' 1
M î
fi i
rife
■ f e f e ’ • y
'*
’ ■ ]:
: f e
. i
• <
i;
fe
• fe:
fe
■fe
Zoo geschiedde ’t dat, op h e t eind der 16®® eeuw, de
Nederlanders een eigen, vrijen weg n a a r h e t Oosten zich
baanden, en van lieverlede als heeren en m e esters over die
uitgebreide, rijke gewesten zich vestigden, de Portugeezen
verdringende en verdrijvende. Niet h e t m in s t aan de ver-
bazende schatten, door den directen specerij-handel gewonnen,
heeft Nederland te danken, dat ’t den tachtig-jarigen
krijg kon volhouden en roemrijk te n einde kon brengen,
als eene mächtige repubiiek, die onder Europa’s sta ten een
wel verdiende eer volle pla ats innam.
Tot rech tstreek sch handelsverkeer in e t Perziö, Arabie,
Indie en de o ostkust van Afrika, gera akte Europa e e rs t
in den loop der 15®® eeuw ; vóór dien tijd werden de k o stbare
oostersche producten meerendeels aangevoerd over de
Roode Zee en längs den Nijl *), en w as vooral Alexandriö
de stapelplaats, w aa r Europeesche schepen — m e t name
de Venetiaansche — lading zochten en vonden.
De belangrijkste ontdekkingstochten van Portugeesche
zeevaarders, sinds h e t begin der 16®® eeuw reeds ondernomen,
brachten van lieverlede v e randering in dezen toestan
d van afhankelijkheid, en openden een veel ru im e r en
voordeeliger handelsverkeer. In 1402 werden de Canarische
eilanden, in 1419 Madeira, in 1474 de Kaap-Verdische eilanden
o n td e k t; in 1487 omzeilde B a r t o l om e o D ia z den zui-
delijken hoek van Afrika, zonder ’t aanvankelijk zelf te
weten. H et was aan V a s c o d a G a m a voorbehouden (1498),
längs dezen weg verder door te dringen en, voorbij Kaap
de Goede Hoop, Indie te bereiken.
Aangeland op de k u s t van Malabar, waa r destijds de
Arabieren me esters waren van den handel, en deze natuur-
1) Yergelÿk ons geschiedkundig overzicht bÿ het artikel „Suiker”. De hooge
toi, in Egypte geheven, bewoog de Venetianen, reeds in de 14de eeuw, de
fijnste oostersche producten bij voorkeur te Aleppo in te slaan.
lijk alles in h e t w erk stelden om de vreemdelingen te
weren, gelukte d itmaal eene vaste vestiging niet.
Reeds in 1500 echter stic h tte P e d r o A l v a r e z d e Ca b r a l
eene handelsfactory te Kalikoet, en vijf ja re n la te r aan
vaardde F r a n c i s c o d e A l m e id a , als eerste onderkoning, het
gezag over die gewesten. In 1610 veroverde A l f o n so d e
A l b u q u e r q u e de stad Goa, die van n u aan als middelpunt
van de Portugeesche heerschappij in IndiS gold. In hetzelfde
ja a r werd Ceylon door de Portugeezen o n td e k t; in 1511
m a ak ten zij zich m e e ste r van Malaka, en 1512 is geken-
m e rk t door h u n ee rste bezoek aan Ja v a (Grisee) en aan de
Molukken (Amboina en Ternate). Van dien tijd to t aan h e t
einde der 16®® eeuw hebben de Portugeezen steeds gewonnen
aan invloed en gezag in In d is, en d it ook w eten d ienstbaar
te maken aan h u n strev en n a a r den alleenhandel in specerijen.
Lissabon werd de stapelplaa ts van de oostersche
producten, en hooger dan ooit te voren de Venetianen h et
waagden! werden de prijzen opgedreven door de Portugeezen,
die, p r a t op h u n mä chtig overwicht in h e t verre Oosten,
aldaar geen ern stig e Europeesche mededinging vreesden,
en bovendien steu n d en op een pausehjke hui, waarbij hun,
bij u its lu itin g van alle andere natiSn, de v a a rt längs Kaap
de Goede Hoop w as toegewezen. _ , , . 4...
Ook de Nederlanders voorzagen zich op die m a rk t, to ta a t
zii vier ja re n n a de aan h ech tin g van P ortuga l bij Spanje,
voor hen gesloten werd door de bekende plakkaten van
1584 die op overtreding verbeurdverklaring van goederen
en van persoonlijke vrijheid stelden, Wel werd de handel
geruimen tijd nog voortgezet m e t schepen, onder de vlag
der Hanze varende, m a a r in de behoeften werd daardoor
geenszins voldaan.
Op aanwijzing van P e t r u s P l a n o iu s , Amsterdamsch
p red ik an t en een verdienstelijk vervaardiger van zeekaarten,
werden van 1 5 9 4 - 1 5 9 7 onderzoekiogstochten ondernomen,
'fete -tefe
irife'
j
ife
f e -