39 5 Compendium 'Theologioe 206 meritum 8c demeritum informare habcat 8c informet; adhucin fieri, id eftiïam incoepti 8c nondum ™>,
fatis in fuperioribus tradlatum 8c declaratum eft.
D e intentione vero hujulmodi adtus concomitante,
hoc idem, fcilicet, qtiomodo 8c quando eos informare
fiabeat 8c informet, ex fuperiiis etiam tradlatis d a re
elici Sc coneipi poteft. Etefiim fi inrentio tales actus
prajcedens;; ipfos'quoad meriturh & demeritum,
juxta-tarnen modification's 8cTdecbmitiones fiipra e-
tiam tadlas informare poteft Sc rquandoque infofmet,
hoc1 idjeni- noil-diibiiim, juxta eafdefti tarnenmodifica-
tfones facere : poferitp 8c valebit intentio ipfós' adtus
realiter 6c de facto cbrieomitatis. Quo verb ad in-
tfentionem, tales interferes; voluntatis' adtus, ac etiam
ext'erioreSfexinde prövenièntes fobiequentem leu fti-
peraccedentém ^'idvértenda Hint quae, fequüntur. E t
pnmfoi quantuhVipfos adtus interferes voluntatis 'in fe
8c abfolutè cnnfidétlftqs concerait y - quod intentio hu-
jtifinodi interferes adtüs voluntatis Fnbfequens feiffo-
peraccëdens nuHó ïiiódo ex feipla poteft eos'i quoad
meritum vel demeritum informare1 ideft meritorios'
vel .demeritóriös1 efficere, nifi:qüatenüs illi adtus in-
tériores voluntatis ,- êum illa fubfequenti feu fiiperac-
cedenti intentione-' fèïterentur. Ut gratia alibur'
jus exempli, ad clariorem iëmper intelledtum ;• u t aliquis
vult Sc in mente difponit ire de Roma'in Je-
rufaiem, 6c pro hoe fibi equum 1 & alia neceflaria.
praeparat; non qiiidem pro tunc, nee per prius relatione
feu reflexione quacunqüë habita dn Deum,
fed forfan (ut iiitefdum contingit) fola’ caufa fbcieta-
tatis vel alia:- vult pöitmodum ifte dietam fuam vo-
luntatem feu propofitum quodfic habuit, in Deum referte,
ut illud fcilicet propofitum 6c voluntatem quam
fic de eundo in Jerufalem fimpliciter habuir, ha-
buerit intentionem Deo ferviendt 6c cotnplacendi.
Ifta intentio fic. fibi fuperveniens, hullo modo poteft
ex feipfa ilium adlum interiorem voluntatis, lèu il-
lüd propofitum rquod- fie-per - priitsde eundo in Jerufalem
habuit informare y fic fcilicet quod ejus bo-
nitas feu meritum ex ifta fubfequenti 6c fupéracce-
denti intentione dependere poflit ■> nifi iterum ilium
interiorem adlum voluntatis feu propofitum cum ifta
intentione fubfequenti ille homo -rëiteraret, fic. fcilicet
quod illam voluntatem 6c pröpofitum quod fic de
eundo in Jerufalem fimpliciter habuit, rehaberet
intentione Deo ferviendi 6c complacendi: quod fi fa-,
ceret , Sc a cafu in dicto foo propofito fine lua culpa
impediretur, ifte aeuus voluntatis fic cum ifta in- C
tentione fubfequente reïteratus, meritorius efiet, ubr
prior 6c prascedens non fuiflèt. Et ratio clara eft,
quia jam ille interior actus voluntatis feu illud propofitum,
fic iftam intentionem fobfequentempriece-
dens tempore quo ifta intentio accèdit, eft quafi in
fadtum efle 6c quodammodoin pneterito 6c non efle;
quaré nifi reiteretur, nullomodb videtur per fobfe-
quentem intentionem- informari pofte.
Quo verb ad ipfos aetus exteriores, ex ipfis fcilicet
interioribus actibus voluntatis provenientes ; hujufmodi
adtus fob duplici fpecie duplicique qualitate
quantum ad hanc materiam pertinet, confiderationi
öccurrunt: font etenim aliqui relpeftu primas Ipe-
ciei fimplices in fe , id eft qui de foa natura, etiam
fi quemdam fuccefliim habeant, non tarnen ex pluri-
bus 6c diverfis aliis actibus de lè completisvel longo
tractu temporis fobfiftere feu conftare habent. Ut
gratia exempli: dare unam eleemofynam, celebra-
re unamMiftam , 6chujufmodi. Alii verb font 6c fo-
cundas fpeciei compofiti in fe , id eft qui de foi na- ^
tura ex pluribus 6c diverfis aliis actibus de fe comple-
tis, vel ex longo 6c in diverfa tempora traótu fobfiftere
6c conftare habent. U t gratia exempli: diü
in Religione vivere, inlongam peregrinationem ire,
6c hujufmodi. Rurfos- poftiint pr^ediétarum duarum
fpecierum actus fub duabus diverfis qüalitatibus (ut
factum eft) confiderari. V el fcilicet prout font in
faótum efte ideft pcrfeóti 6c completi. Vel prout funt
feu completi. De quibus magis per excmpla fubin-
ferta liquefe potent. ; :
. Pfasmi'fta; igitur ad propofitum applicando, did poteft,
quod aftus primrci qualitatis, fcilicet qui font Iu
fiidtum elfe, id eft perfect! 6c completi, cujufeum-
que pnedibtarum Ipeciemm exiftant, five fcilicet fimplices
fife compoliti -} intentio fubfequens feu foper_
l accedens nullo modo poteft ex feipfa quoad meritum
vel demeritum informare, nec talium abtuuni
bonitas feu malitia ex didta fubfequenti feu foperac-
cedenti. intentione dependere. Ratio clara eft: qu[a
tales a£tus'cum perfebti 6c completi, 6c fic tranfaftj
funt, non.font ampliiis in eflej quod autem am-
pliiis non exiftit, non poteft ampliiis per aliquod fob-
iequens infofmari, nec ab eo quoquomodo dependere.
' N ec etiam' juxta' modicum foperius tafta
poflet. a£tus interior voluntatis , refpeau talium ac-
fuum exteriorum fic trailfabtorum, cum illa fubfequenti
feu poft accedenti intentione reiterari.
!U t 'gratia exempli , 6c prirno de a£tu' fimplici ;
dedit dfiquis cuidam indigenti unum florenum, nihil
tunc nec per ante refpebtu iftius dationis de Deo
cogitans, fed quia forfan ille indigens vicinus fouse-
rat, vel alius fibi gratus. Si fuperaccedatifti velfob-
fequatur intentio, quod illuni florenum voluerit de-
difle ob Dei reverentiam 6c honorem, ifta intentio
B Ac fubfequens feu foperaccedens, nullomodp quoad
meritum poteft ex feipfa ilium a£tum, fcilicet illam
dationem illius floreni informare , quod fcilicet cam
meritoriam' faciat, quia jam ilia datio ante accefliim
iftius fopervenientis intentioriis tranfiit 5 nec eft am-
plius in effe, ficut nec poteft infbrmari, nec etiam ref-
pedhi ejus poflet a£tus interior voluntatis cum ifta fub-
fequenti 6c fupervenienti intentione rc'iterari. De aftn
verb compofito fimiliter exemplificari poteft de illo
qui de Deo nihil tunc nec per antCa rdpectu- hujus
Cogitans, nec tunc quidquam in Deum defle&ens feu
referens, iverit de Roma in Jerufalem. Si enim tubs
completo di6to fooviagio, velitilludinDeumrc-
ferre, intentibneque Dei honoris fecifle, ifta intentio
fuperveniens nullomodb poteft ilium adtum fic
completum fcilicet illud viagium quoad meritum informare
j nec etiam poflet adbus interior ipfius voluntatis
refpedtu ejus cum ilia fubfequenti 6c fuperacce-
denti intentione reiterari, juxta quod fatis declara-
] turn eft. Adtus verb fecundas qualitatis, qui fcilicet
font adhuc in fieri ideft jam incoepti 6c nondum completi
, quod fic notanter dicitur : etenim fi nondum
incoepti eflent, intentio tunc foperveniens non poflet
refpedtu eorum did fubfequens feu poft accedens 5 fie*
tiam completi eflent, jam fopra declaratum eft quid
talis intentio operaretur. Hujufmodi igitur adtus prouc
infeipfisin fooque efle totali confiderantur, intentio
fubfequens feu foperaccedens poteft ex feipfa quoad
meritum vel demeritum fecundum quid informare, &
fecundum quid etiam non informabit. Secundum quid
fenim non informabit, quia fcilicet pars illiusadhis,fi
fit adlus de fe fimplex, omnes etiam alii fingulares actus
ex quibus una cum aliis ille totalis adlus fubfiftit 6c
conftat , fi fit adlus compofitus, qui didlam intentionem
fic fubfequentem 6c fiiperaccedentem prteceflc-
rint, null omodo quoad meritum vel demeritum po-
terunt ab ea informari. Secundum quid autem infbr*
mare poterit, quia ilium totalem adlum in fe , nec non
partem de eo reftantem, fi fit adlus fimplex ac omnes
etiam alios fingulares adlus, ex quibus ille totalis
adlus fubfiftit 6c conftat, fi fit adlus compofitus, illam
fuperaccedentem Sc fopervenientem intentionem, fob-
fequentes meritorios vel demeritorios efficeret. Ut gratia
exempli, 6c primo de adlibus fimpjicibus. Vult
aliquis 6c difponit celebrare Miflam, tunc nec per an-
tea refpcdlu hujus celebrationis confiderationem feu
relationem in Deum habens, fed vel forfan pro pu-
dore vitando vel alia caufa. Celebratifteufoue ad ED
e natura & 397 . qmuahtate confctentioe
poltmodùm vanitatem fuam confiderans eompungicur,
L intentionem foam refpedtu hujus celebrationis in
Deum referre incipit, fic fcilicet quod intentione honoris
& reverentiæ Dei celebrare vult-. Ifta, intentio
fuperveniens 6c foperaccedens ilium adlum fimplicem
qui eft adhuc in fieri,,fecundum quid informabit -, quia
fcilicet ipfum in fe * nec non partem quæde eo poll illam
intentionem fopervenientem agenda reftabat, ae
etiam ômnes'alios fingulares actus, ex quibus ipfé totalis
adlus fubfiftit6c conftat, meritoriosefficiet, 6c
maxime quia etiam refpedtu eorum adlus interior voluntatis
cum ilia foperaccedenti intentione reiteratus
3 9 8
quam exteriores ex ipfis procedentes, qui reamer
tranfadli flint, fubfequens feu foperaccedens nuliomo-
do poteft ex fe ipfa eos quoad meritum vel demeritum
informare. Quod verb dicatur adlus interior
voluntatis cum intentione fubfequenti feu fuperacce-
denti reiterari 6cc. jam proprie loquendo illa reitera-
tio eflet novus voluntatis adtus, 6c fic refpedtu ejus
poflet 6c deberet dici intentio concomitans 6c non
fubfequens. Sed ifta pro mediocribus 6c fimplicibus,
6c quo magis confcientiarum ferupuli cognofci Sc quie-
tari valeant, ut fepe tadlum eft 5 ita late fpecificari
6c per exempla deelarari libuit. Notandum infoper
ell : fecundiim quid etiam ifta intentio iftum cele- ^ 6c poteft poni ut feptima régula.
Septima régula eft, quod adlio coporalis potefte-
tiam meritorie ad aliquem finem temporalem referri,
dummodo finis ille temporalis in Deum finaliter re-
feratur. Adlio verb fpiritualis, ut prædicatio, ora-
tio , 6c hujufmodi $ nullo modo poteft meritorie ad
finem temporalem referri, etiam fi illud temporale
finaliter in Deum referatur. Et hoc eft in effedlu
quod dicit: Auguftinus : Debemus manducare tit evanve-
liz.emus non autem evangeliz^are ût manducemus. Adver-
tendum prætereà, quod etiam per modum cujufdam
regulæ, 6ç hæCpro odlava poni poteft.
Odlava régula eft ifta, quod fi inaliquibusadlibus
feu adlionibus ad diverfos fines fibi invicem fubôrdi-
natos tendentibus, primus vel médius finis feu pro-
pinquior intentus poiiatur feu conftituatur aliquid
temporale, ordo tabs eft perverfos adlufque hujufmodi
lie ad iftos fines ordinati demeritorii. Bene tabrationis
Miflæ adlum non informabit ; quia partem
qua: de eo ante acceffom didlæ fopervenientis intentions
adla erat, fcilicet omnia ante Epiftolam dicla nullo-
modo informabit, nec meritoria efficiet, quod jam
non funt infe,~ nec etiam refpedtu eorum poteft adlus
interior ipfius voluntatis cum ilia fupervenienti 6c acee-
denti intentione reiterari. De adlibus verb compofitis
poteft fimiliter exemplificari, 6c primo de adlucompofito,
quoad longum 8c ad diverfa tempora tradlum
jeuliicceflum, juxta exemplum jam foperius pofitum
de illo qui caula focietatis vel alia vadit de Roma in
jerufalem, peradlaque quarta 6c quinta parte itineris,
mutât intentionem 6c propofitum, 6c in Deum reflec-
tit * ifta intentio fic foperaccedens 6c fuperveniens if-
tmn totalem adlum quoad quid informabit, fcilicet
quoad totalem adlum in fe, 6c quoad omnia quæ de eo
poft açcefliim didlæ intentionis agenda reftabant, utputa
reliquum itineris j labores, pericula 6c expenfas B men etiam meritorie licitum eft duos fines in aliqu<
quas amodo fuftinebk 6c faciet quos meritorios efficiet. adlu conftituere 6c intendere j unum fcilicet tempo-
Quoad quid etiam non informabit 3 quia fcilicet illam ^ -
partem itineris ante fadli, laborefque 6c pericula 6c
expenfas per prius habitos 8c fadlos, nullomodb poteft
ex fe meritorios efficere, ut jam ftatim de célébrante
. Miflam declaratum eft. Poteft etiam femper ad majorera
declarationem de adlu ex diverfis fingularibus
adlibus compofito, fimiliter exemplificari depaupere
qui fola caula vidtus lautioris habendi vel alia nonde
lé meritoria y intrat in Religionem, Sc ibi fub tali
intentione aliquandiù, utputa quatuor àut quinque
annis v iv it, plurefque adlus ad regulam pertinentes,
non mutata prima caufa, feu primo propofito fui in-
grefliis, facit Sc exequitur : cognofcit ifte defedlum
iiium , compundlusque propofitum 6c intentionem
fuam mutât, omniaque ihDeum referre incipit, 6c intentione
Deo ferviendi 6c ad regulam fuam amodo in
didla Religione vult vivere. Ilta fubfequens foperac-
cedenfque intentio, iftum adlum vivendi, in Religione
fecundum quid informabit, quia fcilicet quoad ipralem,
6c alium æternum j dummodo illud quod eft
ætemumj fit principalis 6c ultimus finis intentus,
6c non è contra. U t gratia exempli de iftis duobus
membris-. Optabit aliquis fofficiens 6c idoneus, fed
indigens , Beneficium Ecclefiafticum ut fcilicet ha-
beat unde vitam foam follentaret, 6c ut etiam majorera
habeat occafionem 6c faeultatem Deo débité
ferviendi > hie font duo fines licite intend, unus temporalis,
alius ætërnus. Si igitur juxta primummepi-
brum hujus notabilis feu r egulæ, finis primus feu pro-
prior fit ipfum Dei fervitium débité facere , 6c finis
ultimus Sc principalis fit fuftentationem vitæ habere;
tunc ordo eft perverfos, 6c adlus ad hos fines- ordi-
dinati de fe quoad falutem æternam acquirendam demeritorii.
Si verb contrario modo procédât intentio
, fic fcilicet quod finis primus feu propinquior fit
fuftentationem vitæ habere : 6c finis ultimus ac principalis
fit ipfom Dëi fervitium facere, tunc ordo eft
redlus 6c bonus, adlufque ad hos fines débité ordifum
adlum in fej ac etiam omnes'alios fingulares ac- ^ nati quoad.falutem æternam acquirendam meritorii.
tus qui poft illam fuperaccedentem intentionem fient >
quia eos meritorios6c iftum verè Religiofum qui priiis
non erat, efficiet : quoad quid etiam non informabit j
quia omnes alios fingulares adlus præcedentes, meritorios
efficère non poteft 5 nec etiam refpedlu eorum ^
cum tranfadti fint ^ poteft adlus interior voluntatis cum
ifta foperaccedenti intentione. reiterari. Et ad ittud
propolitum* refpedlu fcilicet iftorum adluum qui fic in
fieri exiftunt 6cintentionis iuperaccedentis, fatis per-
tinere videtur illud Beati Gregorii in homilia. • Reft at
ut rjuift/ue ille eft^qui ad fupernam patriam ten d it, nequa-
quam f e a v it ij s pro mundi hujus honeftate cqntineat. Qui
Sc fi quædam aliquando bona pro honeftate inchoat,
in ejus intentione non debet permanere j nec pro bono
opéré præfenti hujus mundi gloriam quærere ; fed to-*
Et hæc quo ad materiam intentionis ac finis adlionis
6c operationis, quantum huic Tradlatui congruere vi-
fom eft, didlafufficiant.
D E E S S E N À T U R Æ
& qualitate confcientioe.
QU o verb ad eflë feu naturam ae qualitateni
confcientiæ, eft primo feiendum quod feientia
( prout proprietas vocabuli de fe fàtis connotât )
duo dicit 6c importât. Primo dicit 6c importât feien-
tiam, 6c fecundum hoc confeientia .dici poteft quidam
habitus naturalisa ■ non folùm cognitivits,fed etiam mo-
tivus : movet enim 6c inclinât animam ad bonum'protam
fpem in redemptoris iuiadventu conftituat 6ccj D feqüendum 6c malum fugiendum. Et iftomodo in-
Ecce mentio de bonis inchoatis, 6c de mutatione
intentionis , Scc> Et prout in fuperioribus exem-
plificatum eft, de informatione ipforum adluum quoad
meritum, fimili modo exemplihcari facile eft de eo-
runi informatione quoad demeritum , eiim cadem
^uoad hoc ratio exiflat. Relolutio finalis eft ifta ,-
9nod intentio, adlus tam interferes ipfius voluntatis,
quantum fcilicet feientiam dicit 6c importât, habet fe
ut foperius, conjungiturque ipfi primo habitui natura-
11, füperiorique lumini rationis quod fynderefis dicitur,
ita quod propter hoc aliqui, ut Hieronymus 6c alii,
ipfam fynderefirri ( prout in fuperioribus tadlum eft)
confcientiam féii confeientiæ judicium dicere volue-
rint. Et tunc confeientia de fe.femper redla eft:
nam