waarvoor de vruchten van den Da d e l p a lm ( Ph o e n i x
d a c t y l i f e r a ) worden gebruikt.
Dr. Bering bereidde, op het voetspoor van Dr. Hager, uit
het gele Lupinenzaad een koffie-surrograat, dat als Kr a f t -
kof f i e zijn intree deed en door zijn naam zijn hoedanigheid
moet aanwijzen. Het gelukte Bering door de behandeling
met soda het Lupinenzaad van zijn voor de gezondheid niet
onschuldige bitterstof te bevrijden. Door roosting in gesloten
trommels moet het zaad daarna den geur en den smaak van
koffie verkrijgen en boven deze door haar groote voedings-
waarde, wegens haa r aanzienlijk eiwit-gehalte, uitmunten.
Vi j g e n k o f f i e wordt door de roosting van inférieure vijgen
gewonnen. S a c c o - k o f f i e noemt men een u it de koffieschillen
bereid surrogaat. Beide deze Surrogaten worden als
poeder in den handel gebracht en zijn al weder aan
bijmenging blootgesteld. Koffieschillen zag ik 25 à 35 jaren
geleden ook in de Preanger door de bevolking wel gebruiken.
In den laatsten tijd trad een nieuw surrograa t op den
voorgrond, waaraan de naam van den algemeen bekenden
Pastor Kneipp Verbünden werd. K n e i p p ’s Malz- otMout -
k o f f i e is als een gezonde en tevens voedzame dran k aanbevolen,
die met hehoud van, of de herinnering aan de geurige
eigenschappen van echte koffie, de nadeelig geachte uitwerking
van deze niet heett. Men gebruikt haar al of niet met zuivere
koffie gemengd. Haar benaming wijst haar oorsprong aan.
Over den smaak valt niet te twisten, en er kan zeker zoowel
overdrijving in de veroordeeling van een matig gebruik van
zuivere koffie, als in de aanbeveling van een surrogaat gelegen
zijn. Moest de waarde van een surrogaat vooral ook,
of bovenal, in de voedende kracht worden gezocht, dan
zou men de aandacht kunnen wijden o.a. aan de Ka d ê l é ,
die 38 % proteïne stoffen en ± 21 % vet bevat. Geroost,
zonden de K a de l é -boontjes zonder twijfel een hooge voedings-
waarde aan de koffie verzekeren.
Möge hiermede het niet volledig overzieht van de vervalschingen
en Surrogaten gesloten worden k u n n e n ; vermelding
verdient nog, dat onderscheiden Volkeren bovendien van oudsher
hun eigen voorkeur of hulpmiddelen hadden. Zoo kenden de
Arabieren reeds vóór de koffie, het gebruik, als thee, der
bladeren van G a t h a e d u l i s en der zaden van de Do e r r a h-
plant —• de z.g. S o e d a n koffle —^ en heeft men de invoering
van de koffie onder hen zelfs toegeschreven aan een tijdelijke
schaarschheid van die oudere genotmiddelen.
In de koffie voortbrengende landen maakt men ook wel
gebruik van de koffie-bladeren. Op Sumatra en Java is dat
gebruik veelvuldig waargenomen. Niet onmogelijk, waarschijn-
lijk evenwel, dat de bevolking er minder u it voorkeur dan
wegens de banden van het monopoliestelsel toe overging.
Hehner vond in zwak geroosterde koffiebladeren; Ü,29%
caffeine en 4 ,9 5% asch, Stenhouse, in gedroogde bladeren
1,2 6 '% caffeine. Van Romburgh, in gedroogde jonge Java-
koffiebladeren 1 ,6 0% ; in oude id: 1 ,1 0% ; in jong Liberia
blad 0,60 % en in oud id. geen caffeine. Deze schijnt ook
niet in de vruchtschil voor te komen.
In de meeste gevallen doen de Surrogaten alleen door de
kleur van den drank en zijn meer of min bitter-zoetachtigen
smaak aan echte koffie denken. Waar men in twijfel mocht
verheeren, zullen scheikundig en microscopisch onderzoek
dienen te beslissen. Ditzelfde geldt ten aanzien van de vele
kunstmiddelen, die men te r kleuring van koffieboonen toepast.
Al naar gelang toch aan deze of gene kleur de voorkeur
geschonken wordt, laat men de boonen bleeken, of kleurt
men ze, door indigo, koolpoeder, berlijnschblauw, curcuma,
kopergroen, loodchromaat enz. Ook het schudden metlooden
kogeltjes schijnt onder die middeltjes te behooren en blijken
er dus zeer schadelijke onder voor te komen, welke de ernstige
aandacht ook van het gezag eischen.
Dat men er zieh op toelegt de door zeewater of zorgelooze
bewaring bedorven boonen weer een frisch aanzien te geven
of op te knappen, behoeft nauwlijks gezegd te worden, ln
3