J J g
^ [ ''Il 'P 1
I i l I
p i j i p
y $ - tgttl
SlBliP i l l ' i l i l
}|g i ® J|| M B#
f t g
l î f t t
I l É
B l i
il®
I
1 1
i t l p i
i f f
fofcipere , quamHumanam negligere. T ene certttm ( confulit Auguftinus ) '& dimitte inctr-
Eft itaque regala Magiflralis, quod exponens fe difcrimini peccati mortalis , peccat mor-
taliier: & hanc fundat di&um Sapientis, Qui amat periculum , pert bit in illo Eccli. 1 1 1 . 27.
Non tarnen in omni dubio , fed probabili 8c vehementi hoc verum eft. Idem habet in Regain.
T. u i . p. 79. Exponerefe periculo peccati mortalis, eft peccatum mortale: vel f ic ;
Agere incertum 8c dimittere certum in materia morali, eft peccatum mortale} ft tale fit in-
certum, quod fit mortale , non folüm p£r conje&uras leves, aut ex fofpicione trepida 8c (cru-
pulolä, proveniente exnimio timore cadendi in via Dei: fed intelligitur , dum tale eft vehementer
8c probabiliter incertum, seque ficut oppofitum, vel magis ; tune enim illud quod agi-
tur non carebit mortali culpa. Hinc argumentum fumptum ex confilio vel dubio unius Doc-
toris, non exiftimat efle effieax. Opus enim eft, incertitudinem efle non tantummodö fcru«
pulofim, levem 8c formidolofam i fed valde probabilem, priufquam agere, ea ftante , peccatum
mortale judicetur, juxta di&um Sapientis ; Qui amat periculum, peribit in illo. Itaque
non quodlibet dubium fä&i fufficit ad caufandum peccatum mortale, fi quid agatur illo dubio
ftante j ergo nec quodlibet dubium Juris. Denique in moralibus fumenda certitudo grof-
fe 8c figuraliter i qux certitudo non removet in una parte omnem probabilitatem, velopinionem
alterius partis, licet magis declinet ad iftam vel aliam. T. m . 180. 181. Non omnis feru-
pulus aut dubitatio de peccato mortali, reddit agentem culpabilem. Et fi quis oppofoerit,
quod dubitans de aliquo, an fit illicitum, 8c ftante dubio illud agens, peccat, quia fe difcrimini
icienter objicit. Refpondeo cum Domino Guilielmo Antifiodorenfi: Regulam hanc
Magiftralem intelligendam efle , de dubio tali quod eft vehemens, 8c magis, aut ialtemasque
inducitmentem credere quod eft mortaliter illicitum , ficut quod eft licituöi. Sccus eft , ubi
mens plus inclinatur, 8c judicat quod eft licitum, quam illicitum, quamvis non habcat uf-
quequaque certitudinem evidentem, aut fixam , quia nec hoc ipfom requiritur. 7^ m .
22J-.
Ita eadem, de probabilitate, placita, faspe fiepius incultat Gerfonius 5 quibus infiftens ,
de icrupulis etiam judicium tulit.
De Scrupulis.
Eft autem fcrupulus, juxta hujus definitionem T. 1. p. 173. Vacillatioquadam , dubitatio
vtlformtdo c on far gern ex altqutbus conjeSluris debilibus & incertis. Alioquin, inquit, fi ex vehe-
mentibus argumentis 8c probabilioribus pro hac parte quam pro altera, dubitatio codforgeret,
• jam non fcrupulus folus , vel levis trepidatio-dici deberet; fed moralis de tranfgreflione certi-
tudo. Mirumvero, neque cautum videretur, f i -propter hujufmodi fcrupulos , confcientia
teftificationem vel damnationem ferret certam.
De remediis ad fcrupulos fanandos, confule Scriptum Contra fcrupulofam confcientiam.T.m.
p. 241. 8c Contra Pufillanimitatem. Ibid.p.f8y.
De Tentationibus.
Hue ufque de iis, qute ad mentem pertinent: nunc de illis, quas in parte inferiori hominis
contingunt, hoc e ft, de tentationibus , quae five excarnis motibus, fenfuumque affc&i-
bus, five diaboli artibus, in nobis excitantur. Nulla Tentatio noxium hominem reddit, nifi
accedat conlenfus voluntatis. Non enim judicatur homo, inquit Gerfonius, 7". 1 1 1 . />.f80,
fecundum fenfum vel fentimentum cavnisj fed fecundum fenfum rationis, 8c voluntatis anima:.
Duplex eft enim voluntas in homine , five duplex le x , ficut dicit Apoftolus. Galat, v.
17. Lex Camis fcilicet, & Lex fpiritus. Unde & idem Apoftolus dicit, fe concupi feere fecundum
legem carnis, 8c carnaliter dele&ari contra fpiritus voluntatem. Rom. y n .j 23. Sedquia
illud quod concupifcebat nolebat, 8c contra voluntatem hoc faciebat 5 imo, ut magis proprie
loquamur, non faciebat illud , fed magis patiebatur j ideb dicebat: Ego non operor illud, fed
guod habitat in me peccatum. Itaque, quicumque tentaris carnali concupifcentia , defperatio-
ne, ira, rancore, invidia, autalioquocumquepeccato, quamdiu ratio tua non vult hujufmodi
, fed,ut poteft relu&atur, 8c libenter exonerari vellet ab impugnationc tarn peftifera, non
tu agis illud, fed magis videris pati : unde nec judicaberis fecundum hujufmodi peccati fen-
lum , fed fecundum rationis 8c voluntatis confenfum , fi advenerit. Infüper (p. 787) ad-
vertendum eft, inquit, 8c pro regula generali tenendum, ut omnia ad quae voluntas, cum
quodam impetu 8c vehementia, fine praevia deliberatione, inclinatur, quantumeumque appa-
reant bona, habeantur fufpe&aj quia communiter font motus fenfoalitatis , quibus hoftis anti-
quus perfa:pe fe jmmifeet. Si non poteris fenfoalitatem ita fobigere femper tarnen ei refifte ,
nec unquam cedas ei i 8c fic hujufmodi rixa8c pugna, coramDeo tibi reputabitur pro vi£toria.
Siquidem non folum vicifle malum, bonum eft , fed 8c ^ro viribus malo reftitifle j imo non-
nunquam melius eft diutiüs pugnam exercere, quam cito praevalere. Attendit namque pru-
dentiflimus 8c aequifiimus Rex nofter Deus, militum foorum veilepociiis, quämpofie} 8c ficut
pofle vincere fuum eft •, ita vincere veile noftrum e ft : 8c quanquam in utroque gratia Dei
necefte eft concurrat; in veile tarnen magis quam in pofle, liberum arbitrium hominis fibi locum
vindicat.
De vario tentationum genere; de remediis quibus fanantur > 8c de armis quibus vincantur ,
late diflerit pluribus in locis Gerfonius, prasfertim in hocce libello De remediis contra ‘Pufillanimitatem.
T. i n . p. 579. In T rabfcatu fequenti: De diverfis diaboli tentationibus. Ibid. p. 589.
In Tra&atu Contra fee.dam tentationem Blafphemia. Ibid p. 243* Sermonibus •> De S. f/intonio.
Ibid. 1372. InSermone, deS. Michaile & Angelis. IbiJ. 1492. In Dialogo cum fororibus. Ibid
806. InSermone De tentatione. Ibid: 1062 8c in.Collefterio /#/w|Magnificat. T. iv. p. 359*
feauentibus: 8c p. 370. & fequentibus.
§ I I .
$■ 1 1 .
De ‘Peccatts.
De Peccato, vmipjeee ejus Jpeciefas, gravitate & levitate.
pEccatum ab Auguftino definitiir ; D.clam , faclam, v, l comapmsm contra Legem aternam. T
L u i . 38. Exeodem; Peccatum aieo volumamtm eft. qnU,fi non effet volmtaritem, nonelfetpeccaiam
T- ED1 • ' H H 1 H Poceft “ lla creatura propnc peecatrix did , abfque coramiffione vcl
omiflione libera rei îlheitæ, ad cujus oppofitum erac obligata. t . n i 18 A Statuit Gerfo.
nius,omne peccatum, in quantum eft oftenfa D e i , & coutra Legem æternam eflè de fua
condmone & mdigmtate mortiferum, fecundùn) rigorem iuftitiæ, & à vita "Gloria; ftparati-
vum i nullamque efie vcmalem offenlam , nifi tantummodo per refpeftum ad divinam miferi-
cordiam, quæ non vult de facto, quamlibet often (am imputare ad mortem, cum tarnen id nof-
iet juftiffime. Inde conclude, peccatum mortale & veniale in efie tali non diftinaui intrinfr-
ce & eflentiabter; fed folum per re^edum ad divinam gratiam, quæ peccatum iftud imon
tat ad pcenam mortis æternam, 8c aliud non. p
Quod ut: intelligatur, confiderandum eft, in omni peccato aâuali tria efie , faltem ratiine
diftincta, fcilicet, averfio a Deo bono incommutabili, & ifta vocatur oftenfa ejus ad emod
fequitur necefl^no imputabilitas ad pcenam, quæ vocatur indignitas, quamvis poftetnonimnn
tan ,& dumimputatur, vocatur reatus. Tertium, eft converfio ad bonum commutabile ouod
fecum importât maculam & obfeumatem. Peccatum quodlibet, ficut eft finitus aöus ■ fic
eft finira converfio, & finita talis macula , feu tenebrofitas : fed fi confideretur fecundum Dri-
mam & fecundam rationes; conftat quod peccatum quodlibet mortale avertit à fummo böno
& eft objeftive infinitum; fim.liter etiam, de lege, imputatur ad pcenam æternam & infinitam
durative. Effent ica omma peccata æqualia hoc fenfu, fi non infinitum, vel infinité tale nof
fet altero efle minus. Poena verb licet æterna, non tarnen eft ad condignum, fi per h’oein-
telligamus, eum ita pumre, quod non pöffit ampliùs. Si autem dicamus , punire ad condin
num, quia punit quantum reäa ratio & juftitia exigunt, & taxant de&Ao tale peccatum r f
fe pumendum} tunc omne peccatum punitur, aut punietur ad condignum, quia tantiim nu
mtur, quantum vult Deus & ordinal re£t:iffimâ Juris ratione. Hoc autem de quovis neccato
generaliter dici potefts illud effe ad pcenam infinitam imputabile ; & qubd non imputetur
hoc provemre a mifencordia copiofiffima Salvatotis. Hinc obligamur Deo ad gratificationem
& gratiarum adtionem , ex hoc quod peccata noftra venialia non imputât ad mortem poft
remifiionem , ficut tenemur ex remifiione mortalium ; quoniam utrobique occurrit mifericor-
dia D a , non imputans peccata, nifi ad pcenam temporalem, quæ de fua indignitate imputa-
biha funt ad mortem : unum de poflibili, aliud de lege ûatuta. Imo forte ita diceretur de
omnibus juftitusnoftris, quæ, quantum de tt.fsent/ictet pawns menftrseata. liai. 64. 6 præfertim
poft peccatum, aut abfente gratia. Nullum peccatum poteft remitti, nifi per hoc quôd Deus
non imputât hberaliter illud ad peccatum. Qualiter verb fiat ifta imputatio variant Dofto- '
res: qpidam dicunt, nihil aliud effe, Deum non imputare peccatum , quàm illud non imputare
ad pcenam: Aliorum expofitio s quod fi etiam nulla unquam poena ftatuta fuiffet à Deo
pro peccatis; mhilommus poffet adhuc committi peccatum, & poffet etiai»-emirti: non ani-
d£.m. eJ. mutabilitate D e i, fed quia in æternitate ita decrevit pro tali tunc, talcm fic agentem
effe mdignum fuo amore & fua juftificatione, Sc dignum punitione quantalibet, etiam pofico
quod nullum vellet infligere. v
De peccato veniali, an propriè debeat dici ofibnfa, ftante lege , quia non privat hominem
amore Dei licet ipfum quodamraodo lædat ; an etiam de fa lo imputetur ad pcenam æternam,
-fecundumForum jullmæ mfernahs} an fi non remiffum, punietur fe folo/velcummor-
tah puniatur nunc poenâ æterna, variant Autores. Scd hæc levia Sc fubtiha
Ilia quæftm graver : Utrùm peccatum veniale fit contra Præceptum Divinum. Loquuntur
nonnulh Sandorum de peccato veniali, tanquam fit contra Præceptum Divinum i utBernar-
dus, m Libelle, fuo Or Tracept, & Difpenfatione, Sc Gandenfis idem ponit, ex autoritate Au-
■ f f l D H g | I ; 1- 1- z ‘ - Aliorum opinio contraria , ut Thomæ , Sc communis
bn r ’ d,centiunl^ Vemidenon eft edntra,fedpræterPræceptum. Allatisutrörumquerationi-
bus Gerfonius ambas op.mones conciliare nmtur} Sc poft aliquas Gonclufioncs, quibus ftaonus
« B i 2 " on | B vitam g ratiie g ratum fecicntis, fed animam infici, meritorium
opus excludi, Sc confirmation! ammæ in vita gratiæ obfifti , concludit qubd ficut fola vita
MriarT^ræcepto*0611118 ^u^^ræcePt0» *ta peccatum folüm mortale dicetur ifto modocon-
^ multis.d,einde e:semplisexpHcuitdifcrimen peccati venialis à mortali, ftatuit qua-
reau r h n -PraCrPk latltudmem- Pr™ am magnam; in qua confiffit juftitia, qualem à nobis
requmtDeus, fub poena mcurrendi odium fuum, cum ream mortis æternæ. Secundam- in-
ha uqus hmites confittit juftma , feu l'eâitudo, qualem Deus à nobis exigit, fi volumu.'evi-
are, non tantummodo odium fuum cum reatu poenææternæ, fecundum Legem 1 fed etiam of-
T e tkhrimHqoUc aut no" ‘-e^rdanà poena æterna, aut temporaliter non puniri.
W W ™'tudo complectitur non folum dupheem priorem reftitudinem juftitiæ, fed pariter filb
m o b f e r ^ r '” ’ a«t ,n1erltl r« ‘ronem', Quarta omnium ftriâiffima afllgnatur, quænonlo-
um oDlervationem, fed etiam obfervatioms exigit perfedionem.
Decearnm Pnmam Pt'æcepti pugnat folum peccatum mortale ; contra fecundam ,
nus feu k 1” “ ’ et,am vemalei contra ttrtiam, non folùm peccatum, fed Sc aûus omnis bonus
, loia bomtate qm æternæ vitæ meritorius non eft.
* 3 Hæc
■ M l H
l i
H I
ill
11]
1 1
Ki i lilll
B f lS i
imi i p p
Jm i i i
■
S H M : I
m