tempore Legis fcriptaj, quam in Apoftolis tempore
Gratias. E t longe minus in Philolophis 6c aliis Gen-
tilibus pro Lege naturae quamvis enim omnes ac-
cedentesad Deum oporteret credere quod Deus eft
6c quod inquirentibus fe remunerator fit5 quis diet
tarnen modus quo talis remuneratio confequeretin-4
per myfterium videlicet Incarnationis Filii D e i, ficuc
polfit humanum fe cor deflc&ere vel fugere , di
pondéré fiio le conftituit adhærere Deo , nunc interim
per Spem, Fidem 6c Amorem j neque enim fi-
bi dat aliter ftatus præfens. Porro ficut aliquis dicitur
adhærere certitudinaliter loco alicui, vel bacu-
lo dum totis viribus ita ftare vult ; non aliter fpem
certain dicimus per deliberatam voluntatis adhæren- per my
tiam j neque enim fpes eft in aflenfu 6c vi rationali, A non erat explicité revelatum, lie nec explicita Fide
led defiderio 6c expe&atione virtutis irafcibilis tenden- credendum. Cæterum Spes taliter inftrudta j»er Fitisinardua,
quod defiderium, tendentia vel expec-
tatio reperituf in vimite fpei cum tanta certitudine
per adhterentiam voluntatis, quod per nullius tenta-
tionis vel recogitationis infultum vult ab ea femet e-
vellere. Coniiii'git ex radice fimili certitudo inaflen-
fu Fidei, dum per nullas rationes vel phantafias Fidem
impugnantes, vult derelinquere quo minus ftet in
F id e , ad obeditionem Dei 6c meriti conquifitio-
nem.
Q^UARTUM METRUM
Primi Dimetrum Jambicum, 8c currit cum metro
tertii Libri Boetii : Habet hoc vo-
lap as.
Q Va montis alto fiat jugo
Quercus fuis radicibus
Dcfixa nitons for tit er?
yentos dr imbres non timet,
Alfumit hinc plus vtrium
Q ho plus in imo fe locat
Concußa vents turbine.
Sic fpes ferens tentamina.
Antheus inviSlus fu it,
Dum cautus incubans hums
(2\[on vult in altum furrigi,
Elatus ilico perit.
Qua collocatur faxeo
Domus loco fideliter,
yenti, pluviu, flumina
Deftviant, nunquam ruit.
Harere vos fpe firmiter
yefiro loco nitamini.
yefier locus certe Deus.
Quo fpes reponit certior.
PROSA QUARTA PRIMI LIBRI
tM O 2\£ 7 C V S.
VI sum eft aliquibus , 6 Volucer , quod fpes in
prsefeitis femper fit erronea: id enim fe putant
habituros quo carebunt. Alii volentes hanc abfurdi-
tatem evadere, dixerunt fpem in hac conditionali exif-
tere: Si legem Dei obfervavero falvus ero.
yolucer. Monice, nec hoc ultimum fufficit ad fpemj
ftaret enim cum delperatione talis conditio : nec
primum fobrie di£tum eft, quod Deus obliget repro-
bos ad errandum, ficut obligat ad fperandum j proinde
fpes ad certam Beatitudinis expedationem fic fe habet.
Ponit fibi per Fidem quod eft aliqua talis Bea-
titudo j jungit quod ad illam pura liberalitate 6c gratia
Deus ab seterno quofdam prsedeftinat 6c eligit.
Addit quod ad confecutionem hujufmodi finalis Bea-.
dem quae fiius eft oculus, figit inprimis defiderium
fuum ad Beatitudinis adeptionem tanquam ad finem j
6c ab illo defiderio nequaquam vult avelli. Deinde
defiderat media quselibet ad hujus finis aflecutionem
per Dei providentiam ordinata per arma juJHtU, ficut
dicit Apoftolus, a dextris & a finifiris, per gloriam dr
ignobilitatem, per infamiam & bonam famam 6cc. 1.
C01*. d.78. Fides itaque rurfus dicit e i, quod diligen-
tibus Deum 8c fperantibus in eo , omnia cooper antur in
bonum, ficut tradit Apoftolus, Rom. 8. 28. quod
omnia noftra lunt, conformiter ad Chriftum: Primum
quurite regnum Dei , dr omnia hac adjicientur
vobis, Matth. 6. 37. neque talium aliquis praedef-
tinatorum peribit unquam. Quo contra fit de rc-
probis quibus omnia cedunt in malum, etiam a-
liena bona, quae in fcandalum fibi vertunt 6c rui-
nam. Nihilominusquoniam ignotum nobis eft quos
B vult inter homines Deus 6c qualiter falvos fieri, 0-
perandum eft bonum ad omnes, vel orando vel com-
monendo, vel hortando, vel increpando, vel aber-
roribus 6c vitiis abducere fatagendo. Itafagenacha-
ritatis concludit in fe bonos 6c malos feparandos in
die judicii.
Prseterea fi ex peccatis eleótorum, divina bonitas
poteft, feit 6cvult'elicere bona, non tarnen idcirco
mala bona fun t, vel eligenda , fed cavenda peni-
tus plangendaque. Collaudandus auteim benignifii-
mus 6c omnipotens Deus, qui malis noftris non fo-
liim non vincitur, fed ex eis operatur bonum nof-
trum : lie enim dicitur , omnia lub peccato con-
clufifle, fcilicet. permifiive, ut omnium mifereatur.
Peccavit Petrus •> humihor, cautior 6c milericordior
effe&us eft, non aftione mali, fed miferationeDei.
Peccavit Magdalena j pluspoftea dilexit, quiamul-
tum fibi dimiflum eft , 6c in exemplar poenitentne
ceteris cellit. Blafiphemus luit Paulus j confitetur
humiliatus, quod non fit dignus vocari Apoftolus,
^ 6c eft inter peccatores primus: denique jucundatur
Pater 6c epulatur inreceptioneFiliiprodigi: Et gau-
dium efi Angelis Dei fuper uno peccatore parnitentiam a-
gente. Luc. i f . 10. Quis nefeiat proinde pauperes
dum de ftercore peccatorum erigit eos Deus, col-
locans in gloriam cum Principibus populi fui, quod
in ampliores erga divinam benignitatem aflurgunt
gratiarum aófciones ? non quin innocentia pnefervata
lèrvataque plus habeat dignitatis 6c g ra t is , ceteris
paribus: fed in reparatione deperditse, magis e-
minet mifericordise benignitas. Miferandum veto
eft quod in reprobis agitur è diverfo: de virtute 6c
humilitate fuperbiunt 6c gratuitis Dei donis vel in-
grati, vel tepidi funt, vel in fuam 6c aliorum per-
niciem 6c Dei inhonorationem abutentes vertunt >
ita ut eorum quandoque fiat oratio in peccatum >
hie per ingratitudinem, in inferno autem per
blafphemiam infaniorem. Recordantes enim quem-
admodum fuerunt aliquando fupplices Deo, ha:c
titudinis, ordinavit media convenientia variis modisD 6c ilia bona facientes , venerantes San&os S:
fine numéro: inter quæ medium præcipuum eft gratia,
quæ ideo dicitur vita æterna, quia pignus ejus
eft vel arrha. Hanc autem gratiam nulli dedit neque
daturus eft, nifi per medium Mediatoris Dei 6c ho-
minum, quam gratiam pro omnibus meruit ad fuffi-
cientiamj led non ad emcaciam nifi incorporatis fibi
per Fidem habitualem, ut in parvulis ; vel aétualem
6c habitualem quæ per diledionem perfeveranter operatur
, quæ Fides minus explicita fuit in Prophétisé
tafque omnes cum devotione , quid ni rabidiori
contabelcant odio , 6c maledi&is latrent adverfus
D eum, Sanétos Sanétafque omnes j præfertim
eos quos præcipuè coluerunt, eos crudeliflimosj
impios 6c ingratos , qui non ipfos à tormentis,
cum poflent, eripiunt, acclamantes ? Quid ergo
dicemus ad hæc ? faciemus igitur mala ut Deus
eliciat bona, vel bona vitabimus , ne contingant
mala qualia tetigimus ? Abfit -, propter id enim
1 4 1
quod p<
fe eft variai*
jldonicus. Horrefco, Volucer, hoc audiens, 6c
videns te fuperadmirabili via niti pro confolationis
adeptione, dum tremendæ 6c contrarias defolationis
memoriam fubinducis. , .
yolucer. Hie modus e lt, hæc ars l heologiæ , cre-
dideris Monice, quod ficut per ftultitiam 6c fcandalum
per accidens eft , non debet illud quod de per qui homo 6c caro es : Nam malcdiUus homo qui con-
7» xrirhn. fidit in bomine , dr ponit carnem brachium fuum t dr a
prædicationis Crucis falvos fecit credentes, fic
per infipientiam trahit ad lapientiam,dicenteApoftolo:
Se cfuisvidetur inter vos fapiens ejfe in hoc faculo.ftultusfiat
at fit fapiens. Cor. 3.. Non aliter vult eadem Theologia,
per fummam defperationem de homine , trahere ad
liimmam de Deo (pern, 6c per delolationem inæfti-
mabilem 6c intoierabilem, furfum ducere ad loli-
dain confolationem. Addidcris nullam elfe reco-
gitationem, quæ plus iftâ radicaliter evellat ab hu-
mano corde tuperbiam de fe femper aliquid magnum
præfumentem, cui refiftit Deus, quæ magis
infuper gignat 6c nutriat humilitatem legitimam lub
Deo, 6c ad homines, vitiis procul expulfis quæ
fert l’ecum liiperbia : nam qua fronte potent aliquis
fratrem fuum qualemcumque deinceps vel odio vel
invidia profequi, imo nec animo, quod reprobus
fit, judicare j qui videt fe de eadem mafia peccati
in eàdem damnatione elfe, neque feit quid fibi craf-
tina pariat dies ? Quod fi voluerit gloriari de bonis B
fuis, mendax eft fi non habet j fi habet, ilia gratis
accepit à Deo : quid ergo gloriatur quafi non acce-
perit ? Quid præterea.judicat alienum fervum, qui
domino luo ltat aut cadit : ftabit autem, potens eft
enim Deus ftatuere ilium. Sub hoc intuitu dixifle
putandus eft Apoftolus, venit Deus falvos facere pec-
cat ores, quorum primus ego fum, I Timoth. I. I f . primus
intelligo, quo nuUus prior, videns fe cum aliis
æqualiter filium iræ, 6c ex eadem peccati mafia ef-
fe, quales. venerat lalvare Deus.
Monicas. Intelligo Volucer, materiam hanc de
timoré 8c fpe latam efle : vellem traderetur fub com-
pendio modus, quo precipuêfpes ftabilitur.
yolucer. Nimirum ftabilitur à D eo , cujus fuper-
naturale donum eft. Sed fi particulariiis .aliquid e-
xigis, invenitur quadruplex meditatio quæ velut in
tetragono firmilfimo gelfat fpem : Una, meditatio
elt divinæ juflionis ut fperes : altera divinæ promif-
fionis fi fperes : tertia immenfie Dei pietatis, ne
Domino recedit cor ejus. Jerem. 17. f. Sed hie occur-
rit trepida cogitatio dicens} qua ratione conabor
declinare vitia, virtutes acquirere, fervare man-
data D e i , fine quibus fperare vitam ingredi jam
non fpes eft 5 fed arrogans 6c infidelis pra;fumptio ?
Conaberis prorfus, fed in adjutorio Altilfimi, 6c mil-
lies viótus millies coronaberis, eo quidem ampliüs
6c certius, quo nulla tibi lupereft fiduciade propriis
operibus. Propterea didturus Salomon Proverb. 7.
finem concionationis fuse, dum proferre vellet. Ser-
va mandata , prasmifit, Deum time, quia videlicet
ab iplo eft bonum 6c veile 6c perficere.
Monicas. Retineo quod in Soliloquiis fimilia de
fe confeflus eft Auguftinus j ,, Sperabam, inquit,
,, aliquando in virtute mea , quse non erat virtus:
„ Et cum fic volui currere, ubi magis ftare crede-
,, .bam, ibi magis cecidi, fadtufque fum magis re-
,, tró , quam ante : dicebam enim, hoc faciam,
„ illud perficiam, fiebatque poft nec hoc, nec il-
,, lud, quoniam de meis viribus confidebam. Nunc
,, autem confiteor tibi Domine R e x , Pater caeli 6c
„ tense, quoniam non in fortitudine lua roborabi-
,, turvir,ut non glorietur ante teftulta prxfumptio
omnis carnis.
yolucer. Traducit advCna nofter meditationem
hanc etiam ufque ad Angelos 6c Sanótos, dum at-
tendunt horrorem divinorum judiciorum in damna-
tis. Canimus enim quod tremunt Angeli atque
Archangeli, tremunt, intellige non ex formidine
fuse damnationis, quibus ineft glorise fecuritas j fed
eo magis ex aliorum damnatione, quafi fi tremerent,
6c paverent in fe deficientes j refiliunt in adjutorem
unicum Deum adhserentes e i, fe fragiles 6c nihilo
fimiles reputantés fine eo. Addidit de humanitate
-Chrilti, quod -ficut in efle fuppofitali, fic innititur
perfonalitati filii D e i , quod propriam deferit, nec
in fe fubfiftit: ita in efle gratise vel glorise totaliter
innititur D eo , 6c nullatenus in fe. Et ita deSanótis,
quanto perfeftiores , tanto humilius 6c reverentius
in adjutorium Dei refiliunt. Qub contra de reprobis
, qui magis refugiunt a Deo, 6c ad fe confugiunt,
quo damnabilius puniuntur 5 quoniam in ipfis eli
amor fui ufque ad contemptum D e i, ficut in aliis eft
amor D e i, ufque ad contemptum fui. Denique fpes
defperes unquam de fuis miferationibus : quaitaC velut anchora, quanto minus in arenulis fragilibus 6c
propriæ fragilitatis, ne fperes in te vel in propriis aiJ1- L : :1;; a oviribus.
Die igitur cogitation! tuæ follicitanti fpem
delerere, dum non facis certam vocationem tuam
per bona opera, quotidie corruens de peccato in
peccatum, ingerenti proinde ne fis de multis voca-
tis 6c non eleccis, ficut vita tua fimilis eft multorum.
Die refpondens, quod obedisjubenti D eo , qui mille
locis Scripturæ facræ , præcipit ut fperes in e o ,
cuidicito : Ex urge Domine Deus in pracepto quod man-
dafiit pp 7. g. projicio me in te jubente te , non es
crudelis aut fallax ut abjicias me , junófri præfertim
multiplici promillione tua, qua fperantibus in te pol-
licitus es quod liberares eos, eriperes, falvares, 6c
glorificares. Cujus demum tarn immenfa pietas eft,
ut nullis peccatis etiam infinitis ( fi commififlem ea
folus) vinei poffit hic in via : quodquc interpofuiiti
•cum immobilitate confilii tui jusjurandum, ut per
dua ... . . . a I
fluidis humani auxilii figitut , tanto folidius 6c certius
fupra firmam petram, qua: Chriftus eft, defixa
ftabilitur. Quod fi quarfierit aliquis, quid igitur de
illis,quos non falvat Deus?Refponfum habeat,quod
velut animalia propter homines creata funt ad obfe-
quiorum vaiietatem, ilia blandiendo, ifta fieviendo j
intelligere fic habemus , propter ele£torum falutem
prcefcitos efle formatos , five nocere, five obfequi
conentui*, ut non glorietur omnis , vel obfequens
eleclis, vel adverfans eis. Neque tamen ita funt ac-
cipie.nda, quae di£ta funt, quafi tollatur libertas air-
bitrii •, fortificatur fiquidem magis 6c inftituitur, fed
in Deo vivificante per gratiam, quae eft velut anima
quaedam vitam habens in potaitia ad vitam fecundam,
ad meritoriam videlicet operationem. Itaque ficut
operatio animalis prsefiipponit efle naturte, fic opera-
tio fpiritualis vitam gratia:. Sed neque audiendus eft
duasres immobiles, ficut loquitur Apoftolus tuus, qui- .Cicero, qui ut libertatem in hominibus ftatueret,ab-
bus impoffibile wpojfibile eft efi mentiri te, nos fortijft fortiffimum [olatium ha- ftulit -A Deo providentiam : neque rurfiis 1
ex adverfo
beamus ad tenendum propofitam fjsem. Hcbr. 6. 18.
Quamvis enim fis inobligabilis a creatura tua ratio-
nali, quidquid agat pro revel erga te> voluit tamen
dignantiflinm condefcenfio tua, commercium quod-
dam habere cum hominibus,ut bene de te merean-
tui; 5 fi jufla tua complevcrint 6c in te fperaverint,
SU1 fidelis e s , 6c teipfum negare non potes : H a c
tu ita Deo. Poftremo dum propria ffagilitas objici-
tur ut defperes ,• defperes v.ok>, fed de te 6cin te,
recipiendus alter, qui divinam providentiam fic in-
ftitueie voluit, ut arbitrio noftro neceflltatem impo-
neret. Proh nefas ! etiam in peccatis dicens Deum
velle 6c facere nos peccare in manifeftationem glorias
fuse. Porro viam mediam 6c regiani tradit Theologia
revelata Fide fubnixa, qua gradiendum eft,etiam
;ubi ratiocinationis contrarise dilfolutio plena non pa-
teret.
. tJHonicus. Exiftimo quod has fententias nec inexperti