Compendium Pheologioe 16
1 * 5 . r H ■ I
quoad peccati occafionem, cum abdicatio folum fe-
cundüm vokmtatem non fit evacuatio perfebta occa-
fionis peccati j quia eft alia utilior qua; magis occafionem
peccati evacuat, fcilicet illa qua; eft fecun-
diim rem 8c fecundum voluntatem : patet quod illa
prima eft propriè Beatitudo.
De Secmda.
S Ecunda virtus feu Beatitudo eft mititas five man-
füetudo , qua; congruit Dono pietatis, 8c ex-
pellit iram, quia mitis eft quem ira vel rancor non
afficit. Cui relpondet in prasmium pofl'effio terras vi-
ventium.
De Octava.
T,!
De Tertia.
' Ertia viitns feu Beatitudo eft lubtiis, qui eft dolor
animi charitate informatus, qui fäcit cognof-
cere miferiam propriam 8c lachrymabilem prasientis
vitas flat am, & deieblationem füturas glorias, qua:
fiifficiens caufa lubtus funt. Quem dolorem inducit
fcientias Donum. Qui enim addit feiern tarn, illam fcilicet
,* addit & dolorem. Eccl. i . 18. Cui pro pnemio refi-
pondet Sterna confolatio, in qua- Abflerget ‘Deus om-
nem lachrymam aboculis Santlorum, Cr jam non erit am-
plins necjue luÜus neejue clamor, &c. Apoc. 21. 4. Et
h x c evacuat invidiam, qua; dolet de bono alieno 8c
labtatur de malo 5 ha;c autem Beatitudo e converfo,
Et quamvis lubtus ipfe miferia quasdam videatur,
congrue tarnen Beatitudo propter fibi annexam dul-
cedinem dicitur, eb quod dicit Gregorius Dulciores
Junt lachryma poenitentium , ejuam de lit i a Regum. Et
Auguftinus Lib. Confefl. Currebant lachryma, & bene
mihi erat cum illis.
De Quarta.
O Ctava virtus feu Beatitudo , quae eft pati perfe-
cutionem propter juftitiam, clarificat 8c often-
dit quoddam fabtum habens refpebtum adfingula pra;.
A cedentia. Et per quod omnes alia: Beatitudines ab
ultima ufque ad primam probantur , fi versfc fint
Unde Gregorius. Qualis unufquifque apud fe late at
illata contumelia probat. Et hinc efl quod Beatitudo
ipfi f abto pro praemio refpondens, quod idem eft cum
priemio primae Beatitudini promiflo, redire dicitur
ad caput tanquam circulus perficiens 8c omnes Beatitudines
ambiens 8c comprehendens. Ha; virtutes
feu Beatitudinestanguntur Matt. y.BeatipauperesSpi-
ritu quoniam ipfirumeft Regnumcoelorum.
Unde accipitur numerus feu fufficientia
Beatitudmum.
TT A r u m verb Beatitudinum numems 8cfufficien-
-*-A tia fecundum integritatem perfeblionis hominis
accipitur : ad perfeblionis autem integritatem requi-
runtur tria, fcilicet receflusamalo, profebtus feu pro-
greflus in bono, 8c perfedtus flatus in optimo. Sane
refpeblu primi, malum procedit aut ex tumorc
fuperbia;, aut ex rancore malitice , vel ex languore li-
bidinis feu concupifcentias. Contra qua; tria funt,
feu fiimuntur tres prim« Beatitudines, fcilicet pau-
Bpertas fpiritus contra malum tumoris fuperbia;. Mititas
contra malum rancoris malitize. Lubtus contra
malum languoris libidinis feu concupifcentias. Refpedlu
verb fecundi, profedlus feu progreffus in bo-
no attenditur circa divinam imitationem , qua; efl
duplex , fecundum duas vias quibus intendi po-
teft fcilicet mifericordiam 8c veritatem. De quibus
in Pfalmis. Vniverfte via Domini, miftricordia
veritas. Pfàl. 24. io . Et fecundum has duas vias fu-
Uarta virtus ieu JtSeatitudo eft efuries 8c fitis Ju-
niuntur duæ aliæ Beatitudines, fcilicet refpedlu vc-
» feu Beatitudo ^ftitiæqua.v ^ l i t iæ qua. Dono. fortitudinis adaptatur, quæ eft
ritatis ? efuries juftitiæ j 8c refpedlu mifericordiæ,
■ ’ ■ x n‘ ‘ " ’*’• • perfedtus flatus .in optimo attenditur in duobus, fcilicet
in limpida cognitione, 8c in tranquilla affedtio-
ne. Et fecundum hoc fumuntur duæ aliæ ultima:
Beatitudines, fcilicet refpedlu limpidæ cognitionis,
munditia cordis ad Deum videndum ; 8c refpedlu tran-
quillæ affedlionis, pax mentis ad Deo perfedte fruen-
in fultinendis periculis pro JuftitiaSc Fide, quæex-
pellit tædium boni, hoc. eft acediam. Cui refpon-
det pro præmio æterna fàturitas.
De Quinta.
.Uinta virtus feu Beatitudo eft mifericordia,quæ dum. Et adverte quod ficut in enumeratione Dono-
'^appropriatur Dono confilii, quod docet aliis di- rum juxta quod fuprainTradlatudeDonisdeclaratum
mittere minora , ut nobis dimittantur majora , vel eft 5 eft ordo quidam artificialis, quo primo loco po-
.conferre terrena, ut obtineamus coeleftia. Hæcex- nuntur 8c enumerantur digniora, itain enumeratione
pellit avaritiam, cujus proprium eft congregate,Q^eatitudinum eft ordo quidam naturalis,quodignio-
8c non remittere vel conferre. Præmium autem res ultimo loco ponuntur.
huic Beatitudini refpondens eft confecutio mifericordia:.
De Sexta.
C Exta virtus feu Beatitudo eft munditia cordis ,
cui convenit Donum intelleblus, qui eft cogita-
tio coeleftium, oculos cordis mundans 8c illuminans.
Hac eliminatur g;ula, quse corrumpit 8c excascat
cor. Unde Ofeas 4- Fornicatio & vinum & ebrietas
aufert cor. Premium huic Beatitudini refpondens eft
vifio Dei.
De Septima.
I p X fupradiblis colligitur, quod habitus Virtutum
' Cardinalium principaliter aifponunt ad exercitum
vit^ ablivse. Habitus verb Donorum, maxime dif-
ponunt ad abhis vita; contemplativie. Habitus autem
Beatitudinum difponunt ad perfebcionem utrorum*
que.
Traclatus feptimi de o£lo Beatitudinibus: Finis.
T R A C T A T U S VIII.
C Eptima virtus feu Beatitudo eft pax feu effepaci-
^ ficum, cui refpondetDonum làpientiæ., quæ eft •
deledlari in D eo , qui eft pax noftra. Hæc expel- D
lit luxuriam, quæ animum non pacificat j fed.vagum
redditSc inftabilem: cui correfpondet præmium efîè T N finalibus aliquadevitiis fummatim tangere con-
nlium Dei, venit. Et quia funt vitia naturæ 8c vitia Yoluntatis}
tangitur primo aliqualiter de vitiis naturæ, 8c deinde
de vitiis voluntatis.
Me
E T F I N A L I S
D E V I T I I S
Tam natura quim voluntatis.
D e vitiis natura & voluntatis. 3 18
3 l 7
■ De numero ér fufficientia Vitiorum natura.
1Sÿid ßt Peccatum in genen. ér
quomodo definitur.
-t r Itia autem natural, quantum ad hujninaodi com-
V pendium attiuet, fatiserit enimietare, gmefuut p E c .c A t ü m autem in genere fic definitur. T e c .
feptem > fcilicet extollentia feu praefumptio, duritia, catum eft averfto ab incommutabili bono ad bonum
ignorantia, timiditas , prtCcipitatio, hebetudo, ftul- ^ commutabile. Quam defmitionem fic intellige. ‘Peccatum
eft averfto fcilicet voluntatis, quia propriè 8c
per fe talis averfio eft peccatum ab incommutabili bo-
»0, fcilicet Deo , qui omnino incommutabilis eft.
N ec eft averfio aliud quam difconfbrmitas voluntatis
creatie a voluntate divina , quod eft in omni
peccato, ubi aliquid vult voluntas creata, quod non
vult Deus. Sequitur ad bonum commutabile, fiipple
converfio, fcilicet ad bonum creatum quod continuo
titia. Qiiorum numerus five fufficientia, licet de fe
fitis clareat -y nam l'eperibile non Videtur yitium naturæ
aiiud à prædiclis, vel quod faltem ad aliquod
præmiiforum non fit rediicibile -, per oppofitionem
tarnen ad feptem Dona Spiritus fahbti fiimunt aliaui
numerum 8c fufficientiam ipfbrum vitiorum naturæi
Etenim très animæ funt vires fbu potentiæ, fcilicet
concupifcibilis j irafeibilis 8c rationalis , quæ quafi
continue in fuis virtuofis abtibus 8coperationibus, per mutatur, vel faltem mutabile eft; Et licet pecca-
ipft vitia quæ naturæ exfua Cörruptione infunt, va- turn in fui definitione duo contineat, fciliçet^aver-
riis modis impugnantur 8cimpedkmtur: contra quæ fionem ab incommutabili bono, 8c converfionem ad
cum ieptem fint, data funtinadjutorium feptem Do- commutabile bonum , eflentialibs tarnen in peccato
na Spiritus fanfti ,quæ funt lumina quædam five lux eft primum quam fecundum : ft enim fuent con-
divimtus mfpirata 8c infufa, ad efficacius tam contra ip- verfio ad creaturam, ita tarnen quod non fieret aver-
fa feptem vitia natuiæ , quàm vitia alia voluntatis 8c fto a Creatore, ficut contingit quando q':is amat crea-
tentationes viam jam habitæ virtutis impugnantes turam propter Deum tantum 5 tunc non fieret pec-
refiflendum, liberiufque 8c expeditius ipfos aclus vii> catum , immo in ifto cafli meritorié fieret.
tutum exequendum. T Licet --- plures 1 aUse ’ • ftnt ^ definitiones -
peccati, non
De vitiis naturæ circa vim eoncupifcibilem. Cii*-
trablatur nifi de una. Plures alia: a Dobloribus affi-
ca igitur vim feu potentiam eoncupifcibilem reperitur
gnantur peccati definitiones , fecundum caufas effi-
vitimn naturæ , retrahens à débité compatiendo 8c
— - - -— , ----------- --------------cientem, materialem Scformalem ipfius peccati. Sed
fubvemendo proximo, quod vocatur duritia. Con-B quantum ad praTentem Trablatum attinet fupradi-
tra auod difbonit Donum Dietatis. eAtaa. ddeeffiinniirtiino ,. rqmu-æ» fecundum caufam finalem _p_ecJ
cati fumitur, fufficiat;
11a quod difpomt pietatis.
Dc vitiis natura; circa vim irafeibilem. Circa verb
vim feu potentiam irafeibilem duplex reperitur vitium
naturx. Unum immoderate retrahens ab agendis
quod vocatur timiditas , contra quod difpomt Donum
fortitudinis. Aliud immoderate accedens, quod
De dupkei divifione Peccati in genere.
vocatur prariiimptio, contra quod difponit Donum p L u R E s e tiam a Dobloribus affignantur peccati
i moris. A divifiones fecundum diverfas peccati caufas 8cori-
j peccaticaulas 8c origines.
Quantum verb ad præfentem Trabhitum fuf-
hc it, de dliabiis peccati divifionibus principaliter tan-
getur. Et primo de una quæ fumitur fècundùm-
quamdam peccati qualitatem 8c quantitatem. Secundo
de una quæ fumitur juxta peccati caufam materialein.
Refpeblu primæ divifionis tria principalia
De vitiis natura; contra vim rationalem. Contra
vim autem feu potentiam rationalem duplex contingit
vitium natura;, fcilicet vel refpeblu finis, vel ref-
peblu eorum qua; funt ad finem. Si refpeblu finis
duplex reperitur natura; vitium. Unum impediens
lie cognofcatur, quod vocatur hebetudo, contra quod
difponit Donum intelleblus : aliud retrahens, ne a-
. i -------- - ■ n ........ iiv. «1- teperiiinthr genera peccatorum -, quia omne’ peccammus
ad lpfum finem debite afficiatur, quod voca- fum aut eft originale aut abluale : fi abluale hoc
tur flultitia, contra quod difponit Donum fapien- Return eft dupliciter, quia aut eft mortale, aut ve-
tiæ. Si refpeblu eorum quæ. flint ad finem $ duplex n^ ei
fimiliter naturæ vitium reperitur. Unum impediens
nefeiatur quid ad perfecutioncm finis expediat, quod n
efl ignorantia -, contra quod difponit Donum feien- ^
tiæ : aliud quo quis in his quæ agenda funt, ma<ns
\ paffionis impetu quàm ex débita eleblione duci-
O R
tor, quod eftprsKcipitatio; contra quod difpomt Do^
num conlilii.
Quibus, contrarientur vitia nature ? Contrarian,
tur etjam ilia feptem naturte vitia, lingula fcilicet
fingulis virtutibus, fingulis Orationis Dominicte pe-
titionibus, & fingulis Beatitudinibus; & conveniunt
; cum feptem principalibus feu capitalibus vitiis voluntatis.
Quod clariiis ex tabula in fine hujus Tradtatus
pofita concipi potorit 6c perpendi;
D E P E C C A T O
I G I N A L I
Et quid efl.
O R I G I n a L E autem peccatum eft illud quod
a noftra vitiola origine trahimus : & eit a-'
verfio quatdam habitualis a. Deo qua anima
prona effedta eft non reddere juftitiam quam debeti
Unde omnes fere Do&ores refpeau eftedlus ipfius
peccati originalis confonant in ipliim aveifionem haa
bitualcm Iccundum Auguftinum. Hugo de fandta ■
Vifttore dicit , quod originalis Gttlpa^ ejt corrupt io feu
vitium qmd nafeendo cootrahimus per ignorantiam in
toente, & concupifcmtiam in came. Alii volunt quod
ongmalis culpa fit necefiitas concupifcendi cum de-
bito non concupifcendi : 6c ponuut exemplum de'
radio contiguato aquro qui movetur aqua mota, 6c
bus notabilibus h^r fiiir 3” 'e^ ente ^ ^oc Patet cx contiguatione
inrr>iM.v» j ' , . 9 ^in t dirtulc explanata, fulhciet in fill cum aqua. Unde cum maior fit u n io aninvr* Rr
ad jn-sfentis cpropendu procefliim continuan- tarnis quam in cafu prmdiad^ radii 6c aquse, cum
caro de fe valde mobilis fit ad concupilccndum; a-
nima eo ipfo quod tali carni unita eft, habet ftatim
talem quamdam ncccilitatem concupiicendi. Cum
igitiu- caro parvuli cui infunditur anima , per peeca-
tum primi hominis ad coneupifeendum fit mobilis,
De Vitiis voluntatis feu de malo culpa in
geiierali.
E vitiis voluntatis, id eft, de inalo culpa: feu
de peccato opportunum foret 8c utile fpecialem D, longum TraAatum lubjungere : fed cum* à pluri-
tais notabilihns fi.-,*- ----- , r.Ar- -■ ..
urn , ejufque complementum, fummatim dicere
f l peccatum in genere. Quotiensfit, fivequot
mt ejui; genera. Deinde venient aliqua de quolibet
îseuere explananda.