' I
liezen. Ontwikkelden in de potten flinke planten, dan waren
deze nog niet gemakkelijk en zonder beschadiging in den
vollen grond over te brengen. De noodzakelijkheid van het
dagelijksche begieten bracht de teedere kiemlingen echter in
voortdurend gevaar, en groot moest bovendien de sterfte
zijn in die weinig of niet poreuze potten, welke to t veel
schimmelen en tot het lokken van wormen en insecten a a n leiding
gaven. De hloempotten ontbood .Junghuhn uit Europa
en natuurlijk was, dat men ze wegens aanzienlijke kosten
spaarde en trach tte te vervangen door plaatselijk verkrijghaar
materiaal als de bamboe. In December ’62 publiceerde
Junghuhn een bericht, dat zoowel den toen maligen stand der
jeugdige onderneming als zijn onvermoeid streven in het licht
moest stellen. Hij herinne rt daarin, dat bij zijn retour op
Java in December ’55, hier voorhanden waren 41 Calisaya’s,
64 z. g. ovata’s en 2 lancifolia’s, totaal 107 stuks levende
kinaboomen. Dat getal werd vermeerderd met 138 stuks
Calisaya-, lanceolata en z .g . ovata planten, die hij uit Nederland
had meegebracht en, medio December in gezonden toestand
aan den heer Hasskarl had overgegeven, zoodat toen
het totaalcijfer der op Java aanwezige kinaboomen (lees
p l a n t e n ) 245 stuks bedroeg (sic).
»Toen ik echter — aldus Junghuhn — op ultimo Juni
»1856, wegens het vertrek van den heer Hasskarl naar
»Europa, met de leiding der kinacultuur werd belast, waren
»nog slechts 167 stuks daarvan in leven, te w e te n ‘64 Cali-
»saya’s, 2 lancifolia’s, 5 lanceolata’s en 96 z.g. ovata’s welke
»laatstgenoemde zich la ter als eene nieuwe kinaspecies hebben
»doen kennen, door den heer Howard Cinchona Pahudiana
»genaamd.
»Deze 167 stuks moederplanten, waarvan de zorg opgedragen
»werd aan mij op ultimo Juni 1856, heb ik door s t e k k e n
»en l a t e r g e d e e l t e l i j k d o o r i n g e o o g s t e z a d e n ver -
» m e n i g v u l d i g d en in den sedert verloopen tijd van 6|
»jaren gebracht to t het cijfer van 1,359,877, zooals blijkt u it
»de volgende tabel. Er waren voorhanden op ultimo Decemb(;r
»1862: C. Calisaya 8984, C. lancifolia 145, C. succirubra 71,
»C. micrantha 1 (uit Br. Indie ontvangen), C. Pahudiana
»955708 (waaronder begrepen zijn 63 stuks z g. lanceolata).
»Levende kinaplanten en boomen totaal 964,909. Nog te
»kiemen liggende Pahudiana zaden 391,486. Levende Calisaya-,
»lancifolia- en succirubra stekken in de kweekhuizen 3482.
»Totaal-cijfer 1,359,877. Hiervan afgetrokken de 167 stuks
»in 1856 aanwezige moederplanten, blijkt dus, dat een vei'-
» m e e r d e r i n g heeft plaats gehad van 1,359,710, waarvan
»964742 levende planten en boomen, 391486 nog te kiemen
»liggende zaden en 3482 levende stekken.”
Hiervoor zijn, mede volgens Junghuhn, in die 6Vs jaren
uitgegeven f 131234,52, buiten de tractementen van hem,
en de Vrij, welke Ju n g h u h n niet in rekening wenscht te
brengen »omdat zij beiden voor andere doeleinden, namelijk
»voor natuur- en scheikundige onderzoekingen bezoldigd
»werden en de leiding der kinacultuur, benevens het analy-
»seeren van kinabasten, als een bijkomend werk slechts
»tijdelijk (?) door hen waargenomen werd.”
Ik heb Junghuhn zelf laten spreken, en de la a ts t vermelde
uitspraak blijve dus voor zijn rekening. Eigenaardig licht ver
spreidt Junghuhn, door zijn statistiek der planten, over zijn
manier van rapporteeren. Do o r s t e k k e n , en l a t e r g e d
e e l t e l i j k d o o r i n g e o o g s t e z a d e n w e r d e n v e r m e n
i g v u l d i g d enz.! W a t zegt de détailstaat, overgelegd bij
Junghuhn’s laatste rapport, dat over het ja a r 1863? Op de 12
stations (inbegrepen: Wonodjarnpi, Dieng en Tjibodas) stonden
einde 1863 in den grond: u it J a v a - z a d e n g e k w e e k t e
Calisaya’s 5041; uit id .: Pahudiana’s 530,755 planten. Uit
s t e k k e n g e k we e k te , benevens eenige oudere, reeds vroeger
aanwezige boomen: 2367 Oalisaya’s ; 71 succirubra’s; 104
lancifolia’s; 73 lanceolata’s; 623 Pahudiana's en 1 micrantha!
Ging het dan aan, de enorme vooruitgang voornamelijk te
wijten aan k u n s t m a t i g e voortkweeking? Een feit is, ook
1'Hi
t t
. •••!!"
.li- i-v. ■
' '-i''
My :
:tte -ilvi
t e # /
f . y . .