Hiero.
Exod.li•
Leut. 14-
Deut.iÿ-
L. ff M. J!'
Etquiauferetquatu4funt,nerepetas.
De veftc;fundo,iumefito & generaliter omni pecunia,
dixir/pocetenimbumaniiudicïj yirandaéfle arbicriacü jUil*.
damrti voIuntate,Vt perfpeih futurórum bonorum, lècu-
larèm (uptJle«aileineontemnentes* inanem gentium cu-
piditatemarguamus.
I L. I M. 5411
i t prout vult is vt faciunt vobis hömines,factie iüisfimiliter.
Qw&charitaspatienseft,benignaeft,non tantum inimiciin- *•'
iurias fortitér fuftinet * fcd amici quöquc gratiäm benigne
prreuenit.vtbeneficijsad amorem alij trahätur. Vnde nee
aitipröut faciunt facite: fed prout vultisvtfaciant vobis,facite
m . ■ C a p v T XXXII.,
C A P V T X X X I.
a vdijtis quid d'tfttm ed^oculumpto pculo, & dentetnpro der)*
te.Ego autem ditovobismontefiflm mak* t .
jln lege eft ietributio,in euâgeUo gratià»Qmaiudçi móa
düexcedebac in viudifta, idc#cohcefsû eft eis, vt fiomm*
n o condonaré npllent maléfa&oribus fuis,faltem aiquali
tatemactenderécibiSC non eXcelïum, ftilicec v tprö mem-
bro ablatö fimile membrum àcdperentde inimicoJn eu-
angelio autem nondebemuStefifteté maid* id eft, per,ma
lum,(êdin botto vincere malunuNeciftud eftcontrarram
iudicib. praecipiéntibus lufpcndi latrönes, fi folam ïulutia
ibi attendant,& non odium vel aliquod fibiepmmodumi
Aeduum cftcnithvt rècipiat quifq; quod fecerit, led quia
vlcifcfndi’ libido, vitiôfà e f t, boe difcernere Sc vindicate*,
Deo iudicib ufqj fuis relèruahdum eft.
M. I L. 1 ,
Sedftqüis tepcrcujferitin dexter am niaxiÜam tuam, prabeel &
alteram.
Medicusanimarum quos ad curandos ptoximos in-
ftruit,omnia quaead falutem proximorum valere poflunt,
m . mm A Vdiflis quiadiftutri eft,diligesproximum tuum,&odio habe-
W m H 'l"' ' ” ï B i vefti
L bisinimicumtüum. Ego autem dico vobis, Diligite inmicos
Omnishomoproximus eile cenienduscft. Multipu-
tant fufficere virtutib. non odiiïe inifhicos: lëdeos d|Hge-
humanàm naturâm non pati. N o n vident quia M öymülta
feSjSâmucl&Sccphanus.pcoinimicisorabânri&moètuos
fihj?æg ro u n a b .& pW n« .c 1S,fifa lu sU lom m .d « igar> p V d p k n ïit J micOS;,FN o nvidM tqaia d 0minUSimpoflibilianOniuflit.
HocPaulu?teftatur,diccns:Af4/e<iictmur,&
benedictmus:biafphemamur,&óbfecramus.
Benefacite hit quivosodèrunt.
IndePa iilus:Siefurierit'mimicusturn, cibagHum:fifitit,po-
f«»»d*jfij.Noli negate quod Deus nUllinegat, quamuis fit
blafpheinusóe impiiis.Sine difcretione omnibus indigeh-
tibus fimpliciter tribuamusinon quærentescui,fed quare
demus. Quifquisenim in quaeunqynecefficace móriturcr
luccurrere poteft,fi n on fecerit,occidit. j •*’
Et oratepro perfequentibtu & calumniamibusvos, vtfitisfilij putris
veftri,qui in edis eft.
Haec fctipt\iii,fiatfilijeius pupilli& vxpr eitts vidua,Sc qu od
patiantur dpnec infirmitas trän feat. Q u id tarn mi-
rum, quampëreutientimaxillam prxberei Nonne omnis
indignantis impetus frangitur» irafedatur * & per pat ie n-
dam illè inuitatur ad pdsnitendam? Secundum myfticos
in teil èétUs, iubemur prxb ére altèram dexteram: iuftuse-
nim finiftram non habet.Si nos hasreticus in difputatione
* yiolar6 per.cuilêrit, Sc dextrum dogma * vulnefare vomerit,op-
ponaturei & aliud teftimoniüm de fcripturis. Nobilitas
fecundum Deum,efi;dexteramobilitas autem fecularis, fi-
niftra. Ergo quicunqj contemnitur propter Chriftianita-
tem,non cutet contemni (ècuhdum hottoresiêculi.
Er iüiquïvult tecum iudiciotontcndere, &tunic4tntuamtotte-
re,temitte &paüium.
Per tunicam Scveftimentum, accipe omnia qusterri-
poraliterpoffidcmus. Si enim de neceflarijs hoe impera-
tum eft,quanto magis de Iuperfluis? Magna qu&ftio éft,v-
trum hoe etiam deieruis accipiendum fit. Et fi ab iftodo-
mino accomroodatiüs ad Deum colendum regantur, qua
äcupienti auferre: nefGio vtrum quifquam. audeat dicere
eos debére cöntemniyt vèftimentum. In Graeco eft pallium,
Luca^ vero ponit veftimentum.
M. , • •
Et qukunqJeatigariaUerit miÜepajfus,vadecum illo & alia duö<
Nonfo lum tua,vt deuites alcercationem:fed&te ipfum
prabe angarianti,non tatn.peöÜbus,quamanimo compafi
fionis affaftuparatusmUltoplusferuire qudm praeceperit.
Pér mille p$(ms,quöniam i te r fabbati fiint, in quo (eruilia
operaprohibentur, licitum opusintelligimus ; quod Sc
millenarius defignat,qui perfedtionem fignificat. ideirco
dicit mille & duo millia, vt non folum corpore, (êd (piritU
& anima perfeifte Deo leruiamus , manfuete tolerando
quaeproximus ex infirmitate intulerit.Hic ea vindióta non
prohibëtUr,qux ad correélionem valet, ied hitic vindiiftas
non eftidoneUs, nifi qui odium diletftione luperat. N o n
enim odft pater filium caftigando.
Quipetitate,daei:&volentimutuaridte,neauertaris.
Du o genera betfeficij com pleólitur, vel cum beneuole
damus, vel cum reddituro commodamus. Omni autempe-
tenti te tnbue,\n qui t Lucas.N on dicit omnia petenti,(èd il-
lud quodiufte potes tribue. Q u od fi illièitapetat, indi-
cahdaeftei iuftitia,ne eum inanem dimittas.Itaqj nonfo-
lum de eleemoly nis hoe intelligendum eft, quia etiam di-
uites non üagaper dare p o flen t: fed de pecunia q u * nun-
quanftdeficit, id e ft, de fapien tia, qu am tan to magis reti-
nes,quanto plus eam pro Deo petentibusdiftribuis. Ergo
volenti mutuaridte fapientiam v t alios doceat, ne auerta-
risiquia quod alios docebit per t^tibi reddetur d Deó.
dominus didtalibi,V* tibi Capbernaum&Coro^im:nöCunt
contraria huic,quia non optando, fedpr*dicendo huiuf-
mqdi feripturs inueniuntur.Iohannesapoftolus dicens,)?
äuts fatpeccarefratrem fuumpeccatum non ad mortem, poßulabit,
&dabiteiDeusvitam: aperteoftendit, non pro omni fratre
orandum. Ergo cum dominus pro perfecutörib. orare iu-
beat,patet aiiquapeccataftatrüelTegrauiora perftcurione
ihimicötttm. Peccatum ad mortem e ft, cum Chriftianus
oppugnat Chriftianüm aduerfus gratiam D e i, & nunqua }
^poJhitet.Quäpröpter dominus in cruce ait: Pater,ignofieil-. uc’
lis,qüia j&beatusSrephanus orat pro eis J
qui eumlapidabant, quia nondum in Chriftum credide-, 7
ränt.Et propterCa Credo noorat Apoftoluspro Alexad'ro,
duiaiämfi,aterü6erat,ybidicit:^/ex4»do'<ö-4ri»« multa mala.
mihi oßendit:reddetilli Deusfecundu opera iUius.Hiec difteren-
tia Iudam a Petro diftinguir,non quia peenitenti non fiti-
gnofcendfi,ne Conträdorainifententiäjquafemperigno-
fcendu'petenti fratri praccepit, veniaroUs;fed quia magni-
tüdo peccäci.mifit eu in delperationem, cum dixiffet: Pec-
caui tradens Jatiguinem i«/?«,.<^odfortafieeftpeccareinfpi-
ritumfanöü, feil, oppugnare per inuidiamfraternäehari-
ta te .Q u pd peccatum neq; hic,neqi, infuturö remittetur.
Qui folem fuum oririfacit fuper bonos & tnalos, &pluitjjq>er
iußos& iniußos. ;
Probabilius accipiendü eft hoc de iple comuni& de plu-
uia aqux,quam de loleiuflicise & depluuia do<ftrin§y,eri-
ratis.Sol.n.ipiritualis no.qritur nifi bönis:quod plägutiniqui,
in libroiapietis Salomonis dicetes:$o/ noortus eßnobis. Sap.j’
M- |- L. «• |
S't enim diligatu eos quivosdiliguntiquamercede habebitist No-
ne&public am bocfamv.L.B.t f i benefeceritit bis quibenevobisfaciunt,
qua vobis eft grattai Siquide& peccatores hocfaciunt. Etfimu-
tuu dederitis hisdquib.Jperatisrecipere,quagratia eft vobisiNam &
peccatores peccatoribusfanerantur,vt recipiantaquaUa:Etßfaluta-
ueritisfrattes veftros tantum,nonne & ethnict hocfaciunt 2 1
, c, S i tales
Sitales;interfènatura duce noruntéfie beneficia qiian- I . Doe ct mundo cordé elfe orandum j ficut& clcemoly-
tumriobisgrâdus profe (fio njseximiôr néceftè eft »vtciira riandum. Hypöcrira eft, qui fimülar qub'd non eft,reptae-
virtutis firhuberior, quatenusetiam npn amanteschari- I fentatoralceriusperion* j dum lbb îpetie boni laUdeni
tatisfinuamplé^aminiïPeccatoreSjfuntvalde iniquj, Sc
granibu5peccatorüm farcinis,öncrati. Magna enim difta-'
tia eft inter péccantes & pecoatores, fictrt inter fidemes Sc
iirilbresiinterfcribentes&fcriptpres.-rjam etiam iufti pec-
car.Fcenerahtur,hpc-eft,commodant. Salutauentis,ideft,
ialutcoptauentis.Ethnicigrxcc,latinedicunturgentiles. f L. ; M.
Veruntamen diligite jntmicos veftroS,ér benefacite, é r inutmiH
date,nihil indé (perantes.
Sciendum’e ft, qulamulti non caula nequitiae non fee-
neratifuntjlled fraudari timuerunt. Hüicinfirmitatidiu,i-,
na medetur aütori tas;dicés;Ef mutuum %nihil indefpérantès,
id eft, hpn in homihe fpèmmercedis figatis ,:(èd’ih
Deo,qui vobis reddet quod illo iubente faciètis* Hincil-
lud ckMutuabiturpeccator, & non foluet:iuftus autem miferetur,'
&retribuet.
Et erit mercesveftramulta, & eritisfilij altiftimi, quid ipfebeni-
gnüs eft fuper ingratos&htalos.
Vnus filius D ei eft natüraliter, iufti vêro fimtpius filij
petudo,ptioaemyhattdesquidemDei,cobaredesautcmCljrifti>
Quanto ergoexcelfius eft^jriEmium, tanto debet impen*
fius officium efle. Benignus eft altifiimüs Deus fuper in-
gratps & ipalöSjVel bona tempor alia largiehdo,vel eos ad
cadeftia in/^ftandp,
Eftouergo m ife rU b td ^ h t& p d e y v jft^ n iife r ic ip ^ .,
NaturaDei impaffib iliseft.Sicutautem zelat fine ali-
quo liuorej, ir^citur fine aliqua perturbarione, poeniret eü
fine alicuius fuapraüitatis eorréptione,itaeft patiensfine
vlia paffióne,& mfieretur fine aliqüo dölpre.
Eflote ergo vosperjettiftcut pater vefter caleftisperfeëus eft.
Siout fimili:tudiniseft,non quantitatis. Senfusergjji ta-
liseft. - ProutpOteftis perfe<ft» eftote, v t quxratisproddle
etiam inimiciSiqüöd, Deum'facereroanifeftum eft.
C A P V T - X X X l I i . ,
' • M. \ t
\ Ttendite ne ïuftitsam veftrantfaciatis Cpram hominibus, > vt
i V videamini afreis. Ahoquïn mercedent npn habebitisapudpa-
trem veftrum qui in calis eft. •
Hoe eft, pon hoc fine iuftitiam fatiatis celram hpminibi
vt laudem humanam ab eis qUasratis: Alioquin,ideft,fi a-
literfaciatisiuftitia,nifiitavtDeusfingular'iterhtincaula,
non inde habebitis mefcedem apud ipfum. iiausijominft
non debet appetij fed fubfequi, vtêxeixiplo inuitetalioSi
Iuftitiam, ihtéllige ieiunium contra concupifcentiam Car-
nis, eleemoiypam contra concupifcentiam oculotum, ó-
rationem contra fuperbiam vitode quibus mox fubditurj
quaintëntione fieri,debenf.
Cum ergo facies eieemojy nam, noh tuba canere ante te,fuut Iiy-
pocritafaciunt infynagogts & in vicis , vt honorificentur ab hominibus.
Amen dico vobts,receperunt mercedent fuam.
N o n yircus, led caufa vircutisapud Deum mefcedem
habet. At vérp hypoctitaeqiiando faciunt elecmofynam&
caUun tante fe tuba, id eft,-faciunt eam irï manifeltatione,
ficutilleapertum fignura.dat qui tuba canit j v t honorific
eentur ab hominibus 8c non dDeöi
Te autem fdcièntèeleemofynam, nefciatfiniftrd tua quid facial
dextprgfua,vtfit ele'emofynatua in abfcondito. Et pater tutu quivi-
det itt abjcohdttoireddet ttbu
Merceshypocritarum, eftlaüS hominum, Siniftra fi-*
gdificatdileétiöriem laudis ,. dexfera verp intentionem
ïmpleridi praièeptaDei. Cum ergöimples diuinumpiêS-
Ceptiirtl faciendb éleemofynam vel quodlibet bonum,
noli humaUam 1 audem admifceré.In ab (condico jid éift in-
confcien tia.- S i i n tèri orapertinen t ad dexf eranijex teriora
pectinéntad finifttam.
g | C A P V ' T X X X I V; ' y- '"
4T cum orat is, non eritisficat hjpöcnid, qui amant in fynagogis
quarn t.
Tu autem cumorauei'is, intrain cuhtculum luum i & claufo o-
ftïa , orapatremtutm in abfcondito, & pater tutu qui videt in ab-
fondit o, reddet tibi.
ÇfttiKdick,intrdcùbicuiüm,^nim gloriàm iubétfugere.
Sed viddtur hoe magiseftèpræceptum, vt inclufa Cogita^
tionelabijfqi compreifis oremus , v t de Attnalegitur in lj-
bro Regum ;L<ttw,inquir, illius tamis mouebantur, & vox ïlliUs
«o«4«<fit^r«J-.Claudenduméftoftiüm,ideft,carnaIifcpfui
'refi ftend urn .4Cubicülö,eft fccretum cordis: ad qu o d tu n c
intramus inoratipne ,quando omniaexterioràquæad fc-
culum pertinent, per coptemplationé diuinam quafi nihil
repu ram us i n cöm pararióne gloriæ cæleftis. Ö ftiu m mé n*
tisjcft Virtus fonitudinis,quod claudendum eft contra fç-
culi tumul tus, Óc contra fauorc humanum.-nc oratio fecre-
ta impediatüf,{èd in contemplatione diuina fundetur.O-
! ratio autem eft (uauis animi cum compuólione cordis de-
precatio. Yelita: Oratio éft oris ratio, qua hümiliter vota
,noftrapandimusi& ab imo peólofisarcano profcrtur.
M. ? L. ,1J- ,
Or antes autem noiite multumloquifeut ethnici, putant enini
quia inmululoquiofuo exaudiantur. Noiite ergo afimihan eis.S lit
enim pater vefter quibus opusfit vobis,anteqùam pet at is eum.
Admpnemurotateàd Deumconfcientia, non multi-
loquio ficut ethn ic i, putantesquod ipfi ita verbis Deum
fledete queant.ficut oratpriüdicem. Hic obijciturïSifcit
Deüsqüib.indrge'muSifruftrafcienti loquimur. Ad quod
re/ppndemus,nos non narratoresefle,fed rogatores. Ipfa-
orationis intentio cor noftrum fetenat, capaciusq; efficit
ad excipienda diuina munetâi
Tunc dixit vnus ex difcipuiiseiusadeué'.Domme, docenos ofarèi
ficut Iobannes doemt difetpulosfuos.
V b i Matthæus dicit, tuncHerödeividemquot^am iUufusef-
feta magis, iratuseftvaldet t\a\lum certum tempus definite
dccermitiat pér tunc, fed tale eft cjuod d icit; In illis diebus
dPtitigitHerodem irafci. Sic ergo prudens le&or exponat
tunCjVbicunqi led io poftulabiti
M. L
Ètaitillis : Ctim ovaiis, dictié.
Pater no fier qui es in coelis.
Q u i dicit,pater nofterimigriôpëre caret, ne tàritp.pàffé
Gt indignu?, N o n poflunt vere aepie dicere nobiles aedi-
uites,pater noftef, nifi cignofcaric feeflç fratres ignobiliu-öc
pauperum.I» edis, id eft,ih/àndis&iuftis.Cum enimDeus
fit vbiq;,per diuinitatis praefèntiamjinfandis fpecialiceréft
pet inhabltatitem gratiaró. ,Çum ad orationem ftamus,ad
orientem conuertimur : vt admoneàtur animus ad natu-
tam éxcelIchtiorem,id eft,ad Deum,fe conuertere.
Sanftificetur nomen tuumi
Q ^ d iém p e rfan d u th éft, v t omnibus irinotefcat&iri
tiobis fiindifieeturjpramüs^, Nomen Dei,notitiadé éö éft
manifefta vifione in àngelisicathplica vero fide in prælênti
eciclèfîà,dum perégrihatur. Guiii ergo in notitia Dei (an*
dificàrhur.Vt ipfè lit pater,nos filij,nos dij fimiles illij & i*
pfe Deus Dèorum-tunc nomen Dei clafificatur,&fah&ifi:
hmiirn qffe manifefta tur.-
Aduenidtregnuhituuttiiièf'r
Ÿ Hoe eft,manifeftecuf. Quemadmo^um énimluxpraf-'
lens adeft cæcis Sc pculqS claudentib.itaDei regn ü quamuis
nunquam difcedat à terris, tarnen ignofdhtibus abfenS
^ft. Vel iin'.Aduéniat regnutuü,ià éft, npregnetin riobi? ped-
catHjfed tu.i Aliter:Câ dicimus,adueni4t regnu rwH.defidèriü
noftrü ad futurü regnüexcitamus,yt hpbis veriiat, &ih êo
rçgrlaré mereamur. N â velimus nolimüs, vtiqpadueniet
Fiat voluntiCs voluntas tua ficut in caio & interra.
t t r . . Fiatinqham,vt qhómodpinctiipate tifii ahgeli (ertuunt
& in angulis platearüniftantcsorafc, vcvdeaniufabnèmlni- in é£lo,ita& hos iij terra riDifèruiamùs.Veiitâ';Sicuciufti
bus, Amen dico vobis,receperunt meTcederiifuabh guiper cælum in tel ligu nrjif ,faci un t volu htatem tuam i ifa
Jm k t f .
Augufli
Hiero.
'Augufl.
Âiiÿitfi.
Ifiierd.
4 ug.nA
Probat»
AiôtÀndd,
ètiam