Nicetx Thefiu.Orth.Lib.il.
Ittrunt Defanüa Tmütate.[de Patre,$ïïto> & Spiritu San-
äo,dißindafiwiut & coniunclu diuinttatU ra-
tie}exB. Ioanue Dantafeeno.cap. 8. d
C A P f T X X X I I I ,
IiTaqae crëdlmus ia^ntitn-De'um ,,-vnicum line principippnncipium,
iaLCteaEum,£Eternum,ingenkum> in-
coh'upfibileniiatqj iüliTSorcaleiniimmcnfiihi, nullisifihibus
cireumfcriptuni, jndëfinjtum , im men fie poteftaiis,
fimplexjincprnpófitum'jincorpofeunijincxhaüftunajim-
,perturbacum, immobilem, immutabilem,inüifibilém,
bonitatis&iufticisfonccm»Uiracnintelligibrleimaccei-
fam pocentiam , qua.’nulla menfuradignolcitur,fed fola
feipianvpropriavoluntate'dimctitur. Q u so in q u e enim
vulr.eadem qudqucporcitjy t quee creaturas omnes vili-
bile$& inuiiibjles crea,uëric, omues conrinéat,omnibus
impere t, &domincturrcgrio, quodiiüilifini morrive
obnqxiuni cft5necinlcquicquamcopcrarmm habet, que
omnia plcnicutjlmc fua complens a nullo comprehend;!-
tui'ji'njó pótius omiiia-Goïiiprehendat, eoucineat, & exu-
(pCfet* qua: nuilam non efiëutiam intemqrata permeet,
•iupraque omoiaferacur, qua: nullam non eilëntiam cxü-
percc, iup.erlubftah c ialis, Sc ea qua; funt tranfeendciis,
plulquam diuina,plu,fquam bona,plufquam ple.iia, qua:
iprincipiaomniaordine.fqucdefiniar, omnis principij at-
que ordinis p rs ie s ,q u i nullam non eilëntiam, vitam, ta*
wonem,arque cogitationemëxup.ci'ec, ipfum lumeu,ipia
bonitaSjipläyita^iplaeflëntia, vtqua:alteriusbencticio
iibftfitfaüraliquid eoruna q ux funt exifeat, imb ijs qui£
funééfiëntia:,ijsqu^viuunt,vica:, ijs qux rationc vtuii-
Ctwv rationisfonSjpninibusdenique bonormiv omnium
cauia lit, qux pninia ante eqium geiïetacionem norit,
ran qua m vnacllenua, vnadiuinitas, vna vittas, Ytia vo-
junras;,y naadip,vnum imperium,,\ma pbcentia, vna do-
miuatiOjV'mvm regnum, quodin tri b us p e rfe.dis p e rlo nis
cognolcitur,&adoratione vna cplitur. Creditur autem
Sc ädoracur ab omni crcatura rationis parncipe, citraque
vllam cbiiiuhpnem copiungitur» Sc extra diitradipnem
diftinguirur fq iio d mirum eil) in Pattem > & Filium, Sc
Spirit urn landt urn, in quosbapeizati quoque fümus. Ica
enim Dominus Apoitoiis mandauit, vt baptizarent,hts
verbis , Baptmatites cos in nomine Patris, , & Spiritus
fihcti.in ynum Pacrero,quiomnium ptincipium Sc cauia
eft,a nullo geiutum,qui lolus line cauia, öc ingenieus eft,
omnium.qfiidcm c<eator? at vnius tantum ynigeniti filijjq
lui, Domini autem Dei, ScSetuatoris noftri Ieiu Clnilti
natura Pater, laneli autem Spiritus emiilör exjllat. j
Credimus item i,n vnum Filiüm Derynigeriitmiv,iDè-;
minum nollrumlclum Chrillum, qui expatre natus clt
ante omnialècula,lumcdeiumine, Öeumverum d eD e o :
Ver© ,.genitum nonlaGlum^cohlubftan’tialem P atri, per
quem om ui a facta lun t. C urn dicimus. Ante onrnitL iecu- |
lijgenêrationem ejus temporis & priricipij expertem eflë
mmcamus. Nee enim exeo quod nonerat in ellentiam
produdkus eft Films p ö i,lp len d p rg lo rix , imago patern®
perfonxiviuens f$pientiaSc potei^tia,yërbum perle iub-
iiftensyèflëntialis, perfeéla.,^Sc viua imago Dei inuifibi-
lis: fed feraper f uit Gum Pacre,ddn,ipföi;>ab «tcrnp,& line'
priiicipio ex ipffogenitus.Nec enim yllo vhquam rernpoj
re Pater ü iit.q u oF iiiu sn o n iu en t,led cum piimum Puit
Pater,fuitS; Films ex eogenitus. Nee enim'heri potclt,
vt.ablque Fijjo Pater, vocecur. Q u o d li,hlmm non ha’-
buiiret.llaceriiaudquaquatuiiret > öc li polled Filium ha-
bui(Iét,polled quoque Pater cllccoepillêt, cum Pater an-
\ ted noH ellet?atque ex non P atrein noo Pacrem m utatus
LfüifleE,qua bldlphedda quid,qu^lo yindgis iftipiüm exéo--
gicacip o t cd :• Fi e ri e nim n o n p o te iljy tD e ü s naturaliger
nérandi Vi pnuatus dicatur^ gehgrandi autqm vis in é'o
cbnliftit, vtcxlèipfo , liuepropriä^ex ellentia tibi natura,
j fimilëm p rq t^ e t.iix quq h t,v tiiq u isin genii'arid ne
tempus interceiïljlc, aut p.oilPdticm^fub'ieeutam fuilfe
/ Filij lubfiflcintiamdicat,unpiu,sHat>eu'dusnVeritGGlir. Ex'
I ipló enim , h.oc eft ex Patiis nacüra generationem Filij
fiiiïïê dicimus.Ëtnilî Filium abihitio vnacumPatrè fùFf-
lësv t ex ipfo>genit,um:çoftcedainus,.vtique bâternæ per j
fonx muta:tionem introdücirnus; quià niidirüm cùmPàter
anted non éllèt, Pater elle tandem ceepëtit,. Tametfî
enirh creatura poftea fa«5la fa il j -non tarnen ex Dei eflen-
tia , fed ex eo q u o d n o n era tin id q u d d eft voluntate & I
potentia-eius produdla fuit.
Nec verb mutation! natùra diuina obnoxia eft. <jè-
neratioçnïmeft cùrii id quodgignitur eflentid fimilc ex
generantis eflëntia prodit. Greàtura verb Sc figmentum,
id quo d extnnléçus , non autem cxergàntisfingentifve
fu bilan tia rés creata fiélave depromitùr, q u x quidem
fub'llantia prbrfusabßmiiis c'xijftat,',’Qmpcirca generatio
'Sc creatiô]nnpdtibiïiseilibynodiintaxatDeo,q u i lolus
impatibilis, ioalterabilisv& immûtabiliS eft, fempeique I
eodem témodo ha-bet. Cùfnenim naturaimpatibilis.in-
exHanllus,(implex ôdncompofitusexiftat.ad paflionem
vllamfluxumquc ferendum i neqne gencrando;, ncque
ereandojhaudquaquàm idoncus eft, nec vllo adiucoiio
egéti,1 Sëd gèneratio^quidera principio carefts Sc æterna
cll,ctïm iu opus naturx, atqbe ex eius eflëntia procédât ;
nemutationigenitörfitobnoxius: deveDens primus fit
& poltremus,acque inctenrentum rccipiat.^ Greatio verb I
eu m d i uinæv o 1 u n tatisop us fît, Deo coxtcrna non eft,
.quandoquidem n aturah o f comparatum non eft, vt id
quodexnihdoinrerumhaturam producitur ,e i coæter-l
mimfit,quôdprincipiocaret.fcmperque eilJtaquequé-
admodum^ion eodem modo Deus & homo bperatur,
('homo enim ex nihilo mhilquîeqüam in rerum naturam^^|ni0(j
pïofert, (etlquicquidfacit, id ex fubieclamateria facit, !or,JU)C1î
præcedencc non volun tate tantum,fed etiam prxcogita- que diu
tione,& eius ici inanimoiilformatione, quant facercin- jiàcôlla-
ftituir , {èqucnte verô manuUm opei'àtione, vnà cum la- noH |
boris-Sc rxdij tolerantia :. ica tarnen, vtexpeflatibne fua
ix p è defraudetuç,nèc res ita fuccedat, prp vt animo pro-
po(uc,rat: Deüs au tem vel fpla voluntate ex nihilo cunaa
in rerum natuuamprpduxit ) ita néceodem modPDeus
Sc hpmogenerat. Deus énim, cum fine temppre Sc fine
principio f i t , àd hæcimpatibijis, iriexhauftus, inebrpo-
reus fielolus, fine careât, iccircbfine temppre, & iuve
principio,adhæciîne paflîone Sc fluxugenerat,atqi aaeo
citracopulam, principipqj de nique & fineearetëius in- ,
compi ehenla generatio. Et principio quidem caret,quia
immucabiliscftjfiuxu autem,quia impatibiliÜk incorpo-
rca: ci tra copulain verb, quia Deus incorpprensfit^& fb-
lusalrcrius ope non egeat: fine fine autem Sc indefinen-
ter,quia principio, tempo're, fineque careat vquia dçniqj
fe.mpercodera ie modo habeat. Quicquid cnim principio
caret, idém, fine quoqj caret, atque eodem fè modo
femperhabet.Qùi verpper gratiain finecarët, nonllàdïh
fine principio eft: queadmbdum Angali. Générât igitur;^c“ P
qui femper eftDeus Verbumfuum ipfius pcrfçblum, id- )na
quefiné principio ßcfine.ne in tempore pariât Deus, eu- j
ius natura Sc eflëntia tem pus omne fuperet. Homoauté
contrario, hauddubie modo générât, vt qui génération»
&corrupci©ni,fluxui& multiplicationi fit obnoxius, at-
que corpore véftitus^cuius-natura duplici fexu^mâfculi*
no,inquam,& foeminino diftinda ell.Mafculiuum enim pama-“
foemihiniadiutorioegct (parcat m ihi D ominus, qui re?- f«“‘ y
bus omnibus præeft)ompcmqiieintellcdum>&omnera rcc^ °B
mentis conëeptiotricm exupexat.
, ï.r<ecedehmm anacepbalxofis. £y*»>iri 8c ùfiir* differentia*
Patermtatif,fUiationis^roceßu>nis
/ , -v' .origOf&uf.
C A P V T X X X I V .
I Ocet itaqüefan<5la,Catholica,&: Apoftolica Ëéclé-
-— fiaPatrem & vnigenitum eiusFilium, ab ip io fine
tempore, ftuxu , paffionë :atque.itagénitum^yt à nullb
çompréberi^i queat: ita,inquam,vt folus Deus; vrtiiierfb- ;
rumperipedum habet, qucmadmpdumïgniy,' Sc-ex.ça
proccdcns lumen fimul & y n l flint, nec prtfceedit ignis,
tèquiturque lum en , (edîfllnul"6ëvnà'!iun^ Et quemad-
" _ v . ' •; ’ ; '.mbdum
Dm1
f
DeDco^Angelf s tyhomimbus.
mpdum lumen ex igné femper g ig n itu r, Sc femper in eo ^dmodum ignetn lucerqdicipuis, itemqj lqmen igneuni
l'Proecffio,
I Eflcntiç
I diuifio.
w .
D
l^atcrFi-
P'Q prior
B; Suomoêftlnéc
vllo modo ab illo feparatpr ira Filins etiam' ex
pâtre generatur,vt ab iplb nullateniis feparetur, fedin ço
femper eft. At veto lumen ipfum, quodbx igne infeparà-
biliternafeitur, & femper in eom a n e t, propçiam hypo-
ftafin.autab ignefeiundarönorihabet, cutn*fit naturalis
q ü aH t^ 'ip ^ u ïig ^ i^ n lg é iîÉ ^ a u tem P ç iFilius, à P a -
Kéinfeparabilïtét &ind»ftindë genitusfatqqefemper in
eo tfianensi propriam & ap a té rn a feiündam hypoftafin
b abet. ;QiuqBlci Verb il m Scfplcndor dicitür, qu»a citra
copulam, fine paflione,tempore, fluxuSc fepara tione ,i
Pâtregenitus fit. Filius verb-Si hy.ppftafeos.paterpæ chara<^
ët,quiaperfeduseft,përfeqvipblîftit,perompiàPatri
fimiîis, praiterquam qubd ingenitus non fit. Vnigenitus*
autem,qlibd folus ex folo Pâtre iölum genitus' fit. Nec e-
nim alia vïlagenëratio eft^quæ cqm Fill jDeigeiicratione
coJiferri queat,cum alius ab e oD e i Filiuis non fit. Etfi e-
nim Spiritus fan£lus ex Patfe procedit, npn taftien *d generatione,
fed pEOcéffionei fit. Alius hic eftfubfiftentiæ
modusJin>çomprehenfus&incognitus,quemadmodum
& Filij generatio. Quoeirca quæcunque Pater habét,ea
habet & Filius , præ ter quamq u b d ingenitus non eft,qua
quidem rc ncque eflëntiæ differentia , néque dignitas,
fedexiftenti* modus fignifiçatur, qùëmâdmodum Ada-
mùs quoque ingenitus eit, cum Dei cteatura fit : ^ ethus
âutëm genitus,quia Adami Filius. At Eua ex Adami latere
progreffi,necenim gënita çft*. Hi omn.es haudquaquam
naturainter fe diffe runt, çùmfint homines, fedexiften-
tiæ modo. [Sciendum ènimpftlqqbd h&w+û per v»i-
cum^icribatur, id fignifi cat, quodnéc creatum, nec fa-
dUm edy^Amrc verb,per duplex ► id fignificat,quodge-
nitum non eil. Iäm priore iignificatoeflëntiadiffert ab
elTéntïà.A liaeniin eflentiieftincreata,feu *vwr<&'peçy-
nicum >’,aliaqj item ywvîni feu creata. Pofteriore verb fig-
ficato effentra nihil quicquam ab eflëntia differti]Omms
enimànimantium fpeciei primahypollafis hoc
eft îngenita,iiô autém «yemT^jhoc eft increata fuit.Crea-
ïa enim à condîtote Deo funt ea ,quæcunque yerbo fuo
iliëin rèruni n ’aturam produxit: genilayerbhaiidquaqua
fueruntjcùm null-um eiufdemfpecieianimai àntèa éflét,
ex quo gigni^poffent. lam fi priorera fignificationem lë-,
quaris-j très illæ diuinæ hypoftafes in ter fe cb&uenifint,
qux in ianda.diuinitatë elucefcunt, fiquidèm confùb-r
ftantiales St increatæ funt: poftériorera verb fignificatib-
nèm fî fequaris,baudquaquam couueniunt. Solus enim
Pater ingenitus eft, nec enim ,'y t fit ab alia hypoftafi ha-
beti Solus quoque Filius genitus, qui.ex Pattis «flentia
ab æterno & fine tempore genitus : Solus denique Spiri-
tus fa n d u ip ro c è d it ex ipla Pacris [& E^ij]ëffentù,iiqn
genitus, fed ptbcedens.vt iacra nos icriptura doeët ^ qua*
uis interim nec generationis » neç-proceffibnis modus
fcompteHqndi poflit-.;
Hoc pocrq feiendumeft, paternitatis, filiationis, &
proceflionis no.ment;haudquaquam à npbis ad bcatam
Trin ita tem trän iij'flë,i mb è diuerio inde ad nos detienif-
fe,y t B. Apoftolus a it, Propter hoc fie fto genua mea ad Deum
Patron, ex quo patenutas oinnis in coelo &in terra.-- Iam veto •
quamuis P atrem,principium Filij, eoque maiorcm,elle
dicamüsjhbn^anien eum Filio pf iorenv tempore aut natura
füiflë figmfiçaraus,(Per ipfum enim fecit fcculajne-
quealia vllare, nifi caufa,hoc,eft quia Filiùs ex Pâtre ge-
nitus.fit,npn autem F^tër ex Filio. Item,quia Pater natii-
ralitcrFilij caufa eft, quemadtnpdum nqn ex lumine ig-
netn procedere dicimus,imb potiùspxigne lumen .ita r
que quoties Patrëm Filij principium efle,Filioque maipr
remaudiemirs,caufaidverumeireintelligamus.Etquê-
admodum aliam igtiisi aliamque luminis effentiaiunq^i
diçimus j ita fierinonpote ft, vt Patris; alia, Filijque alia,
imbvha&eadem fuerit eflentia. Eéquemadmodum ig-
nem lumihe quod eiaculatur lucere diëim us, née tarnen
interitn lumen igni fubiermens inftrumentum eflë, imb
pbtiùsyim iiaturalemaflër-imusVitaPatrem .quoque euh-
d a quæ facit, per vnigenitum Fihum fiiqm façere aftrui-
mus, n o n tan q u amp e r ïnftrùmehtum fubferurens, fed
pe^vim naturalem,&: quæ per le viq; tua fub(i ftit. Et que- '
liicereaflërimüs,.itaquaëcunquePatermcit, ibidem facit
&; JFiliùs. No n tarnen lumini propria quxdam eft, a:fc> ig-
neve feiundahypoftafîs,at Filius perfeda hypoftafis eil,
ab hyppftafi pat,erna infeparabilis,, vt fu*prà,doçuimus.
N plia enim in rebus çreatis imago in ueni ri, p o te ft, quæ
citra mutatio'nem in f^jpfä m^dum.ülum rererat^, quo
fahdaTrinitàscqnftat. ,Quî emmfi.at,ytquodcréàrum,
compofitum,fluxum,mutabile, circumferiptum, figura-!
tum & corruptibile eft,, oc.ulis diuinam illam eflëritiam
iu b ijc it, quæ ab ijsÖmnibuslibera nullam non eflentjam
exuperat? Atqui peripicuum eft.pmnem creaturam eo-
rum plcrifque obnoxiame ile , atque exfuajpfiiis natura
corruptipni fubij d . jj.
£Tertidparsconfeßionisfidelloan. Damafceni, De -
' jpiritufanfto.^ ,
C A P V T X X X V .
GRedimus denique in vnum quoque fpiritum ian-
dumDominumiyiuifiejintem, quiexPatre [Filio.-
que]procedic, & in Filio conquiefeit. Qu icum P a tre Sc
Filiofim u läd b ra tu r, &cbnglorificatur, tanquam con-
fubftannalis,& côæternus.Dei Spiritus,redusjprinçipa-
lis, fons vitæ & iàndificationis. Deus qui c,um Pâtre cil,
increatus, plenus creator^ omniacomprehendens, omnium
opifexy pmnipoténs, infinitæ poten tiæ, Dominus
.omnis Creaturæ,nullius dominiofubiacens: replens.non
repletus: largiens,&ab alio nihil accipiens : fandificans,
non'fandificatus : çonfolator omnium confo'lationibus
vnusfufficiens: Patrt& Filio perpmniafimilis :quiexPa-
tre[Filioque]procedit,atqiie për Filium tribuitur.Çuius
omnis creàtura particeps eft, qui per fe créât &,animat v-
niuerfa,, fatidificat Sc continet,propria denique in per*-
fona per fe fub fiftit,ica tarnen, vt à Pâtre Filioque feparari
Sc diuerccre nullo modo q u e a t, imb omnia ilia habeat,
quæcunque Pater Sc Filius.habent,pr çtcr.quam quodnpc G
ingenieus,necgenitiis eil. P ateremm cau(acaret,ingeni- Pater ia-
ruiqueeft,neçenim à quoquam,né àfeiplb quidem pro- gcnttuS.
ceifit : necëorum quæ habet quicquam,irpb pbtiùs ipfe j
p rincipium,&aùtpr eflëntiæ-eft: facitque vtymuerfa 1
qüoquo modo fe naturaliter habeant. Yerbtnp autém vetburh
generatiueàPâtre firbcéfllt. Spiritus denique faûdiis a gcnitum.
Pâtre etiam nongëneratiüè fed procefliuè prodijt. Qu id
porrb à génëratione proçefîio d iffé rât, iam didicimus,'
quis autem modus differentia: fic, non item.
ergo,id eft ge.nituræ nomine & ipfa Filij ex_ Pâtre y*»«««,
hocë ftgeneratio,atquefendi Spiritus feuproccflio
intelligi pofle videtur. Quare quæcunqûe Filius Sc
Spiritus fandd? fiàÊént, eaex Pâtre habent, atque iplàm
<|uoque eflëndam , &: nifî fît Pater, nullus Filius,nallus
Sc Spiritus eflëpbteft,& fi'qiiarecäreat Pater, eadem Fi-
lius'& Spiritus parent. Atque propter P atrem, hoc eft,
quiäPater eft^Filiüs qùoque ÖcSpiritus eft. Et propter
Patrem Filius &Spiritus jjabent quæc,unqüe habent,hoc
eft, quia ea Pater habet, ujgenerâtione, generatipne, Sc
prôceflionedempçis.Hisenimfolis & hypoftatieis p ro- Propne-]
prietatibus tresfandæ hypoftafes inter.fe differunt-; ne-
que id eflëntia, fed quiapropriæ hypoft^feos cfiaradere
fe u figno in d iu id u è d iu id u n tu r.D iam u s autemynuni-
.quemque ex tribus propria prasditum effe hypoftafi, n e
tribuseximperfedis-vnam perfedam compoiitam naairam
profiteamur , fedin tribus perfedis hypoftafibus v-
namfimp.licemvw'{e'WÄ«7*,ö <o&T^ e,o,t hoc efk quæperfe-
dionem omnem excedàt & præcedat.Quicquid enim ex
imperfedis .cqnftat hauddubiè compoiitum e f t, at .ex
perfedis hypoftafibus fieri non p o teft, v t quicquam çpponatur.
Inde fit,yt .ipeciem non experfonis procedere,
Species
fed perfouis inhærere dicamus. Imperfedis autem di%r
mus,hoçeftijs,quæfpeciemeiüs reinon feriiant, quæ ex Imper.
ipfis conflatkeft. Siquidem lapis, iign um,ßiferrüm,per a
fe quidèm p erfeda fingula funt,fipropriam eorum natu-
ram confidëremus,at fi eaderpillain ædificio contemplc-
mur,quodex ip'fis conflatur, imperfeda finit. Eorii enim
Biblioth. Vet.Ràtr.Tom. i I
K
w |
MM