■li:
t '
dus van een geregelde, doorloopende keuze allerminst sprake
kon zijn. Waar men nu te doen had met onderscheiden soorten,
kon men bovendien moeielijk ook op een voortgaande
verbetering, door veredeling van den aanplant, rekenen. De
thans werkzarne beheerders van suikerondernemingen op Java
kunnen zich van dien ouden toestand geen voorstelling maken,
en het is onze vaste, sinds 20 ja ren bij herhaling door woord
en schrift uitgedrukte overtuiging, d at alleen reeds door h et
ja a r in ja a r uit in dezelfde generatiën, op dezelfde gronden
voortkweeken, to t een bedenkelijke verzwakking van h e t
suikerriet moest voeren en dat de sinds eenige ja ren zoo-
dreigende ziekte van het gewas waarschijnlijk te voorkomen
ware geweest, indien men aan het kostbaar riet recht had
laten wedervaren, d.w.z. indien men er steeds op gelet had,
slechts gezonde krachtige bibit u it te zoeken en een rationeel
stelsel van wisseling daarneven in het oog had gehouden.
W a t men nu een dozijn jaren lang ook beproefd moge hebben
te r overwinning van de seréh-ziekte, slechts één middel
is proefhoudend gebleken, het middel, dat men te alien tijde
als eerste cultuurvoorwaarde had dienen te huldigen, maar
dat nu kostbaarder is geworden, omdat men het zoolang
veronachtzaamde. De suikerbiet werd veredeld door zorgvuldige
teelt, gepaard aan scheikundig onderzoek. Bieten van
gering gewicht maar hoog gehalte, werden gewonnen door
gestadige selectie, ook na kruising, en nog blijft men zoeken
en streven naa r b e t e r ‘ )- Be N atuur schonk Java onderscheiden
soorten en variëteiten van suikerriet, verschillend in
gehalte, verschillend ook in cultuurkracht. Men had dus voor
het kiezen, ten einde zich het beste en rijkste te verzekeren,
1) Van hoe groot gewieht en consequentie het feit is, kan wel
hieruit blijken, dat fransche fabrikanten bieten uit Zeeland kunnen
verwerken. Deze munten uit door gering gewieht en hoog
suikergehalte en in Frankrijk schat men de suikeropbrengst n a a r
’t gewieht der bieten, niet naar de uit deze gewonnen sappen.
edoch, in stede daarvan, bleef men in den ouden sleur voortwerken
en scheen men voor de hoedanigheid van de grondstof
wel onverschillig, niet bedenkende, dat men daardoor, zoowel
absoluut als relatief, in kwade conditien tegenover de jongere
mededingster moest geraken. Zelfs het gemis van wetenschappelijke
vorming of voorlichting mocht niet tot veront-
schuldiging dienen, waar practische proefnemingen den weg
reeds wijzen konden, zooals Gonsalves schitterend heeft bewezen.
Nog ontbreekt ons zeer veel aan de kennis van de op .Java
gekweekt wordende rietsoorten, en zou er voor Miquel’s ver-
zuchting daarom heden ook nog reden zijn. De proefstations
hebben veel gepraesteerd ; aan werkzaamheid en breede verslagen
hebben ze ’t stellig n iet laten ontbreken. Maar, als
de ondernemers hun taak volbracht meenen te hebben met
bet onderhouden van die stations, dan is te vreezen, d at hun
geduld op een zware proef zal worden gesteld. Wetenschappelijke
proeven, onderzoekingen en voorlichtingen blijven op
den weg dier proefstations gelegen en verdienen onmiskenbaar
den steun der regeering, maar ontslaan den ondernemers
niet van gestadig zorvuldig waarnemen, van rationeele, p ra c tische,
vergelijkende proefnemingen en, allerminst mag men,
zooals nog onlangs op Java geschiedde, klagen, dat men niet
vroeger gewaarschuwd en op fouten gewezen werd. Hieraan
heeft het toch waarlijk niet ontbroken.
i l l
IV. De S u ik e r in d u s t r i e in den 0 . I. A r c h ip e l .
Groote en kleine fabrieken te samen, te lt men heden op
Java nabij de 200. Naar betrouwbare schatting verwerken ze
omstreeks 100 000 bouw (bruto) rietaanplant en produceeren
om de acht millioen pikols suiker.
Tot recht begrip van het hedendaagsch standpunt der zoo
mächtig ontwikkelde industrie, dient haar geschiedenis in her-
3*
ii-
■J '■