f f l . i l
if ■ ¡i
verbaasd stond op te kijken, want waarlijk, het contrast was
groot.
Vervolgens nam mijn aantal bouws, met zwart riet beplant,
ja a r lijk s toe, totdat eindelijk in het ja a r 1857 mijn toenma-
lige aanplant van 310 bouws, ter vermaling bestemd voor
geheel met dat riet beplant was en ook thans, nu die aanplan
350 houws bedraagt, geheel u it die rietsoort bestaat.
Van a f het ja a r 1838 tot 1856, kon ik nooit boven de 25
pikols suiker per bouw produceeren en in hetzelfde geval verkeerden
de andere fabrikanten •). Sedert den invoer echter
van het zwarte riet, namelijk van a f 1857 tot en met 1863,
bereikte ik gemiddeld een productie ad 52 pikols per bouw.
Het voorrecht van een ruime vrije beschikking over mijne
suiker mocht ik echter niet lang genieten, want bij het verlengen
van mijn contract en naar aanleiding van de nieuwe suiker-
regeling, werd mij reeds in het ja a r 1864 de zware verplichting
opgelegd, om van die 52 pikols per bouw twee derden
o f 35 pikols aan het gouvernement te leveren.
Reeds van a f het ja a r 1857 werden bij mij aanzoeken
gedaan u it alle residentiën, ter verkrijging van toppen {bibit)
van het zwarte riet, zoowel van gouvernementswege als van
') In het tienjarig tijdvak 1840/49 was de gemiddelde productie
suiker per bouw, van de 93—112 in contract met het gouvernement
werkende fabrieken op Java, 21.81 (1841) tot 32,92 (1848)
pikol per bouw. In het volgend tijdvak 1850/59 liepen de gemiddelde
cijfers uiteen van 32.49 (1852) to t 42.31 pikol (1858) en in
de Jaren 1860/69 van 41.31 tot 52.77 (resp. in de jaren 1864 en
1869). Na 1870 valt een mächtige progressie in ’t oog, ’t best
te verklären door de, overeenkomstig de wet van 1870, aan de
contractanten verleende vrije beschikking over hun product, met
vaste betalingen voor grondhuur, plantloon en cijns. Erbehoefden
dus geen scbattingen van hun product meer plaats te hebben.
De redenen tot lage scbattingen waren vervallen en de stroopen,
die men bij deze buiten rekening wist te houden, konden nu in
haar volle waarde erkend en gekend worden.
particulieren, ivelke ik dan ook niet in gebreke bleef, hoezeer
soms tot eigen ongerief, met millioenen te verstrekken.
Indien het weder in het afgeloopen ja a r niet zoo huiten-
gewoon regenachtig geweest ware, zoodat menig fabrikant
buiten staat was, längs totaal onbruikbare wegen, suikerriet
en brandstof geregeld naar de molens te vervoeren, men zoude
grootere resultaten aanschouwd hebben en de goede hoedanigheid
van het zwarte riet aan geen twijfel meer onderhevig
zijn. E n echter, niettegenstaande dat ongehoord ongunstig
weder van voorleden ja a r , hebben velen, in vergelijking met
hunne beste oogstjaren, nog zeer mooie resultaten verkregen.
Ziedaar een korte maar volledige schets over een onderwerp,
helwelk door beschikking der Voorzienigheid dienen kan, om
den bedenkelijken toestand, waarin de gouvernements-suiker-
fahrikanten thans {Anno 1863/64) verkeeren, te helpen verbeteren;
niet twijfelende, o f na het boven bekend gestelde, za l
de algemeene indruk günstig zijn en er toe bijdragen, dat het
zwarte riet weldra in al zijn goede hoedanigheden za l worden
erkend en gewaardeerd.
Met voordacht is hiervoren het rapport van Gonsalves in
zijn geheel overgenomen, daar het mij wil voorkomen, dat
het ook heden nog zeer goede lessen geven kan. Zeer zeker
mag erkend worden, dat het niet aangaat een bepaalde rie tsoort
onvoorwaardelijk aan te bevelen voor alle streken en
gronden. Het suikerriet maakt geen uitzondering op de aan
elk cultuurgewas te stellen eischen, dat het zich naar de
plaatselijke voorwaarden van bodem en klimaat te schikken
heeft. En, daar deze zich niet of moeielijk laten veränderen,
blijft het geboden bij de keuze van soorten vóór alles met
de locale conditien rekening te houden. Hoe gemakkelijk men
in weinig ja ren aan een zekere soort den voorrang kan verzekeren,
mits men nauwlettend en streng blijve in zijn streven,
heeft Gonsalves ons geleerd. Een feit is, dat de zorgen voor
de bibit nooit overdreven werden; dat men ze in den regel
-eenvoudig overliet aan onverschillige rietsnijders en dat er
3
' -V ' H