iWrf, Xÿ.
&fp ïriîu fân d b . Silrget & vir cius Sc laudabiteam,Dö-
minus leftis Chriftu s, cum in die iudicipmanifeftusap-
pafueritinpotentkdiuihitatis, 8c laudâbit earn ,dicens
iniudicio: Venttebenedtät Patrismet,6cc. Efunuienimdfr'de-
dtflis tnthi manducare,8cc. . .i
CmcrgöSahnnonpofuit preteritum,dicens, Surrexx-
runt} debuit enim dicere,^’ar^e«f.
Q u o d Salomon futurum, nouerat, certiffimUm tene-
bat. Sc ideo more prophetico pofuit Preteritum pro
:! Futuro. • ;
!j Dequibus dicit quod fequi tur , Mukafilia çongregàue-
I rum diuitias^tu. fupergrejft es vniuerfas ?
niam nunquam deftruetur, fed meliorabitur & renoua-
bitu iv
Q u id fignificarevoluit Salomon , cum ait : Oritur fol
& occidit, & ad locum fuum reuertitur, & ibi renafeensgyrat
per meridiem y&fleftitur ad aquilonem ?■ Qu is enim nefeit
quia oritur fol. 8c occidit, & pet incognitas nobis vias
regreditur ad locum fuum vnde eft o rtu s , v t iterum
onatur?
Hoc ideo Salomon d ixit j Vt oftenderet quia fol ipfe
qui homimbus in luce.diei datus eft,fua mutabili tatefid
e l l , ortu iüo Sc occallij quotidie huius feculi dernon-
ftratjnteritum. Per has namque temporum mutatiom
m
hlultasfiltas,appellat Ecc,lefiaslrerecicorum, & tu rb as |nes, & perortum fiderum Sc occafum docet Salomon;
malorUmGatholicorum,qua:dicunturCÏirifti Eiliae v cl quia humana aetas quotidie non cellar interire atque
EcclcfitCiQuaredicuntur Chrifli fill* vcl Ecclelite ? Pro- deficere. Sol ifte qui quotidie oritur & occidit » quid in
! pterfidem & -baptifmi Sacrament urn Sc adoptionem fi-
1 korum^quaminBaptrfmateperceperunt. lft^filije quas
! diuitias. congregauerunt ? Orationes, ieiunia^lcemply-
| nas, öccaftimöniam carnis, lingua? refrenationem, feri-
! pturarum meditationem, 8c.easterns bonorum operum
\ diuitias. Q u * vere diuirixfuntyfi (pirituaii intentione
j fiant,videlicet propterregni cadcftis. remunerationem.
I aiiter. nihil prolunt agencibus. vnde filiae ilfe,Ecc}eiisi-
j videlicet haeretjeorum,. aut -rurba: malorum C athohco-
rnmjfruftracoiigrcgauerunt diuitias: quiavel in fide er-
1 rauerunt » vel eerte huifmodi bona propter vanarn glo-
| riam fecerunt. '
IN ECCLESIASTÆ
e A.P V T - P R I M V M .
hoc loco fpirituahter. fignifie^f ? Ilium, verurn folem
Dominum lefum-£brijlum, qui e ll fol iuftitias, defignat,
de quoPropheta dicit : Vobis qui ttmetis Doimnutn, orietur MaU.^
fol lujlitu. life fol iuftitfe quotidie oritur timentibus fe, |
hoc cft,fidelibus fuis,videlicet fanètis Sc pijs hominibus. j
Occiditeriam meridie Pfeudoprpphetis, hoc eft.haercti-
cisSc malis C ath plicis, '.quia propter peccata fua lumen j ^
gratiæfuæamittunt. Occidit ctiam infidelibus,quialuce
fidei nonmeren tur illuftrari.
.. Q u id eft(\nodair,Otnniaftuminaintrant inmare,&ma- verr
re non replundat : ad locum vnde.exeunt, fiumina reuertuntur,
vt iterum fluant \ Q ujs enim nouit quodad locum fuum
£euertautur,vticerunvfiuant?
N ouitEccle liallesilie , videlicet Sa lomo n , per gra-
tiam lancli fpiritus, led iftenolter EccleliaftesDominus
îefus Chrijlus, qu i éll.ipfarum copditor aquamm per po-
tentiamdiuinitatis, quia «quaftsell D e oP a tr i, plemlfi-
me nouit quia fiumina quae mare intrant,in abyfium de-r-
I fluunt, - & per occultas yenas ad capita fontium reuer-
l tuntur , & de piatrice abyflb iterum*cbullire incipiunt.
! Spiritualité.?, autém quidfignificancbaefiumna'i■ Per-haeé; pra(jicJ
V i d eft qupd ait Eçclefiaftes,P'4nir<tf va- fiumina fa n â i delîgnantur prædicatores, qui dum virtur-- tores fia
nitdtum , & omnia vanitas: cum in libro tibusemieant,dobtriniscorulcànt, yereûuminafluunt| «mm.
Genefis feriptum fit , Vidât- Deus cuncia quoniam aridam terrain carnaiium cordium fajiéta fua
quafecerat, &erant v/tldebon, S i cumfta, prædicationefimul &operatiqneirrigant, v t fera'ntbor
quæ feeft Deus , valde funt b o n a , quo- norùm operum fruélus. Qù pmod o ergo reuertuntur Ûac
j modo omnia vamtasi & non folum vanitas,fed e tiam va- fiumina ad locum vnde exeunt,vt iterum fluant ? Q u ia fandi
nitasvanitatumî i prædicatores in omni doélrinadc opere quæ faciun t.ad
1 Caelum & , terra, maria & omnia quædn hoc çirculo laudem fui çreatoris recurrunt, vt Domino autori fuo
! continentur, per fe quidembonafunc, quando à bono laudes Se gratias référant;, per quemvt taliafacerent ,Sc
Deo çreatafun t;? lèd comparatapeo, v tiquepronihilo omne bonum quodfunt, acceperunr. Semper enim ad
' hafientur v e fh al>efid^fiinC; quia femper Deus perma- foneçm veri luminis reuertuntur, nè forte arefçant &
nçbit jd quôd e ft,illa v e rp omnia pertranfibunt. Nam ftccentur, vtexeoaquamfapienciîe Scgratiamyirtutum
18 qua vident tir, tetnporalia funt,èc tranntoria : qua autem non accipiant,vt iterum fluant,hoc eft.lemecipfosbonis op^-
videntur ,aterna. ' , v ; ribus replearit, & a lio rum corda.fiuenti&dpâri’nar Ipiri-
. j Q iu r e bis. replicàuit. £bq|entiain fiiam,dicens, Vanitas ; tualiter mfundant. Omnes^etiamfidelesvirilkn^ifluvanitatumdixitEcclefiafies,&
omniavanitasl [minafuntij&hæcfiumina afi locum vnde exeunt,reuer-
Adcxaggerandam magoitudine.mvanitatum,irerauit tuntur t iquoniam per fandia defideria ad amorem fui
{èntentiamfiiam , vt per hoc demonftraret, quia omnis i çonditoris redeunt, Sc de omnibus bonis laudes Sc gra-
gloria mundificut flos feeni marcefcet,, &licu tfumu s tiasrlliréférant,àquoeaperceperunt. n
' perfranfiçt. Q u id eft quod Salomon dicit, quia./« multa fapientia
De qua generatione dicit, Generatio prater it,& generatio multajit mdignatto: Scqui addjtfcientiam, addit&dolorenn H
aduemt ? i Q u om od o multa eft indignaftoïnmulta fapientia?
P e generatione Iudîeorum&Gentium d ic it,; recedit ideo tri multafiptentia multa ejlindtgnatto, &c qui addit
enim prima generatio Iudæorum, quoniam perijt p ro- ( feièntiam, addit éc dplprem : quia quanto quifque tna-
pte r infidelitatem : & fuccefiit ei generatio de G entibus ioremfapientiam.percipit,trtntoaniplius fibi .indignatur
congregata, videlicet,fandta Ecciefia fidelium,quæ per ! Sçdolet vitijsSepeçcafis fubiacere,Scnon habere virru-
fidemGhrifti faluatur.. PoteA S^ fiçintelligi. Generatio | tes» Nam quanto, quilque plus injapientia profecerit:
venit,&generat,ioyadit,h.QQeA,i\i']p mb.rien.ti.bus,alij-na£ j tanto magis fibi^rafcitur de malis operibus quæ gelfit,
,cuntur;&quos prius videras, iam npn vide§., 6c mcipis
viderc eosquiante non fuerunt.
Quare dicit Salomon,Terra in aternuttyflat,cum, Domi-
nus dicat in Euangelio; Ccelum & terra tranfibunt l . *
Vereiuxtafententiam Dei tranfibunt per melioratio-
n em , fed. non per abolirioneijn: Q u ia in igne iudicij
purg&ta meliorabuntur., quoniam renouabuntur, fed
penitus.nonideftruentuiv Tantum qUippeaedebit caelum
de furfum, & terradeorfum, quantum malitia hp-
minum Sc daemonum fimuf coinquinari potuit. Ergo
/uxtalententiam Salomonis, tena inaternumfiabit, quocontrillatur
Sç dolet fub peccatis fuis : & ideo qui
addit fcientiam, addit ér dolorem : quantoque amplius cæ-
leftia & terrena cpgnofcit,tanto magis dolendo Sc
flendo laborat,yterforumlaqueos euadere,,-., - é
poflit, & liberari yaleat de huius
fe culi miferia.
W â
mf.t.
heel. n .ii
- i N C A P V T I I .
WVaivdich&fitmrepÜtauierrorem-, &gaudio disci-,Quid
fruftradeciperis ) cihnriaturalefithomrni rid'ere &
Dominusin Euangclio ditat\Gaudtie&exult ate,quia mer-
ces-vefira multa eftihccelisl
Non reprehendit Saldmoti rifum naturalem i idbfti
modeftum Sc honeftum. vnde alibi d icir: Virfapiens vix
. tacite ridebif. fed rifum diflblutum atque im moderat urn
Scperftrepentem,vocaterrorew.talisnamquerilusvoca-x
turcachinnus.- Similiter non fpintuale, led temporale
gaudium vocardecepiionem.lllivevo qui prtetetica mala lua
non pforant v neque intelligunt ruinam p e qca toranrfuo-
rum,cachinnanr Scgaudent inbonis temporäiibus, quia
vanaSc brcuiapuraht eljeperpetua bona. Sc idcircb''fua-
uitate vitaeprselentis decepci, quotidie huius fequli erra-
revexantur.
Quara dici t.Salomon yOculi fapientisin capiteem-, fitdtus
autem m tenebrtsambulati N un quid o cu 1 i ft u 11 i nonfunt in
capiteeiusl
Oculirn h o c lo c o , ilon ftmt corporales^ fed fpirita-
lesintellige..di, oculi videlicet mentis^ id eftj^-fenfus Sc
intentionesanimi. Per caput verb deligtiatur Chrtfius. vnde
Apoftolus dici t : Caput viri Chrißus. Oculi virifapientis in
capite ; quiavir fapiehs omnem infenr-ionem lliam ad.
Gbnfium dirigic ,6c in Chrifto coll ocat,Sc oculos fuxmen-
tisfemper ad casleftia imitanda lubleuat. Scultus veto in
tenebris am bu la t, quia ftultitise limui Sc peccatorum
fuorurn cenebris obeiecatufV Sc aarmre huius riitindi, a
cceleftibus abqcitur; Oditenim cceleftta, Sc diligit ter-
rena : -delpicic qu« fufit aecerna , Sc armr. tempora-
lia.Scideo non poteftbculosfübsad ccelum leuare, ficut
virlapienSiquianoft cogitate aqu x Deifeiht, fed quae huius
feculi. : . - -
Qu id d iftatinter viruiii lapientem Sc ftultum i
Hoe d ifta t, quia ifte fapienciae claritate illullraturSc
exornat-ur: ille veto flulrit-ix luae errore obtenebratur
'verf.2.
I N C A P V T d i r .
aVid vult dein'onftrare Salomon per hoe quod aitj
Omnia tempus habent ? Q u o d fi omnia têpüs haben r, vèrfx.
etgbetiam diuiniracis fubftantiatempus habetV •
Ab fit. lila quippè ineffabilis Scfeterfia diuihf tóaiefta-
tis e fientia, 'qua? omnia creaüit ex nihiló •,'no'n'claüditur
loco , non'cóariguftafur tempoi'e , hullo Ipètiot^rmina-
tur; £cidcirco Salomon vt oftenderet‘de quibus diceret
h o e , ftat-ïmfubiunxir, dicenis: Etfuisjpatijs‘tratifeuntvrii-
uerfu fub kaltr. Vu lt demptifttatè enim quia .contra-
ria'fibi ftmt omnia quee in m undö funt j Sc nihil perpetuum
ex his omnibus quaefubcoelofiint, & infratempus
contlntntur. , - ^ ;
De quaplahtatmhfeatitéuulfibne loquitur Salomon,
eumdicit, Tempusplantandt, & templis eueUendi qUodplanta-
tum efl? nunquid,de plantatioheaut euulfione ärboram
aut.herbariimdicirur? ' ; . . .
- Non.HocdicitdénatiuitafeScmótEehómjhum.Nam
quod fuperius dicit,tempus nafcendi, hpqeftï qupd fequi-
tm,tempusplantandi-hQcenim pLmcandi, quod nalcendi:
8c qü od fu petius dicix,tempus moriendi,, hoe eft -, , qupd fe-
qui tu Vytempweuellcndt quodplantatumeß..NamiueUen{lihoC
eft,quod Sc moriendi., .Soli quippè.Dep hotuS eft pirus
Sc pccafiis hominum, id è ft , tempus nafeendi Sc .tempus j
moriendi Sc <• tempus plantandi Sc tempus^• eiieileridir |
quoniam ipfeinftituit-Scrempus in quo vhufquilque nafe f :
ceretur Sc p.kntareturadvicam, Sc,tempusinquo m o re - !
retur, Sc de hac vitaeuelleretut r hoceftmer fence in iam
mortisèradicareruf. ; ^
.’Q u id eft quoditem.dicic,'TempuspcCidendï,&tempus fa- verf i-
nandi ? * Nulli quippè dubium eft q.uin tempus lanandi d \\
Dep.cPncedatur.Sed nunquid Deu&inftituit tempu soc r f' -
cidendi alios,? aut eum que m femel pecidetit-, hom o po-1
teritvnquamfan^te?^ : .... I G
N o n vtique. Sed illi foli eft tem pus óccidendi, 8c t'erhi-
pus fehandi,qui per Moyfenioquit«2r,dicen».ir%« occulam Bea-i2.ï$
&piuerefactam :percutiam,(k ego fanabo. ïpfe nimirum fta-
tuit Sc tempus in qu o peecatores occidantiir, Sc lanentur
Sc deturpatur. Xantum;quippè'diftat inter fapientem ér
fiultum,quantum in ter diem Sc noólem -, l ucem Sc tene>
bràsi Quomododiftac tan'dem inter lapientem 8cftùl-,| mfirmi, hö'c;eft, peccatis languidi. Tuncenim occidit,
mcl.2.1«. tum,cumvnusfitinteritus vtriufque^Sicenimmoriturdo-i quando-vélcorporis-infirmitate, velaliqua huius mim-
âusvtindoélus, làpiens v t infipiens. Quamuisenimvnus di aduerfitatepeccatoresafiligit, v t corrigantur Sc mo-
fit occafus Sc fimilis mors fapientis Sc llu lt i, 8c fepè ma- rianmr peccatis,Sc viuahtDeo. Sæpè namque Deus ideo
gisih hac vita affligatur làpiens quàm llultùs , tarnen hfïagellatfcelcrafos,vtèÖs öccidatSc (ànet, id e ft , vtdefi-
W‘rf.20.
non erit fimilis memoria in futuro i- nee æquâlem perci
pientçoronam velrem'uheratïonem quoniamin d ieiu-
dieij ad regni cceleftis eleuabitur fapiens gloriam j ftul-
tuS-vero demergetiir in xcernae-damnationis cormenta.
Quis c ftille làpiens j qui tantùradiftat à ftulto quantum
lux à tenebris ? Nunquid ille qui philofophic* tantum
difciplinæ polletaffluentia, veliiberaliurn artium Iplen-
det eloquentia? non eft vtique , quonram faculuris pru-
dentiaimmicaeJlDeo, Sc cârnalis fapientia-quamuis elo-
quentfefloribus adornetur -, nuilum tameh infe-fpiri-
tu a lem, nullum pcrpecuæ beatitudinis fruèlum cotni-
net. Sed ille veracrter efl làpiens qui Deum diHgit , Sc
qu ieiusmandatacuftodic, 8c quantum poffibile efthu-
manæfragilitati, eius voluntatemin omnibusftudec im-
plere. d eq u o dicitur^ Bono ho mint dedtt Deus fapientiam in
conjpeclu fuo,&fcientiam &latitiam. ■.
Quare dicit Salomon, Pcccaton autem dedit affliciioncm &
curamfuperfiuam i Si enim Deuspeccatori hpiqini dedit
follicitudtuem 8c curamfuperfiuam habere, quid ergo i-
pfe peccat, fife curis 1 uperfiuis arqué folliei t udine reruin «
temporaluimaffligid
Gaiifa fuperfluæ curæ atque màfe lollicitudinis'non
eft in Deo,Ted in illo qui ante lponte-^eccauit, quia peccatis
fuis exigentibus pfomcruit, v t haberet euramfuperr-
fiuam Sc folicitudinerrii Sc ideo quod a i t , Peccatoriautem t
dedit curamfuperfluatii&foUicitu.dinem,intelligtndutti ;
H eft,fuis mâritis eiigentibus dari peimi-
fit,videlicet, quia peeca- #
to t fuit. -■ j
Inant
elfe qu o d fun t, Sc iiicipiant elfe quod non funt. Eft
I ergo Sc tempusïahandi, cum Deuspmnrpotens eos quos
occiditjid eftsaduerfiratibus mifericórditeraffiigit, & per
occulramalpirationemcpmpungit, Sc ad pmnitenciarn
prouocat. , ^ .
DequadeftrmSlione Sc «dificatipnè loquitur, cum qi*
cit,Tempusdeflruendi,$‘Tempus:adificandiiNunqüid de xd i-
fieationeaut déftEudlienedpmprulöquitur ? Q hjd enim!
prodeiret,fi hocdicerec ? Qu is enim nefeit,quoniamalij I
deftruant,Sc alij Jédificent domos?
Non hie loquitur Salomon de.domorum doftruiSlio-
n e> fed malorumSc-bdnorum «dificatione: quoniam ne-
cell'e eft prius mala deftruere,Sc ^c bóna.poftèa^dificaré,
i.uxtaflludPfelmiftae:DecUnaumalo--, &facbonum. Hocor-:'
go d ic it, quiatémptiseftdeftruendi mala, -Sc tempus eft
«dificandi bona : qiipniam in preefenti vita co nee (Turn
nobis efta DeP,vtdeftr(iamus mala, Scddificemus bpna:
hoc e f t , prius in nobis per pcenite.ntiÄ deleamiis peccata,
poftea per famäa defideria virrutuconftruamusxdi'fieiai
Qiiare ^..ei t S aio m o n ,Te»ipHsfiéd!,&tempus ridendutem-
pusplangenai,&tempus faltandi ? Q uis enimignorat quia alio
tempore nemus.alio autetn rrdemus?aut qu id fuit dicere,
tempusplangedi, & tempus fultan&iNunquid, forfiran often-
dére v o lu it, q> oporteat nos falrationü exercerc ludibria? ]
Abfir. N ih il enim oportet nos.fcurrilirer agere. Sed .
tempusfiendi eft vicaprxfens , tempusaurem ndendi ell
vk a futura. Q u i ergo inpraefehti v ita qpótidianis fletibus
Sclachrymis purgare peccacafua ftudueric , in vitafutura J
fi debit, id e’ft ^ a u d e b it .5,imiliteffe»?/>i»/?fe»<^e«di'eft vita
praffensjttiw/i^yi/rrfwdivica'beata.'lnmotunäqjfeltationis.
A a a a a 4 . homo