B " il
fel
i l
»opgewassene stokken moet men dagelijks kapoenen, zoo
»gevvinnenze groote, breede en velte bladeren. De Sineezen
»noemen den tabak h u n , en zeggen dat hij al van de oude
»tijden in baar land zij geweest, dog weinig geoeffeni, wer-
»dende op dezelfde manier gezaayd, gepland, gekapoend, en
»gevoed tot over de hoogte van een mensch, gelijk boven
»van Ternaten gezegd is” .
In het ja a r 1834 zond de regeering den heer N. G. de
Yoogt naar Cuba ten einde daar de cultuur en de bereiding
van de tabak grondig te bestudeeren. In 1838 op Java g e keerd,
werd de Yoogt bier, als adsistent bij de tabakscultuur,
met de toepassing van zijn op Cuba vergaarde kennis en e rvaring
belast. In 1842 werd hem in de residentie Rembang
een contract verleend. Krachtens de beginselen van het door
VAN den Dosch ingevoerd cultuurstelsel, nam de tabak plaats
onder de aan de bevolking opgelegde dwangcultures. Het b e s
tu u r liet jdanten, den aanplant onderhouden, oogsten en in
de scburen brengen. Hier ving de taak der contractanten aan
met de bereiding van bet product voor de Europeesche markt.
Yele contracten werden achtereenvolgens in verschillende gewesten
van Java uitgegeven. Daar wij bier geen geschiedenis
van het cultuurstelsel te leveren hebben •), moeten wij over
den aard en de werking van de tabaks-contracten, met al
hun afwisselingen, zwijgen. Alleen dit. Gedurende drie jaren
/ J 860—63) leerde ik ze in Rembang kennen en moet erkend
worden, dat er onder de leiding, ’t toezicht en de verantwoordelijkheid
van bet bestuur, goed werd g ew e rk t,- - voor de betrokken
bevolking hadden de contracten waarlijk geen voordeelige
uitkomsten. Zij werd slecht be ta a ld ; baar eigen cul-
’ ) G. H . VAN S o e s t . De geschiedenis van het Cnltuurstelsel 1869 hij H.
K i j g h te Rotterdam en S . v a n D e v e n t e r . „Bijdragen tot de kennis van
het landelijk stelsel” . uitgegeven op last van den Minister J 'k a n s e n v a n
DE PUTTE. Verder; de toclichtingen op Minister d e W a a l ’s z.g. Cultuurwet.
tures, met name de rijstcultuur, bleven ondergeschikt aan de
tabaksbelangen en zelfs ’s lands kostbare djati-bosschen werden
op weinig zuinige en redelijke manieren, ten behoeve der
contractanten — voor den bouw van scburen — beroofd. In
1864—65 expireerden de laatste contracten.
De Y oogt moest, waar mogelijk en gewenscht, zijn mede-
contractanten voorlichten en aan de I'egeering zijn goede
diensten verleenen. Ruim twintig ja ren na hem, werden sch-
tereenvolgens de ambtenaren 0 . S w a y in g en H. J . v a n
S w ie t e n naa r Cuba gezonden te r verzameling van voor Indië
nuttige kennis, en de regeering liet het niet liierbij te r bevordering
van een bloeiende tabaksteelt. Zaden van algemeen
gewaardeerde tabaksoorten werden bij herhaling u it onderscheiden
landen, als Cuba en Manilla, ontboden. Mocht het
evenwel al gelukken vreemde soorten met succès te kweeken,
zeker is ’t ook, dat de oorspronkelijke vormen en vooral de
innerlijke hoedanigheden, met name de geurigheid, zich in Indië
door de verschillen van bodem en klimaat gewijzigd hebben en
daardoor zoovele variëteiten zijn ontstaan, dat ze den kruidkundige
een ruim veld van studie aanbieden. Men moge in Indië
havannatabak kunnen voortbrengen, deze zal alleen den naam
met bet product van Cuba gemeen hebben ; de ware havanna-
geur is niet te behouden of te reproduceeren, wat echter niet
belet, dat voor bepaalde doeleinden sommige Indische soorten
zelfs nog de voorkeur verdienen kunnen. In ’s lands Planten-
en cultuur-tuin te Buitenzorg blijven de proeven aan ue orde ;
de jaarlijksche ver.slagen geven er rekenschap van, zoomede
van de uitkomsten, die door planters verkregen werden van de
hun welwillend afgestane zaden. Door den krachtigen financi-
eelen steun van de Deli-planters zal men nu te Buitenzorg en in
samenwerking met Deli ook bier proefstations in het leven
roepen onder de leiding van wetenschappelijke mannen en het
oppertoeziclit der directie van ’s Lands Plantentuin. Niet alleen
de cultuur en de plantenziekten, maar ook de bereiding van
de tabak zullen daarvan h et beste ervaren. Het is toch boven