JfiO
A
Matt.ijf,
EJaii 61.
lean. ij.
Matt. ii.
ris fragi-
litas pul-
cbrc de-
Ifcribitur.
Malt. 3.
Matth, ii.
B
Efai42.
£«cA.l8.
;Matt. 13.
c
Jm . 13.
Mors
Chrifti ,
tranfitus
quidam
niit. '•>
Apoftoli
gen tes lege
Chrifti,
docuetut. I
Mar.16. J
Matt. iS. j
Efa.+x.
Êfa. 48.
i.Pet.u
Eja. 7.
Matth.i. j
Luc. 4. j
° I
loan. 18.
loan:t.
Cæcofu
oculos a -
Chriftus.
Luc. 1.
Petri Alphtinß 'Dialog.
tiara ad quern melius quarn ad Chriftuin applicate poi-
fumus ? Iple namque & D eileruus, & e le tu s fu it e ius, in
quocomplaCuit'fibiDeus. Et hoequidem de e o d itum
eft(ecundumcorpus. Q u od au tem Ceqditurjedtjpiritum
meum fuper cum, ft c u n d u m animam eft prolatum.i«<fici«»M,
id eft,legcm^e»fifc«j/>ro/^f. Chriftus quippelegemqua:
claufaerat&operta,Winter Iuda:os tantumprotulit, id
eft, enucleauit, patefecit, & medullara elicuit,ad hoc vt
gentes illam pollentaccipcre. Sc<\a.ivxt,nonclamabit ,nec
exaltabitur,aut audieturfor is Pox eius. Et nos feimus quia
Chriftus non clamofus,non arrogans, non inanis gloriae
appetitor fuit, imo fuper omniahumiiitatem dilexit. Ca-
l.mum qua fa turn non conteret, & hnumfumigans non extin-
guct. Videmus fane quod calamus quaflatus leuiter poteft
pcrfringi:linum autem fiimigans, id eftlinum com-
buftum,led tarnen adhuc retmensfumi,id eft,ignis, per-
facillime poteftextinguK Sed quidpercalamum quafla-
tum,v6l linumpene extiiuftum, melius quam peccatoris
fragilita's, qui conquaflatUs & pene in peccato eft extin-
dfcüs poteftintclligi? Calamum autem quaflatum C hriftus
-non contriuitj&linum fumigans non extinxit ,quia
-peccatorespene mortuosin pcccatis, occidi non.pnece-
pit,fedmifericoiditcr tölerauit,‘& ad pcenitentiam reuo-
cauip, quod d ein confequentibusdefignauir propheta
cum addidit: In veritate cdutet iudicium. Veritas quippe
&; iuftitia,idem eft. In lege v eroMoyfi iudicium erat 8c
prseceptum, peccatorem occidi. Chriftusautem adveri-
tatem & iuftitiam iudicium adduxit, quando peccatoies
noivoccidi.fed quod iuftiuseft, donecpceniterent fufti-
neri pnecepit,cum dixit: Nolomortempeccatoris, fedmagis vt
xonuertatur & vtuat. Non deficiet auteffugiet, donee potiat in
terra iudicium. Mortem fane Chrifti voluit propheta no-
tariper defe&um , per effugium. veto afcenlum eius in
ccelum. A c ft d iceret: N o n morietur aut de terra recedct,
id eft, in ccelum alcen de t, donecmitiat legem in tena.
Et Chriftus quidem antequam fecundum carnem obi-
ret,aut ad patrem in ccelum afeenderet, iudicium in terra
p o fu it, quando legem, id eft ,Euangelium itobis dedit.
Ideoautem nequaquam non morietur,fed non defictet d ixit,
quia mors Chrifti non reuera mors,fed quafi tranfitus
quidam & defied us fuit. Q u i enim moritur homo am- 1
pliusiamnon viuit. Chriftus autem die tertia refurrexit,
& iam ifl.seternum viuit,&legem eins infula expeäabunt. Per
infulas gentes accipimus. Legem autem Chrifti gentes
expe<5tarünt,quiaiion ab ipfo, led a dilcipulis eius,id eft,
ab Apoftolis earn acceperunt.Neque enim ipfe iftio Apo-
ftoli gentibus prardicarunt. Item in Etäia: Egö Dominus vo-
cauiteiniuftitia,&apprehendi manumtuam, <y feruaiit re, &
dediteinfceduspopiiliyin lucent gentium ,v r aperires oculos caco-
rum, &edu ceres de conclufione vinttum, de domo car cerisfedentes
in tenebru. Ego Dominus: Hoceft nomen meum: Glonam meant
alterinondaboa&laudemmeamfculptilibus. Et hoc quoque
de Chriftb protulit EfäiaS. Vocauit namque eumDomi-
nusde vtcro virginisin iultipia, hoc eft, line peceato Sc
carniscdncupiftentia,de {au£tae& iufts: virginis natuseft j
Chriftuscatnemunda.1 Mänum eius apprehendit,quod
lignum cft pro tedl'i ohi s & patrocinij,&leruauit pum.ft c-
utdemanu Herodis adliuc Yagientepi eripuit , in-^Egy-
ptum duxitacreduxit, de manibusludsorum eum lapidare
Scinterficere volentium fspiuSjliberauit , 8c in alijs
aduerfitatibusfuismulcisj.eius cuftos 8c pröteftor exti-
tit.Dedit eumDominusinfccdus populi Ifraelitici, fei- j
Iicec,ideft,adhocdediteum,vtp6pui0 ll'rael legis veri-
tatem oftenderet. Ec in lucem gentium dedit eum D ominus,
quia gentes reli<ftoerrore,&. expulfis ten'ebris incre-
dulitaris lute,lüce legis Chrifti funt refperfte. Et adhuc
miftt eum , vtaperiret oculos c s c o rum , & educeret de |
conclulione vindlum , & de domo carceris fedentes in
tehebris.Et Chriftus oculos cscorumaperuit, cum mfi-
deiiumcordapatefccit,&depulfävmbra legis lumen o-
ftendit. D e conclufione vindlum eduxitj quia in fe credences,
de captiuitareomni. vfque hodie liberat & em it-
tit. Eduxitetiam de domo carceris,fedentes in tenebris,
quia eos qui in tenebrofo carcere tehebantur iiifcrni,
defeendens ad inferos ipfe extraxit. Gloriam Sc laudem
fuam alteri qudm Chrifto Dominus non dedit
quia Deitatem foam nulli alij homini vnquam couni-
u it,a u t laudemtantamattribuit. Item Efaias : Qu&riu
Dominum dum mueniri potefi,inuocate eum dumprope eft : Dc-
relinqùat impius viam fuam 3- & vir iniquus cogitations fuas
& reuertatur ad Dominum & miferebitur eius, dr ad Deum
noftrum,quoniam multus eft ad ignofeendum. Non enim cogi-
tationes mea cogitationes veftra, nqque via mea, via veftra di-
cit Dominus,quia ficut exaltantur cceli a terra ,fic exaltatafunt
via mea à vijs veftris, & cogitationes mea à cogitationibus ve-
ftris. Et quomodo de [tendit imber & nix de coèlo, &illuc vitra
non reuertitur, fed inebriat terrant, & germinare eam facit,
à ! datfemen ferentt, & panent comedentifftc erit verbummeum
quod-egredietur de orémeo. Non reuertetur ad me vacuum,
fed factet qitacunque volui. Ec die b Mo yfès , verbum iftud
cotum qualiterexponis l Quando inuenitur Don.inus
~8c quando non inuenitur? quando.eftprope j 8c quando
longe ? Mo y. Deum quidem inueniri, & prope ef-
fe , idem eft. Prope autem eft , & inuenitur ab illis qui
èi fidelitet famùlantur. Pe. Propius fane vult efle D ominus
, & màgis offert fe peccatoribus 8c eis qui longe
effe videntur ,q u im iuftis & fidelibus ac prope v t dicis
j exiftentibus. Q u od & alibi propheta feftatur,vb i dicit.
Paient, patent et qui longe eft>& qui prope eft, dixit Dominas.
, Q u jd namque per longe Deo exiftentèm nifi peccato-
I rem-* & p è r eum quiprope eft nifi iuftumintelligimus?
Et propheta prius qui longe e ft, 8c poftea qui prope eft
d ix ic , 8c lîcpeccatori quam iufto Deum propius effe,
monftrauit. Moy^ Polfumus etiam dicere propeDeum
eiredecem diebusiliis,qiii fürit à prima die menfis fepti-
mi, vfque ad d iemexpiationis , fie namque diétum eft à'tibusl
dodtonbusnoftris. Pe. EtJiocquoque malum eft. Si e- !m’on* j|
nimX.illistantummodo diebus prope è ftDeus&inue- w !
nitur.tuncfialio temporepeccator conuerti volensD'eü
quæfierir, & eum quia longe exiftentem non inuenerit,|
iam D ^ & non peccatoris culpaerir, quod conuerti âd
Deum non poterie. Mo y. Dicun t etiamaliuddoétoresl
noftri Deum fcilicet prope fùiffc & potuifl'e inueniri,
quamdiu ftecit templum Domini, deftrudto autem teni-
plofe e longauit, 8c iam ylrra fe inueniri non vbluit. Pe.
Ecin hoc quoqüe ftulti fueruncipfi. Nam & contra hoc
dicitMoÿles ad filios Ifrael,quod fi quando Deum adira-
cundiam prouOcarent, vt eos inter gentes captiuos dif-
pergefet , fi tamen nouiffimo etiam reuertentes eum
quærcrent,proculdubioinuenirenc. Mo . Quandoqùi-
I dem & hoc & illud contradicis, tu ergo quando 8c qua-
1 it e ri nu en i ri Deum vel prope effe afferis? Pe. Inue’nrus
eft fade Dominus & pro pe , cum de fàndba virgine carnem
affumpfic i & in te rn q s prcefentialiter habitauit,&
tune quidem propheta quæri eum & inuocari præcepit,__
cum dixit, quant e Dominum, ôcc. Nam & hoc fpiritulâri- Eft\
éko reuelante futurum eflèpræuidit, vnde & in fèquen-
tibus addidit. Derelinquat impius viam fuam,dr vir iniquus r u,s^a
cogitationesfias, & reuertatur ad Dominum, videlicet ne de
eo ini que cogitaient, ' autDeumefTe eum propter âffum- ilHH
ptam carnem dubirarent,imo fideliter erederent,nam 8c [
tides in lola cogitatione e ft.. Et cogitario hominis dir -Fidesis
uerfa quidem eft à cogitatione Dei. Vride 8c fequitur: Non ;
eriim cogitationes mea cogitation,es veftra, neque via mea via ve-
ftradiett Dominus ,ac fi diceret. Ne cogitetis quia quod vi-
detis&auditis, filium fèilicet finepatfe carnali contra v-
furhefTefdariSjalicernamque ego, &,vosaliter cogitatis.
Vo s enfin non nifi corporalirer, ego vero Ipiritualiter.
Aliter etiam incedo ego ,& vos aliter inceditis. Vos nâque
viam nifi quæ in vlü èft non nouiftis, ego vero quo'q; illâ
nouiquæ eft contra vfiinij &quæcunqj volb efficere pol-
fum.Et hoced,Jicut exaltantur cceli à terra, 8cc. Quodaute
fequitur, d e f e e n d i t imber & nixdeccelo, &illuc vitra
nonreuertitur,fed in ebrtat terra,dr infundit ea, dr germinare ea
factt,& datfemeferentfdrpanecomedenti, drfie erit verbu quod
egredietur deoremeo,ho reuertatur ad me vacuîi,, fedfactet qiucti-
quevoluiftiocvût^, addiçjic, vtpervifibiliunifimilitudine
rerun! oftenderet,quod in Deicatisfubtiiitace tam plane
yideri' non po flet,& dixic. Sicut pUmia eum de coelo d e-1
feendir non reüer ci tu f rurfus in coelum} ^riufquam terrâ
mblliat,.
j Pani J
; Itioneof
fecinj-
1 1 !
Id de
ftatris
Bditur
Ibesvn
wiâtiir
rnolliâtTIfoçcundare & germinare faciat, fie 8c verbum
meum quod egredieturde ore m e o ? id e f t , filiusmeps
quem in mundurp vt carnem accipiac fum milfurus , ad
me vacuus n,on redibit.^uin priufquam redeat,quæcun-
qne volamef&ciat, hb ceft, licùtdifpofui, carnemafru-
mat,fla®ellètur,moriaturfde inferno fuos eripiac , acre-
furgat,& legem quæ çlaufa eft minus intelligentibus ape-
riat, Q uod ii de verb© fuo, id eft, de fermpne fuo Deus fe
dixiflemrelligi voluit,quod ait, verbum meum quod egredietur
deoremeo, nqnvtique addidifTet, non reuertetur ad me,
&c.Neque enimyerbum,ideft,fermopoftquam femel de
oreegreditur, ad os vitra reuertitur. Per hoc igitur aperce
o ften dit, quod de filij perfona verbum meum dixit.
Mo.Iam ex vefbis tuis in ouitur, quod nix & imber p o ft -
quam de ccélo emittirur, in coelum rurfus reuertitur. Pçt.
Verum eft.Moy.Vellem modo mihioftendi,quaidpoflit
ratione comprobari. PeV. Scrutarifaneprius debesvnde
nubesproueniantatqueimbres, & ficfacilius quod modo
quæris inuenies. Mo y. Illud precor mihi manifé-
,ftes. Pet. Videndum itaqiîe tibieft b MoyCes, quia fple
fuper mare 8c fuper terrain redta linea exiftente, de mari
quidem vapor h umidus, de terra vero cortfurgitfïccds,
lèd & furfuin confcendit per calorem folis, fitut 8c fumus
aquç per feruorem ignis,qui vàporesduo cum fuxfum ve- j
niunt, altero alteri mixto, ex fe nubesdenfas conficiunt. j
Nubes auremcum circiter tnili'ariaX VI. in altum erepfè-
rint,aërem ibi frigidum reperiunt,vnde iam altius tranfi-
renequeunc, §c lie rurfus in terrain decidunt, & ex illis
iinbresproueniunt.Fecitautem Deus montium concaui-
tateSjVtibi quafi thefaurus quidam xeeeptarctur imbres.
Fecit & in ipfis montium extremitatibusinns foramina
quaâdamparua,perquç paulatim deriuacur aqua,quæ ficut
in thefaurotenebatur abfcotidita,& hi funt fo n te s , ex
quibusvniuerlàproueniuntflumina.Quibus.fluminibus
vniuerfî nuttiimturgifces,prata,&vineæirrigantur,&fe-
getes hominumjßd anittialium adaquantur greges, v illu-
læpræfluuntur, &inagaæ vrbes. Hums autem argiftnen-
tumrei eft,quod déficiente pluuia,fontes fiçcantur ôcflu-
mina,ficutinlibroRegumtertioinuenimus,dicçnteHe-
Uz’.Poftdiesailtemaliquantosficcatusefttorrens, nonenimplue-
rat fuper ter ram.Fhimina. vero poftquam fuper terrain diu-
tius cucurrerint ad pelagus tandem deûeniunt ac marinis
fluftibus fecomponunt, & ficv ap o r maris'furfumvtfu-
pradiximus reafeendit, & ex fè itefum nubes cpnficit , &
huiusafeenfus vel defeenfijs finis nô eft nec vnquam fuit,
ex quo mundutri Deuscompbfuit,fèd nec e rit, quamdiu
rerum creatori placuerit, tefte Salomone, qui dicit in Ec-
clefiafte: Omtiiaflumina intrant mare,&mare non redundat.Ad
locum vnde exeuntfiuminareuertuiitur, vtiterumfluant. Mo y.
Autoritäres quidem ex libris prophetarum multas ad-
duxifti,&eas fecundum voluntatem tuamexplanafti,led
vellem vnam faltem mihi patentem o ften d i, per quam
quodintendismänifefte poflitapprobari. Pet. N o n eft
pro fe tp n b u a cp rd is tu i& .tu i fimiliumduritia. Nequ e
enim etiam çredebatis , cummanifefte & .l!ne allégoria
propltetæloquebanturvobis,.quare mirinn non eft, fi ti-
bifurda videntur meæ verba explanationis. V erüntamen
ytomnesoccafion fts&obietiones tuas præcidam, iam
deipfb Elaia autoritärem vnam patentiflimam tibi di-
cam. Dicit enim ipfe Efaias : Êcceintelliget feruus meus, exal-
tabitur & eleuabitur, & fublimis erit valde. Sicut obftupuerunf{
fuper te multi,fie inglorius erit inter virosajpeâuseius, & forma
eius inter filios hominum. Ifteajperget gentes multas. Super eum
continebunt reges osfuum , quia quodnon eft narratum eisvide-
runt,dr quodnonaudieruntcontemplatifunt. _Quiscrediditau-
dituinoftro,dr brachium Dominicuireuelatumeft l Etafcen-
detficutvirgultum coram eo , & ficut radix de terra fitien-
ti. Noneftjpecieseineque decor, & vidimus eum & non erat
afteäus em,drdefiderauimus eum dejpeclum, & nouiftimutn virer
um , virüm dolor um & cognitum m fir mit ate, & qua-
fiabfconditus vult us eius & dejpeäus , vnde & nec reputaui-
mus cum. Verelànguores noftros tpfe tulit , & dolores no-
ftrosipfe portauit. Et nosputauimus eum quafi plagatum , &
percuJ[umaDeo,&humiliat(im. Ipfe autem vulneratus eftpro-
pteriniquïtates noftros, attntus eft propter [celera noftra. Difci-
1 plina pacts noftra fuper eum, & liuore eiusfanatifumus. Omnes
nôs quafi oues errauimus, vnufquifque in viam fuam declina-
uit,& Dominuspofuit in eo iniquitatem omnium noftrum. Coa-
ctus eft & affliâui', & non aperuit os fuum. Sicut aghus ad occi-
1 fionem ducetur, & quafi ouis coram tondente fe obntutefcet,
& non aperiet os fuum. De angujfca & de iudicio ftiblatus
eft. Generationem eius quis enarrabitl Quja diuifus eft de ter-
raviuentium. propter fcelüs populi met plagatus fuit , & de-
dit cum impijs fepulturam fuam , & cum diuitibus mortem
fuam,licet iniquitatem nonfecerit , neque dolus fuitinore
eius, & Dominus voluit conterere eum, & infirmari. Sipo-
fueritpro peccato animam fuam , videbit femen , & elonga-
J biturtempus,&voluntas Domini in manu eius dir igetur. Ex la-
bore anima fua videbit & faturabitur. In feientia fua iuftific*-
bitiuftummultis, & inïquitateseorumtpfeportabit. Ideoeum
I participarefaciaminplurimis,&cumfortibusdiuidetJpolia, pro
eo quod tradidit in mortem animam fuam , & cum fcele-
ratiscomputatuseft, & ipfe peccatimmultorum tulit , & pro
tranfgrejforibusrogabit. MultumfaneirtiftaôMoyfes fuper
omnes alias labûraui prophetia, vt iuxta quod apud
vos eftjillain inducerem, in quo etiam beati Hieronymi
licet verain déférai tranllauoiiem. Ho c autem f c c i , vt
occafîones tuas omnes auférrem. Quam quia Chrifto
applicamus,&cuforfitannonconcedis , velim diças de
quoiliarri d itam elle intelligis.. Mo y. D o tq rum pro-
f e t o quidam noftrorumeam de Hicremia di ta r a efle a ffermit,
quia liagellatu s, verberacus, 8c incarceracus fuir,
Stmultaaliaquæenumeraré JoLigum eft nu la pertulir.
Secundum alios veto de Iofia rege intelligimus, qui cum
v ir làn tu sefle c &iuftus,pco peçcatis non luis,lèdpopii-
li eft in terre tiisi. Per. De neprro certe iftorutn poteft e f fe.
Neutro namque p r op li e dam- totam p oteris applica-
re. Nam fi de Hieremia intelligis,Hieremias quidem fla-
gella,carcerem,&mulramafflitionem fuftinuic, lèd nec
oteifus fuit,nec flagellatus conticüic, nec peccata noftra
tulit,neccæteraipliapplicabis. De Iofia vero nihil quod
in prophetia habeatur po.cuiirediciinupnies , præterid
quod 8c fa n tu s , 8c pro populi feelére fuit in ter fe tu s.
Moy.De quo ergo prophetiarri d itam intelligis, cui partes
eiusomnesapplicarepoflisîPetr.DeChrifto. Q u o d
e n im d ix it , ecceintelliget ferutis meus, exaltabitur & eleuabitur,
& fublimis erit valde, no squidemnouimusquiaChri-
ftus &D e ife ru us&m a gn i fuit in te lle tu s , 8c fupero-
mnes feruos Dei fublimis & exaltatus. Cuius & opera
mirafuerunt ac ftupenda,& nunquam gloriæ fuir fibi cura.
Ec hoc eft , ficutobftupuerunt fuper te multi, fie inglo-
r iofus erit inter vir osajpecl us eius, & forma eius inter filios hominum.
Sequitur : ifteaftergetgentes multas. Et Dominus
quidem Chriftus Ifraeliticæ genti quafi pluuiam ma-
gn am plu ic , cumintereos canquam mpropriavenit, 8c
eis opéra, de magnalia lua oftendit. Alias autem genres
multas afperfit , quia eas non lîgnbrum præiéntia,
fed eorum auditu 8c fama quafi rote quodam de longe
irrigauit, 8c omnes ftupidos ac præ admiraejoneta-
çiturnos reddidit. V n d e eft : Super ipfttm continebunt re-
ges osfuum,quia quodnon eft narratum eisviderunt, & quodnon
audierunt contemplati fu n t , ficut Iudæis narratum fuit
de e o , & audierunt. Q u od 8c ipfe propheta admirans,
ait : Quis credtdit audittii noftro, & brachium Domini cuireuelatum
eft ? A c fi diceret. A deo funt miranda quæ prædico
elfe ventura,quod vix erit qui iudicet efle credenda,fcili-
cet quod brachium Dommidebeatrcuelari, id e ft, filius
eius debeat incarrihri,&fie per alfumptam carnemmun-
do vifibilicer oftendi. Etafcendet,inqait,ftcutvirgultüm coram
eo , & ficut radix de terra fitienti. Videmus quidem
quod de terra fi tien r i, id eft , de terra arida,neque virga,
neque radix fine humorc poffitprocreari. Humor enim
quafi mas eft ipfius' foli. Chriftus autem quafi radix
aut virguitum de ficca terra coram Domino afcehdit,
cum de carne virginis fine maris copula Deus parer cum
progenuit. Q u o d autem addidit , non eft Jpecies ei ne-
que decor, & vidimus eum & non erat ajpeftus, & defideranimus
eum deft>eclum,& nouifiimum vïrorum, ad oftêndendam
humilicaçem fuam addidit, 8c pompæ mundanæ con-
temptum. Eum , in quit , yirum dolorum. Virlàne
K k dolorum
E
Acl.S.
i.Petr.z.
F
Hieronymus.
Hiere. 11.
4-Reg-iJ.
G
Opera
Chrifti
mira&
ftupenda.
loan. 8.
loan i«
!
Lut. z.
H
Tit. J.