xcvi G E R S O N I A N A. L I B E R IV.
dere Fide explicitai nec tenetur privatus homo ea omnia ad Religionem Ôc mores pertinentia
nofle,quæ Prælati ex Doâores e* Officio ôcMunere fuo tenentur credere. Quanquam autem tôt
dici poffint Articuli Fidei, quot funt veritates contentæ in Scriptura Sacra ; reftriâior tamen
fieri poteft acceptio Articulorum Fidei, pro illis tantummodo veritatibus., quæ continentur in
Symbolo Apoftolorum, quæ, fcilicet, de direûo Ôc immediate refpiciunt Myfterium glôriofæ Tri-
nitatis ôc Incarnationisbenediâæ, quæ explicité credenda funt, cuilibethabentirationem ôcdif-
cretionem T. i .20.7.1Stp.yoo: quamviseadem litutrobique generalis ratio credendi,fcilicet divina
revelatio; in tantum qubd fub hac ratione non minus alia credenda fintfirmiter, hoceft,abfque
formidinede oppofito. Nec poteft ullus Articulus Fidei hoc modo condi, qubd novum dogma
proponaturj fed fieri poteft nova declaratio veritatis per Ecclefiam 6c Concilium, poftquam
cenfebitur Articulus Fidei. Imo PapaÔc Epifcopus poflunt declarare veritates Aniculos Fidei,
fi manifeftè contineantur in Sacris Litteris, aut ex iis deduct neceflàrio poffint.
Ex his principiis pendent defcriptiones fequentes :
!Defcriptiônes term inor um , quibus varia Propofitionum Théologie arum
genera, fignificantur.
Veritas Catholica poteft deferibi: Veritas habita per divinam revelationem immediate, vel
mediate i explicite in propriâ forma verborum , vel implicite in bona 6c certa confequentia.
Fides pro habitu infufo , eft habitus fupernaturalis infufiis, inclinans ad credendum Catholicis
veritatibus. Fides pro a£tu defc’ribiturj Aflenfüs verus' ôc certus, Catholicæ veritati ex infufa
Fide proveniens. Fides per babitu acquifito} Habitus verus 6c certus, per auditum verbi Chri-
fti acquifitus. Fides pro objeéto, quandoque dicitur ipfa propofitio crédita, vel aggregatio
muitovum credibilium, feu veritâtum Catholiçarum, ut vhic: Hac eft Fides Catholica. Quandoque
ipfa res fignificata per propofitionem créditant, feu Catholicam : <|c itanulla res e f t, quæ non
poffit cadere fub Fidei: quandoque dicitur ipfa ratio credendi, ôc næc eftuna omnium credibilium
, fcilicet autoritas primæ veritatis revelantis. Veritas impertinens ad Fidem, eft quæ nec fequi-
tur, nec répugnât ad Catholicas veritates. Veritas fapiens Fidem, eft veritas continens aliquod,
vel aliqua, quæ funt propriède Fide, cum aliquo vel aliquibusadjunâis, quæ non pertinent adFi-
dem, feu Catholicam veritatem. Et oppofita falfitas, dicitur fapiens hærefim , fi id quod ad-
junétum eft fit taie, quôd non poffit vel debeat rationabiliter negari, quamvis non fit de Fide.
Hæc Gerfônius in Opufculo de hoc argumento. T .i.à p . zz.adp. 28.
Eadem habes etiam brevius, in alio Tra&atu. T. 11. p. 336. 337, ubi latiùs etiam dif-
lêrit, quomodo ea quæ ratione naturali cognofcuntur, eique evidentia iunt, poffint tamen elle
de Fide.
Breviter autem quid fit aflerendum à Chriftiano Catholico, ita exponitT.n.p.4y3,(cribens
nonlicere de divinis alia, vel aliter aflerere, quàm quæ in divinisScripturishabentur,, vel evi-
denter ex iis concluduntur -, vel ab Ecclefia, quæ Spiritu Sanéto regitur', credenda traduntur.
Quid fit harefis & 'Propofitio haretica.
Veritati Catholicæ contraria eft hærefis, quæ definiturex Hieronymo: Dogma fatfum, Fidei
Orthodoxa contrarium. T. 11. 336. C. lD.
Cùm ergo ex diétis pateàt quæ fint de Fide-, ôc quæ non* quid fit hærefis jam apertè. in-
notefeit. Sed non omnispropofitiohanetica,-hærefiseft: funt enim multæ propofitiones hære-
ticæ , quæ nondum taies declaratæ funt. Quomodo autem, ÔC à quibus declarari poflunt hæ-
reticæ, fatis diétum eft fupra. N ec omnes qui propofitiones hæreticas senent,hæretici funt:
nam ut quis fit hæreticus, oporret ut fitpertinax in hærefi. Hæreticare poflunt quidam, 6c
non efle hæretici : quia nemo hæreticus, nifi pertinax: nemo quoque paratus corrigi, hæreticus
elfe poteft. 7 . 1. p. 17. C , quia qui paratus eft corrigi, non eft pertinax, 6c quærit magna
follicitudine veritatem. T. 11.264. 111e verb pertinax, qui non dimittit errorem fuum, nec quærit
cautâ follicitudine veritatem, vel quæfitæ ÔC dobtæ non obedit. T. 11:348.
Duodecim autem figna pertinaciæ aflignat Gerfônius, quæ legere poteris T.i.pp. 36.37.
Ad fufpicionem verb hærefcos à fe amovendam, proteftatio Fidei adhibenda ; lèd non om-
nis. proteftatio fufficit: quâde re vide Opufculum Gerfonii de hoc argumento,/). 28. & fequenti-
bus. Nec fufficitdicere quod , Salver in Fide pârentum, aut Credo inDeum,etiamfiquisnon
erraretj nec enim fola fufficit Fides generalis 6c implicita, fed explicita requiritur, apud quofi-
dam quidem minus, apud alios amplius, Ôc Symbolum generale apud omnes capaces rationis:
nam ex Apoftolo, Credere oportet accedentem ad Deum,quia eft ^ & inquirentibus fe rémunérât or eft.
Apud Chriftianos verb, quibus faéta eft apertior revelatio de credendis, non fufficit hoc Symbolum,
fed debent credere Symbolum Apoftolorum.'l ’. i/ 30. Sunt autem alii, quo? ultra fimpli-
ces 6c commune vulgus hominum, necefleeft habere Fidemexplicitantdeplurimisaliis.T. 1.31.
N ec fufficit dicere, Si hæc veritas mihi nota efle, (cit Deus qubd libenter earn corde crederem
ad juftitiam, 6c ore‘confiterer ad falutem. Hæc-enim ignorantia non exeufat apud Deum ÔC
homines , eos qui poflunt 6c tenentur (cire, cùm fitignorantiajurisaffebtata, craflà velfupina.
In fumma, quadruplex eft modus errandi, circa Fidem. i.Credendo qubd Fides! Catholica fit
fallà, aut Scriptura Sacra, 6c fie errans, dicitur feienter hæreticus quia non eft paratus corrigi,
cùm neget rcgulam per qùam habet dirigi vel revocari. z. Credendo gcnqraliter qubd Fides
Catholica fit vera* fed æftimando aliquam efle Fidem Catholicam, quæ in veritate.non eft Catholica,
ficut Arius 6cc. Errant autem hi contra Fidem quam tenentur explicite credere. 3,
Sunt alii errantes circa Fidem ,. in his quæ non tenentur pro tunc explicite credere, 6c hoc du-
pliciter. Uno modo pertinaciter, quia non paratifunt corrigi/, aliomodo, dum; paratifunt corrigi
protinùs, agnita veritate j quia non pertinaci animofitate defendunt errorem (cd ex fol a
fimplicitate vel ignorantia, funt in errore. Qiiæ fit propofitio fapiens hærefim, jam dibtum eft
i fupra. Qui autem de hærefi vel leviter, vel vehementer (ùlpebti cenferi debeant, exponitur
Tomo 1. p. 3 7 .^ 36. Quid
Quid Schifma, ■*
Poft hærefim , nihil Ecclefiæ pernitiofum magis e f t ,quàm fchifma, quô Charitas violaruróc
Unitas rumpitur, fcifsa inplures partes Chrifti tunicâ. Qiiantum fit fchifmatis malum, 6c quæ
ad eum, ubi plures de Summo Pontificatu cpntèndunt , extinguehdum remédia adhiberi poffint
6c debeant ,latè in pluribus löcis diflerit Gerfônius. Schifma verb licet primùm non fit cbntra
Fidem, ad hærefim tamen difponit : quia recedensab Ecclefia , errores fingit,ut reétè difeefliflè
videatur. T. 11.2.2. T. Verumtamen in dubio fehifmaté temerarium, injuriofum 6c lcandalo-
fum e ft, aflerere omnes tenentës iftam partem, vel alteram, vel omnes neutrales, etiam ab-
iblutos, elle univerfaliter extra ftatum falutis, vel excommunicatos, vel rationabiliter de fchifma-
te fulpéftos : imo poffibile eft aliquos vèræ parti aflentientes, elle veraciter fchifmaticos} 6cali-
quos falfæ parti alfentientes, fchifmaticos non exiftere.' T. 11. 4. A. Quia multi luntexutra-
que parte, ôc neutralqg, quibus non eft materia ifta ita clarificata, quin rationabiliter poffint
neCTare, aut dubitare iftam propofitionem, quocumque contendentium demonftratô: A eftjaut
fuit rite eleétus; A non eft Ichifmaticus aut hæreticus j 6c confimiles, ad quas fequitur, A non
eft Papa h & conftat multos efle fimplices, qui ad tali$ .dubia inveftiganda non tenentur alios
fequi, inc c'möventur favore vel odio,(eu quæftu, ad non confèntiéndum huic parti, vel illi,
6c parati fupt obedire veritati fufficiénteq agnitæ, nec funt pertinaces > igitur nec excommuni-
cati, nec de fçhilmate rationabiliter fufpeéti. ôcc. quæ videp. y . 6c 6.
Confule etiam amplam eâ de re diflèrtationem in fine Sermonis De Angelis. T . 1 1 i.pp. 147b
1477 & 1478. .
Uno verbo, ftante dubio probabili 6c notorio dealiquibus contendentibus de Papatu, dicerô
qubd alteri eft neçeflario obediendum, eft error in Fide ÔC moribus. T. i l . 2.0. D.
Quid Propofitio erronea, temer aria &c.
Quantumvis in Ecclefia femper diverfa errorum genera, diverfique gradus obfervata fuêrint j
non tamen in iis damnandis diverfæ adhiberi (olebant notæ : (cd generatim proferibebatur
error, 6c anathema férebatur in eos qui pertinaciter errorem defendebant.
At Gerfonii tempore mos inolevit, ut diverfa errorum genera, diverfis nominibus de-
fignarentur, ôc variis noris afficerentur. Has adhibuit Concilium Conftantienfe, 6c in Gerfonii
Opcribus non.raro ocairrunt. De propofitione hæretica 6c (àpiente hærefim , jam ex
mente Gerfonii diôfcum. Aliæ item occurrunt notæ 5 fcilicet, fàlfa propofitio in fonfu Theo-
logico, hoc eft, veritaticuidam, fi non clarè ÔC apertè rcvelatæ ac definitæj (àltem ex reve-
latis deduâæ per legitimam confequentiam, contraria.
Temeraria propofitio e ft , temerë ôc fine fùndamento aflèrta , contra communem Ecclefiæ
fententiam : fcandalofà , quæ (candalüm parit 6c in errorem inducit : piarum aurium offènfi-
v a , quæ contra opinipnes pias vulgb receptas: male fonans , quæ licet vera efle poffit, fon-
fum præfefert malum : blafphema , quæ Dei vel Ecclefiæ honori detrahit ; ôc injuriola, quæ
in injuriam Ghriftianorum, ac potiffimùm Pralatorum' cedit.
Quanta autem in. adhibendis hùjufmodi notis cautio habenda fit} 6c generatim in damnafi-
dis pröpöfitionibUs quantâ prudentiâ utendum-, quantâ in definieridis propofitionibus tanquàm
de Fide, .,6c in proferibendis çontrariis dogmatibus ut hæreticis,, modeftiâ agendum j 6c *
quibus, ÔC quo paébo id fieri poffit, jam fatis fupra expofitum.
De Damnatione Errorum, & 'Propofitionum mate fonantium.
Tenentur nihilominus Prælati ôc Doôtores, ex officio, condemnarepropofitiones hæreticas
6c erroneas, cùm in fila Dioecefivel Univerfitate publicantur, cùm taies funt, ut finepericu-
lo non poffint ad'mitti vel tolèrâri} cùmqueex filentio nafoeretür ingens foandalum.
Hæc fufè Gerfônius inculcat in Libellis adverfùs Afiertiones Joannis Parvi editis, præfortim
T. H i. p. 34b & fequentibus.
Quinetiam aliquandQ polfunt propofitiones qiiæ fenfum habent Logicalera veruffi, damnari,
earumque Autores ad revoCationem cogi, o bmalum fenlum. DeSenfulitteraliScriptura.T. i.p. y.
Unde Parifiis quidam volens plùs fubtilizare quàm oportebat, ad populum prædicavit,
qubd illùd quod videtür oculis corpdtalibus in manibus Sacerdotis, ideft ilia albedo , non
erat Chriftusy vel Corpus Chrifti: ôc licèt haberpt verum fenfum, ôc fie expofuerit dum
evocatüs eft per Cancellarium Parifienfcm ôc Magiftros Theologicæ Facultatis-, nihilominus
, quia loquendum ut plures, ôc fentiendum ut pauci ; prohibitus eft talibus ôc talitér præ-
dicare. Hic eft enim fermo vulgatus ; vidi Corpus Chrifti j partem tenet Corporis Chrifti )
nec opus vulgaribus dare fenfum quern non caperent, aut quo feandalizarentur. Sufficit enim
qubd Fides Ghriftianorum falvetur in Fide Ecclefiæ, ôc San&orum Doôtorum : ficut de adora-
tione Imagitium, cum multis fimilibu^. Unde volens unus alius prædicare prædiôtum , qubd
fciliçet verè videbatur Corpus Chrifti j is inventus eft populum non minus deduxiflè in feanda-
lum. T. i . p, 476.
De Caufis Errorum.
Tranfeamus confequenter ad dicendumde caufis errorum ôc cautelis errantium ? 6c dicamus
fummatim, 6c velue abalto, qubd omnium errantium primaria radix ôc principalis origo fuit
6c eft, inordinatà affieôtio, vel voluntatis depravatio. Hoc vidit Auguftinus dicens: Appro bare
U fa jr o veris, non eft natura inftituti hominis, fed poena damnati. Verùm defcendendo figilla-
tum ad. fingula.
Prima caufa erroris, eft ignorantia capacitatis intellcétus humani: quidam enim non atten-
dèntes limitatum efle intelleètum humanum, credunt eum capacem efle omniuni •, ôc ideo cre-
dunt illud non efle,. quod ab eo non Gapitur. Secunda: eft averfiô intelleâus à credendis $
ôc ab his qfræ poflunt hominem inducere ad credendum, ôc converfio ad errores : quidam
enim fie amant errores (uos , ut contraria eis non velint cogitare vel audire. Nolunt audire
T om .L n qui