a. ) Var. Sumatrana. Buceros rbinoceros, Temm. Bulfon, P I . e n l. 934. Le Vaill. O is e a u x d e
1’A m e r iq . e t d e s I n d e s , PI. 2 (snavel met hoorn). Marsden, J ly s t. o f S u m a t r a , 3 cdit. PI. 21.
(snavel, zijnde de eenige afbeelding, waar de zijdelingsche ran d goed is aangetoond). — Hoorn, van
voren sterk naar boven omgekruld, 0 ,1 8 tot 0 ,1 9 meters lang. Staartbaud 0'",10 b re e d , het middelste
derde van den staart innemende; vleugels 0 nl,51 lang. — Bewoont het eiland Sumatra.
b. ) Var. Borneoensis. Hoorn en staartband geheel als bij den vorigen; maar de vogel zelf in alle
bijzondere deelen kleiner. Hoorn 0,11 tot 0 ,1 2 meters; vleugels 0 ” ,4 3 lang. — Borneo.
e.) Var. Indica. De vogel van dezelfde grootte als de Borneosche variëteit, doch de hoorn naau-
welijks merkbaar van voren opwaarts gebogen, en dus te dien opzigte de Javaansche variëteit naderen
d e ; de staartband daarentegen smal, slechts 0,07 tot 0 ,0 8 meters b re ed , en het derde vierde gedeelte
des staarts innemende. — Dekan (uit de omstreken van Seringapatam ontvangen).
d.) Var. Javanica. Buceros lu n a tu s, Temm. P I. e o l. 5 4 6 . H o o rn , van boven nagenoeg re g t-
lijnig, 0 ,2 0 tot 0 ,2 7 meters lan g ; staartband 0 ,1 8 tot 0 ,1 9 meters bre ed ; digte r bij de p u n t des staarts
dan bij deszelfs wortel; vleugels 0m,5 3 . •— Java.
2. ) I ïu c E n o s i i c o n i n , Linn. Gould, C e n t u r y o f H im a l a y a B i r d s , eene zeer fraaije plaat.
Le Vaill. O is. d e 1’A m é r iq . e t d e s I n d e s , PI. 7 en 8. Marsden 1. e. (twee snavels, een van een’
ouden en een van een’ jongen vogel). H oorn, groot en b re ed , van boven langs zijne geheele lengte
diep uitgehooid; het derde vierde gedeelte van den witten staart zw'art; achterkop, ha ls, dijen, onderbuik,
vleugelpunten en eene schuine dwarsstreep op de vleugels, wit; alle overige deelen zwart. (*) — Sumatra.
B. Gestalte middelmatig; kleur zwart of zwart en wit; staart afgerond, de twee middelste vederen meestal
eenigzins langer; ter zijde van den bovenbek geen spoor van rand. Hoorn, zijdelings te zamengedrnkt,
helmvormig. — De soorten dezer afdeeling kan men in twee ondergroepen rangschikken, als:
a.) Geen onderscheid in de kleurverdecling tusschen beide geslachten.
3. ) B u c e ro s m o x o c e r o s , Sliaw. Le Vaill., Ois. d e 1’A m é r iq . e t d e s I n d e s , PI. 9 en 10.
H oorn, van voren met eene sterk vooruitspringende p u n t, 0m,2 0 lang e n , even als de eigenlijke bek,
g eel, doch van voren met eene zwarte vlek. De vier buitenste paren staartvederen w it; h e t middelste
paar eenkleurig zwart. P unten der vleugels, onderborst en h e t geheele onderlijf met de dijen, wit; alle
overige deelen zwart. Lengte der vleugels 0 ,3 0 tot 0 ,3 2 meters. — V aderland S um a tra , Malakka, Dekan.
4. ) B u c e r o s v ia u a ra r icu s , Gmel. Linn. Le Vaill. 1. c. PI. 14. Geheel als de voorgaande, maar
kleiner e n , behalve in Dekan, Malakka en Sumatra, ook op Java en Borneo voorkomende. Lengte des
(*) Aan dezen vorm sluit zich tevens de veel kleinere Buc. hydrocorax (PI. col. 283) van de Philippijnsche
eilanden aan, met eenen naar boven breeder wordenden platten hoorn en geheel witten staart, van welken de twee
middelste vederen een weinig langer dan de overige schijnen te zijn.
h o o rn s 0 ,n,0 9 to t 0 ’" ,1 4 ; d e r vleu g e ls 0 m,2 8 to t 0 m,2 9 . E e n e in d iv id u e le a fw ijk in g , m e t la g e r’ e n b re e d e r’
h o o rn , w o rd t in al d e v o o rn o em d e s tre k en g e v o n d e n : d it is d e Buceros convexus, T em m . P I . c o l. 5 3 0 .
b.) Mannetje en wijfje wijken in kleur eenigzins van elkander af.
5 . ) B i c e b o s « i t i . i lU T i s , T em m . P I . c o l . 5 2 0 (:m a s ju n .). M id d e lsta a rtv ed e ren n a auw e lijk s v e rle
n g d . K e e l n a a k t. H o o rn , z e e r k le in e n s c h e rp k a n tig . S n a v e l, zw a r ta c h tig , m e e sta l m e e r o f m in
m e i w it g ev lek t. K le e d , e e n k le u rig g ro e n -zw a rt, in d e n je u g d ig e n le e ftijd e en ig zin s n a a r h e t lic h tb
ru in e tre k k e n d e . S ta a r t, a a n d e n w o rte l g rijs a e h tig , op d e a c h te rh e lf t zw a rt. V le u g e ls 0 ,3 2 to t 0 ,3 4
m e te rs. — S um a tr a , B o rn eo .
6 . ) B c c e r o s i u l j m i u i s , R a llie s. L i n n . T r a n s . X I I I . p . 2 9 2 (m a s ju n .). B . a n lh ra c ic u s ,
T em m . P I . e o l. 5 2 9 . (fem . v a r. m e t w itte n sn av e l.) G e h e e l zw a r t; d e 4 zijd e lin g sch e p a re n s ta a rtv
e d e ren a an d e vo o rste h e lft w it (*). H e t m a n n e tje m e t e en e b re e d e w itte s tre e p a an d e n k o p , d ie a an
w e e rsk a n te n v a n d e n e u s g a te n , b o v en d e o o g en h e e n lo o p t, e n zich op h e t a c h te rh o o fd in d e vrij la n g e ,
o v e r d e n nek a fh a n g e n d e v e d e r e n , v e re en ig d v o o rtz e t. I n D e k a n , M a la k k a , S um a tr a en B o rn eo w a a rg
e n om e n . — E r sch ijn en bij d e z e so o rt tw e e s tan d v a stig e v e rs c h e id e n h e d e n vo o r te k om e n , d e e en e
m e t e e n ’ w itte n b e k e n g ro o te re n , a a n d e p u n t v o o ru itste k e n d en h o o rn ; d e a n d e re m e t e e n e n zw a r te n
b e k , m e t k le in e r’, s c h e rp te z a am g e d ru k te n e n v a n v o re n sle ch ts fla auw u itg e h o o ld e n h o o rn . L e n g te
d e r v leu g e ls 0 “ ,2 9 to t 0 “ ,3 2 .
7 . ) B E ic ic n o s i v t i i v i i s , R e inw . T em m . P I . c o l. 2 1 1 (fem.). H o o rn k le in , k ie lv o rm ig , te r
w e ê rsz ijd e n m e t é é n e e n , o n d e r d e z e , d e b o v e n sn a v e l m e t tw e e d iep e g ro e v e n in d e le n g te voorzien.
De m id d e lste s ta a rtv e d e re n n a auw e lijk s la n g e r , d a n d e o v e rig e . G e h e e l zw a rt. Bij h e t m a n n e tje d e
k e el en zijden v a n d e n kop w it. L e n g te d e r v leu g e ls om stre ek s 0 m,2 3 . — T o t n o g toe a lle en in h e t
n o o rd -o o ste lijk g e d e e lte van Celebes g e v o n d en .
C. Hoorn, zeer klein, smal, scherp, bijkans in céne lijn met den snavel verloopende. Zijrand des bovensnavels ,
aan het achterste derde als eene lijst uitstekende. Ropvederen gesleten en eene helmachlige kuif vormende.
8 . ) B e c e r o i c o m a t i i s , R a llie s. L i n n . T r a n s . X I I I , p . 3 3 9 (d e b e sch rijv in g w a a rsch ijn lijk n a a r
e en jo n g v o o rw e rp in d en o v e rg a n g j. T a b . 4 v an d it w e rk : a fb e e ld in g v an e e n o u d m a n n e tje . M an n e tje :
K o p , h a ls , b o r s t, b o v e n b u ik , s ta a rt en p u n te n d e r s la g p e n n e n , w it; v le u g e ls, r u g , d ijen e n o n d e rb
u ik , zw a r t. W ijf je : w a a rsch ijn lijk a lle en in h e t e e rste j a a r , g e h e e l zw a r t, b e h a lv e d e p u n te n d e r
s la g p e n n e n , d e s ta a r t en d e k o p , w e lk e w'it zijn. S um a tra .
/). Hoorn, met dwarsplooijen; staart, regt of flaauw afgerond; aan de keel een naakte, rekbare zak, welks
kleur, even als die der halsvederen, bij het wijfje steeds anders is, dan bij het mannetje, zoodat beide
seksen uitwendig gemakkelijk van elkander Le onderscheiden zijn.
H.) Hoorn, zeer laag en klein, breed, plat, met diepe, regelmatige, dwarse insneden als plooijen. Staart wit.
(*) Volgens Rallies zoude dit slechts met de 3 buitenste vederen van iedere zijde het geval zijn; de aangehaalde
plaat der P la n c h e s c o lo rié e s vertoont er daarentegen 5. Beide opgaven berusten op vergissing.