Quomo-
do loquitur
& au-
dianr.
Angeli
crcati &
iandtih-
cati.
Circum-
•fcrip«.
'Indefi-
'nici- -
Transfi-
lratib.
•'San&ifi- ,
Ö
'Quatea* •
circum- ,
fcribatur.
An diVn-
tia pares.
ïaraipi}7T-
■i^ifAßge •
lord 7k|«î
Pifides in
‘Cofmur -
gia de-
Icribit,
üuéSanne
BibLöthcca
•
paiturit.
fortes.
c
■ Regionu
cuitodes.
natura,led gratia. Quicquidenimccepit,idemSc natura / lam nonirullis videruriHn.-: anrp rr>»ai-.tram omfacii,
definit,5c ad in writ uni tendit.Solus auteraDeus | rernus conditos 'fuflïè | vtGregorius Theologtis ait his verbis
A&jÉjHiÉa fiÉfifij — Primum Angelicas dC’cc^leftesvirfutesinanimo yeriat;
Atque cogitatioillainopus euadit. Alijs autem eos poft
primum ccelum conditosfuilfeplacuit. Certè ante crea-
tum hominem conditos nemo nonfatetur. Ego verb i»
Gregorij Theologi fen tentiam pedibus eo.Siquidem k
eftimbfupraomnem;*ternitatem,neccnim tepori fub-
ijciturvfcd (iipra tompus iseft, a quo cepora conairafunr.
f uminapoiro fecundainrelle&upredica, qua: Iplendo-
remlitumd.primolumine,quodprincipio caret,mutuata
funt ,'tieclinguanec audÄUegent, fed abfquefenfionis
vllius.prolatione proprios animi conceptus Scvoluntates
inter fe communicant. -Itaque Angeli omnes a Verbo
creati, Sc a Spuicu Sanbto ian<5tificationc perfe&i func,
p fq dignitatis Sc Ordiriis proportione luminis & gratia:
partifipes. Gircumlcriptifunt. nam fi fintinecelo^non
funt in te rra , & fi a Deo in terram demittantur, in ceelo
nequaquam remanent, nwEnibus,.pprtis,clauftris,figil-
lisnon conchiduntur.Indefinitifunt.Indefinitos autem
'dico,nonenim pro vtfunr,itavirisdignisapparent, qui-
bus eos äppaiere Deus voluerit,lcd Transfigurati, pro vt
fcrrepoflunt.quieosintuentur .Nam quodincreatü eft,
•idem natura & proprieindefmit-um eft.Omnis autc crca-
tm a extra eflentiam a Creatore fuo definitur. IjdemSan-
bhiicat-ionem aSandloSpiritu h ab e n t, diuina gratia vaticination:,
nuptjjs haudquaquam egent, mdrtales enim
non funt. Sed cum lihtSpiritus, iccirob eriam in locis in-
telledtui foli.peruijs habitant,non vt corpore circumfcri-
b a n tu r: necenim cörporea natura, ieuexteriore figura
efftgieque diuidi poflunt, fed quia intelledtu iblopcruia
prelentia preftb lunt,iuffilqueobfequuhiur,'nccvnoeo-
demqhe momento hie & iilicefle dc munerefuo fungi
poflunt. An autem pares elfentialint,an veto alij ab alijs
ditFeranc,nefcimus. Solus eorum creatorDeusid nouit,
cui ctiam’omnia co'gnita fuut.Differuntautem alij ab alijs
fplendore Sc o rdine, fine ordinem feruent ad Iplendo-'
rem,fiuelplendorepotiantur,eurnquealij alijs connnu-
É
s p ..
Angtli;
^«aodo
ct«ati.
JMIH
tioniconlentaneum erat, vtpïimqloçoe flentia intellect“
prædira crearctur, turn deinde ea qua: fenfus parti-
ceps eft.atque ita demumex vtraque homo conflaretur.
Cæcerùm ij qui Angelos cflentiæ cuiuflibet creatores
fuifle autumanr, rd c fk tiu n t , qubd PateS:diabolus eis
fuggerit. Çum enim creature fin t, creatores non funt.
Q m autem omnia fecit* omnibus proüidet, omnia continet,
De us,is vnus increatus eft,qui fub Patris Sc Filij,&
Spiritus S andi nomine laudibus celebratur, &glorifi-
cacur.
* bromine. IJfentu diuijio. lmaginis&fimilitu-
dinisin Deo differentia. Origeim
deliramentutft.
C A P V T X L H .
p jT V n c ergo in modumDeus efi’entiam ihtcile'dus
1 . -Lparticipemcondidit .* Angelos,inquam,&omnes
cosleftes exercitus. Ij enim dubio procul naturaintelled
u s participe & incorporeapreditifiint. Iricorporeàjinquanijfieum
-Sethiat
infa ii
Hffcntia
ÏDtellcda
ptxdita.
materiæ crailîtudineconferatur.Nam folus !
Deus re veramateriel expers& incorporeus eft.Demdej
veto earn quoque elfentiam creauit, quite fub fenfum ca-
dit. Ccelum,inquam.terram, & quæ in eorum medio ia-
cent. Atque illam quidem propriam & familiaremffami-
n ic e n t, vt ordinem conferuent. Gertum eft autem eos haris enimDeonatura ilia eft,qua: rationevtitur folaqx,
— mcntecdniprehetiditur.JHaneverovndeeunquerenip’
tifliraam,qpa' nimirum fub fenfum cadac. lam verb ex v-
tnfquemixnoqutfdamefformandaerat, vc effet maibris
fapieati* & magnificentis return nacuraliutn fpecimen
& in figne.v r Gregorius Theologus a it, & quad queedam
vtriufque natura coniunaio.eius nimirum, qu* vifibiiis
eft.&eiusquxnonviderur. P are rar,in q u am ,v t huiuf-
modi fpeciminc voluntas Cteacoris innorefeeret. Hue
enim decentifEmalex & regulaeft, ad cuius praferiptum
examinanda funt omnia. Et nemo quidem eb vacfania.’
procedet,vc.creacoreinfuumficinterroget. Cucita me
formafti; Poteft enim figulus ex luto fuo varia vafafinge*
re, quibus fapientix fuse fpecimen ed it.
Cumhaedtafe habeanc,ex vifibili&inuifibili natural
hominem proprijs manibus ad imaginem & fimilitudi-
nem&am crcauit.corporequidemi terraformato,ani-
maverb rationis & inrelleftus p a itid p i ei proprio fuf-
flamine infufa, quodquidem diuiuae imiginis appella-
tiqneinrelligimus.lllud enim,ad imagiriem, vim ilia ind
ie * , qua;intelle&usparticcpsiiberoq; arbitrioptaidiia
eft.Hoeaucem,ad fimiiitudinem,vim illam denocat,qus
diuina vircutis, quoad eiusficri poteft, fimilitudinem re-
fert.
q u ilu n t in inferioribus ordinibus&;fplendorem & co-
gnitionem ab ijs quafi per mauus accipere,qui fimt infu-
perioribus. Fortes preterca funt , Scparaci ad diuiire vo-
lun tatis executioneni, confeftiraque pallim reperiuatur,
tanta e-ft eorum nature celericas »quocunque diuinus 11*
los niiEus amandaucr-it: Guftodiuntque regiones terre,
gentibus Sc lpcisprefè<fti , pro vt Creatori ipfi placucrit,
i arqueitareshumanas admmiftrant, nobilque fuppetias
I ferunt.Omnino autem quiaêx diuihx voluntatis & iuf-
fionisprelcriptOjlupta nos funt, Deoque lemper alfiftüt.
Infuper quamuisadihalum vix m oüeantur, non tarnen
immobileslunt. Nunc autem etiamimmobilesmahenr,
j non natura,fedgratra,&Dei, qui folus bonus eft.p re ii-
. dio. Dcam videnc, pro vt eispermittitur,hacé[ue cibo-
! rum vice habent.Supra nos funt,tanquam incorporei,&
ab omniaftecHonecorporealiberi,non tarnen impatibi-
lps:Solus enim Deus impatibiiis.Transformanturautem
imd,quodcunqueDominus Deusiuflerit,atqüe k a h o -
minibus apparent, eifque diuina rayfteria reuelant. In
cceloverfantur , vnique rei dant operam, nimirum vt
Deum laudcnt,& diuin*eius voluntati obfequantur.
Uierarcbu fjnopfis. Angelos creaturas,non treat arts
s effe, contra Sethianos.
C A P V T X L I .
QYemadmodum autem fandfilïïmus ille, lacratilfi-
mulquc,necnon in rebusTheolpgicis exercitatiffi-
, mus Dionyfius Areopagita teftarur, Theologia omnis,
I leu lcnptura la cra ,nouem cceleftès elïentias exprelfit,
Eas diumus ille rerum lacraruni adminiftrator tribus ter-
. I, narijs o rd in ib p diftinguit. Atque omnium primum il-
j lum elle ftatuit,.qui Deum circumftare femper, eique
contigue & immediatè coniungi fertur. Is ordo eft r<?»
Seraphim lex alas habentium, öcmultoculorum Cheru^,
bijn , denique lauóliillmorum Thronorum. Secundum
'autem Dominationum, Virtutum, &poteftatum. Ter-
j tium & vltimumPrincipatuum, Archangelorum,& An-
! gelorum eflè ait.
G
Alltiiit I
ad locn a
B.PauI. I
Rom f.
Imago I
Dei.
Similitu-
do Dei.
H
Hominispartes, éprijhna quaïitatès. Spiritus &can.
C A P V T X L I V.
C^Eterum corpus & anima fimulformata fuht, non
autemillüd quidéprius,ha:cveró pofterior, vt Ori-
genesdeliramentisfuis voluit, itaqjDeus hominem pu-
rum,re<ft*mjfortem,hilarem,lècuruminullarton virtute
orna tum,omnibusbonisabundantem, quafi quendam
mundumfecundum,inmagnoparuiim: alium Angelum
adoracorem, mixtum, earum creaturarum inlpeótorem,
qu* oculis fubijeiiintur:earü.autem,qus fioli cogitationi
patent,difcipulum: regein eoruih,qu* in terra funr:Regf
fuperno fubditum, terrenum & coeleftém,mortalem Sc
immorcalem, vifibilem & intelleótn perceptibilcrn, medium
interfublimicacé & humiUtarem>cuudeml& fpiri-
tnm 5c carnemt carnem quidem,propterextuberationes
Corporis
Mefiaicio.
Jatnores!
^•riemen
j refpöfnïdtaïn
verb , p^optèrgramm : partim vt panatur,patienfquecommonéfiat,&
erudiatUB,ad fublimitatem mano
ftudio anniti oporteré : partim vtperfeueret, & crea-
torembencÊcum glorificet: Aniinal quo d hîcquidern,id
eilin præfenti vitagdbernat : alioaütem , hoc pftin futû-
m feculum tranfmigrat -.tandemque, qui totius myfte-
JS g njs cftjdiuino numine Deus euadiç.Deus,inquâ,quia :
diuihifplend°iis partiGeps efficitur : at non in diuinam
tranfit ellcntiam.Creauithominem Deus à peccàto natu-
raimmunem,_voluntateliberum. ('ImmunemàpeCcato ;
dico,non quia peccaticapax nô fit: Solus enim Deus pec-
cati capax non eft : fe d cui us in natura peccatujri non effet:
im6 in voluntate potiüsj) fiueita comparatum, vtperfe- *
uerare, atque in bono proficere, diuina cooperantegrar
tià itidemqueàbonoadinalum’, Deopermitcentè ipro-
pterliberurn arbitrium,decli,narepolTet»Nec enim virtus
cftid,qùodvifit.
[De anima,mente,& rebus incorpore#.']
C A P V T X LV .
IGwuranimaeftelTentiaviuens, firaplex, incorporeà*
cuius propria natura corporeis oculis cerni non poteft*
immortalis, uationis &intellejSt9 particeps, figura carepsi
quæ corpore,tanquaminftrumento,vtitur, eique vitam,
incrementum,fenfum,vimq-, generatricem fuggerit : mé-
tem in fcipfa.non tanquam aiuerfum q u id , fed tanquam
purilfimamfui partem,compleâens (Q u o d enim oculus
in corpore ,id mens'eft in animaj liberi arbitrij,lib ère voluntatis,
Sç âdionis: mutabilis feu mutationi vitro obno-
xia,quia nimirum creata eft.Hçc omnia natyraliter,Crea-
toris fuigratia & beneficio,accepit,qua quio,em gratia illi
&quod eft,& qu6d ita naturaliter eft,obtigit. Iam ea quæ
incorporea, ,8c inuifibilia, &figure expertia funt,duobus
modis confideramus.aliaex eifentia, aliaèxgratia. &illa
quidem ita naturaliter eomparata, hæc vero quad ad materiæ
craflitudinem acCedentia. Itaque in Deo incorpo-
reiim,Natura.in Angelisaurem, Dæmonibus,& Animis,
Gratia dicitur,atque huiufmodi,vt cum materiæ craflftu-
dfiie affinitatein quandam habeat.
[De cor pore,element is,& humoribus.]
C A P V T XL VI.
COrpus auterfi eft,quod triplici dimenfione confiât.
nimirum iphgitudihe J a titu d in e , pxofunditate, &
cralfitudine.Cæterum Corpus omne quatuor ex humori-
btis conflatum eft. Sciendum eft elementa quatuor elfe,
terram,ficcam Sc frigidam:aquam,frigidam Sc humidara:
aërem,humidum Sc calidum : ignem, ealidumScficcum:
quibus humores quatuor ex diametro relppndent. Atrâ
enim bilis,cum ficcafit Scfrigida,terræ:Pituita frigidâ Sc
humida,aquæ: languis humidus Sc calidus,aeri:flaua bilis
calidaÔcfîc'ca,ignivelutex diametro relpondet.
Iraque frudus ex elementis,humbres autem ex fru d i-
bus, an iman tium denique corpora ex humoribus côfian-
tur,Sc in eofdem refoluunt'ur.Quicquid enim compofitu
clfinillaipfa ex quibus confiât, tandem refoluil'olct.
[Ho mini quid cum inanmis,brutis, & intelligent ia
capactbus communefit.]
C A P V T X L V I I.
C C'iendum porro eft, hominialiquid cum rebus inàni-
mis commune efle, eundem^ue vire cüm brutis par-
ticipem,Sc cum ijs quæ ratiOne vtuntur intelligentia pre -
ditumelfe. Corpus enim' Sc quàtuor elementorum tém-
peramentüm commdïiià'Cïihi rebus inanirtiis habet.Gum
plàntis vero,præ ter fuprà d id a , has quoq-, facultates,nu-
tnduam,vegetatiuam,5lc genêratiuam, communes expe-
ritur. Ciinl bruds item , praéterante dida,ôc hæc audarij
vice eidèm aecrefcunt,appetitus,feu animolxtas, Sç côçupifcentia,
deinde fenfus,tum demum ad remconcupitam
motus/§enfusiutem quinquefunt.Vifus, olfadus,audi-
tus,guftus,Sc tadus.C oncito illo ad rem cocupitam mp-
tu fit,vt,e loco in locum tranfeat,toto corpore moueatnr,
voce Sc refpiratione vtatur. Horum enim facicndorfi vel
omittendorum libera facultas infita nobis eft. Eius denique
pärtis anim$ beneficio,qua:flbtionis eft particeps,na-
turisincorporeis intelligentiaque p red id s coniungiturj
cum lingula perpendit, in telligit, Stiudicatcamq; virtu-
tesScptimispictatem,virturum Colophonem,amplcdi-
tur.Qua etiam dejcaula homo paruus mundus eft.
Qtucorpori & anima propria fint, qua item
vtriquecommunia.
C A P V T X L V I I I .
S Cien dfim eft autem fedionem.fluxumiScmurationem
foli corpori conuenire.Mucatio quidem qualitatis eft,
nimirum caloris,frigoris,Sc csterorum id genus.
Fluxus autetnadvacuitatemreferendus. Euacüantur
enim ea,qu* ficca Sc humida funt,atque fpiritus:quorum
repletione corpus eget.Ex qup fit,ycramesSc ficis natura-
libus afted,ionibus accenfeantur. Animas autem pietas Sc
intelligentiapropri^funt. Virtutes verb Sc corpori Scani-
m? funt communes:cufti h® quoque ad animam euehan-
tur,tanquam anima corpore ab utatur.
Tacultatum anima diuifio.
C A P V T X L IX*
SCiendum eft,eamanim® partem, quae rätioniseft particeps,
ei precffe,qu£ rationis expers eft. Siquidemfa-
cultasanimae duplex 6u. Alia enim rationis capax, alia
bruta. Iam brurefacultatis duo funt genera.Vnum e a rn ,
qua: brure omninofunt, nec rationi o b e d iu n t: alterum
earum, qii® rationi quodammodo parent. Bruta omnino
ea pars eft,quae vitalis & conftridiua dicitur,item genera-
tiua,deniq; germinatiua,qua: alias nutritiua vocatur.S ub
qua ea quoq*, compreheditur, quam vegetatiuam vulgus
vocat,Sc quae corpora efformat. H x c enim non ratione,
fed natura reguntur. Eiusaureiiiquae rationi paret du®
fimt fpecies,cupiditas Sc. animofitas. C®terum btuta ilia
pars anim® vulgb affc dtati ua Sc appetitiua dicitur. Sciendum
pret.erea eft,ad rationi parentem b rut® facultatis a-
nim® partem, ilium .qfioque concitum ad rem optatam
motumreferrifolere. >
Ulura de corpore & anima.Deanima immortalitate & natura,
quatenus corporicontungatur.
C A P V T* L.
IMmortalitashominiacquifititiaeft, qui quamuisfit
naturaliter mortalis, anim® tarnen preftantia confe-
quitur.vt immortalibus aftideat. Igitur anim® natura, vt.
quibuldam placuit,perfebta eius ipfius,Scdimenfione ca-
rens eifentia eft. qu® corpori tanquam currui inlidet.
Quia vero vfta toti fufticienda,Sc fuis id velutanguliscir-
curifcribendumeft,eade caulaipfumpermeat,hoceftdi-
uiditur,Sc per lingulas eius partes diffunditur, profundü
eius Sc fuperficiem ex ®quo animans, atque ipfum quidem
fibi ipfi circunfcribit,ei autem feipfam certis fimbus
accommodat.
Item de anima. Angelorum & ammaruni
creationis ratio.
C A P V T LI.
■N a cum angelicorum quidem ordinum Ipecie, in-
diuiduorum quoque numerus in prima illamundi
,creatione completus eile fertur:animarü autem numerus
a creatore V er bo ( cui nihil futurum aut venturum eft,led
Scfus ci-
tcriorcs.
Tietaö
Virtutuni
Colopho*
F
Mutatio
!
Fluxus.
Fames.
Sitis.
Pietas.
Intelligg.
Itia*
AoyttQ*.
9>.
i G
life . irlpiyftiiyi
rmçftyhtyy.
A«>«»(gw di
uifio.
'Floujo
quomodd
immorta
liseuadat mAnima:
Inatura.
jAuima
icorporis
lauriga. -
VndeVirg.
Aeneid.6.
totulque
infufa pet
arras
Mens agi
tat mole,
& magno
■ fe corpore
mifeer.
Indiuijuoruin
aumerus.
Verbum
Dei.'