ludæoru
de Deo
ftalrao-
I pinio.
j 6o ~ W ~ PctriAlphunß 'Oialpg.
PR I M V S TI TV
L V S 0 | T E N D I T ,
« X i y O D i V D Æ I V E R B A
Prophetarüm carnalitcr intclligunt, t
& ea fà lso ex p o -
nunc.
m o y s e s: y
R im YM fie inftituamus titulurii\
qui contirieatrationes, quibüs in n o s ;
& in ndftçÔs inueheris do6tores,quod
Deo fcilicèYcorpus. & form am âfïcri-
birtiüs v ôf 'eius riatùræ tali'a an n o camus
j èjuæ rationis veritas abhorrer.
Harie igitur rem. diligenter djfëutià-*
nips » donee ad eius inda^inem.rationé & àrgumëntô
perueniamus.' Pe.Di£tum collaudo. Mo.Tnpfimisita-
que mihi.volo oftendas, vbi.do<5fcoresnoftfipeùmeor*
pus.&formam habere dixerunt, & quompdp fuper hac
relocutifuerunt. Pe., SinoiTecupisvbffcri|)tumlît,in
prima'parte tfe'ftrædoétrinæ, cuius vo çab ill u m e ftb ei\e-
didliones. Siigitur yis fcire quombdp d ixerilnt Deum
hhberc'càput.& brachia,,& in Çefarie pixidèrtYgeftare li-
gatam cbrrîgia,Ji{ifiufqiie cOrrigiaè nodiimà pöfteracapitis
parte fub cerebro firmatum , intra pixidem vero
quatuor eflè cartulas, Iudæorüm laudes eo.n tinehtés,in
fummo autem finiftri brachij geftare aliam pixidem, fi-
mili modo corrigialigatam. , car tamque ibi elfe conti-
nentem omnes laudes,quæ in prædiâàs quatuor feriptæ
dicuntur. Concedis faeç omnia in eo quehidixilöGo,
hoc modo feripta habëri> Mô.Negàre quod eft euidens
nequeo. P e .Q m m fupèrhaçre quæfo hab.ehtau&ori-
tatemîMo.De pixide quam gefthtin cælàriè y & de nôdo
corngiæ,au<ftaritatem fibiâttrâhünt,ab eô lpçô vbi Do -
miiius aitadMo ylen : Videbüpofisriora mea, facies enim mea
Mnvtdébitür. T un e enim M oÿlès hodum corrigiæ vidit.
Nodumautemipfum, alicuius pixidis efle riecelTarium
eft. - De ea aùtëm quamgeftat inbrachio ? au6toritatem
prpfêrtur ab Eiaiâdicente : lurauit Dominus in dexterdfua,
<^i»it4£/iw^tw.fàii»Kjâtf.;PerbraehiumenimTdrtitudi-
niSjVultintelligifîniftfamj’in qua ilia pixidis virtüscpn-
tinetur. Pe.Admemoriam nie reduxifti. Reminifcore-
nim meiärb hun cperlegifle lo cum , 'fed auéloritàs hæc
nullum tibi confertpatrôcihiùm. Gum^ehirh léx perhi*
be atD eu fivMbyfidixifTe' : pofieriora meakïdebis, & qpo-
-niam Défini mentfri nonppfle confiât, ira pôfteafaaum
licëtfcripturataeente nondubiçeraus, nufquânïtamên
lex m eminit, quodTtlbyfes in eiu^poftefioribus aliquid
vide'rit. Qmlitërigitureumcorrigiænôdum,quodfiffè
rifii vix dicipofeft vidifledicltis, jÿ Iffrem piimpèr polie?
riora non folùm cerüix,-fed etiam quælibeteorpôris pars
côriirenîfentiüs hjtçlùgi p d lR t. h o cqS od vps^çrnidcm
eum vidifle afteri"tis, nonratrane, yèflegis àu£tpritate,
fplapröbatis v o lu n ^ e .M o . Noftrido<ftopssJêr-po-
fteriora ccruiceip debëre iritelligi d icunt.'Pe . Sëcun-
dumveftriftulræexplânatiûhisferiem, quæ & (criptu-
ix ß c racipms iuüàtnine'caret, progredi libet. ; Nam vt
Dëum:t|luic em , qu od iapientinefas & Yidetàr, & eft,
habere cpneedam, potüit tarnen fieri-, v ï Mpyfcs nihil4
in eqpcaeter Cerùicem yid,erit. A u tfiq u id aliudeumvi-
diiTenngämus , potüit videfepileum fiue ëôrrigiæ no-
durh, ilhusfcilicet co^rônïe, ’qüam vos dicitis ângelum<
npmine Mitatrpn, ftn^lisdiebus'capitiDëiimponére.
Mo. Dodtores vtiquphoftri, illud qiidd vidit corrigiæ^
nddutneontepdunt fuifle ï idëôquè Deujn Moyfi cer-
uicen^aftrudntxjftendifte , Vt ilium yideret nodùm cor* ;
n g is . Pe. Ita efle vt aflèris ad tui dèftru<Æipnèm congé-
T
daraus. N am v t Mdyfen ilium çoronæ nodum yidilS
;mentisamur v cùmeiusfaCiemnullatenusvideric , ;Jvjide
j Deùm pixidcpi in anteriori capitis parte geftaXç proba-
üit,? Mo . Q ^m p d pM ô y ie s nodatam corrigiam vidit,
piXidèm quæ illàliga tëtùr, inçapiteDèifitifledoâ:ores
intellexerünt. Pe. N o n dfhninp làtiuVèft hic intelle-
'düs,y't Deùm aliquid gera te d^camüs, pôtùit êàmeni'llacorrigialigaricyiUbaliim,
auttin'tinnabüluihaliquodJ
aut gemmà qùæùis precibfa, autaliquid hüiüfriipdi. Ye*
'ruÙtamenvtomniatibifatuitatistpilam refponfa ’ hoç
vt.vis & dicis efle cpneedam. Sed hôc epneeflo, Srhde
quæfoîyloy/ès intelligere cartâs potüit iptUs contineti,
nëdum fcilfecum dica^ quid ineisfçriptum habereturî
Sëd & quod fuper hæc draniaadmiratione digniffimum
eft,qùodin ilia carta vc creditis, nihilaliud fcriptum éfi:, I
nifi yerfûsqups Mpyies-lpnge poft moriens dftaëlicicum
pppulum,docendoex(emecipîb eumiaudànsedidit
poft mulçaannomm curricula,Salomon Deum adorans
'gompoiuirae e.prüm laude : nulla eftia p o ,quire in Dei
capiçeicriptiim e% debeat credi.. Äid^Quod oculis car-
neis MpylesnPnYiditex fan<fti % in tu ^ u e ïa c iP n e c o -
gnouit. J De cartajum autem feripturis nulla,fateoi eftl
xnihiratip. Pe v(0 1 óliaDep. Iam paûlifper ftultitiæ cares I
refoonld. ItemTi concedamus M p ÿ è n horùm quædam
yidifte , quædam iahÄo reuëlantè % iiitu cognouifièi
CP:ÏP nècipfcMdyfesvfquam (criptum reliquerit,nec vl- J
lu spoft ëüm P^ophetàprpdidit. , ; vndeyefti:i(s ddEtori-
'bustam'fecretæ reïarçanùmpatiiit ? Mo . Per^yeterum
fqcceÏÏdres , adnpjftrofüm,tandem dddorumpetùeùit
9 ^ $ tam'irrationabilis.cpnclufionis
diftugium yeftrum ‘deuiçt argunïerftuip per antiqùo-
;Pain(.e P “ i Uçebitfirmare mendacium.
Eft tàmen yaldeindignèferendum,quii^eftrisdpâ:dri-
busàpponitisjqnddiphforfttannolunt, cùm infiljocïe
^oT^TetcmmreJatmneperMoylenhabuilîetdtencür, I
fed iph in yerfiium; explanàtione talià Commententur.
Mo. 'Refpondi non rati’one ^<fti,fed occafionediftugii.
P e .y efitaterti itaque ten'ëh tçsyàhitatëm yitémùs, îquo-
niam in rationis exprdiofic vrerque ftatuimül; Mo.Di-
gnumiudico.Pe. Dicquæfo nofti;quatua ifta narratio vi-
lihcetùyratipne,præterhôcëtiamqucjgiamdudùmnul-l
Mo . Video R ide rn in>trôque
i auaro nràt i s dèft rû(fti o n e m. Nuncajütema teeXigo, vt
i id ofteftday per naturæ rationem. Pe. V o s Deùm ca-
mut, brachia & totatù dorpprjs formam hàbëre cpnfen-
1 •;, fth oc eftjigitur Deum longithdinis&alti-
: tudirns dime nüoni busëo nftar en eceftè eft fateâmini. Si
i-yero^his tribus dimenfionibus claùditur ? feX nempe
rOrP^s^rt^vSterminatur^quódcftincpnuehienSjyt
j iö lócö'... Decorrigia autem * quamèütîi
m capitc habëré dicitis, duo tibipropoUo. Tuapnim
.cp rrigia.^ iteftde ip föi àutaliùnde : Sideipfoëft,iam
Deusaiediuifusell : fiYê ro a liü n d ée^ aü tcreator,aut
creaturà éft : Si creàtôr eft , ergo duô funtereatoyes :fi
créâtura eft | iam qüædam fcrëaturà rhaior eft, 'qüadam
|ParrSSrea i^epueniens eft.Item quæro:hoc g>
; in capice vel brachid geftàt ,v trû necèflitate aliqua, anfi-
I nèhecèmtatedhidgeftçt^Si necefuate g e f t à t^ creator
j indigetCt'eatura,quodaliüdeft incoueniens.Nunçitaq;
aperte potes cognprcere,quod tibi ofteùdi ea qua poftu-
de corrigia Creditis, duàmfit ■
vile. Mo Téneo. Pe. Iterum veftri dp#oresi$dö&ri- U
narum lihfo â fle run t, quod Deusip oêcidenre4 .ft tan- p *
tum , au to ritäre Éfdræ illud confirmantes, dicentis*. H
^xef^M liß p pU ca ^ tm .ExponentesÄot, qu od cùm ö l S ,
mnes ftellæin oecidentemdeddunt, tune exercituscoe- \«ai
h lupplicat D e o , & quortiam hæc ftellarum fupplicâtiô
f r 1^ Çldfen te ïid e oD eu n iin o cd d eflc e a f fe r u n t e f lè .B
Hæpquam dieqeft eorum fententia. Q u i quanquamà
Dei funt cognomme alieni, fimundi ïàltem figurama-
gnóieerent,non de Deo tara indignaSentirent Mo. Vd" |
Idnùhipftendifipla'cet, qu omod o exhoc verbddoflîtI
pe rpendi,,, quodipfi figuram mundinpn agnoüerint.
fre- Qupniarn nos orientera nön dicimiis, niii locumil-
lum ,y b ig rips ft^llaapparet, ne.coccidentefi : jflifivbi
_______ '1 .V noftro
_— — r r r^ h iru r a fo e tu i. Mo yf. N u n c ôbfecro vt quæ eoeli p u n ta vtriufque i eius fummitatis
noftro lub .P cert:um l ocum oftendas, men continget ?, Moyf.° 0 ritis & occidentis mihi certum locum oftendas Ilia quidem fummiu
H S rei notitiam fubtilïtct difcutias. Petrus.,
nu umoaùm rem jftam tibi fubtilitet tnonfttati ro-
te quoqùe illud fubtili deeet oculo tntuet..
fîu o d hoc modo confidera. In quocunque vis loco
j S r i , sc âb eodem lineam reâ am ad otlentls di-
P pattern. Q u ^ cum perueuetit ad locum yltta
„Sem vifum tendete nequis , locum ipfum t,b. o-
rientem e!Te cognofce. Eodem modo fi ab eoin quo
fonfiftis loco lineam r e tam in occidcntem duexe-
ris cum ad talem peruenerit locum , qui vifui tuo
tetminum ponat , tibi ipfum occident« conftitue
locum. Moyf. Nu n c horam reû . ostus , Sc hotam
tefti occafus mihi raonfttari defideto. Petrus. N afi
cente ftella præ ditam lineam vfque ad ipfum ftellæ
locum protende , & in centro ipfîus ftellæ lineam fige
ita v t media fuper terram appareat , & media
adhuc lateat , ipfamque horam ipfîus ftellæ ortum
dices. Cum ergo fo l tali modo otm coeperic luper
terram,ilia hora apud aftrologos eft verus orcus diei.
Eodem modo fi occidente ftella præfatam lineam
vfque ad earn occidentis partem dirigens fummita-
tem lineæ in ftellæ fixeris centro , ita v t. media fuper
terrain, & media fub terra confiftat , illam horam
elfe occafum dices. Cumque fol tali modo occident
, ilia hora apud aftrologos verus eft occafus
d ie i, & initium n o t is . Moyf. Ex ratione tua tails
procedit conclufio , quod cum pars orientalis or-
bis eadem fit omnibus * locus tarnen orientis non
idem eft omnibus., Itidem quoque cunxoccidcn-
. talis non idem eft omnibus , nec eadem hora or-
tus , quæ eft nobis eft cæteris gentibus , nec eadem
bora occafus%R nobis & cæteris gentibus , fed fe-
cundum varietatem lbcorum terræ in longitudine,
variatur locus orientis & occidentis , & hora orras
& occafus. Petrus. Lætor te rei capere verita-
tem. Moyf. Adhuc quæfo apertius loquere , & .per
aliquam fimilitudinem rem tam fubtilem ofténde.
Petrus. Conftituamus ergo folem in primo arietis
gradu & in primo pun&o gradus , & dicamus quia
coepic modo otiri ciuitati Aren , quæ fita e ftin primo
feptem climatum terræ , habens no.naginta gradus
ad orientem , & totidem ad occidentem , habens
etiam X C . gradus ad polum aquilonalem ,
totidemque ad auftralem. Cum huicinquam ciuitati
fol coeperit oriri , quæ nam hora éric ilh ciuitati,
quæ L X . gradibus diftat ab occidente ciuitatis Â-
ren î Mo yl. Secundum qu od in aftrolpgorum li-
bris repperi feriptum -, duæ adhuc hotæ de præce-
denti remanent n o d e . Petrus Gum igitur ciuitati
Aren fol occu bu e rit, quæ hora prasdidæ erit ciuitati
î Moyf. Duæ fimiliter remanent horæ de die.
Petrus Cum autem fol illi oriri coeperit v tb i , qu o ta
iam hora eft Aren ciuitati ? Moy£ Duabus tranf-
a d i s , tertia inchoat hora. Petrus Cumque illi vrbi
fol occubuerit, quota hora erit Açen ciuitati ? Mo .
Duæ iam de n o d e completæ funt hotæ. Petrus Si i-
gitur filum red um ab Aren pettrahas ciuitate , &
perducas lummitatem vnam ad orientem , & aliam
ad occidentem & ftmili modo in alia facias ciuitate
, proferens ab ea redam lin e am, cuiusvnafum-
mitas ad orientem , Sc alia pertingat ad occidentem
, nùm quæfo vtriulque lineæ termini ab vtra-
ùis parte in fimul poterunt conuenire ? Mo yf. Minime
, led quanto ab in uicem, iplæ diftant craî-
tates , tanto linearum in vtraque parte diftabunt
fummitates X X X . fcilîéet gradus.< Petrus Nunc
apertilftme tibi patet , quoniam loca orientis & oc-'
cidentis , & horæ ortus & occafus non eædem lunt
omnibus , fed variantur pro varijs terræ longitudi-
nibüs. M o y f Bene tandem intelligö. Petrus. Item
cum fol Aren orrtùr c iu ita ti, fic eadem hora^apud
alteram quam diximus ciuitatevn ab eiufdem ciuitatis
oriente in eiufdem occidentem lineam protendas,
?M o y f lummkas quæ
vergit ad. orientem , primum purjdum primi gradus
pifeium o b tin eb it, ilia vero quæ dire d a eft ad
occidentem , primum pundum primi gradus virgi-
nis percutiet. Petrus Rutfus fi foie Aren ciuitati oc-
cumbente , apud alteram ciujratem lineam eo quo
diximus modo ad'coelum vfque vtrinque tendamus,
vtraque lummitas eius quas cceli partes continget ?
M o y l. Quæ ad orientem tenditur , primo pundp
.primi gradus virginis , quæ vero ad occidentem primo,
p u n d o primi .gradus pifeium ôccurrir. Petrus.
Itetum autem ft lole vrbi illi oriente lineas a-
pud Aten ciuitatem ad eiuldem orientem , Sc occidentem
tendentes vfque àd iplùtn coelum ducamus,
vtraque fummitas quam coeli partem continget ?
M o y f. Quæ orientem continget , primam particu-
lam primi gradus tauti percutiet, quæ vero occidentem
primo p u n d o primi gradus Icorpionis occutret.
Petrus* Si autem lole vrbi illi occumbcnte prædi-
d am lineam Aren ciuitatis prædido modo ad cceli
sardines ducamus % quaS eiuldem coeli partes fummitas
quaëqué continget ? Mo yf. Orienti9 fummitas
initium primi gradus fco rpioni?, occidentis vero
initium primi gradus tauri contipget* Petrus*
Nu n c cognolcere potes , quia gradus ligni qui eft in
oriente foie A r e n ciuitati apparente : non eft idem
cum eo qui eadem hora alij ciuitaci apparet. Similiter
gradus qui eft in occidente fple in Aren occum-^
bente : non eft idem cum eo qu i eadem h ° ra a^j
apparet ciuitati. Siçque omnibus contingic ciuicati-
bus , prout vna diftat ab alia in longitudine. Moyf.
.C u n d a patenter intelligo. Petrus. Ne c'illacoe li per-
ticula quæ hodie in ortu folis quouis terrarum lo co
in oriente apparet , eft eadem quæ eras eadem
.hora eodem terræ lo co in eodem apparebit. Moyft
Et h o c lucide patet* Petrus* Hæc gcaduum in coe-
_lo yariatio contingit cotidie.ficut ipfe loi pereofdem
gradus.,variatur alftdue. M o y f - Q u id ratio oftendic
negate non valeo. Petrus. Quandoquidem ita d ie
_vt diximus neccllària conftat tatione , Sc in totius
terræ fpacio non funt lo co orientis A occidentis æ-
qualia , nec horæ ortus Sc occafuseædem , vndene-
celTario lequituc , ftellas quæ quibufdam o ccidunc,
alijs eadem hora oriri i nec in tota coeli fpheracer«
tus eft orientis & occidentis locu s,fed cotidie varia-
tur per varios gradus , multo minus credi debet o-
rientis Sc occidentis mutationem coeleftibus accide-
re creaturis , quibus nulla vnquam interuenit ob-
feuritas J fed fempiterna indeficientis luminis irra-
.diat claritas , ficut Dauid propheta d ic it , quia tene-
bra non obfeurabuntur ate , & nox ficut dies iüuminabi-
tur : fient tenebra eius ita & lumen eius, Sc Daniel : ipfe,
in q ü it , reuelat profunda & abfeondita, & nouit in tene-
bris conjlituta, & lux cum eo femper erit. Cum «iam
nulla in coelo afeenfus , vel defeenfus poflic elle lo-
calis mutatio , apertilfttne igitur cuiuis p a te t , quod
iu coelo nec oriens fir nec occidens. Q u p proba to ,
fatuitas euidens eift drcentium , quod Dei locus o c cidens
eft vbi ftellæ fupplicant D e o Mo yf. Licet
manifeftis refragari nequeam rationibus, volo tamen
mihi ft placet oftendi quomodo probari polfint vel co-
gnofei longitudines diftantiura ab inuicem ciuica-
tum,vt melius cognofcamusdiuerfitateshorarum eodem
tempore fuper ealdem apparentium* Petrus.
Conftituamus ergo folem.in primo arietis p u n â o ,
& indpiat fieri eclipfis. lolls apud Aren ciuitatem ,
prifho pundfco fcptimæ diei horæ eric vtique eadem
hora primus cancri gradus in ipfius Aren oriente.
Q u o d fi rand nolle defideras quota hora fieri inci-
piac eadem eclipfis , apud aliam quam prædiximus
1 ciuitatem , fi diligenter infpicias , primo quintæ ho-
I ræ pumfto inuenies earn ibidem fieri incipere , eo-
\ demque monaento apparebit primum geminorum
! pundtum in jllius ciukatis oriente , vnde indubicantfal.
138.
Daniel. 2
iJeemii 9
Hthlintli ST a* 1).*» T,.«