni & corruptiorifpb-
noxia funtïdiuifionem^ue & diffedionem omiiibus fuis
in p ar ti b u s ad mit tun t.An imad e nique nequ e menti, ne-
quecorpô'rffimiliseft.iedmeiite quidem inferior,corpore
autem fuperior.qiiia nô ita naturalitér'diùiifiôni oBnör
xia éft.Quia verb adcorpus inclinât,hècelïè ëft,vt vna cü
illodiflèdioncm diuifîonemquetècipiat. Quocircàcùm
ne anima quidem fit diuifionisexpersifit vt.Gorporisnon
minùsimago fit,quàm mens eiùs imago eft.
Animam corporis,corpufi^vice verfaani-
maidolumejfe.
C A P V T L V I II.
menti font. Eft autèm ièu çlùtriatio, cum vna
& cadem anima ex hùmano cgrëffa corppre, corpus in a-
l'iud trahfmigrat: atque âliquando etiam volatilium qua-
drupedumque'corpora fubit.
[peluminofa & tenébri&fa anima natural]
C A P V T LX.
Q Vidam veroduplicem quoque animarüm naturam
effe dixerunt, vnam quidem luminofarn , alteram
verb tenebricoiàm. Et hànc quidêm infernè fcàturire,atque
fubrerràneis ex mèatîbùsexiiire : illam verb è coeli
rorpora
ngrcflii.
E xSyhefio
li.i.deprouidentik,
ifralib.\
<s.$6.infi.
confut.
verticè accenfam demitti, vt terrenum hoc corporisdo-
micilinnî exornet. Quæ quidem defeendens cauere iu-l£“f^,#-
betur,ne âum corpus fioc informe &confufum informa^ ani
re & exornare c o n te n d it, | ipfa dedeCore & confufionë l^ d c f c ï
impleatur. ardue ira eadem pofteà Via refluere, & ih pri- {demi ptf.
mum propriumquefontem refundi n èq u e at,ièd ad fu b - ripiatur.
terraneos illos meatus alteri ànimæ cognàtos tranfuerfa ! iÇ
rapiatUr. IVrëi mèf
Ltuorvbi,atqueodiüm,jpe(ies&midemaloruth tntoiUud
Errant tartareàprdris in triftibùs Ates.
t x quo etiam .æpecqntingit, yt ijfacm prognati parenti- Macra et
bus,ne animarüm qüidein cognationë inter fe côueniac. u“ fcpe-
v v - w fed alter præftantioris,ànimæ ratxoni pareat,alter quo de-
Am fi ànimæ à quibufdam corpomm idola didæ fint, terioris rapitimpetus,eb præceps ruat.atque fie alter b o - T fiîb ff
Lexhocinferrequifpiampoterit, abanimisimaginati- ! n isadionibus y altermalis inuigilet. CùmAfercontrâ VtAbél1
uiscorporearumiOrmarum impreffiones, vi eorum quæ
fub afpedum cadunt.recipi.Corpus enim figura re d um ,
ta d u ciurum,colore album,graue deniq; & afperfum eft,
necitacomparatum,vtinaërevolitet. Idolum autem te-
nebricofuni,& vmbræ perfimile eftjidq; adeo quod qua-
lefitvixconijciaS;'! QmeresPlatonem quoque mouit,y t
fpedra illa vmbratilia, quæ in fepulcris apparent^ animas
eorporum amantes nominaùèrit,quippe quçne tum quidem,
cùm ab hpemundo digreflæ fin t, àd purum lumen
eadem animi propénfione cum Gfæco homme/facile & Cain,(
conueniat.
¥Item de anima. Varia Etbnicorum & chri-
ftianorumfententia.
C A P V T L X t.
Jacob &
Elan,in fa
;cris BibL
T yphos
& üfiris
apudSy-
[nafium.
G
\ T On defuerüt, qui animam fanguinë ilium effe dice- Anima
M- infini
Wfifattu.,
Pe ani- J
reuertantur.fed etiam tum circacorporaverfentur, quæ 1 ^ rent,quo viuimus.Alij quoque Spiritum ilium effe
quidem feruilium voluptatum illecebris captæ in primis rati fu n t, qui nobis ab initio vnà cum feminïs parentum VndeSjbil
amarunt. Corpus porro Idolum quoque ànimæ d id um emiffione infituseft.ex quo calor etiam exoriafr.Quiae-
eft.quia quod illioeulus,huicméns:quodilliïadus',huic nimaliquo eorporum natura egebat, à quoanimarecur,
visillaeft,qua rerum veritas exquiricur. quamuis hæcgq- & caloremfufciperet,iccircbnatüraillumafpirat;i6ne k ■
tium dogmata maiore fui ex parte redoleant.quemadmo- . refpiratione donauit/arfguinique animanci introitum & &c.vocat
dum &cùm duæ idolorum naturæ ratiohalianimæ atte- j exitum prçftMxit. Hicitaque Spiritus corpora p ërme at,1
xunturrquorumvnumeiabæterno çohæreat, quo d qui- conftituit,corrumpit,vnaqueCumilIisdeperditur.
dem nihil aliud e ft, quàm corpusillud, quod vülgb diui-1 Ex noftræverbreligionis hominibus, alij effentialem VcClr'£cj
num dicitunquod fimul atquefubijt anima, craffiori de- ànimæ caufàmprimæ illi diuinæque infufflationi adferi- fnfu'ffla I
n uo parti adhærec,quam quidem à cçtefti aftror um difpo- pferun t,atq ; h omin tira corporib us, qü o tenipore crean- ' tiodiuina
fitione,vt itadicani, acçeptam ipfi tâquam éenttoappin- tu r, infundi dixenint. Alij animam per Ce fubfiftentem
g u n t, eamque tune demum formam ànimæ rationis ex- ! corporiConcurrere putarunt. itavtneqtie corpus per fè
pertemvdcant,exquanimirumopiniô,fenfus,phantafia, conftituatur, necanima eorpore p rio rêxiftat. Eandem
eorum deniquegenerand6j.um, quæ fub generationem j porrbdùpliçemafIeruerunr,cUius parsvnarationisparti-
cadqnt,appetitusproèpdit. Nec enim eidé naturæ vnius ceps.alteraexpersfiriEampartemiquçracionisexpersèft,
contemplationem , primas notioneS, exaétafque feien- in animofâm & çüpidaùi aiuiferunt. Acqiie eälu quidem
tias, vna cumfalfis opinionibus , & ,eorum quæ fehfu partem,quç rationis eft parricèps,in p é r o re fèdemhabe-
prædita fuiitapprehenfionibus, nimirum pbantàfticafà- j re : earn verb,quæ ratione caret,per vniuërfam corporis
ctiltate, rerumque deteriorum axftione tribuunr, imb ve- | compagem diffùndi affirmarunt, At verb ü j^ n .J rq u o q j
ro quæ præftanciorafunt,earationali:qiiæ verb détériora, ipfum,liue præftan tifîimamanimçpartem Pla tôquidé&
eaparti rationis expert! accenfënt.non vt maculas aut la- Democritus federn in tqtocapite habere dixerunt., alij in Dmoeri.
beculas yllas hacdiftributione à diuiniore natura abfter- I feu fuperciliorÛ meditullio, alij circa çérebri mègantjfed
vtillanecellàrijsfungente muneribus,hæc ad e a . ningë,quç vuîgb pia mater ; alioq; nômine fea c~e^
tantum fe couertat'iquæ propius ad naturam diuinam ae-jrebellöappellatur.Qutdä etiä in cerebri ventre. Nec.de-
cedunt. HocigiturIdolum eapropter ab anima rationis ! fuerunt,qui totipe<ftori,totiq; cordi,vel Spiritui coram-1
participe feparari no pofle docent, homineaütdiffoluto bienri,&fangüiniscraffitudiniadfcriberent. Alijinpræ-
prçftantiorem animä vnà cum luminofb vehiculo ad p ro - ;i u»v, — i—
priam quietem fiibuehunt. irrationalem verb à corpoçc
feparatâ veladinferos detrüdunt,vel in te t aftrà referunt.
Deanimarumin alia corpora transfufionibus.
C A P V T L IX .
I Idem porrb qui animarüm feupræexiftétiam
%docuèrunt,earundem q u o q u e è l u t r i a -
ciones, 8c quafi è yafe vnoin ahudvas transfüfionesëomcordijs
illam ftatuerunt. Alijs à vitali eiùs facultate, cor
ambiri,caput aucem à rationali&intellecftualiplacuiE.
[De anima immortalitate. Quid Ethnic is, quid
Chrifiianisplacuerit.
C A P V T L X I I.
IAmverbàniiiïæ immortalitateiiönnulliadprobärunt,,
eamque corpore digreffam ad ipfius Vniuerfitatis ani-
mamjtanquam fibicognatam redire dixerunt. AlijcOnrrà
, ‘ . ................. j fcörra