i
n s
ff fe ï
-N.;
100
er liier verder over zwijgen. De heer Morbeck was de eerste,
die carbonatage toepaste en wel in zijn in de residentie
Djokjakarta gelegen fabriek Tjepper. In de gouvernementslanden
volgde de ijverige fabrikant contractant Zuur het eerst
zijn voorbeeld. Biedt carbonatage voordeelen aan, men erkent
er ook nieuwe gevaren in.
Volgen we nu den gang der werkzaamheden. Het n e t w ordt,
in dete regel tusschen een stel van drie horizontaal geplaatste
cylinders, twee onder, één boven, geperst - bij den doorgang
dus tweemaal geplet. Het uitvloeiend sap stroomt door een
zeef naar reservoirs, waarin de nog meegevoerde stoffen bezinken
en door een bodemkraan verwijderd worden kunnen.
Soms voegt men kalkmelk bij het uit den molen stroornend
sap- soms heeft die menging eerst in de reservoirs plaats.
Enkele fabrikanten plachten zelfs een stroom van zwavelig-
zuur-gas door h et u it den molen vloeiend sap te voeren. De
middelen te r conserveering en defecatie van de sappen zijn
even verscheiden in aard als in toepassing. Kalkmelk was en
bleef echter het meest gebruikelijk. Wij kunnen op al de
middelen (zelfs electriciteit vindt toepassing) niet nader m-
gaan, moeten er hier alleen aan herinneren, dat men zich
een tijdlang veel voorstelde van Melsens’ procédé, de toepassing
van zwaveligzuur gas of bi sulfiet van kalk. Het
zwaveli"zuur w erk t desoxydeerend en verhindert dus gisting
en kleuring van het sap, doch het vernietigt of verwijdert
de kleurende stoffen niet, zoodat deze haar invloed bij de
verkoking weder kunnen openbaren. Het zwaveligzuur zelf,
in zwavelzuur overgaande en dit sterk zuur zich in verbinding
met kalk afzettende, kan daarentegen lästig worden.
Uit de reservoirs of rietsapkisten, laat men het sap naar
de batterijen (kawah’s) vloeien. Deze bestaan u it een reeks
van ronde of langwerpige, op fornuizen ingemetselde ijzeren
pannen, waarin het sap van matig warm to t kookhitte gebracht
kan worden. Gedurende deze operatie wordt h et zieh
aan de oppervlakte afzettend vuil gestadig afgeschuimd en
verzameld, om ’t later u it te persen. (De oude persen waren
bizonder eenvoudig, zeer primitief; in zakken werd het vuil
aan belasting of druk onderworpen.) In de laatste pannen
— gewoonlijk zijn er vijf op één rij geplaatst —■ zet men
de verkoking van het sap tot een dichtheid van 25 ä 28°
Beaumé voort en noemt men het in dien staat tjing. Deze
wordt in groote ijzeren, z.g. decanteer- of bezink-bakken
overgehracht, te r bekoeling en het doen bezinken van daarin
zwevend vuil. Ook dit wordt door bodemkranen verwijderd
en aan persing onderworpen.
De défecatie en de tot tjing koking der sappen, geschieden
in de nieuwere inrichtingen niet meer op voorgaande wijze,
maar, als vroeger aangeteekend, in bizondere defecatie-pannen
en luchtledige toestellen. De tjing wordt in de vacuum pannen
opgetrokken, na eerst nog, als reeds omschreven, op haar
zuiverheid getoetst te zijn. 5Vä á 6 uren zijn nu noodig ter
verkoking tot wat men kooksel, vulmassa, masse cuite, enz.
noemt, een dik strooperige brei van suikerkristallen.
W a t wij omtrent het kristalliseeren in herinnering brachten,
heeft bij deze verkoking in ’t luchtledige aandacht en toepassing
te vinden. Het maakte duidelijk, dat de suikerkoker het
in zijn macht heeft het z.g. grein (kristal) grof of fijn te
doen uitvallen. Langzaam en rüstig koken geeft grooter g re in ;
overdrijft men evenwel dit streven, dan wordt de suiker, wat
men noemt slap. Hoe zuiverder het sap — de tjing — was,
des te vlugger loopt het koken af en des te fraaier worden
grein en kleur. Hoe dichter tjing en harder verkoking, des
te fijner grein, reden waarom men, als men gesteld is op
grof grein, de vacuum-pan wel eens ten deele ontlast, om
met versehe, z.g. jonge, tjing aan te vullen en op die manier
binnen de grenzen van zekere consistentie te blijven. De
Chineezen noemen deze handeling babon. De in de vacuum-
pan tot den vereischten concentratiegraad verkookte tjing,
wordt in houten of ijzeren bakken gestört en na bekoeld te
zijn, in potten gekleid of dadelijk gecentrifugeerd. De nu